Nepeg Labat a Mankugip Tayo

WALAAN ka ta na saray kugip? Agnasuppiat so pangikuan a walaan ka, lapud amin tayo so mankukugip legan a nauugip, anggano ikuan tayon ag-itayo mankukugip. Akalkulan masulok a 95 porsiento ed amin a kugip so agnanonotan. Dinan iray nanonotan mo? Diad tua, saramay kaslakan tayon nanonotan et saramay kinugip tayo kasakbayan a tuloy na impakaliing.

Nalmoan na saray manag-usisa ed kugip a say ugip et tuloytuloy a proseso a maitlep diad unonan pigaran oras tan manatapew ed onsaginonor. Nagagaway panagkugip nagkalalo la diad panaon na maples ya ikiwas na mata, a tatawagen a REM (rapid eye movement) ya ugip. Misublayan iya ed aliwan-REM ya ugip. Kada sikulo na aliwan-REM/REM ya ugip et manbayag na ngalngali 90 minuto, tan mamin-lima odino maminem a nauulit irayan sikulo ed sanlabi, a say sankaunoran so nagagawa sakbay a tuloy na pakaliing tayo.

Lingon isipen a say utek mo et agtanton mankikimey legan a nauugip. Nalmoan a say utek so mas aktibo diad pankukugip nen say diad arum a kipapasen na inkaliing, nilikud ed pigaran neuron a kabiangay utek a misiglaotan ed atensyon tan memorya. Saraya so ompatnag a manpainawa legan na REM ya ugip. Balet diad inkalapagan saray nerve cell ed utek so tuloytuloy a mantatalosan ed sakey tan sakey.

Say utek tayo so makapakelkelaw a komplikadon kabiangan na laman a walaan na binilbilyon ya elemento a mangipapaway na saray sinyal ya ag-onkulang ed sanlasus anggad duara odino talon lasus kada segundo. Walaray dakdakel ya elemento ed utek na sakey a too nen say kinarakel na totoo ed dalin. Kakalkulaen na pigaran managsukimat a satan so walaan na 20 bilyon ya anggad masulok a 50 bilyon ya elemento. Say inkakomplikado to so mamepekder ed imbaga na managsulat na Biblia a si David nipaakar ed laman na too: “Pisalamatan taka ta makapataktakot tan makapakelkelaw so inkagawa na inkasiak. Pankelawan so gawagawam.”​—Salmo 139:14.

Say Mundo na Saray Kugip

Legan ya aliing tayo, tuloytuloy a mangipapasabi so limaran sentido tayo na impormasyon tan saray litrato ed utek, balet aliwan onia so kipapasen legan a nauugip. Papaandaren na utek iray litrato ed inkasikaton dili ya anggapoy antokaman ya impormasyon a manlalapud paway. Kanian, no maminsan et say nanenengneng tayo diad saray kugip tan saray aksion a naeeksperiensia tayo ed saratan et singara panalingataw. Saya so mamaposibli ed sikatayo a nagawa iray bengatla a sumlang ed saray ganggan na palsa, a singa say pantekkiab a singa si Peter Pan odino kapelag manlapud kelas ya agnadisgrasya. Nayarin nauman so panaon a say apalabas et nanenengneng a singano saman so kaplesan. Odino no sasalien tayoy ombatik, singa agtayo nakontrol so igalaw tayo​—ag-onkiwas iray bitking tayo. Siempre, makaapekto ed saray kugip tayo iray mabiskeg ya impresyon tan eksperiensia a nayarin walad sikatayo legan ya aliing tayo. Dakel ed saray akaeksperiensia na makapataktakot iran inkaruksa na bakal so agmakalingwan a tampol ed saratan, nisay nalingwanan na arum so liknaan a lulusoben na sakey a kriminal. Saratan a makapagonigon ya eksperiensia legan a sikatayoy aliing so nayarin onapireng ed saray kugip tayo, a sengegan na pakabangungot. Saray kaslakan a bengatlan iisipen tayo sano onugip itayo so nayarin ompatnag ed saray kugip tayo.

No maminsan sano sasalien tayon solbaren so sakey a problema, onsabi solusyon ed sikatayo legan a nauugip. Ipatnag na saya ya aliwan amin ya ugip et tugyopen na pankukugip. Kabiangan to so pannononot.

Onia so inkuan na sakey a libro nipaakar ed saray kugip tan utek tayo: “Say sankakaslakan a porma na aktibidad na nonot ed iyuugip et aliwan pankukugip noagta pannononot. Say pannonot legan a naugip so agbabansagan na saray ilusyon tan aliwan pantasya. Satan so onkiling a kaslakan, mabetbet a nipaakar ed kapapagaan ed peteg-ed-bilay iran ebento na apalabas odino arapen, tan kaslakan et aliwan gendat, agmapamaraan, tan paulit-ulit.”

Ipasen na arum a totoo a saray tema na saray kugip da so walaan na espesyal a mensahe parad sikara. Ta pian nipatalos iray kugip, sikaray mangiiyan na pansulatan ed dikingay dukolan da ta pian nirekord da iratan sano naliing ira. Nipaakar ed usar na saray libro a manasalin mangiter na kabaliksan ed saray simbolo na kugip, onia so ibabaga nen Ann Faraday, ed libro ton The Dream Game: “Saray libro nipaakar ed kugip a pantutuplegan yo pian anapey kabaliksan na saray tema tan simbolo ed kugip so parehon andiay kakanaan, balanglan saratan so tradisyonal odino nibased pigaran modernon sikolohyan teorya.”

Lapud ompapatnag a saray kugip et manunan onggagapo ed utek, agmakatunongan ya isipen a saratan so walaan na espesyal a kabaliksan parad sikatayo. Nepeg tayon moriaen iratan bilang normal ya andar na utek ya ontutulong a namantinin mabunigas so kondisyon to.

Balet komusta met iramay mangibabagan akugip da so impatey na kanayon odino sakey a kaaro tan insan abalitaan a diad ontumbok ya agew et inatey iman a too? Agta ipapatnag na satan a saray kugip so makapangipasakbay ed arapen? Diad ontumbok ya artikulo, konsideraen tayo no anto so walad benegan na mapropetiko iran kugip.