Say Biblia so Salita na Dios

KASIN tua a, diad baetan da, et impukay na siensia tan atagtagey a kritisismo so Biblia a manlapud akadkaunan talindeg to bilang say Salita na Dios? Nayarin ontan so mainomay ya isipen na sakey. Anggan saray relihyoson papangulo so mabulos a mangibaga ed inimprinta a say Biblia so aliwan sientipiko, tan sayan atagtagey a kritisismo so galgalangen unong ta imbangat ed saray teologon seminaryo. Balet anto so ipapanengneng na saray katuaan?

Say Biblia tan Atagtagey a Kritisismo

Nipaakar ed atagtagey a kritisismo, say katuaan so, siansia ni, anggapo so mabiskeg a prueban apawala a para ed saray ideya to. Anggapo ed saray nibabagan nanlapuan a materyal ed Pentateuch odino say libro nen Isaias so aromog. Tan saray kadaanan a kabiangan na Daniel so nalmo a mangisusuhirin satan a libro so pinagalangan a tuloy diad pigaran taon kayari pangibabaga na saray atagtagey a kritiko ed inkisulat to!

Inkuan na sakey a propesor ed teolohya: “Agnapaneknekan ed anggan anton partikular a kipapasen a saray libro na Biblia so tinmalindeg ed katilaan a singa dineskribe na kritikon eskuelaan. Sakey a bengatla so pangibaga nipaakar ed satan ya eskuelaan ed ontan a bengatla, sananey a bengatla ed sikara so pamaneknek ed satan.” (Wick Broomall ed Biblical Criticism) Inyarum na sakey ya arkeologo: “Agnidanet a mabiskeg a tuloy a wala so anggan anton ebidensya diad kadaanan ya Asingger a Bukig a para ed dokumentaryo odino literaryon pabrikasyon.” (W. F. Albright ed From the Stone Age to Christianity) Tua, mantutultuloy ya onlalaganap so atagtagey a kritisismo. Balet saya so lapud mitutukoyan a tuloy ed sekular a nengneng na panagnonot natan, aliwan lapud satan so apruebaan.

Say Biblia tan Siensia

Sirin, kasin say siensia ed arum a dalan so nandisprueba la ed Biblia? Bueno, no maminsan et ompatnag a singa ontan. Alimbawa, nen koma-18 siglo say onaaralem a pantalos ed inkagawa na dalin so angipabitar a say planeta tayo so masiken lan tuloy. Diad saman a panaon, impilit na dakel iran relihyonista a, unong ed Biblia, say dalin so 6,000 lambengat a taon so katatken to. Saya so pinmatnag a malinlinew a kipapasen diad inkadisprueba na saray bangat na Biblia. Anggaman kuan, say katuaan et ag-ibabaga na Biblia no kaunongan katatken so dalin. Sikato so ag-impantatalosan ed biang na saraman so relihyonista ya amatalindeg ed problema.

Saray mismon salita na Biblia so: “Diad gapo et pinalsa na Dios so katawenan tan say dalin.” (Genesis 1:1) Sayan balikas, a wala so sakey a gapowan, so mitukoyan ed peles iran sientipikon obserbasyon. Sirin, unong ed Biblia, wala so panaon sanen say Biblia so “kusokuso tan anggapo so karga to,” anggapo so manaayam tan agnapanayaman. (Genesis 1:2) Saray heologon manasalin manguman ed akaunan awaran na dalin so mangisusuhiri ed sakey a panaon a saya so peteg a kipapasen. Ontumbok ed satan, dedeskribien na Biblia no panon a saray dayat tan dalin so atibukel. Pinmatnag so bilay na tanaman, insan saray pinalsa ed dayat, manomanok, tan, diad saginonor, saray ayayep ed dalin. Kaunoran, say too a mismo so pinmatnag. Diad interamente, saya so miulibay a tuloy ed adiskobre na saray sientista diad impankutkut ed saray kadaanan a heologon impanaral ed dalin, anggan diad inkalapagan ya oksuyan na impatnag na bilay.​—Genesis 1:1-28.

Ag-ibabaga na saya a say Biblia so nagnap a mitukoyan ed saray pinmatnag ed sientipikon libro. Balet walaray dakel a punto na pipaknaan a nakaukolan tayon morekdeken: ‘Panon a saraman ya inmunan managsulat na Biblia so akapikabat na dakel?’ Diad karaanan a sukat na sientipikon pikakabat ed saraman ya agew, nayarin wala so sakey ya angibaga ed sikara​—mabiskeg a suporta ed katuaan a say Biblia so peteg a Salita na Dios. Diad saray pasen a walaray agpampaknaan na teorya na sientista tan say Biblia, kasin ipasen tayo la a say Biblia lingo tan saray sientista so naynay a duga? Walaray dakel lan agawa a mangipapanengneng a say siensia so makasipa ed lingon dalan a panapanaon.

Siempre, say teorya na ebolusyon so mangipipresenta na manunan punto na agpipapakna ed Biblia. Say makanan-imanoen nipaakar ed sayan teorya et say no panon kasiglat so impagmaliw ton popular ed limog ed saray sientista kayari inkipalapag na libro nen Darwin a The Origin of Species. Sikato la so inawat ed abayag ni sakbay a wala so anggan anton panaon a panubok ed inkamakatunongan na libro odino makaromog na saray prueba ed saratan diad saray rekord na fossil o kera. Akin? Si ebolusyonistan Hoimar v. Ditfurth so simamatuan angako: “Say siensia ed depinasyon et say getman pakanengneng ed no panon so kaarawi na too tan say palsa a nipaliwawa ya anggapo so iyarap ed saray milagro.” (The Origins of Life, nen H. v. Ditfurth) Kasin makapakelaw, sirin, a saray sientista so magunaet ya anegkem ed teorya na ebolusyon, ya angusar na dakel a panaon tan sagpot diad panalin pamaneknek ed satan tan dagdaiset so panasalin pangusisa no kasin nayarin dispruebaen? Say mogmon kasandi, say palsa, so sakey a milagro​—a diad sikara et agnaisip.

Peteg, anggaman kuan, para ed siopaman ya aliwan sumpa ed saray milagro, say palsa so sankalohikalan a paraan na pantalos ed saray bengatlan agnayarian na saray sientista ya ipaliwawa, a singa say prinsipyo na sengegan na bilay, pakalikna, intelihensya, tan say moral ya inkapalsa na too.

Sakey a Libro a Walaan na Pakayari

Ipapasakbay na Biblia a mismo a wala so pansumlangan et baetan na inawat a kakabatan na mundo tan saray dilin bangat na Biblia. (1 Corinto 1:22, 23; 3:19) Lapud say pikakabat a nibase ed saray sinukimat na too tan impanpilosopya so panduaruwaan, sayan pansumlangan so agmanurprisa ed sikatayo. Tan ag-itayo komon nagonigon no arum ed saray popular a teorya so manumlang ed Biblia. Say Biblian mismo so mangipapaarap ed sikatayo ya onnengneng ed arum a direksyon a para ed prueba na pangibabaga to a sikato so tuan Salita na Dios.

Alimbawa, papaneknekan na Biblia a sikato so sakey a libro na propesiya. (2 Pedro 1:19-21) Ibabaga na saray atagtagey a kritiko a sarayan propesiya so insulat kayari na inkagawa, balet diad dakel iran kipapasen et saya so malinlinew ya imposibli. Saray propesiya nipaakar ed si Jesus ya agawa ed dakel iran siglo sakbay na inkianak to so asumpal ed sulat. (Nengnengen, alimbawa, so Isaias 53:1-12; Daniel 9:24-27.) Saray dilin propesiya nen Jesus nipaakar ed kadederal na Jerusalem so eksakton asumpal. Tan saray propesiyan inter to tan si apostol Pablo nipaakar ed kaunoran ya agew so babasaen a singa peryodiko ed sayan kabuasan. (Mateo 24; Marcos 13; Lucas 21; 2 Timoteo 3:1-5) Lapud saray totoo so aliwan duga sano salien dan ipasakbay so arapen, saray propesiya na Biblia so mabiskeg ya argumenton nanlapu ed atagtagey a Sengegan.

Sananey a mabiskeg ya ebidensya so anengneng ed saray dilin salita to: “Say salita na Dios so mabilay tan mangiter na pakayari.” (Hebreos 4:12) Satan a pakayari so diad interon awaran et impatnag na dakel a totoon nanirap tan inatey nipaakar ed kanepegan a pamasa ed Biblia odino pangipanabang ed satan diad arum. Anggapo so sananey a palapagan a walaan na ontan lan epekto ed maabig diad totoo sano basaen ed espiritu na kaumildian tan inkamakatunongan. Pasimbaloen toray magulon totoo a magmaliw a mareen tan sigpot a nayarian ton umanen so personalidad na sakey. (Miqueas 4:3, 4; Efeso 4:24) Bilang alimbawa, imanoen so ginawa na Biblia ed si Luiz.

Diad prisowan ed Brazil a nipangawan to, si Luiz so kabkabat a makapataktakot. Kabekta, sakey ed saray Tasi nen Jehova, legan a manpupulong ed arum a kakaiba nen Luiz a priso, so awalaan na pankanawnawan mitongtong ed si Luiz. Saray salita na Biblia so walaan na ontan lan epekto ed si Luiz ya agnambayag et sikato so apasimbalon too. (Colosas 3:9, 10) Datirati, anggapo so makakpel ya onebat ed sikato, balet natan et tatratoen to so amin ed kauyamoan tan ipapanengneng to la so manepeg a respeto ed saray autoridad na prisowan. Limaran taon kayari na inggapo na Biblian mankimey ed personalidad nen Luiz, ginapoan ton ipanabang so nanaaralan to ed arum iran priso, tan sikato ni so naabuloyan a manpulong ed paway na saray bakor na prisowan.

Insan imanoen si Wayne. Si Wayne so nambilay na marutak ed Estados Unidos, ya indeboto to so inkasikato a maslak diad imoralidad tan panagdruga. Sanen sikato so angasawa, say mauges ya ugali to so anunson ed kaunoran ed asawa to a manggawa met na imoralidad. Teribli so kurang na bilay da. Sanen sikara la so wala ed punto na pandeborsyo, sakey ed saray Tasi nen Jehova so awalaan na pankanawnawan mangipanengneng ed si Wayne nipaakar ed ibabaga na Biblia ed responsabilidad tan aro ed sirkulo na pamilya. (Efeso 4:22-24; 5:22-28) Sikato so atulongan a makaromog ed lamut na arum ed saray problema. (Nengnengen so 1 Corinto 15:33.) Tan, kabekta, ayarian ton umanen so dalan na panagnonot to. Saya met so tinmulong ed si asawa to a manguman. Natan say walad kalangweran a pamilya so sakey a modelo ed inkakontento​—salamat ed Biblia.

Kaunoran, alaen so kipapasen nen Elena. Sikato so wala ed kalangweran a taga Argentina ya anagmak na gonigon. Sanen sikato so linma ya onkerew na tulong ed sikiatrista, imbaga na sikiatrista ed sikato so pangagamil na karutakan ed sekso diad panresolbe ed saray problema to. Sikato so nalgep ed imoralidad, espiritismo, tan panagtabako. Amidduan sikato so nampaekal. Balet saray Tasi nen Jehova so angipanengneng na interes ed si Elena tan atulongan dan mangiyaplika ed Biblia diad bilay to. Kalkalna, saray salita na Biblia so tinmulong ed sikaton mangitunda ed saray mauges a gawa to tan naamtaan to so Manamalsa, si Jehova a Dios, tan say Anak to, si Jesu-Kristo. Natan, sasalitaen to so nipaakar ed sarayan duaran Persona, inkuan nen Elena: “Agko kanepegan so anggan anton maabig a bengatla ya aawaten kon manlapud sikara, tan nisengeg ed saya et kaliktan kon salitaen a nagkalalo so nipaakar ed panangasi ra tan panangaro ra ed sikatayo.”

A singa ipanengneng na sarayan pigaran alimbawa, say Biblia so nayarin mangiter na makagunggunan tuloy a biskeg ed saray bilay tayo. Si Luiz, Wayne, tan si Elena so atulongan sanen sikara so inyarap na saray Tasi nen Jehova ed Biblia tan impanengneng ed sikara no panon so impangiyaplika ed ibabaga to. Diad mundo natan, wala so masulok a taloran milyon ed sarayan Tastasi, a dakel ed sikara so walaan na miulibay iran eksperiensia ed abenegan tan amin da so angiyabuloy ed Biblia a mamasimbalo ed bilay da. Nansumpalan?

Sarayan taloran milyon a Kristianos a manitibukel na sakey a komunidad a saray manunan probleman mangikigtot natan ed arapen na katooan so aresolbe la. Sikara so agnaapag ed nasyonalidad odino saray inkaapag-apag ed tribu. Noag ingen, diad tulong na Biblia et sikara so manbabanikel a manalona ed saray inglitan ed rasa tan ekonomya. Tan naaralan da so manbilay a mankakasakey diad kareenan, a diad inkasikaton dili et sikato so preliminaryon kasumpalan na sakey ed saray lalon nikadkaduman propesiya ed Biblia.​—Isaias 11:6-9.

Say kiwawala na ontan a grupo so mabiskeg a prueban say Biblia so peteg a Salita na Dios. Sika so iimbitaan min mangamta ed sarayan Kristianos tan pekderan mo ed inkasika iyan prueba. Saray Tasi nen Jehova so maliket ya ontulong ed sika a manggawa na ontan.

[Antikey a Paimano ed pahina 5]

Sigpot ya anggapo so mabiskeg a prueba ed ibabaga na atagtagey a kritisismo

[Antikey a Paimano ed pahina 6]

Agmandepende so Biblia ed modernon siensia odino pilosopya diad pamaneknek a sikato so Salita na Dios

[Litrato ed pahina 7]

Pasimbaloen na Biblia so totoo