Saray Ayep ed Apocalipsis​—Anto so Kabaliksan Da?

NEN Sabado, Hunyo 15, 1985, say agew ed ngarem so sinminag a masnag ed saray bilding na Nasyones Unidas ed Nueva York. Singa gendat, saray dakel a bisita so linman onnengneng ed makapasagyat a bilding tan dakel so agmakapangiyamot na pandinayew da ed amin daray bengatlan anengneng da.

Anggad natan, anggaman kuan, say Nasyones Unidas so singa mabayag nin napankakasakey to so nasyones. A singa inkuan na sakey ya opisyal a giya ed saman a ngarem: “Wala so 150 bakal nanlapulad Guerra Mundial II, a masulok a 20 milyon a totoo so inatey. Anggapo ni so sankamundoan a gobierno. Saya so nayarin sankaasinggeran a bengatla ed satan.” Kasin say sankamundoan a gobierno, sirin, so agnaparel a kugip? Panisiaan o andi, say ebat so nayarin naromog diad pangusisa ed saray ayayep ed Apocalipsis.

Arum iran komentarista na Biblia so agmakanengneng na mapropetikon kabaliksan ed saray ayayep ed libro na Puyan. Noag ingen, saratan so iyaaplika ra ed saray ebenton agawa legan a si apostol Juan so mabilay ni. Alimbawa, say The Catholic Encyclopedia, diad salaysay to ed saray ayayep ed Apocalipsis, kuanto: “Kaugalian na saray apocaliptikon managsulat . . . so pangisalaysay da ed saray pasingawey da diad porma na saray propesiya tan ipatnag dan sikato so kimey na asasakbay a petsa.”

Balet inyabawag nen apostol Juan: “Diad puyan et siak so sinmabi ed agew na Katawan.” (Apocalipsis 1:10) On, say libro na Puyan so mangiyaapasakey, aliwan diad linmabas ya awaran, noagta diad arapen na “agew” sano igapo na Katawan a Jesu-Kristo so panuley a manlapud katawenan. Unong ed Apocalipsis kapitulo 6, “say agew na Katawan” so tinandaan na sankamundoan a bakal, malaknab a kakisiran na tagano tan makapatey a sakit. Saray agawgawan naimatonan ed dalin legan na sayan koma-20 siglo so makakumbinsin prueba a sikatayo la so manbibilay “ed agew na Katawan” nanlapulad 1914.​—Apocalipsis 6:1-8.a

Diad saman a maawaran a taon, inggapo nen Jesu-Kristo so panuley to ed Panarian to. (Apocalipsis 11:15, 18) Saray ayayep ed Apocalipsis so nepeg sirin a prominente kayari na satan a petsa. Peteg, sarayan ayep so mangiretrato ed saray kakabusol na Dios a mangaamper ed saray totoo diad iyarap da ed Panarian na Dios a bilang say alenleneg ya areglo a mamenek ed pilalek na katooan nipaakar ed kareenan. Sarayan kakabusol et ipisakup to so sakey a dragon tan taloran atap ya ayep. Saratan so usisaen tayo diad panggegendanan na impatnag da.

Say Baleg a Dragon

“Nia!” so inkelyaw nen Juan, “sakey a baleg a kolor-de-apuy a dragon, a walaan na pitoran ulo tan samploran saklor.” Anto so iretrato na sayan baleg a dragon? Si Juan a mismo so mangipapaliwawa ya irerepresenta to so anggapoy arum noag si Satanas a Diablo. Unong ed pasingawey nen Juan, sayan dragon so masebeg a sinmumpa ed inkianak na mangatatawen a Panarian na Dios nen 1914. Nansumpalan? “Nibantak so baleg a dragon, say daan ya uleg, say sakey a tinawag na Diablo tan Satanas, a mamapalikdo ed interon panaayaman a dalin; sikato so nibantak ed dalin, tan saray angheles to so nibantak a kaiba to.”​—Apocalipsis 12:3, 7-9.

Impanengneng nen Juan a saya so walaan na mauges ya epekto ed katooan. “Kasi la so dalin tan say dayat, lapud say Diablo so inmakseb ed sikayo, a walaan na baleg a sanok, a kabat ton antiktikey la so panaon to.” (Apocalipsis 12:12) Anggaman sikato so aparel ed kaliberliber na dalin, si Satanas so siansia nin misasalet ed niletneg a Panarian na Dios. Saya so gagawaen to diad pamapalikdo to ed katooan ya uusaren to so taloran ayayep. Imanoen so salaysay nen Juan ed ununan ayep.

Say Ayep ed Dayat

“Anengneng ko so sakey ya atap ya ayep ya ontatatdang a nanlapud dayat, a walaan na samploran saklor tan pitoran ulo . . . Natan say atap ya ayep ya anengneng ko so singa sakey a leopardo, balet saray sali to so singa ra sakey ya uso, tan say sangi to so singa sangi na leon. Tan say dragon so angiter ed ayep na pakayari to tan trono tan say baleg a pakauley.”​—Apocalipsis 13:1, 2.

Anto so iretrato na sayan abalbaleg ya ayep? Diad leksab na puyan, iter nen Juan so importantin pakatalos: “Say pakauley so niiter ed amin a tribu tan totoo tan salita tan nasyon.” (Apocalipsis 13:7) Anto so mangaagamil na pakauley ed balang toon manbibilay ed dalin? Sakey lambengat a bengatla: say sankamundoan a sistema na mapulitikan pananguley. Kasin sayan sistema so peteg ya angawat na pakauley “ed dragon,” si Satanas? Onebat so Biblia na on. Alimbawa, inkuan nen apostol Juan: “Say interon mundo so mandukdukol ed pakayari na sakey a marelmeng.” Agpankelawan a si Satanas, legan a tutuksoen to si Jesus ed kalawakan, et inyopresi to ed sikato so pakauley ed “amin a panarian ed panaaayaman a dalin” tan inkuanto: “[Sayan pakauley] so niiter ed siak.”​—1 Juan 5:19; Lucas 4:5, 6

Anto, anggaman kuan, so inretrato na saraman a pitoran ulo? Nipanengneng ed si Juan so sananey ya abalbaleg ya ayep a sikato so espihon talintao na sayan sakey. Sikato met so walaan na pitoran ulo. Saray ulo na talintao so nipaliwawan mangirerepresenta ed “pitoran arari,” odino pakayari na mundo, a say “limara so naplag la, sakey so kaplesan, say sananey so agni sinmabi.” (Apocalipsis 17:9, 10) Limaran pakayari na mundo so tinmalindeg ed awaran na Biblia sakbay ya agew nen Juan: Ehipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, tan Gresya. Say Roma, a komanem, so siansia nin wala ed pakayari sanen si Juan so mabilay ni.

Anto so komapiton ulo? Lapud say pasingawey so walaan na kipaakaran “ed agew na Katawan,” nepeg a tukoyen to so pakayari na mundon tinmalindeg ed posisyon na Roma ed pakayari legan na sarayan kaunoran ya agew nanlapulad 1914. Ipaparungtal na awaran a saya so nankadduan pakayari na mundo a tinugyop na Britanya tan say Estados Unidos na America. Sakbay na 1914, say Britanya so angipaalagey na sankabalgan ya imperyon anengneng na mundo. Legan na koma-19 a siglo, sikato met so anibukel na mabiskeg a siglaotan a diplomatiko tan diad negosyo ed Estados Unidos na America. Sarayan duaran bansa so akibakal a nantulongan legan na Guerra Mundial I tan II, tan say nikaduman relasyon da so nantultuloy ya anggad natan. Nen 1982, si Presidente Reagan na Estados Unidos so nansalita ed parliamento na Britanya nipaakar “nikadkaduman impankaaro na duaran bansa tayo.” Lalon agano, nen Pebrero 1985, say prima ministra na Britanya so nampaliwawa ed duaran grupo na kongreso ed Kongreso na Estados Unidos tan inkuanto: “Komon ta say duaran sankanayon a nasyon tayo so mantultuloy ya onabantin mankakasakey . . . mabiskeg ed gagala, mannanabangan ed pananisia, . . . legan a manasingger itayo ed komatlon milenyo na Kristianon panaon.”

Lapud baleg ya impluensya to ed kurang na mundo, say Anglo-Americanon nantekep a pakayari na mundo so niretraton nansian diad libro na Apocalipsis. Panon? Diad komaduan ayep ed Apocalipsis.

Say Ayep ed Dalin

“Tan anengneng ko so sananey ya atap ya ayep,” so insulat nen Juan, “ya ontatatdang a manlapud dalin, tan walaan na duaran saklor a singa sakey a kordero, balet sikato so ginmapon nansalita a singa sakey a dragon.” Diad pangibabaga ton sikato so Kristiano tan aliwan-managlubak, say Anglo-Americanon pakayari na mundo so pinmarungtal a singa indengan na sakey a kordero. Ingen ta sikato so peteg a kinmiwas a singa sakey a dragon. Panon? Diad impanamsam to ed dakel a nasyones tan siaagum ya angupkop ed saray kayamanan ed dalin. Ontan met, “gawaen to so dalin tan saraman so manaayam ed sikato a mandayew ed ununan atap ya ayep, a say makapatey a sugat to so atambal. Tan . . . ibabaga to ed saraman so manaayam ed dalin a manggawa na sakey a talintao na atap ya ayep.” (Apocalipsis 13:3, 11-15) Panon so inkasumpal na saya?

Say sankamundoan a mapulitikon sistema nen Satanas so anagmak na “ipapatey” legan na inmunan guerra mundial. Pian naamper so ontan a bengatlan nagawa lamet, say Britanya tan America so angiyalibansa na “panagdayew” ed mapulitikan sistema. Saya so ginawa ra diad impanangguyor da ed saray nasyones “a manggawa na sakey a talintao na atap ya ayep.” Panon so inkagawa na saya?

Diad impanampot na guerra mundial uno, si Presidente Wilson na Estados Unidos so angigapo na sakey a krusada a pabor ed kapkapangiproponin Liga na Nasyones. Nisengeg ed saya, imbaga to ed saray delegados ed samay Kumperensya na Kareenan ed Paris nen 1919: “Saray representante na Estados Unidos so manusuporta ed sayan baleg a proyekto a para ed sakey a Liga na Nasyones. Sikato so ipapasen mi a singano baton-panukong na interon programa ya angibalikasan mi na gagala mi . . . ed sayan bakal. . . . Wadia itayon makanengneng, diad antikey, a saray mismon pundasyon na sayan bakal so nitakos la.”

Kayari nen Presidente Wilson ed paliwawa to, si primo ministro na Britanya, si Lloyd George, so nansalita: “Ontalindeg ak a manegunda ed sayan resolusyon. Kayari na magalang a paliwawa na Presidente na Estados Unidos naliknak ya anggapo laray obserbasyon a nakaukolan ta pian komendaan iyan resolusyon ed Kumperensya, tan siak . . . so mangibaga a saray totoo ed Imperyo na Britanya so walad benegan na sayan proponi.”

Saginonor ed saman a taon, diad sakey a miting ed London a panuporta ed kaletan na Liga na Nasyones, binasa so sakey a sulat a nanlapud Ari na Gran Britanya: “Analo itayo ed bakal. Satan so sankabalgan ya agegemtan. Balet ta aliwan magenap. Akibakal itayo pian nagungguna so maandon kareenan, tan sankatageyan a kimey tayo so panggawa ed anggaan na nayarian diad pangiligen ed satan. Nisengeg ed satan, anggapo so mas lalon makana nen say mabiskeg tan magnayon a Liga na Nasyones. . . . Sayan sengegan so komendaan ko ed amin a mibabaley ed Imperyo, ta pian, diad tulong na amin nin arum a totoon-linawa, say mabiskeg tan maseguron depensa na kareenan, diad kigloriaan na Dios . . . so niletneg komon.”

Nen Enero 16, 1920, say Liga na Nasyones so niletneg a walaan na membron 42 bansa. Nen 1934 inabrasa to so 58 bansa. Say duaran-saklor ya ayep ed dalin so tinmalona diad impanangguyor ed mundo “a manggawa na sakey a talintao na atap ya ayep.” Sayan talintao, odino representasyon na sankamundoan a mapulitikan sistema nen Satanas, so inretrato na unor ya ayep ed Apocalipsis.

Say Eskarlatan Ayep

Nia so uker nen Juan ed sayan unor ya ayep: “Sakey ya eskarlatan-kolor ya atap ya ayep a napno na saray ngaran na ayew tan walaan na pitoran ulo tan samploran saklor.” Nipaakar ed sayan ayep, nibaga ed si Juan: “Say atap ya ayep ya anengneng mo so wala nensaman, balet natan et anggapo la, tan sikato ni so ontatdang a manlapud kaaralman, tan sikato so onla ed kadederal. . . . Sikato met a dili so komawalon ari.” (Apocalipsis 17:3, 8, 11) Tua ed sayan salaysay, say Liga na Nasyones so analin kinmiwas a singa sakey a pakayari na mundo ed eksena na mundo. Anggaman kuan, sikato so sinmaew a mangamper ed Guerra Mundial II, a ginmapo nen 1939. Say ayep so naandipat, a singa panangibaga, ed kaaralman.

Legan na Guerra Mundial II, say Anglo-Americanon pakayari na mundo so nambanikel a mamilay ed satan ya internasyonal a muyongan. Nen 1941 say primo ministro na Gran Britanya, si Winston Churchill, so akitongtong na maamot ed si Presidente Franklin Roosevelt na Estados Unidos diad sakey a barko ed dayat Atlantica. Sikara so nankasakey a nanggawa na deklarasyon nipaakar ed “saray ilalo ra a para ed magmaong ya arapen na mundo” tan “say kiletneg na malalaknab tan permanentin sistema na inkalapagan a kaligenan.” Diad ontumbok a taon ed Washington, D. C., 26 a nasyones so angawat ed sayan proponi na Anglo-Americano a sikato so tinawag na “Deklarasyon na Nasyones Unidas.” Saya so angitonton ed inkapalsa na muyongan na Nasyones Unidas nen Oktubre 24, 1945. Say eskarlatan ayep so tinmatdang a nanlapud kaaralman a walaan na balon ngaran. Diad kaplesan, 159 nasyones so akikasakey ed sayan muyongan, ya, iilaloan da, et pansiansiaen to so peles a walan sistema na atooan a mapulitikon pananguley.

Amin na saya, anggaman kuan, so angibaliwala ed Mesianicon Panarian na Dios, a niletneg ed tawen nen 1914. Balang too ed dalin so nepeg a manpili ed baetan na pananguley na Dios tan pananguley na too. Agmanbayag, say eskarlatan ayep, a dingan na amin a gobierno na too, so nalanor diad pibakal ed intandoro na Dios ya Ari, si Jesu-Kristo. Nansumpalan? “Lapud sikato so Katawan na kakatawan tan Ari na arari, say Kordero [si Jesu-Kristo] so manalo ed sikara.” On, say eskarlatan ayep a pati say interon sistema na atooan a gobierno so ‘onla ed kadederal.’​—Apocalipsis 17:11, 14; nengnengen met so Daniel 2:44.

Agaylan bendisyon ed satan so agpakapalikdo na dragon tan saray taloran ayayep to ed sikatayo! Saraman so amaneknek ed inkasikaran matoor ya uuleyan na Panarian na Dios so makaliktar pian magmaliw a kabiangan na “sakey a balon dalin.” Say Dios “so mamunas ed amin a kamataan da, tan anggapo la so patey, nisay pannangis nisay pandageyem nisay ot-ot. Saray gendat a bengatla so linmabas la.” (2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:3, 4) Sirin, manpauley ka ed Panarian na Dios, say alenleneg ya epektibon gobierno ed mundo. Insan sika, met, so wala ed dasig a manggayaga ed sayan andi-anggaan a bendisyon.

[Paimano ed Leksab]