Espiritual Iran Kablian—Iner so Pamapaarapan na Saratan?
“Labinliman san-nobyo so inmatendi ed labin seminar [na Katoliko] parad saray mankasal. Diad 30 a presente, talora labat so mangibabagan sikaray walaan na pananisia.”—La Croix, French Catholic daily.
SARAY relihyoson kablian so walad kapeligroan. Diad apis na isyu na Hulyo 12, 1999, intepet na internasyonal ya edisyon na Newsweek: “Kasin Inatey so Dios?” Parad mamasagur a Europa, say ebat na magasin et ompatnag a singa ontan. Diad report ed impantitipon na mananguley na Iglesia Katolika ya agawa ed Roma nen Oktubre ed parehon taon, inkuan na peryodiko na Pransya a Le Monde: “Naiirapan a tuloy so Iglesia a mangipasabi na mensahe to ed sakey a kulturan ‘allergic’ la ed satan. . . . Diad Italya, say Katolisismo so aliwa lan nankakasakey no nipaakar ed saray doktrina tan aagamilen. . . . Diad Alemanya, say pandedebati nipaakar ed saray panagkonsultaan ed panagpaekal so mamapaloor ed barongan na papa tan say demokrasya ya agla mabulos a mangawat ed saray ididikta. Say makpel a talindeg na [Netherlands] ed saray moral tan ed panagpatey lapud panangasi so ipapasen na arum a mangiimaton ya epekto na biglan pagmamaliw na bansa bilang aliwa lan Kristiano.”
Mipadparan maong so situasyon ed arum a pasen. Nen 1999 et impasakbay na Arsobispo na Canterbury, a si George Carey, a say Iglesia ed Inglatera so “sigpot lan naandi kayari sakey a kailalakan.” Diad sakey ya artikulon apauloan na “Say Anggaan na Kristiano Diad Europa,” inkuan na peryodiko ed Pransya a Le Figaro: “Parehon padron so naiimano ed amin a pasen. . . . Saray totoo so mangibebesngaw na panduaruwa ra nipaakar ed moral tan doktrinal iran panmoria.”
Agtanto Pibibiang ed Relihyon
Diad Europa, saray mimimisa so pirmin ondaraiset. Kulang a 10 porsiento ed saray Katoliko ed Pransya so mimimisa kada Simba, bangta wala labat so manlapud 3 anggad 4 a porsiento na saray Parisianon Katoliko so maparanay a mimimisa. Mipara odino mas daiset ni ingen iray mimimisa a naimano ed United Kingdom, Alemanya, tan saray bansa ed Scandinavia.
Say lalon pakapapagaan na saray relihyoson autoridad et say idaraiset na saray kandidato parad inkapari. Diad kulang a sakey siglo, say bilang na saray pari ed Pransya so inmabeban maong, manlapud 14 a papari ed kada 10,000 ya ombaley anggad kulang a 1 kada 10,000 natan. Diad interon Europa, say promedyon edad na saray pari et onaatagey, tan say kakulangan na saray pari so nalilikas anggan diad saray bansa a singa say Ireland tan Belgium. Ontan met, ondaraiset so bilang na ananak ya ipapalista ed katekismo iran klase, a mamapaloor ed panduaruwa nipaakar ed abilidad na Iglesia Katolika a seguroen so kipawil na satan ed dati.
No nipaakar ed relihyon, ompatnag a naandi lay kompiyansa. Wala labat so 6 porsiento na saray Pranses a manisian “say katuaan so naromog labat diad sakey a relihyon,” no ikompara ed 15 porsiento nen 1981 tan 50 porsiento nen 1952. Onkakasmak so agpananginenen ed relihyon. Say karakel na totoo a mangibabagan andian ira na siglaotan ed relihyon so dinmaak manlapud 26 porsiento nen 1980 anggad 42 porsiento nen 2000.—Les valeurs des Français—Évolutions de 1980 à 2000 (Saray Kablian ed Pransya—Pananguman Manlapud 1980 anggad 2000).
Pirmin Panguuman na Saray Kablian ed Moral
Sayan krisis ed saray kablian so napatnagan met ed pamaakaran na moralidad. Singa asalambit ed akadkauna, dakel a mimimisa so agmangaawat ed saray moral a totontonen na relihyon da. Ag-ira onabobon ed ideya a saray relihyoson lider so walaan na kanepegan a mangiletneg na saray estandarte ed walna. Saray parehon ulop na totoo ya inmabobon ed talindeg na papa ed saray kanepegan na too so agtinmulok ed sikato sanen saray salita to so mangapekta la ed pribadon panagbilay da. Alimbawa, say talindeg to ed kontrasepsyon so malaknab ya ibabaliwala, na anggan say dakel a sanasawan Katoliko.
Sayan walna so mangaapekta ed relihyoso tan aliwan relihyoso a totoo, diad amin a kipapasen ed sosyedad. Saray agamil a malinew a kokondenaen na Masanton Kasulatan so aabuloyan. Duamplon taon ed apalabas, say homoseksualidad so ag-abobonan na 45 porsiento iran mibabaley diad Pransya. Natan, 80 porsiento la so mangaawat ed satan. Anggano say karaklan et pabor ed inkamatoor na sanasawa, wala labat so 36 porsiento a mangokondena ed saray panag-laki odino panag-bii bilang agbalot nikatunongan.—Roma 1:26, 27; 1 Corinto 6:9, 10; Hebreos 13:4.
Relihyoson Panlalaok
Diad Mamasagur a sosyedad, say gawam-a-bukor a relihyon so ontatalona a ditan et balang sakey so mangaako ed kanepegan a mamili na saray sisiaen to. Walaray pigaran doktrina ya aawaten, balet ta say arum so ipupulisay. Arum so mankuan a Kristiano ira balet ta panisiaan da so reinkarnasyon, tan arum so mabulos a manumbok ed pigaran relihyoson pananangguyor a manbabansag. (Eclesiastes 9:5, 10; Ezequiel 18:4, 20; Mateo 7:21; Efeso 4:5, 6) Ipapabitar na libron Les valeurs des Français a dakel a mananisia natan so onkakasipa ya agla napapawil manlapud saray dalan ya inletneg na iglesia.
Balet, sayan ikakasmak na relihyoson inka-independente so mapeligro. Si Jean Delumeau, sakey a relihyoson manag-awaran tan membro na Institut de Pransya, et pekderan to ya imposible parad sakey a too a mamormay dilin relihyon to a biig ed dinanman a niletneg a sistema. “Agmakapansiansia so pananisia no ag-itan nilamut ed inkaputel na saksakey a klasen relihyon.” Say maabig ya espiritual iran kablian tan relihyoson agamil so nepeg a mitunosan ed saray relihyoson aagamilen na sakey. Iner so pakaromogan na ontan a pantutunosan ed sosyedad a bubuyaken na panguuman?
Say interon Biblia so mangipapanonot ed sikatayo a say Dios so angiletneg na naabobonan a modelon kondukta tan moralidad, anggaman iikdan toy totoo na kawayangan pian tumboken iratan odino andi. Minilyon ed sankamundoan so mamibidbir a sayan abayag lan papagalangan a libro so walaan na praktikal a kakanaan natan tan satan so ‘silew ya onkana ed saray sali da tan sakey a liwawa ya onkana ed basbas da.’ (Salmo 119:105) Panon a nibaga ran ontan? Saya so singbaten ed ontumbok ya artikulo.