Say Biblia​—Salita na Too Lambengat?

INTER nen William Tyndale so bilay to diad saray sagpot ton mangitarya ed satan ed amin. Indeboto nen Martin Luther so abalbaleg a sagpot diad impangipatalos ed satan ed lenguahen Aleman. Para ed saray patumbok nen John Calvin, satan “so uley tan totontonen ed amin a katuaan.” On, diad sakey a panaon et pigpigaran totoo so anuppiat ed katuaan a say Biblia so Salita na Dios. Saya met so sakey a bangat na Iglesia Katolika Romana.

Anggaman kuan, saray bengatla so duma la natan. Say Biblia, a sankasaliwan a libro ed amin ya awaran, so babasaen na pigpigaran totoo tan tutumboken na lalon pigpigara. Inkuan nen managsulat a James Barr, a mangibabalikas ed liknaan na dakel: “Say salaysay ko ed inkatibukel na tradisyon na Biblia et paliwawa na sakey a kimey na too. Sikato so balikas na too ed saray sisisiaen to . . . Say manepeg a termino a para ed Biblia et sikato so Salita na Israel, Salita na arum a manunan akadkaunan Kristianos.”​—The Bible in the Modern World, nen James Barr.

Akin ya ontan lan impanguman? Kasin say Biblia so Salita na Dios odino salita na totoo? Kasin wala ni so anggan kana to ed sayan sekular a koma-20 siglo?

Kasin Wala ni Kana to?

Say pangebat ya ununa ed unor a tepet, on, makanakana. Akin? Bueno, say Biblia so dineskriben singa ‘sakey a silewan na sali tayo, tan sakey a liwawa ed basbas tayo.’ (Salmo 119:105) Natan, peteg a nakaukolan tayo so ontan a liwawa. Say masansanting a planeta tayo so nadederal. Minilmilyon a totoo so nanaerasan. Pigpigara so matalek nipaakar ed arapen, tan say mismon kiwawala na katooan so niniiyan ed kaatapan. Iyoopresi na Biblia so pangiwanwan ed sikatayo a makaliktar ed sarayan magonigon a panaon ya ompugta ed maligen tan maliket ya arapen. No sikato so peteg a Salita na Dios, eksakton satan so nakaukolan tayo.

Sirin akin a satan so nanduaruwaan na totoo? Say ebat ed sayan tepet so ontulong ed sikatayon mandetermina no kasin sayan libro so peteg a Salita na Dios odino andi.

Anto So Agawa ed Sisisiaen?

Legan na koma-17 tan koma-18 siglo, satan a ngalngalin sankatalbaan a pananisia ed Biblia so abiktima diad impanguman ed kurang na opinyon. Binmaleg ed Europa so sakey ya espiritu na panduaruwa tan nagmaliw a sekular. Saray sistema na gobierno, ekonomya, palsa, relihyon​—amin a bengatla so sinuppiat. Tan say Biblia so ag-akaliktar.

Saray panduaruwa ed libro so butaktak ya imbalikas nen koma-17 siglo nen datin Katolikon Pierre Bayle, ya anuppiat ed inkamaawaran tan kronolohya na Biblia. Say dalan na panagnonot to so tinumbok na arum, tan diad koma-19 a siglo, say panduaruwa so inmagus a nagnap diad eskuelaan na atagtagey a kritisismo. Saray atagtagey a kritiko so angipilit a say Biblia so aliwan singa ed peteg ya impatnag to. Unong ed sikara, ag-insulat nen Moises so Pentateuch. Noag ingen, sikato so tinipon diad unor lan panaon ed awaran na Judio a nanlapud pigaran sengegan a nisulat ed dakel iran siglo kayari na impanbilay nen Moises. Anggan anton propesiyan asumpal so nayarin insulat kono kayari na inkasumpal to. Sirin, say Isaias so insulat na pigaran totoo diad loob na nilasus a taon. Tan say Daniel so insulat ed ngalngalin 165 K.K.P.

Say epekto na atagtagey a kritisismo so anengneng ed kipapasen nen eskolar na Biblian Aleman si David Friedrich Strauss: “Kasin sikatayo ni so Kristianos? Andi, kuan nen Strauss, aliwan anggan diad saraman ed limog tayo ya angawat ed Atagtagey a Kritisismo, ta lapud agtayo la naawat so Biblia bilang Salita na Dios.”​—Religion and the Rise of Sceptism, nen Franklin L. Baumer.

Say balon sekular a panaon so amawala met na saray balon nalmoan ed siensia. Arum ed saraya so anuporta ed Biblia, balet saray arum so singa binmangga ed satan. Sirin, dakel so nitonton a manisia a say Biblia so andi la ed panaon. Sayan liknaan so apabiskeg diad kapegleyan na koma-19 a siglo sanen nagmaliw a popular so teorya na ebolusyon​—sakey a teoryan direktamentin susumlangen to so awaran na Genesis ed panamalsa. Sayan teorya so magunaet a tinebek na karaklan ed sientipikon komunidad tan saray atagtagey a kritiko. Natan et sikato so inawat na saray dakel a klero tan imbangat a bilang katuaan ed saray eskuelaan.

Kasin kabaliksan na sayan amin a say siensia so anumlang ed Biblia? Odino kasin impanengneng na atagtagey a kritisismo a say Biblia so aliwan Salita na Dios?