Kareenan, Kaligenan, tan say ‘Talintao na Ayep’
“Tan siak so intarok to ed pakayari na espiritu ed kalawakan. Tan anengneng ko so sakey a biin manyudyurong ed tapew na eskarlatan-kolor ya atap ya ayep a napno na saray makapadimlan kangaranan tan walaan na pitoran ulo tan samploran saklor.”—APOCALIPSIS 17:3.
1. Akin a say pasingawey nen Juan ed pitoray-ulo, samploran-saklor ya ayep so manasaglawi ed sikatayo?
SAYAN makapakigtot ya ayep so anengneng nen apostol Juan diad sakey a madibinon apuyanan a pasingawey. Ingen aliwan si Juan lambengat so akanengneng ed satan. Diad singa ontan, sikayo, met, so akanengneng ed satan, odino nayarin abasa yo so nipaakar ed satan diad saray peryodiko. Kasin satan so nabidbir yo?
2, 3. Antoran panggegendanan na pinalsa so anengneng nen Juan ed pasingawey to?
2 Siempre, sano sayan ayep so nanengneng tayo natan, sikato so andian na indengan a singa impaneskribe nen Juan. Say anengneng nen Juan et simbolo na bengatlan onwala ed dalin “diad agew na Katawan.” (Apocalipsis 1:10) Natan et nanenengneng tayo so kasumpalan to. Say mibabakal ya indengan na ayep ya anengneng nen Juan so mangisindag ed panmoria nen Jehova ed saman so irerepresenta to—sikato so sumpad Sikato! Atasian la nen Juan ed pasingawey to ed inkibantak nen Satanas a Diablo ed dalin a “walaan na baleg a sanok, a kabat ton antiktikey la so panaon to.” (Apocalipsis 12:12) Anengneng to met so mapulitikan sistema na mundo nen Satanas a nirepresentan singa sakey ya abalbaleg ya ayep a walaan na pitoran ulo tan samploran saklor ya oniimwas ed “dayat” na katooan. (Apocalipsis 13:2; 17:15; Isaias 57:20; Lucas 4:5, 6) Sayan ayep so walaan na pakauley ed amin a katooan, tan saray totoo so napapaskar ya onsuko ed ‘tanda na ayep’ diad nikawanan a lima ra odino diad muling da, a tatandaan to so pananuporta ra ed satan.—Apocalipsis 13:7, 16, 17.
3 Manbabantay si Juan legan a saray totoo so manggagawa na talintao na sayan ayep. (Apocalipsis 13:14, 15) Sikatoyan talintao so anengneng to ed pasingawey ya adeskribe ed Apocalipsis kapitulo 17. Sayan pitoray-ulo, samploran-saklor a “talintao” so onkurang ed importantin biang diad arapen iran nagawa; sirin makanakana ed sikatayo so pakabidbir ed satan. Panon so pakapanggawa ed satan?
Say “Talintao” na Ayep Natan
4, 5. Anto so irepresenta na saray ulo ed pasingawey ya ayep?
4 Sakey ya anghel so angiter ed si Juan na impormasyon ya ontulong ed sikatayo. Inkuanto: “Saray pitoran ulo et kabaliksan da so pitoran palandey, a nanyurongan na bii. Tan wala so pitoran arari: limara so naplag la, say sakey sikato ni, say sananey so agni sinmabi, balet sano onsabi sikato labat so mansiansia ed antikey a panaon.” (Apocalipsis 17:9, 10) Say impamitla ed “arari” tan “palandey”—a diad Biblia et mabetbet a mangirerepresenta ed saray mapulitikan pakayari—so mangipanengneng a saray ulo na ayep so mangirepresenta ed saray gobierno. (Jeremias 51:25) Dinan iran pitoran gobierno so asaglawi?
5 Bueno, limara so naplag la ed agew nen Juan, sakey so siansia nin wala ed saman, tan say sakey so onsabi ni. Diad awaran na Biblia, limaran angkabaleg ya imperyo so tinmalubo, amairap ed totoo na Dios, tan insan nagba sakbay na agew nen Juan: Ehipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, tan Gresya. Sanen si Juan so mabilay, say imperyo na Roma so kaplesan a wala ed pakayari. Pigaran siglos kayari na impatey nen Juan, say imperyo na Roma so nampaso ed eksena a bilang say dominantin pakayari na mundo tan kabekta ed sinandian na imperyo na Britania. Agnambayag saray walad sagur a kolonya na sayan imperyo so akagamor na independensya tan kinmiwas a maapit ed Britania pian pormaen so Anglo-Americanon pakayari mundo. Saya so “ari” ya “agni sinmabi” ed agew nen Juan. Anto so siglaotan na ayep ya anengneng nen Juan tan saray pitoran imperyo ya inrepresenta na ulo to? “Sikato met a mismo so sakey a komawalon ari, balet nanlapu ed pitora.”—Apocalipsis 17:11.
6. (a) Anto so kabaliksan na saray saklor na ayep? (b) Diad anton dalan a sikara so “agni angawat na sakey a panarian”?
6 Nonoten, met, a say ayep so walaan na samploran saklor. Nipaakar ed saraya, inkuan na anghel: “Saray samploran saklor ya anengneng mo et kabaliksan da so samploran arari, ya agni angawat na sakey a panarian, balet sikara so mangawat na pakauley bilang arari diad sakey oras a kaiba so atap ya ayep.” (Apocalipsis 17:12) Diad Biblia, say bilang a samplora so mangirerepresenta na inkagnap no nipaakar ed saray bengatla ed dalin. Sirin, sarayan saklor so mangisisimbolo ed amin na saray ginogobiernon pakayari ed sankadalinan a manusuporta ed atap ya ayep ed antikey a panaon (“sakey oras”) legan “na agew na Katawan.” Isasakup da so komapiton pakayari mundo, ontan met ed saray modernon gobierno a nanlapu ed arum ya anemiran ‘ulo na ayep,’ anggaman sarayan anemira so aliwa laran pakayari na mundo. Sarayan “arari” so aglinmesa ed agew nen Juan.a Natan ta agegemtan da la so pakauley, “iter [da] so pakayari ra tan pakauley da ed atap ya ayep.”—Apocalipsis 17:13.
7, 8. (a) Anto so ayep ya anengneng nen Juan, a singa adeskribe ed Apocalipsis kapitulo 17? (b) Panon so pisiglaotan to ed saray ulo tan saray saklor?
7 Kasin nabidbir yo la natan so ayep? On, sikato so pareho “ed makapadimlan bengatla a pansengegan na pankibalatar” a ginmapo a bilang say Liga na Nasyones tan natan et say Nasyones Unidas. (Mateo 24:15; Daniel 12:11) Panon a sayan muyongan so ‘nanlapu ed pitoran pakayari mundo’? Diad pantalos a say interon singa-ayep a muyongan, singa sakey a komawalon pakayari, so nitarok ed kiwawala diad panamegley na mankukurang laran gobierno, a say Anglo-Americanon pakayari mundo so manunan manangiyalibansa to tan mananuporta to.
8 Niarum, a singa imbaga na anghel ed si Juan, amin a “samploran saklor” so angiter na “pakayari tan pakauley ed atap ya ayep.” (Apocalipsis 17:13) Diad tua, no anggapo so suporta a manlapud saray gobiernon inrepresenta na saray ulo tan saklor, say ayep so andian na pakayari. Akin? Lapud sikato lambengat so sakey a talintao. (Apocalipsis 13:14) Singa amin a talintao, sikato so andian na pakayari ed inkasikaton dili. (Isaias 44:14-17) Anggan anton bilay a walad sikato so nanlapud saray mananuporta to. (Apocalipsis 13:15) No maminsan arum ed saraya so kinmiwas a mabiskeg diad panamegley na Nasyones Unidas, a singa alimbawa, kaleganan na Bakal ed Korea.
9. Panon so pakapaletan na pakabidbir tayo ed ayep?
9 Say pakabidbir tayo ed sayan ayep so pinaneknekan na arum nin kaaruman a detalyen inter na anghel: “Say atap ya ayep ya anengneng mo so wala nensaman, balet anggapo la natan, tan ingen sikato so magano lan onimwas a manlapud kaaralman, tan sikato so onla ed kadederal.” (Apocalipsis 17:8) Saya so asumpal ed kabiangan. Say komaduan guerra mundial so epektibon amatey ed Liga na Nasyones. Nen 1942, sanen atalosan na saray Tasi nen Jehova iyan propesiya a malinlinew, nayarin nibaga nipaakar ed Ligan-ayep: “Sikato ‘so anggapo la natan.’”b Balet nen 1945 et sikato so ‘inminmuas a nanlapud kaaralman’ a bilang say muyongan na Nasyones Unidas. Kasin sikato so ontalona ed misyon to a mangitarok ed kareenan tan kaligenan? Ibabaga na propesiya ya andi. Noag ingen, sikato so “onla ed kadederal.”
Say Akakabayo ed Ayep
10, 11. (a) Siopa so akakabayo ed ayep diad pasingawey nen Juan? (b) Panon a sayan nengneng na pasingawey so asumpal ed modernon panaon?
10 Kasin naimano yo so arum nin bengatla nipaakar ed ayep? Wala so sakey a “biin” akakabayo ed sikato. Sikato so abidbir a bilang say sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, say “Babilonia a Baleg, say ina na saray balangkantis tan ed saray makapadimlan bengatla ed dalin.” (Apocalipsis 17:3-5, 15) Kasin saray relihyon ed mundo so ‘kinmabayo’ ed saratan a muyongan, a sasalien dan tengtengen so kurang da? On, ilautla’d saray relihyon na Kakristianoan.
11 Alimbawa, dineskribe na peryodistan Dutch a si Pierre van Paassen so “bengatlan matukoy ed relihyoson entusiasmo” na saray representante na iglesian Protestante ed America, Britania, tan saray bansa ed Scandinavia ya inmatendi ed saray sesyon na Liga na Nasyones. Nen 1945 say Konsilyo Pederal na saray Iglesia nen Kristo ed America so angideklara: “Sikami so determinadon mankimey a para ed mantultuloy a kilaknab na makatambal tan makapalesan andar na Muyongan na Nasyones Unidas.” Nen 1965 indeklara nen Pope Paul VI ya anengneng to ed muyongan “so sindag na maaro tan andi-geter a desinyo na Dios a para ed aligwas na atooan a pamilya ed dalin—sakey a sindag a nanengneng Tayo ed mensahe na Ebanghelyo a sikato so mangatatawen a nagmaliw a mangaraldalin.” Peteg, saray relihyoson papangulo so nanggawa ed satan a muyongan a “napno na saray makapadimlan kangaranan.”—Apocalipsis 17:3; ipareng so Mateo 24:15; Marcos 13:14.
Anggapo So Puersa a para ed Kareenan
12. Anto so relasyon na saray managsuporta ed muyongan na Nasyones Unidas tan say Panarian na Dios?
12 Agpanggagayagaan na Nasyones Unidas so maabig a relasyon ed Panarian na Dios. Diad tua, saray manusuporta ed sikato so onsusumpa ed satan a Panarian. Imbaga na anghel ed si Juan: “[Saray samploran saklor] so mamakal ed Kordero, balet, lapud sikato so Katawan na kakatawan tan Ari na arari, sikara so taloen na Kordero. Ontan met, saraman so atawag tan apili tan matoor ed sikato so manggawa na ontan.” (Apocalipsis 17:14) Tua ed propesiya, saray nasyones so manpapaawet a ‘mibabakal ed Kordero’ ed amin na sayan panaon na anggaan a susumpaen tan papasegsegangen da raman so onkikiwas a bilang embahador na Panarian to. Say Kordero, anggaman kuan, so agbalot natalo, tan ontan met ed saray ariripen to ed dalin a mantutultuloy a mangipupulong ed maong a balita na Panarian na Dios anggaman ed saray panangisebel, panangipangaw, tan anggan diad patey.—Mateo 10:16-18; Juan 16:33; 1 Juan 5:4.
13. Akin a say Nasyones Unidas so agbalot magmaliw a puersan para ed peteg a kareenan?
13 Diad katuaan, say Nasyones Unidas so agbalot magmaliw a sakey a puersan para ed peteg a kareenan. Say mangabkabayo ed sikato, say “Babilonia a Baleg,” so sakey a sankarelmengan a managgawa na bakal ed awaran, tan sikato so “abuek ed dala na saray sasantos tan ed dala na saray tastasi nen Jesus.” (Apocalipsis 17:6) Saray bakal na nasyones a manusuporta ed satan a muyongan so nanleteb ed dalin na dala. (Mateo 24:6, 7) Tan say pakayarin walad benegan da, si Satanas a Diablo, “say baleg a dragon,” so aliwan managgawa-na-kareenan. (Apocalipsis 12:9, 17; 13:2) Say katooan so agbalot manggayaga ed kaligenan ya anggad sarayan pakayari so wala ni. Sikara so nakaukolan a naekal.
Saray Nakakaukolan a Kundang a Mamaarap ed Kareenan
14. (a) Diad pasingawey nen Juan, anto so agawa ed akakabayo ed ayep? (b) Panon so kasumpal na saya?
14 Say ununan naekal et say palson relihyon, ed agbalot ililaloan a dalan. Onia so kagawa to: “Saray samploran saklor ya anengneng mo tan say atap ya ayep, saraya so manggula ed balangkantis tan sikato so bisangbisangen da tan lakseban da, tan kanen da so malaman a kabiangan to tan sigpot a sikato so poolan da ed apuy.” Agaylan makapakebbiew ed katooan! (Apocalipsis 17:16; 18:9-19) Say makaderal, nasyonalistikon “saklor,” prominente ed muyongan na Nasyones Unidas, so manbisangbisang ed sikato. Agaylan makatantanda a saya so mangipanonot ed sikatayo diad propesiya nen Jesus a “say makapadimlan bengatla” so manderal ed “Jerusalem”! (Marcos 13:14-20; Lucas 21:20) Anggaman kuan, manwarin saray nasyones so manggawa ed sayan panamatey, sikara so peteg a mangitatarok na panangukom na Dios “ed baleg a balangkantis,” a pati say Kakristianoan. Resulta? Say palson relihyon “so aglan balot lamet naromog.”—Apocalipsis 17:1; 18:21.
15, 16. (a) Anto so “baleg a kairapan”? (b) Anto so pansumpalan na satan? (c) Panon so kasebelan nen Satanas diad paneral ed iilaloan na katooan a kareenan?
15 Inkuan nen Jesus a say kaderal na Kakristianoan so gapowan na “baleg a kairapan ya agni agawa nanlapulad inggapo na mundo ya anggad natan, andi, nisay nagawa lamet.” (Mateo 24:15, 21) Legan a say kairapan so mantultuloy, say Panarian na Dios so mangidapo na panangukom ed amin na saray pulitikal tan komersyal a kabiangan na muyongan nen Satanas. (Daniel 2:44) Natan nanengneng nen Juan so Ari ya onkikiwas: “Anengneng ko so tawen ya alukasan, tan, nia! sakey ya amputin kabayo. Tan say akayurong ed tapew to so atawag na Matoor tan Tua, tan sikato so mangukom tan itarok to so bakal diad inkatunong.” Saray onsumpa ed sikato et saray mapulitikan nasyones na dalin a kaiba na ‘talintao na ayep.’ Resulta na bakal? Maminsan lamet, kadederal na saray managderal na kareenan!—Apocalipsis 19:11, 19-21.
16 Satan so manaynan ed sakey lambengat a baleg a samben ed kareenan: Si Satanas a Diablon mismo. Intuloy nen Juan a deskribien so kalupoy na sayan baleg a kabusol na katooan: “Anengneng ko so sakey ya anghel ya onleleksab a nanlapud tawen a sankaegnaan to so tombok na kaaralman tan baleg a gulonggulong ed lima to. Tan dinegkem to so dragon, say daan ya uleg, a sikato so Diablo tan Satanas, tan binalor to ed sanlibon taon.”—Apocalipsis 20:1-3.
Panaon na Pampili
17. Antoran kundang so nepeg ya alaen natan na saray sinansakey a manpilalek a makanengneng ed peteg a kareenan?
17 Agaylan panaon na pananguman ed katooan! Balet legan a saray muyongan tan saray gobierno so napapagit, say nagawa ed sinansakey so baleg a pamaakaran na dili ran pampili. Diad sakey a balikas na aro, inggeter nen Jehova: “Diad amin a nasyones say maong a balita so nipulong ya ununa,” sakbay na baleg a kairapan. (Marcos 13:10) Saray manangaro ed kareenan so naimbitaan ya “ompaway” ed Baleg a Babilonia. (Apocalipsis 18:4) Saraman so walad Kakristianoan so napaseseg ya ‘ombatik ed kapalandeyan.’ (Lucas 21:21) Saramay onsuko ed Panarian na Dios so nepeg ya ompaliis ed pakawalaan na ‘tanda na ayep.’ (Apocalipsis 14:9-12; Juan 17:15, 16) Say baleg ya ulop na ontan iran maptek-impanpuson totoo so “ompaway ed baleg a kairapan.” (Apocalipsis 7:9-14) Diad tua, anggapo komon so nakaukolan a natawtaw a kaiba na sistema nen Satanas.—Uliran 2:21, 22.
18, 19. (a) Anto so nibaga nipaakar ed no kapigan so ibetag na baleg a kairapan? (b) Panon so pampaparaan natan na saray Kristianos ed satan a panaon?
18 Kapigan so kagawa na sarayan manamayegmeg-dalin a nagawa? Bueno, say “maong a balita” so narerengel ed liber na mundo natan. “Say makapadimlan bengatla” so wala la ed pasen to. (Mateo 24:14-16) Diad tua, say ‘talintao na ayep,’ so wala la ed komaduan balitang na kiwawala to, a sikato la natan so “onla ed kadederal.” (Apocalipsis 17:8) Say kasusumpalan na “tanda” so mangipanengneng a sikatayo la so manbibilay ed panaon na kiwawa la nen Jesus diad 71 taon, nanlapulad 1914. (Mateo 24:3) Inkuan nen Jesus: “Sano nanengneng yo so amin na sarayan bengatla, amta yo a sikato so asingger ed saray puerta. Tua kuan ko ed sikayo a sayan kapolian so aglan balot napaso ya anggad amin na sarayan bengatla so nagawa.” (Mateo 24:33, 34) Sirin, say “baleg a kairapan” so talagan asingsingger la. Kasin sikatayo so lalon duga nen say satan? Andi ed sayan panaon.
19 Impasakbay nen apostol Pablo: “Kapiganman ya ibabaga ra: ‘Kareenan tan kaligenan!’ insan biglan kadederal so tampol ya onsabi ed sikara.” (1 Tesalonica 5:3) Sirin say baleg a kairapan so makapakebbiew a surprisa ed katooan ed inkalapagan. Anggaman ontan, sikato so aliwan kakebbiewan ed saray Kristianos. Kabat da a satan so onsabi, tan tutumboken da so simbawa nen Jesus: “Mansiansian aliing, sirin, mankerew ed amin a panaon pian komon ontalona diad pakaliktar ed amin na sarayan bengatla a niganan nagawa.”—Lucas 21:36.
20. Akin a diad sayan panaon et agnayarian ya ibaga na saray Kristianos no kapigan so isabi na baleg a kairapan?
20 Anggaman kuan, agnibaga na saray Kristianos ed masakbay ya eksakto no kapigan so ibetag na baleg a kairapan. Ag-imparungtal nen Jehova “itan ya agew odino say oras.” (Marcos 13:32; Mateo 24:42) Sirin, sano, alimbawa, iyabawag na Nasyones Unidas so taon 1986 ya “Internasyonal a Taon na Kareenan,” imatonan na saray Kristianos so nagawa a tekep na interes. Balet agda nibagan masakbay no kasin saya so napaneknekan a kasumpalan na saray salita nen Pablo ya inaon ed tagey. Sikara, anggaman kuan, so misalsalamat ta sikara so inikdan nen Jehova na pakatebek ed kabaliksan na ‘talintao na ayep’ tan “say makapadimlan bengatla a pansengegan na pankibalatar.” Sirin nanengneng da iyan muyongan unong ed dalan a pakanengneng nen Jehova tan ag-ira napalikdo ed saray sagpot ton mangitarok na kareenan.
21. (a) Anton kareenan so panggagayagaan na saray Kristianos natan? (b) Diad anto so sitatalek a tatalaranan da ed arapen?
21 Saraman so “mansiansian aliing” tan isuko ra so inkasikara ed Panarian na Dios so manggagayaga la na kareenan natan. Si Jehova, “say Dios na kareenan,” so wala ed sikara tan iter to ed sikara “so kareenan na Dios a talonaan to so amin a kanonotan.” (Filipos 4:7, 9) Nagkalalo ni, sikara so manatalaran ed aliwan-arawin panaon sano say interon dalin so manggayaga ed kasumpalan na marakerakep a propesiya nen Isaias: “Say kimey na tuan inkatunong so magmaliw a kareenan; tan say kimey na tuan inkatunong, inkaulimek tan kaligenan ed panaon ya ag-agetaran. Tan say katooan ko so manayam ed mareen ya ayaman a pasen tan diad saray ayaman na sigpot a talek tan agnagonigon a painawaan-iran-pasen.” (Isaias 32:16-18) Saya so kaligenan ed sankamundoan a kalaknab. (Isaias 11:9) Tan satan so peteg a kareenan lapud si Jehovan mismo so panlapuan to.
[Saray Paimano ed Leksab]
a Say pulitikal ya eksena natan so miduman tuloy ed samay agew nen Juan. Pigpigaran membron nasyones na NU so wala nensaman. Sirin, tua so pangibaga a sikara so “agni angawat na sakey a panarian.” Walaray pigaran nilikud, a singa Ehipto. Balet anggan diad sarayan dalin, say paalagey a pakayari so anguman a tuloy ed inlabas na saray siglos a say komento na anghel so siansia nin tua: Saray gobiernon wala natan ed pakayari so “agni angawat na sakey a panarian” ed agew nen Juan.
b Legan a say Guerra Mundial II so ombabaleg ed amin a petang to, say presidente na Watch Tower Society, nen Setyembre 20, 1942, so nampaliwawa ed New World Theocratic Convention of Jehovah’s Witnesses ed paliwawan “Peace—Can It Last?” Diman, impanengneng to a manlapud Apocalipsis kapitulo 17 a, sumlang ed iilaloan na dakel, say Guerra Mundial II so agmansumpal ed Armagedon. Ununa say ‘ayep a kareenan’ so ontalindeg lamet a manlapud kaaralman na agpakayari pian manuley ed piguratibon “sakey oras” ed saray mapulitikan pakayari.
Kasin Nanonotan Yo?
◻ Anto so arum ed saray ugali na ayep ed Apocalipsis 17?
◻ Anto so irepresenta na sayan ayep?
◻ Akin a sayan piguratibon ayep so agbalot makapangitarok na kareenan?
◻ Panon so pangitarok ed kaunoran na Panarian na Dios diad kareenan tan kaligenan ed katooan?
◻ Panon so nayarin kagunggunaan na saray sinansakey a manlapud sayan pikakabat?
[Antikey a Paimano ed pahina 21]
Anengneng nen Pope Paul VI ed Nasyones Unidas “so sindag na maaro tan andi-geter a desinyo na Dios a para ed aligwas na atooan a pamilya”
[Litrato ed pahina 23]
Saray manangaro ed kareenan so apaseseg ya “ompaway” ed Babilonia a Baleg