Siopa Iramay “Taloran Ari”? Kasin Tinumbok Day “Bitewen” na Betlehem?

Say ebat na Biblia

Aliwan singa say tradisyon ed Krismas, ag-inusar na Biblia so terminon “taloran ari” odino “taloran makabat a totoo” pian deskribien iramay linma ed si Jesus kayari inkiyanak to. (Mateo 2:1) Imbes, inusar na sakey ya nansulat na Ebanghelyo ya si Mateo so Griegon salita ya ma’goi pian deskribien iramay binmisita ed si Jesus. Satan ya salita et kaslakan ya ontutukoy ed saray eksperto ed astrolohiya tan arum nin gagawaen ya walay koneksion to ed espiritismo.a Diad dakel a patalos na Biblia, tinawag ira ya “saray astrologo” odino “mago.”b

• Pigara iramay “makabat a totoo”?

• Kasin ari iramay “makabat a totoo”?

• Antoy ngaran na saray “makabat a totoo”?

• Kapigan binisita na saray “makabat a totoo” si Jesus?

• Kasin inusar na Dios so “bitewen” na Betlehem pian igiya iramay “makabat a totoo”?

Pigara iramay “makabat a totoo”?

Anggapoy ibabaga na Biblia, tan nanduruma so opinyon na totoo nipaakar ed bilang da. Base ed Encyclopedia Britannica, “Papanisiaan na dakel ya tagad Asia ya 12 so Mago, balet saray tagad Europe tan America et papanisiaan da ya talora ira, nayarin imbase da itan ed samay taloran regalo ya ‘balitok tan olibano tan mira’ (Mateo 2:11) ya inter ed ugaw.”

Kasin ari iramay “makabat a totoo”?

Anggaman ontan so nanenengneng no Krismas, ag-iran balot tinawag na Biblia bilang arari. Base ed Encyclopedia Britannica, kayari nilasus a taon et inyarum la itan ya titulo bilang kabiangan na tradisyon pian “parakepen so istorya.”

Antoy ngaran na saray “makabat a totoo”?

Anggapoy imbaga na Biblia ya ngaran na saray astrologo. Base ed The International Standard Bible Encyclopedia, “saray ngaran ya inter ed sikara (Gaspar, Melchor, tan Baltasar) et alamat labat.

Kapigan binisita na saray “makabat a totoo” si Jesus?

Nayarin binisita na saray astrologo si Jesus pigaran bulan kayari na inkiyanak to. Amta tayo iya lapud ingganggan nen Arin Herodes, samay malabay ya mamatey ed si Jesus, ya pateyen so amin ya ugugaw a lalakin mantaon na duara a paleksab. Imbase to itan ya edad ed impormasyon ya inter na saray astrologo.​—Mateo 2:16.

Aliwan diad samay labi na inkiyanak nen Jesus so imbisita na saray astrologo. Ibabaga na Biblia: “Kaloob dad abung et anengneng da so ugaw a kaiba nen Maria ya ina to.” (Mateo 2:11) Ipapanengneng na saya ya nen binmisita ira, manaayam lay pamilya nen Jesus diad sakey ya abung tan si Jesus et aliwa lan kapangiyanak ya ugaw ya akarukol ed kuwadra.​—Lucas 2:16.

Kasin inusar na Dios so “bitewen” na Betlehem pian igiya iramay “makabat a totoo”?

Papanisiaan na arum a totoo ya inusar na Dios so tatawagen ya bitewen na Betlehem pian igiya iray astrologo ed si Jesus. Imanoen no akin ya aliwan tua itan.

• Samay ibabaga ran bitewen et inggiya to nin unona iray astrologo ya onla ed Jerusalem. Oniay ibabaga na Biblia: “Wala ray astrologo a nanlapud bukig a linma ed Jerusalem, ya inkuan da: ‘Iner so kawalaan na samay niyanak ya ari na saray Judio? Ta anengneng mi so bitewen to sanen wala kamid Bukig, kanian linma kami dia pian sikatoy igalang mi.’”​—Mateo 2:1, 2.

• Si Arin Herodes, aliwan say “bitewen,” so angibaki ed saray astrologo ya onla ed Betlehem. Nen abalitaan nen Arin Herodes so nipaakar ed magmaliw ya “ari na saray Judio,” nan-imbestiga no iner iyanak so insipan a Kristo. (Mateo 2:3-6) Naamtaan to ya diad Betlehem kanian imbaki to ditan iray astrologo pian anapen da so ugaw, tan imbaga tod sikara ya ompawil ira pian mangiter na balita ed sikato.

  Insan labat linma iray astrologo diad Betlehem. Oniay ibabaga na Biblia: “Kayari ran nadngel so ari, binmuat la ra. Samay bitewen ya anengneng da sanen wala rad Bukig et walad unaan da, anggad tinmunda itan diad petek na kawalaan na ugaw.”​—Mateo 2:9.

• Nipeligro so bilay nen Jesus lapud samay anengneng dan “bitewen” tan nanresulta itan ed impatey na saray inosente ya ugugaw. Nen inmalis la iramay astrologo manlapud Betlehem, pinasakbayan ira na Dios ya agla ra ompapawil ed si Herodes.​—Mateo 2:12.

Antoy reaksion nen Herodes? Oniay ibabaga na Biblia: “Sanen akabatan nen Herodes a sikatoy asiliban na saray astrologo, agaylay pasnok to, kanian sikatoy angibaki na totoo pian ipapatey so amin ya ugugaw a lalaki ed Betlehem tan ed amin a distrito na satan, saramay mantaon na duara a paleksab, lapud aseguro to la nensaman ed saray astrologo no kapigan so impakanengneng dad samay bitewen.” (Mateo 2:16) Seguradon aliwan say Dios so lapuan na satan ya mauges ya agawa.​—Job 34:10.