Panon so Pakatulong na Arum?

“NO WALA so bengatlan nagawaan ko, ibagam labat ed siak.” Saya so ibabaga na maslak ed sikatayo ed saray balo nin inateyan a kaaro odino kanayon. Ah, satan so masimoon a labay tayon nagawa. Gawaen tayo so antokaman pian ontulong. Balet kasin say inateyan so ondalaw ed sikatayo tan ikuan: “Inisip kon wala so bengatlan nitulong mo ed siak”? Aliwan kaslakan. Malinew, nakaukolan tayo so onkiwas no peteg tayon ontulong tan manligliwa ed maneermen.

Ibabaga na sakey a proverbio ed Biblia: “Say salita a makana so kisalita to sikato so singa saray manzana a balitok ed iket a pilak.” (Uliran 15:23; 25:11) Wala so kakabatan ed pangamta no anto so ibaga tan no anto so ag-ibaga, no anto so gawaen tan no anto so ag gawaen. Nia so pigaran Makasulatan a suhestion ya aromog na arum ya inateyan a makatulong.

No Anto so Gawaen . . .

Ontalineng: Magmaliw a “masiglat komon ya ondengel,” ibabaga na Santiago 1:19. Sakey ed saray bengatlan makatulong a tuloy a nagawaan yo et say pinabang ed ot-ot na inateyan diad italineng. Arum ya inateyan et nayarin kaukolan to so pangitongtong nipaakar ed pinabli ran naandi-la’d-bilay, nipaakar ed inkaaksidenti odino impansakit a sengegan na impatey, odino nipaakar ed saray liknaan a nanlapulad impatey na pinabli ra. Kanian itepet: “Labay mon tongtongen so nipaakar ed satan?” Abuloyan iran mandisedi. Diad pakanononot to ed impatey na ama to, sakey a balolaki so nankuan: “Talagan akatulong ed siak, sanen tinepet na arum no anto so agawa tan insan peteg a tinmalineng.” Ontalineng a mapetepet tan miambegya ya agnakaukolan a sikayo so mangiter na saray ebat odino solusyon. Abuloyan iran mangibalikas na antokaman a labay dan inabang.

Mangiter na panamaseguro: Ipaseguro ed sikara a ginawa ra so amin a posibli (odino antokaman nin bengatlan amtam a tua tan positibo). Seguroen ed sikara a say nalilikna ra​—kaermenan, sanok, kasalanan, odino arum iran liknaan—​so kaslakan. Itongtong ed sikara so arum a kabat yon akatalona ed mipadparan impakaandi. Say ontan a ‘makapaliket iran salita’ et “kasil ed saray pukel,” kuan na Uliran 16:24.​—1 Tesalonica 5:11, 14.

Akaparaan ya ontulong: Magmaliw ya akaparaan ya ontulong, aliwan basta pigaran agew sano dakel a kakaaro tan kakanayon so presenti, noag anggan pigaran bulan ed saginonor sano say arum so akapawil la ed normal a rotina. Diad onian paraan napaneknekan yo so inkasikayo a magmaliw a “[tuan] kaaro,” say nengneng a naasinggeran na kaaro ed panaon na “gonigon.” (Uliran 17:17, NW) “Seseguroen na kakaaro min okupado iray labi mi ta pian anggapo so panaon min manbokbokor ed abung,” salaysay nen Teresea, a say anak to so inatey ed sakey ya aksidente ed kotse. “Saman so tinmulong ed sikami a natalonaan so kaermenan a nalilikna mi.” Kayari na pigaran taon, saray petsa na anibersaryo, a singa say anibersaryo na kasal odino say petsa na impatey, so makapagonigon a panaon parad saray ataynanan. Akin ya agtandaan iratan a petsa ed kalendaryo yo ta pian sano nasabi la, niyarunsa yo so inkasikayo a makatulong, no nakaukolan, parad piambegyan tulong?

Manbulontaryo: Kasin walaray ilakad a kaukolan a gawaen? Kasin wala so pankaukolan ed pangasikaso na ugugaw? Kasin saray ombibisitan kakaaro tan kakanayon so mankaukolan na tuloyan? Saray agano ni ya inateyan so mabetbet a nawewetwet a tuloy ya agda anggan amta so kaukolan dan gawaen, lalo ni so pangibaga ed arum no panon so nayarin pakatulong da. Kanian no natebek yo so puron pankaukolan, agyo aalagaren ya onkerew; manbulontaryo la. (1 Corinto 10:24; ipareng so 1 Juan 3:17, 18.) Anonotan na sakey a bii ya inatey lay asawa to: “Dakel so angibaga, ‘no wala so bengatlan nagawaan ko, ibagam ed siak.’ Balet sakey a kaaro so agla tinmepet. Sikato so linman tampol ed kuarto, inekalan toy apis na kama, tan impesak to iray apis ya arutakan ed impatey na asawak. Sananey a kaaron bii so angala na timba, danum, tan nilinisan to iray suplay tan kinoskos to so apis na datal a nan-otaan na asawak. Pigaran simba ed saginonor, sakey ed saray mamatatken ed kongregasyon so sinmabi ya akakawes na pantrabaho tan walaan na uusaren tan inkuanto, ‘Amtak a wala so bengatlan kaukolan ya apigeren. Dinan?’ Apabli’k a tuloy iman a laki ed impangapiger to na bisagra na kapot tan ed elektrikal ya akakabit!”​—Ipareng so Santiago 1:27.

Magmaliw a maparawes: Ipapanonot ed sikatayo na Biblia: ‘Agyo lilingoanan so panagparawes.’ (Hebreos 13:2) Nagkalautlan nepeg tayon nonoten so pagmaliw a maparawes ed saraman so maneermen. Imbes ya “anggan anton oras laka yo’d dia” ya imbitasyon, mangibaga na petsa tan panaon. No agda awaten, agmagmainomay ya onsuko. Arum a matamoy iran panamaseseg so nayarin nakaukolan. Nayarin binaliwala ra so imbitasyon yo lapud antakot ira ompan agda nakontrol iray liknaan da ed arap na arum. Odino liknaen dan sikaray nagogonigon nipaakar ed panggayaga ed sakey a panangan tan panlilimog ed ontan a panaon. Tandaan so maparawes a biin si Lidia ya asalambit ed Biblia. Kayari impaka-imbitaan ed abung to, kuan nen Lucas, “Pinilitan to kami.”​—Gawa 16:15.

Magmaliw a maanos tan makatalos: Agnabibigla ed ununan ibaga na inateyan. Tandaan, sikara so nayarin makakalikna na sanok tan pankakasalanan. No saray sanok so nipangget ed sikayo, satan so mankaukolan na pakatebek tan anos ed biang yo ya ag-oneebat tekep na pakakaingongotan. Isisimbawa na Biblia, “mampales kayo la sirin, a singa saray pinili Dios, sasanto tan inararo, sakey a puso a maabagey, maong a linawa, kaoyamoan, kadeenan, kasondoan; Mantetepelan so sakey tan sakey.”​—Colosas 3:12, 13.

Mansulat na sakey a sulat: Mabetbet a nababaliwala so kablian na sakey a sulat a piambegyan kard. Anto so pankaabigan na saya? Say ebat nen Cindy, ya inateyan na ina lapud kanser: “Sakey a kaaro so nansulat ed siak na sakey a maabig a sulat. Peteg ya akatulong ed siak itan lapud nayarian kon basaen a paulit-ulit itan.” Say ontan a sulat odino kard a panamaseseg so nayarin natugyop ed “pigaran balikas,” balet nepeg ya ipalikna so walad puso yo. (Hebreos 13:22) Nayarin nibaga a sikayo so manatalima tan ibiang yo so espisyal a pakanodnonotan nipaakar ed inatey, odino nipanengneng no panon a naapektoan so bilay yo ed satan a toon naandi-la’d bilay.

Manpikasi a kaiba ira: Ag-ibabaliwala so kablian na saray pikakasi yo a kaiba iray inateyan. Ibabaga na Biblia: “Say pikakasi’ sakey a matunong a too manalonggaring na dakel.” (Santiago 5:16) Alimbawa, say pakarengel ed pikakasi yo para ed sikara so makatulong ed sikara a solbaren so negatibo iran liknaan bilang kasulitan.​—Ipareng so Santiago 5:13-15.

No Anto so Ag-nepeg a Gawaen . . .

Ag-ompapaliis lapud agyo amta no anto so ibaga odino gawaen: ‘Maseguro ak a kaukolan da so manbokbokor natan,’ nayarin ikuan tayo ed inkasikatayo. Balet anganko et say katuaan to et sikatayo so onsisian lapud antakot itayo ompan nibaga odino nagawa tayo so lingon bengatla. Anggaman ontan, say ipaliis ed kakaaro, kakanayon, odino kapananisiaan so nayarin manggawa ed inateyan a lalon maermen, naaruman so ot-ot. Tandaan, say sankaabigan iran salita tan kiwas so mabetbet a sankasimplian. (Efeso 4:32) Say kiwawala yo lambengat so nayarin pakapasesegan. (Ipareng so Gawa 28:15.) Diad impakanonot ed agew na impatey na marikit to, inkuan nen Teresea: “Diad loob na sakey oras, say balkon na ospital so apusek na kakaaro mi; amin a mamatatken tan saray kaasawaan da so wadman. Agni anggan nakal na arum a bibii iray curler ed buek da, arum so akakawes na pantrabaho. Basta tinaynan da so antokaman a bengatla tan tampol a linma. Dakel ed sikara so angibaga ed sikami ya agda amta so ibaga ra, balet say inkiwala ra so magenap la.”

Ag-ira dedesdesen ya ontunda lan manermen: ‘Susto la, agka la onaakis,’ so nayarin ikuan tayo. Balet nayarin magmaong ya abuloyan tayon onagos iray lua ra. “Isipen kon importanti so pangiyabuloy ed saray inateyan ya ipatnag so emosyon da tan ibesngaw iray liknaan da,” kuan nen Katherine, diad pakakanonot to ed impatey na asawa to. Resistian so tendensya ed pangibaga ed arum no panon so liknaan da. Tan agyo ipapasen a kaukolan ya ag-ipalikas iray liknaan yo pian nasalimbengan iray liknaan da. Imbes, ‘minangis kayo ed saray mannangis.’​—Roma 12:15.

Agmanaporastan manimbawa ed sikaran ibantak iray kawes odino personal iran kagawaan na inatey no agni ra akaparaan: Nayarin liknaen tayon magmaong parad sikara so pangibantak ed pakanodnonotan iran bengatla lapud nayarin manbayag so kaermenan da. Balet say panangibaga a “No agnanengneng, et agmet nanonotan” so nayarin ag-onaplika dia. Say inateyan so nayarin kaukolan ton lingwanan a kalkalna so inatey. Nonoten so deskripsyon na Biblia ed patriarkan si Jacob sanen sikato so anisian say malangwer ya anak ton si Jose so kinabil na maruksan ayep. Kayarin imparungtal ed si Jacob so winalsikan na dala a kawes nen Jose, sikato so “naninatey ed si anak to ed amayamay ya agew. Et amin a lalaki ya anak to tan bibii ya anak inmalagey ira a manligliwa ed sikato; balet agto ginabay so paligliwa.”​—Genesis 37:31-35.

Ag-ibabaga, ‘Makapananak ka ni’: “Sinmanok’ak ed impangibaga na totoo ed siak a makapananak ak ni,” nanonotan na sakey ya ina ya inateyan na anak. Nayarin maabig so gagala ra, balet parad maneermen ya ateng, saray balikas a singa nayarin salatan so naandin anak so ‘manaksak a singa kampilan.’ (Uliran 12:18) Agbalot nasalatan so sakey ya ugaw. Akin? Lapud balang sakey so nikadkaduma.

Agnakaukolan a paliisan so panalambit ed tinmaynan la: “Dakel so ag-anggan analambit ed ngaran nen Jimmy ya ana’ko odino intongtong so nipaakar ed sikato,” nanonotan na sakey ya ina. “Bidbiren ko a medyo nasasakitan ak sano gagawaen itan na arum.” Kanian agnakaukolan ya omanen so tongtongan sano asalambit so ngaran na inatey. (Ipareng so Job 1:18, 19 tan 10:1.) Apresyaen na arum ya inateyan so pakarengel ed ibaga na kakaaro ed espisyal iran kualidad na inatey a papablien da.​—Ipareng so Gawa 9:36-39.

Agtampol ya ibagan, ‘Para itan ed sankaabigan’: Say panggunaet ed pangimano na bengatlan positibo nipaakar ed inatey so aglawas ‘makaligliwa ed nagogonigon iran kamarerwa’ a maneermen. (1 Tesalonica 5:14) Inkuan na sakey a marikit, sanen anonotan to so impatey nen ina to: “Kuan na arum, ‘Sikato’y agmaniirap’ odino, ‘Anggan panon et sikato’y manpapainawa.’ Balet agko labay a narengel itan.” Saray ontan a komento so nayarin mangisuheri ed saray ataynanan ya ag-ira manermen odino say inatey et agmakabaliksan. Anggaman ontan, sikara so nayarin maermen a tuloy lapud makakailiw ira ed pinabli ra.

Magmaong so agpangibaga na, ‘Amtak so liknaan mo’: Peteg tan kabat yo? Alimbawa, kasin posiblin kabat yo so liknaan na sakey ya ateng sano ompatey so sakey ya ugaw no agyo asali ed inkasikayo so ontan ya impakaandi? Tan anggan no asali yo, amtaen a say arum so agpihon makalilikna na singa alikna yo. (Ipareng so Tagleey 1:12.) Diad biek a dapag, no singa matukoy, walaray arum a gungguna ed pangibaga ed no panon yon atalonaan so impakaandi na pinabli yo. Sakey a biin say marikit to so inatey et aromog to so panamaseguro sanen say ina na sananey a bii ya inatey la so angibaga ed sikaton dili ya ompawil ed normal a bilay. Inkuanto! “Say ina na inatey a bii et agto ginapoan so estorya to ed impangibagan ‘Amtak so liknaan mo.’ Imbaga to lambengat ed siak iray bengatlan parad sikato tan inabuloyan toak a mangisalaysay ed sikara.”

Pian natulongan so sakey ya inateyan et mankakaukolan na panangabagey, pakatebek, tan baleg a panangaro ed biang yo. Ag-aalagaren so inateyan ya onsingger ed sikayo. Agbasta ibagan, “No wala so antokaman a nagawaan ko . . .” Anapen a mismo itan ya “antokaman,” tan insan manbulontaryo.

Mansiansia so pigaran tepet: Komusta so nipaakar ed ilalo ed Biblia ed kikioli? Anto so kabaliksan to ed sikayo tan ed pinabli yon andi-la’d bilay? Panon tayon makaseguro a satan so napanmatalkan ya ilalo?