No Akin ya Inusar To so Sankabalgan a Ngaran

“SIAK so nankasalanan, unong ed sakey ed saray kritikok, diad panangisalet ed salitan ‘Jehova’ imbes a ‘say Katawan,’ a kinaugalian lan kasimbangan to ed loob na saray siglo.”

Saya so komento nen J. J. Stewart Perowne ed paunan-salita ed komaduan edisyon na patalos to ed libro na Salmos, ya inmunan nipalapag nen 1864. Say kritiko, a nansulat ed Saturday Review na Hulyo 2, 1864, so ag-inmabobon ed panangusar ed ngaran na Dios ed say patalos, unong a satan so agla uusaren ed balanglan Judio odino say Kristiano iran simbaan. Ikakatunongan ton say ngaran a Jehova so maapit a tuloy a nisisiglaot ed saray Judio tan nepeg a mangusar na sananey a salita, a singa say “Katawan” odino “Dios,” “ya anggapo so lokal odino nasyonal a kipaakaran to.”

Ag-inmabobon si Perowne ed sarayan argumento, lapud agto “kaliktan ya ekalen so anggan sakey a character” na panangiparungtal na Dios ed too. Suston inkatunongan to a saray managpatalos ya angipatalos ed Hebreon madibinon ngaran a “Katawan” so sinmaew a mangibiig ed baetan na duaran Hebreon salita.

Nagkalalo ni, indanet nen Perowne a walaray maabig a tuloy ya autoridad a pinmabor ed panangipawil na say madibinon ngaran. Inaon to so bantog a manag-anlong ya Ingles a si Samuel Taylor Coleridge:

“Akin a mantultuloy so panangipatalos ed Hebreo ed Ingles diad segunda mano, diad panamegley na Septuagint? Agta inadapta tayo la so Hebreon salita a Jehova? Agta say Κύριος, odino Katawan, ed say Septuagint, sakey a Griegon sandi ed agnabilang iran pakapatnagan parad say Hebreo, Jehova? Akin, sirin, ya ag-ipawil so orihinal a salita; tan diad Daan a Sipan et relihyoson ipatalos so Jehova, diad pangusar ed salitan Jehova; tan kada teksto ed say Balon Sipan, ya ontutukoy ed Daan, et usaren so Hebreon salita a kinopya?”

Inaksobi nen Perowne a say eksakton panangibekas ed Hebreon Tetragrammaton so abalang la, balet ta inkuanto: “No lapu labat ed maaniton inkaseseg et say panangusar ed ngaran so ag-intuloy ed Judion Simbaan, tan no lapu ed alabas a mitikuloson panagkopya na say Griego tan Latin iran Bersyon et say dilin [Ingles a] Bersyon tayo so akabalang ed salita, saraya so rason ya andiay-panamilit ed antokaman sumpad ipapawil ed orihinal a panangusar.” Pinaboran nen Perowne so porman “Jehova” lapud satan so kabkabat. Nanlapulad saman et dakel niray modernon patalos so angusar met ed madibinon ngaran. Say New World Translation of the Holy Scriptures so manguusar ed ngaran a Jehova a masulok nen 7,200 a danay ed say Hebreo tan say Kristianon Griegon Kasulatan.

Diad panangipatalos to ed Salmos, nanggunaetan nen Perowne ya ompapeg a “maap-apit ed porma na Hebreo, namparan diad idiom to tan diad gramatikan inkasangal na saray clause.” Sanen ipapatalos so Salmo 69, bersikulo 5 tan 6, anengneng to so pankaukolan a pandumaanan so Hebreo iran salita parad “Dios” (’Elo·himʹ), “Katawan” (’Adho·naiʹ), tan “Jehova”: “O Dios [’Elo·himʹ], kabat Mo so inkamakulangkulang ko, tan say panliknak na inkamakasalanan so agniyamot ed Sika. Abuloyan iraman so mangaalagar ed Sika a nabaingan diad panamegley ko, O Katawan [’Adho·naiʹ], Jehova (a Dios na) saray ejercito. Ag-ira komon nawetwet, diad panamegley ko, a manaanap ed Sika, O Dios na Israel.”