Kapitulo 23
Say Komaduan Kasi—Saray Armadan De-Kabayoan
1. Anggaman ed sagpot na saray klero ya ablogen iray duroduron, antoy agawa, tan antoy ipapatnag na isabi na duara nin ey-ey?
MANLAPUD 1919 a manpatuloy, say inlubak na simbolikon duroduron ed Kakristianoan so angonigon a maong ed saray klero. Sinali ran ablogen iray duron, balet ta lalon ombibiskeg iratan. (Apocalipsis 9:7) Tan aliwa labat a satan! Insulat nen Juan: “Say unaan ya ey-ey [kasi] sikato so linmabas la. Nia, onsaginonor ni duaran ey-ey dia ed kayari na sarayan bengatla.” (Apocalipsis 9:12) Akatarya ni so nagkalalon manamairap iran salot ed Kakristianoan.
2. (a) Antoy nagawa sano paknolen na komanem ya anghel so trumpeta to? (b) Antoy irerepresenta na “sakey a boses na saray apatiran saklor ed altar a balitok”? (c) Akin ya apatiran anghel so asalambit?
2 Anto so lapuan na komaduan kasi odino ey-ey? Insulat nen Juan: “Tan say komanem ya anghel amaknol, tan nadngel ko so sakey a boses na saray apatiran saklor ed altar a balitok a wala ed arap na Dios. Sakey so mankuan ed komanem ya anghel, a nanegna na trumpeta, Ukbaran mo so apatira ya anghel a wala ra ya abalor dia ed baleg ya ilog na Eufrates.” (Apocalipsis 9:13, 14) Say inkibulos na saray anghel so ebat ed boses a nanlapud saray saklor na binmalitok ya altar. Saya so binmalitok ya altar na insenso, tan sakbay na saya et say insenso na saray binmalitok a yaong a nanlapud sayan altar so amidua lan nisiglaot ed saray pikakasi na saray sasanto. (Apocalipsis 5:8; 8:3, 4) Kanian, sayan boses so mangirerepresenta ed saray nankakasakey a pikakasi na saray sasanto ed dalin. Kekerewen da a sikaran mismo so niliktar komon parad malalaknab nin maligsan serbisyo bilang “mensaheros” nen Jehova, unong a saya so manunan kabaliksan na Griegon salita a nipatalos dia a “saray anghel.” Akin a walaray apatiran anghel? Sayan simbolikon bilang so singa mangipapatnag a magmaliw iran organisadon tuloy pian kobrian so interon dalin.—Apocalipsis 7:1; 20:8.
3. Panon a saray apatiran anghel so “abalor dia ed baleg ya ilog na Eufrates”?
3 Panon a saratan ya anghel so “abalor dia ed baleg ya ilog na Eufrates”? Say ilog Eufrates nensaman a panaon et say amianen-bukig a ketegan na dalin ya insipan nen Jehova ed si Abraham. (Genesis 15:18; Deuteronomio 11:24) Ompatnag a saray anghel so apegetan ed ketegan na inter na Dios a dalin da, odino say mangaraldalin a sakop na kimey da, a sikara so apugeran a sigpot ya onloob ed serbisyon imparaan nen Jehova parad sikara. Say Eufrates met so manunan nisiglaot ed syudad na Babilonia, tan kayari inkagba na Jerusalem nen 607 B.C.E., saray silalaman ya Israelita so akautibo diman ed loob na 70 a taon, “abalor dia ed baleg ya ilog na Eufrates.” (Salmo 137:1) Say 1919 so taon a saray espiritual ya Israelita so abalor ed mipadparan inkapegetan, maer-ermen tan onkekerew ed si Jehova na panangiwanwan.
4. Anto so kimey na saray apatiran anghel, tan panon so inkasumpal na satan?
4 Makapaliket, nayarian nen Juan ya ibalita: “Et naukbaran so apatira ya anghel, a wala ra a niparaan ed oras tan agew tan bulan tan taon, pian pateyen da so kakatlo na saray totoo.” (Apocalipsis 9:15) Si Jehova so agnalingon Manangasikaso ed oras. Sikatoy walaan na orasan tan satan so tutumboken to. Kanian, sarayan mensahero so nibulos ya eksakto ed eskedyul tan nipanpanaon a manumpal ed nakaukolan dan gawaen. Isipen pa so gayaga ra sanen imbulos ira nen 1919, ya akaparaan parad kimey! Wala so kimey da ya aliwa labat lan mamairap noagta diad kaunoran et ‘mamatey ed kakatlo na saray totoo.’ Mitukoyan iya ed saray salot ya impaknol na unonan apatiran trumpeta, ya amairap ed kakatlo na dalin, say dayat, saray pinalsa ed dayat, saray subol tan ilog, tan saray lapuan na mangatatawen a liwawa. (Apocalipsis 8:7-12) Nagkalalo ni so ginawa na saray apatiran anghel. Sikaray ‘mamapatey,’ sigpot a mangiwawalwal ed kipapasen na Kakristianoan bilang inatey ed espiritual. Saray singa-trumpetan panangiyabawag, a ginawa manlapud 1922 a manpatuloy tan mantutultuloy ya anggad natan, so anumpal ed saya.
5. No nipaakar ed Kakristianoan, panon a niyabawag so tanol na komanem a trumpeta nen 1927?
5 Tandaan, kasumsumpal na mangatatawen ya anghel ya amaknol ed komanem a trumpeta. Kinmiwas unong ed satan, say komanem ed saray serye na tinaon ya internasyonal iran kombension na saray Estudyante na Biblia so agawa ed Toronto, Ontario, Canada. Say programa diman ed samay Simba, Hulyo 24, 1927, so niyabawag ed radyo ed 53 ya istasyon, say sankalaknaban ya impangiyabawag ed radyo ed saman a panaon. Saman ya insalitan mensahe so akasabi ed saray dumerengel a nayarin manbilang na minilyon. Unona, say mapuersan resolusyon so angiwalwal ed Kakristianoan bilang inatey ed espiritual tan angiyarap na onian imbitasyon: “Diad sayan oras na inkawetwet et igaganggan nen Jehova a Dios ed totoo a taynan tan lawas ikaindan so ‘Kakristianoan’ odino ‘inorganisan Inkakristiano’ tan sigpot ya ombeneg ed satan . . . ; [komon] ta saray totoo so mangiter ed debosyon na puso ra tan sigpot a katutulok da ed si Jehova a Dios tan diad Ari tan panarian to.” “Kawayangan Parad Totoo” so paulo na paliwawa ed publiko a tinmumbok. Impaliwawa nen J. F. Rutherford iya unong ed dati lan dinamikon estilo to, a matukoy ed “apoy tan asewek tan asupre” ya ontumbok a naimano nen Juan ed pasingawey.
6. Panoy impaneskribe nen Juan ed tinmumbok ya anengneng to iran armadan de-kabayoan?
6 “Tan say bilang na ehersito [odino armada] ed saray akakabayo sikato so mamiduan samplon libo a samplon libo. Nadngel ko so bilang da. Tan dia ed ontan anengneng ko so saray kabayo dia ed pasingawey, tan saray wala ed beneg dan akayurong, a wala so kabal da ya apoy tan jacinto tan asupre: tan saray ulo na saray kabayo singa ra kauloan na saray leon; tan dia ed sangi ra ompapaway so apoy tan asewek tan asupre. Lapud sarayan taloran paneria so amatey ed kakatlo na saray totoo, dia ed apoy tan dia ed asewek tan dia ed asupre, ya ompapaway ed sangi ra.”—Apocalipsis 9:16-18.
7, 8. (a) Diad panangiwanwan na siopa a pinmaway a manalibandos so armadan de-kabayoan? (b) Diad antoran dalan a say armadan de-kabayoan so miulibay ed saray duron ya akauna ed satan?
7 Ompatnag a sarayan de-kabayoan et manalibandos diad panangigiya na apatiran anghel. Agaylan makapataktakot ya eksena! Isipen pa so reaksion yo no sikayo so puntirya na ontan ya ilulubak na saray de-kabayoan! Say mismon itsura na satan so mangebbiew la ed sikayo. Balet, kasin naimano yo a mipadpara iyan armadan de-kabayoan ed saray duron ya akauna nen sikara? Saray duron et singara kabayo; diad armada et walaray kabayo. Kanian saratan a dua so nalalanor ed teokratikon pibabakal. (Uliran 21:31) Saray duron so walaan na ngipe-ngipen a singa’d saray leon; saray kabayo na armada so walaan na saray ulo a singa’d saray leon. Kanian saratan a dua sirin so nisiglaot ed makpel a Leon ed tribu nen Juda, si Jesu-Kristo, a sikato so Lider, Komander, tan Ehemplo ra.—Apocalipsis 5:5; Uliran 28:1.
8 Namparan saray duron tan armadan de-kabayoan so mibibiang ed kimey a panangukom nen Jehova. Saray duron so pinmaway a nanlapud asewek ya angipasakbay na ey-ey tan makaderal ya apoy ed Kakristianoan; manlapud saray sangi na saray kabayo, ompapaway so apoy, asewek, tan asupre. Saray duron so walaan na saray balatyang a kabal odino samper ed pagew, a kabaliksan ton saray kapusoan da so asalimbengan na mapekder a debosyon da ed inkatunong; say armadan de-kabayoan so akasulong na kabal ya ambalanga, asul, tan duyaw, a mangisisindag ed apoy, asewek, tan asupre na makapatey iran panangukom a mensahe ya ompapaway ed sangi na saray kabayo. (Ikompara so Genesis 19:24, 28; Lucas 17:29, 30.) Saray duron so walaan na saray ikol a singa saray alakdan parad pamairap; saray kabayo so walaan na saray ikol a singa saray uleg parad pamatey! Singa ompatnag a say inggapo na saray duron et itultuloy na armadan de-kabayoan tekep na lalon biskeg ya anggad nasumpal.
9. Antoy isisimbolo na armadan de-kabayoan?
9 Kanian, anto so isisimbolo na sayan armadan de-kabayoan? Unong a say alanaan a Juan a klase so angigapo ed singa-trumpetan panangiyabawag ed panangukom na madibinon panangibales nen Jehova sumpad Kakristianoan, a walaan na autoridad a ‘mangetket tan mamasakit,’ sirin ilaloan tayo a satan met lanlamang a mabilay a grupo so nausar diad ‘pamatey,’ salanti, diad pangipakabat a say Kakristianoan tan saray klero to so sigpot ya inatey ed espiritual, imbantak nen Jehova tan niparaan ed “horno na apoy” na andi-anggaan a kadederal. On, nepeg a naderal so amin a kabiangan na Babilonia a Baleg. (Apocalipsis 9:5, 10, NW; 18:2, 8; Mateo 13:41-43) Balet, antis na kaderal to, say Juan a klase so manguusar ed “kampilan na espiritu, a sikato so salitay Dios,” diad pangiwawalwal ed singa-inatey a kipapasen na Kakristianoan. Saray apatiran anghel tan saray akalugan ed saray kabayo so mangiiter na panangiwanwan ed sayan piguratibon panagpatey ed “kakatlo na saray totoo.” (Efeso 6:17; Apocalipsis 9:15, 18) Saya so pakapatnagan na dugan panangorganisa tan teokratikon panangiwanwan ed leksab na panangasikaso na Katawan a Jesu-Kristo legan a manalibandos so makapadinayew ya ulop na saray manangiyabawag na Panarian a mamapaarap ed bakal.
Mamiduan Samplon Libo a Samplon Libo
10. Diad anton pantalos a wala so duaran samplon libo a samplon libo ya armadan de-kabayoan?
10 Panon a walay mamiduan samplon libo a samplon libo na sayan armadan de-kabayoan? Say samplon libo so literal a 10,000. Kanian say mamiduan samplon libo a samplon libo et 200 milyon.a Makapaliket, wala la natan so minilyon a manangiyabawag na Panarian, balet ta say bilang da et arawi ni ed nilasus milyon! Anggaman ontan, nonoten iray salita nen Moises ed Numeros 10:36: “Pawil ka, O Jehova, ed saray samplo a libo na saray nilibo na saray Israel.” (Ikompara so Genesis 24:60.) Diad literal, mankabaliksan itan na ‘Ompawil ka ed saray pigamplon minilmilyon na Israel.’ Balet, say Israel so manbilang lambengat na ngalngalin duara anggad taloran milyon nen panaon nen Moises. Anto, sirin, so tutukoyen nen Moises? Seguradon walad kanonotan to a saray Israelita so agnabilang a singa “saray bitewen ed katawenan, tan singa saray buer a wala ed gilig na dayat.” (Genesis 22:17; 1 Awaran 27:23) Kanian, inusar to so salita a “samplo a libo” a mangipatnag na baleg balet ta aliwan espisipikon bilang. Kanian onia so impangipatalos na The New English Bible ed sayan bersikulo: “Manpainawa ka, KATAWAN na saray agnabilang a nilibolibo na Israel.” Mitunosan iya ed komaduan kabaliksan na salita parad “samplon libo” ya aromog ed saray diksionaryon Griego tan Hebreo: “Agnabilang a karaklan,” “karaklan.”—The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament; A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament nen Gesenius, ya impatalos nen Edward Robinson.
11. Pian say Juan a klase so magmaliw a samplon libo anggan diad simbolikon pantalos, anto so nakaukolan?
11 Anggaman kuan, saramay kabiangan na Juan a klase a nakekeraan ed dalin so mas daiset nen say 10,000—kulang a literal a samplon libo. Panon iran mipara ed agnabilang a nilibolibon armadan de-kabayoan? Pian magmaliw a samplon libo anggan diad simbolikon pantalos, agta nakaukolan da iray kaaruman a puersa? Satan so nakaukolan da, tan diad panamegley na agkanepegan a panangasi nen Jehova, satan so naawat da! Iner so nanlapuan na saraya?
12, 13. Antoran maawaran ya inkagawa manlapud 1918 anggad 1935 so angipabidbir ed lapuan na kaaruman a puersa?
12 Manlapud 1918 anggad 1922, ginapoan na say Juan a klase ya ipakabat ed agonigon a katooan so maliket ya ilalo a “minilmilyon a manbibilay natan so aglan balot ompatey.” Nen 1923 et nipaamta met a saray karnero ed Mateo 25:31-34 so manawir na bilay ed dalin diad silong na Panarian na Dios. Say mipadparan ilalo so nipakabat ed bokletan Freedom for the Peoples, ya impaway ed internasyonal a kombension nen 1927. Diad banda’d gapo na dekada na 1930 et say matunong a klasen Jehonadab tan saray ‘totoon maneermen tan nagogonigon’ lapud makapasinagem ya espiritual a kipapasen na Kakristianoan so nipanengneng a mipara ed simboliko iran karnero a walaan na ilalon manbilay ed dalin. (Ezequiel 9:4; 2 Arari 10:15, 16) Diad pangipapaarap ed saratan ed modernon-agew a “syudades na salimbengan,” inkuan na The Watchtower na Agosto 15, 1934: “Saramay kabiangan na Jonadab a klase so akadngel ed tanol na trumpeta na Dios tan inimano ra so pasakbay diad imbatik ed organisasyon na Dios tan impilimog ed totoo na Dios, tan ditan et sikara so nepeg a mansiansia.”—Numeros 35:6.
13 Nen 1935 et saramay kabiangan na sayan Jonadab a klase so nagkalautlan naimbitaan ya onatendi ed kombension na saray Tasi nen Jehova ed Washington, D.C., E.U.A. Diman, diad samay Biernes na Mayo 31, si J. F. Rutherford so angiter ed bantog a paliwawa ton “Say Baleg a Karaklan,” ya impabitar to a sayan grupo ed Apocalipsis 7:9 (King James Version) so pareho met lanlamang ed saray karnero diad Mateo 25:33—sakey a dedikadon grupo a walaan na mangaraldalin ya ilalo. Bilang pamatnagan ed saray bengatlan onsabi, diad saman a kombension et 840 a balo iran Tasi so abautismoan, maslak ed sikara so kabiangan na baleg ya ulop.b
14. Kasin say baleg ya ulop so walaan na betang ed simbolikon panaglubak na armadan de-kabayoan, tan anton resolusyon so nibalikas nen 1963?
14 Kasin sayan baleg ya ulop so walaan na betang diad panaglubak na armadan de-kabayoan a ginmapo nen 1922 tan akaawat na partikular a panangipurek ed samay kombension ed Toronto nen 1927? Diad panangiwanwan na samay apatiran anghel, salanti, say alanaan a Juan a klase, seguradon walaan ira na betang! Diad samay agawa ed interon mundo ya “Andi-anggaan a Maong a Balita” ya Asamblea nen 1963, akikasakey itan ed Juan a klase diad makasagyat a resolusyon. Inyabawag na saya a say mundo so “makasagmak na sakey a yegyeg na gulo ed mundo diad paraan ya agto nin balot naeksperiensya, tan amin a mapolitikan institusyon na satan tan say moderno a relihyoson Babilonia na satan so nayegyeg anggad namekmek.” Imbalikas na resolusyon ya “anggapoy panangidumaduma min intutuloy ya iyaabawag ed amin a totoo so ‘andi-anggaan a maong a balita’ nipaakar ed Mesianikon panarian na Dios tan nipaakar ed saray panangukom to, a singa ira salot ed saray kakabusol to balet ta nipaakseb parad kawayangan na amin a totoon manpilalek a mandayew ed Dios a Manamalsa ed naabobonan a paraan diad espiritu tan katuaan.” Sayan resolusyon so maligsan pinaletan ed 24 ya asamblea ed interon globo, na saray kombensionistan walaan na dagup a bilang ya 454,977, a diad saratan et masulok a 95 porsiento so kabiangan na baleg ya ulop.
15. (a) Nen 2005 say baleg ya ulop so tinugyop na pigaran porsiento na komikimey ya uusaren nen Jehova ed lawak? (b) Panon a nibalikas ed pikakasi nen Jesus ed Juan 17:20, 21 so pikakasakey na baleg ya ulop ed Juan a klase?
15 Say baleg ya ulop so nantultuloy a mangiyaabawag ed sigpot a pikakasakey ed Juan a klase diad panangikalbo ed saray salot ed Kakristianoan. Nen 2005 et sayan baleg ya ulop so tinugyop na masulok a 99.8 a porsiento na komikimey ya uusaren nen Jehova ed lawak. Saray membro na satan so interon-puson mitutunosan ed Juan a klase, a nipaakar ed saratan et onia so impikasi nen Jesus diad Juan 17:20, 21: “Aliwan saraya labat so pikasik, noag saraman met so manisia ed siak ed panamegley na salita ra; pian saksakey iran amin salanti singa sika, Ama, wala ka ed siak, tan siak ed sika, pian wala ra met ed sikata, pian say mundo manisia ya imbaki mo ak.” Legan a mangidadaulo so alanaan a Juan a klase diad silong nen Jesus, say maseseg a baleg ya ulop so mibibiang ed sikara diad makadesyang a tuloy ya ilulubak na armadan de-kabayoan ed interon awaran na too!c
16. (a) Panoy panedeskribe nen Juan ed saray sangi tan ikol na saray simbolikon kabayo? (b) Panoy inkiparaan na saray sangi na totoo nen Jehova parad serbisyo? (c) Anto so misimbangan ed katuaan a “saray ikol da singa ra ikol na saray uleg”?
16 Satan ya armadan de-kabayoan so mankaukolan na kagawaan ed pibabakal. Tan agaylan makapakelkelaw so pangitatarya nen Jehova ed saya! Deneskribe itan nen Juan: “Ta say pakayari na saray kabayo wala ed sangi ra tan dia ed saray ikol da, ta saray ikol da singa ra ikol na saray uleg, tan wala so ulo ra; tan saraya so pandumsis [“pamasakit,” NW] da.” (Apocalipsis 9:19) Tinuro nen Jehova iray dedikado, bautismadon ministros to parad sayan serbisyo. Diad panamegley na Teokratikon Eskuelaan Parad Ministeryo tan ed arum niran pantitipon na kongregasyon tan eskuelaan, sikara so babangatan to no panon so pangipulong ed salita, ta pian nayarian da so mansalitan walaan na autoridad tan “dila na saray abangatan.” Inyan to so salita to ed saray sangi ra tan sikara so imbaki ton mangipaamta ed saray panangukom to ‘ed lapag tan dia ed saray kaabungan.’ (2 Timoteo 4:2; Isaias 50:4; 61:2; Jeremias 1:9, 10; Gawa 20:20) Say Juan a klase tan say baleg ya ulop so angitilak na ansakit a mensahe, a misimbangan ed “saray ikol,” panamegley na nilibon milyon a Biblia, libro, brosyur, tan magasin a nibunog ed inlalabas na saray taon. Parad saray kalaban da, ya apasakbayan ed isabi na ‘pamasakit’ a manlapud si Jehova, sarayan armadan de-kabayoan so peteg a singa mamiduan samplon libo a samplon libo.—Ikompara so Joel 2:4-6.
17. Kasin saray Tasi nen Jehova ed saray bansan agnibubunog iray literatura lapud sebel so kimey ditan so walaan na antokaman a pibibiang ed ilulubak na armadan de-kabayoan? Ipaliwawa.
17 Say sankasesegan a kabiangan na sayan armadan de-kabayoan et tugyopen na saray agagi ed saray bansa a sebel so kimey na saray Tasi nen Jehova. Singa saray karnero ed limog na saray lobo, saraya so nakaukolan a ‘mankalkalakal a singa saray uleg, tan mauyamo a singa saray malapati.’ Bilang katutulok da ed si Jehova, agda nayarian ya itunda so mansalita nipaakar ed saray bengatlan anengneng tan nadngel da. (Mateo 10:16; Gawa 4:19, 20; 5:28, 29, 32) Lapud daiset odino anggapoy niimprintan materyal ya ibunog da ed lapag, kasin nibaga tayo ya andian ira na pibibiang ed ilulubak na armadan de-kabayoan? Andin balot! Walay sangi tan autoridad da a nanlapud si Jehova ya usaren da diad pangibalikas ed katuaan na Biblia. Saya so gagawaen da diad impormal tan makatangguyor a paraan, a mangileletneg na saray panangiyaral ed Biblia tan ‘mangaawit ed dakerakel ed inkatunong.’ (Daniel 12:3) Anggaman nayarin ag-ira makapangetket panamegley na saray ikol diad pantalos ya ag-ira makapangititilak na saray mapuersan literatura, say ompapaway ed saray sangi ra et say simbolikon apoy, asewek, tan asupre legan iran mataktikan mantatasi tekep na inkamaalwar nipaakar ed onsasabin agew na kiyalangon nen Jehova.
18. Kaunongan karakel a lenguahe tan inimprintan porma na makasalot a mensahe so nibunog la na sayan armadan de-kabayoan?
18 Diad arum iran pasen, saray literatura na Panarian so mantutultuloy a mangiwawalwal ed saray Binababilonian doktrina tan daladalan na Kakristianoan, a diad piguratibon paraan et itatarok da ed sikato so kanepegan ton kasakitan. Diad panguusar ed saray sankabaloan a metodo na panag-imprinta, sayan dakerakel ya armadan de-kabayoan ed loob na 68 a taotaon antis na 2005 so akapangibunog na binilyon a Biblia, libro, magasin, tan brosyur ed masulok a 450 a lenguahe na dalin—a pigaran danay a mas dakel nen say literal a mamiduan samplon libo a samplon libo. Agaylan ot-ot so impangetket na saratan ya ikol!
19, 20. (a) Anggaman say espesipikon puntirya na saray makasalot a mensahe et say Kakristianoan, panon so inkiwas na arum a daldalin a walad paway na Kakristianoan? (b) Panoy panedeskribe nen Juan ed reaksion na totoo ed inkalapagan?
19 Ginagala nen Jehova a sayan makasalot a mensahe so ‘mamatey ed kakatlo na saray totoo.’ Kanian, say espesipikon puntirya na satan et say Kakristianoan. Balet ta asabi la na satan iray daldalin ed paway na Kakristianoan, pati diad saray lugar a kabkabat so pansimpisimpitan na saray relihyon na Kakristianoan. Kasin saray totoo ed sarayan daldalin so inmasingger ed si Jehova bilang resulta na impakanengneng da ed impansalot ed sayan abulok a relihyoson organisasyon? Dakel so inmasingger la! Wala so mabulos a kiwas ed limog na saray maamo tan kalkaliktan a totoon manaayam ed saray lugar ed paway na direktan impluensya na Kakristianoan. Balet no nipaakar ed saray totoo ed inkalapagan, deneskribe nen Juan so reaksion da: “Tan saray kera a totoo, ya ag-inatey ed saraya a bakbak, agnira nagbabawi ed saray gawa na kalimaan da, pian ag-ira la komon mikaskasi ed saray demonyo tan saray talintao a balitok, tan pilak, tan gansa, tan bato, tan kiew; a sikaray agmakanengneng, anggan ondengel, anggan manakar. Tan ag-ira nagbabawi ed saray impanpapatey da ed totoo, anggan ed saray panag-anito ra, anggan ed saray impilawan da, anggan ed saray impantakew da.” (Apocalipsis 9:20, 21) Anggapo so nagawan sankamundoan a kakomberte ed saratan ya agmagbabawi. Amin a mantutultuloy ed marelmeng iran kagagawa ra so onarap ed masebeg a panangukom nen Jehova diad baleg ya agew na kiyalangon to. Balet “anggan siopa ya ontawag ed ngaran nen Jehova; nilaban.”—Joel 2:32; Salmo 145:20; Gawa 2:20, 21.
20 Say kapkapansingbat tayo et kabiangan labat na komaduan ey-ey. Dakel ni so nagawa sakbay a nasumpal iyan ey-ey, a singa nanengneng tayo ed saray ontumbok a kapitulo.
[Saray paimano ed leksab]
a Oniay inkomento na Commentary on Revelation, nen Henry Barclay Swete, nipaakar ed bilang a “mamiduan samplon libo a samplon libo”: “Sarayan baleg a bilang so anebel ed sikatayon mananap na literal a kasumpalan, tan say deskripsion ya ontumbok so manusuporta ed sayan konklusyon.”
b Nengnengen so pahina 119-26; ontan met ed Vindication, Libro Tres, ya impalapag nen 1932 na saray Tasi nen Jehova, pahina 83-4.
c Aliwan singa saray duroduron, saray armadan de-kabayoan ya anengneng nen Juan so ag-angisulong na ‘balanget a kapara na balitok.’ (Apocalipsis 9:7) Saya so mitukoyan ed katuaan a say baleg ya ulop, a natan et tutugyopen na babaleg a kabiangan na armadan de-kabayoan, so agmaniilalon manuley ed mangatatawen a Panarian na Dios.
[Litrato ed pahina 149]
Say impamaknol ed komanem a trumpeta so mangipaparungtal ed komaduan ey-ey
[Saray litrato ed pahina 150, 151]
Saray apatiran anghel so mangiwawanwan ed ilulubak na sankabalgan ya armadan de-kabayoan ed awaran
[Saray litrato ed pahina 153]
Say agnabilang ya armadan de-kabayoan so angibunog na minilyon a nibase ed Biblia iran publikasyon
[Saray litrato ed pahina 154]
Saray arum nin totoo so agnagbabawi