‘Anggapo So Deen ed Saray Marelmeng’

“‘Anggapo so deen,’ kuan na Dios ko, ‘ed saray marelmeng.’”​—ISAIAS 57:21.

1, 2. (a) Panon so liknaan na dakel a totoo nipaakar ed arapen na katooan? (b) Anto so resulta na saray sagpot na too diad pikareenan?

“SIAK a pirmi so sikakabat a diad anggan anton segundo et nayarin say mundo so ombetag ed lupak.” Sayan makapakebbiew a balikas, ya inaon ed magasin a Psychology Today, so imbaga na sakey ya estudyante ed high school ed Baybay ya America. Diad magano la, et tatakotan na estudyante, a nayarin say bakal nuklar so maneral ed amin a katooan. Dedeskribien na maneeskuelan ugaw a biin Ruso so resulta ed bakal nuklar: “Amin a bengatlan mabilay so natawtaw​—anggaporay dika, anggaporay kakiewan, anggaporay berden tantanaman.” Agaylan teriblen tatalaranan! Ingen, liknaen na totoo a nayarin saya so nagawa. Diad agano nin impanusisa et alikna na 40 porsienton mamatatken ya ininterbio a wala so “baleg a tsansa” na bakal nuklar sakbay na taon 2000.​—Nengnengen so Lucas 21:26.

² Saray papangulo na mundo so makalilikas met ed kaatapan. Kayari na unor a guerra mundial, inletneg da so muyongan na Nasyones Unidas diad panalin pangitarok na kareenan tan kaligenan ed katooan​—balet kaapaan. Imbes, saray kayari-bakal a taon so akanengneng ed imbaleg na mabiskeg a panlalaban na duaran armado-ed-nuklar iran mabibiskeg a pakayari. Panapanaon, saray papangulo na sarayan pakayari so manaabet diad sagpot a mamakepa na internasyonal a sesga balet ta samsamet so resulta. Anggaman ed katuaan a saray relihyoson papangulo so mangipipikasi ed kareenan, say kipapasen so singa dineskribe nen Isaias: “Saray mismon bayani ra so kinmelyaw ed lansangan; saray mismon mensahero na kareenan so mannangis na ampaipait.”​—Isaias 33:7.

3. Akin ya anggapo so posibilidad a saray totoo so ontalona diad saray sagpot da ed panaggawa-na-kareenan?

³ Saray sikakabat a Kristianos so mikabat no akin a saray pulitikos so agbalot makapangitarok na magnayon a deen. Namoria ra a legan a saray totoo so napno na kasibletan, gula, agum, kinon, tan ambisyon, anggapo so kareenan. (Ipareng so Santiago 4:1.) Sakey ni, saray nagagawaan na too so agsigpot a nakontrol na totoo. Imbes, ibabaga ed sikatayo na Biblia: “Say interon mundo so mandukdukol ed pakayari na sakey a marelmeng.” (1 Juan 5:19; 2 Corinto 4:4) Say situasyon na katooan ed leksab na panangontrol na sayan sakey so maabig a dineskribe nen Isaias: “Say marelmeng so singa dayat a nibunbunlayon, sano agto nayarian a pakalmadaen . . . ‘Anggapo so deen,’ kuan na Dios ko, ‘ed saray marelmeng.’”​—Isaias 57:20, 21.

“Say Dios a Mangiter na Kareenan”

4. Siopa lambengat so walaan na pakayarin mangitarok na kareenan ed dalin?

⁴ Agkabaliksan na saya a say rasa na too so agmakaliktar ed kadederal diad arapen a bakal nuklar. Kabaliksan to lambengat a pian nanengneng tayo so kareenan, et nakaukolan a manlapu ed sakey ya akinpaway a sengegan. Makapaliket, satan a Sengegan so wala ed persona nen Jehova a Dios, “say Dios a mangiter na kareenan.” (Roma 16:20) Sikato so walaan na pakayarin mangontra ed impluensya nen Satanas tan ginagala ton “benditoen so totoo to na kareenan.” (Salmo 29:11) Nagkalalo ni, ginawa to so makapaligsay-puson sipan: “Saray mauyamo a mismo so mangayarian na dalin, tan sikara a peteg so makaromog na gayaga ed inkadaakan na kareenan.”​—Salmo 37:11.

5. (a) Panon so impangusar nen Jehova ed si Daniel a mangiter ed sikatayo na impormasyon nipaakar ed gagala To a mangitarok na kareenan? (b) Akin a sikatayo so maimano ed sayan propesiyan inkurit nen Daniel?

⁵ Dakerakel lan taon a linmabas, imparungtal nen Jehova so maawaran a kurang na saray nagagawa a mangitonton diad pangitarok to na kareenan ed dalin. Diad panamegley na sakey ya anghel, sikato so nansalita ed si matoor a propeta ton Daniel nipaakar “ed unor a kabiangan na saray agew,” ed dilin panaon tayo. (Daniel 10:14) Impasakbay to so panlalaban na saray mabibiskeg a pakayari natan tan impanengneng to a magano lan mangangga diad nengneng ya agbalot sususpetsaen na anggan dinan a pakayari. Tan insipan to a sayan ag-inilaloan a nagawa so mangipaloob na peteg a kareenan. Nipaakar ed saray Kristianos et sayan propesiya so makapasagyat. Mangiter na malinew a panmoria ed no iner so talindegan tayo ed andar na panaon tan pabiskegen to so determinasyon tayon mansiansian neutral ed internasyonal a panlalaban legan ya alagden tayon siaanos so Dios ya onkiwas a para ed sikatayo.​—Salmo 146:3, 5.

Ginmapo So Panlalaban

6. Idatak so maawaran a nanlapuan na panlalaban na saray mabibiskeg-a-pakayari natan.

⁶ Say katuaan so, say panlalaban natan na saray mabibiskeg-a-pakayari so aliwan balon bengatla ed eksena na mundo. Sikato, imbes, so katuloyan na bengatlan ginmapo ed abayaglan panaon. Kayari inkagba na sankamundoan ya imperyo nen Alexander the Great ed samay impanampot na komapat a siglo K.K.P., duara ed saray papangulo na militar to so tinmalindeg ed pakayari diad Syria tan Ehipto. Linmesa so andukey a panlalaban ya amantok ya angitonton ed panlalaban na mabibiskeg-a-pakayari natan ed baetan da tan diad saray sinmandi ed sikara​—ya asalita a bilang ari na baybay tan say ari na abalaten lapud sikara so nipasen ed baybay tan abalaten na dalin na saray totoo na Dios. Say maawaran a kurang na sayan panlalaban so niparungtal ya asakbay ed si propeta Daniel ed panamegley na sakey ya anghel.

7. (a) Panoy pikabat tayo a wala so agnanengneng, espiritun kalaknab diad saray kurang na totoo? (b) Siopa, ed gapo, so ari na baybay tan ari na abalaten, tan panon so inggapo na panlalaban da?

⁷ Inmunan dineskribe na anghel no panon a sikato, sinuportaan nen Miguel, so mibabakal a sumpad saray espiritun ‘prinsipe’ na Persia tan Gresya. (Daniel 10:13, Dan 10:20–11:1) Sayan impakanengneng ed espiritun ayaman so mamekder a saray nasyonal a gutgotan so nasasaglawi nen say basta totoo. Walaray denidemonyon puersa, odino “piprinsipe,” ed benegan na saray nanengneng a totoon manuley. Balet manlapud saray kadaanan a panaon, saray totoo na Dios so awalaan na sakey a “prinsipe,” si Miguel, a mamabiskeg ed sikara a sumpad sarayan denidemonyon pakayari. (Efeso 6:12) Insan say anghel so angisentro na imano tayo ed panlalaban na Syria tan Ehipto. Inggapo to: “Tan say ari na abalaten so magmaliw a mabiskeg, anggan sakey ed saray piprinsipe to.” (Daniel 11:5a) Say ari na abalaten dia et si Ptolemy I, manuley na Ehipto, ya angautibo ed Jerusalem nen ngalngalin 312 K.K.P. Tinmumbok a tinukoy na anghel so sananey ya ari a “manalona a sumpad sikato tan peteg a manuley ed malaknab ya uuleyan a babaleg nen say pakayarin manuley na satan a sakey.” (Daniel 11:5b) Saya so ari na baybay ed inkatoo nen Seleucus I Nicator, a say panarian to, Syria, so nagmaliw a mabiskeg nen say Ehipto.

8. Anto so kabaliksan na makatantandan inkasusto na inmunan kabiangan na propesiya na anghel nipaakar ed ari na baybay tan say ari na abalaten ed saray Kristianos natan?

⁸ Intuloy na anghel so mangipropesiya na dakel iran detalye na mantultuloy a panlalaban ed baetan na mantutumbokan a manuley na Syria tan Ehipto. (Daniel 11:6-19) Sarayan propesiya so eksakton tuloy a liknaen na arum a say libro na Daniel so nayarin nisulat diad kayari na katuaan.a Para ed saray Kristianos, anggaman kuan, say makatantandan inkasusto na sarayan propesiya so mamabiskeg na pananisia ra ed saratan a kabiangan na propesiya a nasumpal ni legan “na unor a kabiangan na saray agew.”

Say Prinsipe na Sipanan

9. Panon a say aksion na ari na baybay so angitonton ed inkianak nen Jesus ed Bethlehem?

⁹ Agnailaloan a say anghel so manakop ed amin a sinansakey a manuley a manlapud si Ptolemy ya anggad “unor a kabiangan na saray agew.” Imbes, natalosan tayo a kayari na bersikulo 19 et say propesiya so linmukso ed saray taon a tampol sakbay na Komon a Panaon tayo, sano nabasa tayo: “Saman la onalagey naani ed [say ari na baybay] pasen to so sakey a sumisingil na buis a palabasen to so gayaga na panarian.” (Daniel 11:20) Diad saman, say Syria so sakey a probinsya na Roma, tan say ari na baybay so inrepresenta na Romanon imperador a si Augustus. Sikato so sakey ya angiganggan ed pansensus a nansumpal ed inkianak nen Jesus ed Bethlehem imbes a diad Nazaret.​—Lucas 2:1-7; Miqueas 5:2.

10. Antoran arum a koneksion ed baetan na ari na baybay tan say Mesias so anawagan na anghel ed imano tayo?

¹⁰ Kayari nen Augustus et sinmabi si Tiberio, sakey a toon makapadimla a dineskribe na anghel a bilang “sakey a modmoraen.” (Daniel 11:21) Legan na uley to, akontrol so mapeligron inyalsa ed baybay a pasen na Romanon Imperyo tan say pasen a mismo so apareen, a sinumpal toray propesiya: “Saray taklay na delap, sikara so nadelap a nisesengeg ed sikato, tan sikara so nabuybuyak.” Nagkalalo ni, legan na uley to et si Jesus so pinatey na saray Romanon sundalo diad kasumpalan na propesiya na anghel a “say Pangulo na sipanan” so nabuyak.​—Daniel 11:22; 9:27.

Dia “ed Panaon ya Aturo”

11. (a) Nen 1914, antoran pakabidbiran ed ari na baybay tan say ari na abalaten? (b) Anton propesiya so asumpal “ed panaon ya aturo”?

¹¹ Kabekta, say propesiya so mangitarok ed sikatayo “ed panaon ya aturo,” nen 1914. (Daniel 11:27; Lucas 21:24) Diad saman, wala so impanguman ed pakabidbiran diad saray totoo na Dios. Lapud say silalaman ya Israel so angipulisay ed Mesias, say pinili nen Jehova a totoo so magmaliw ya espiritual ya Israel, say kongregasyon na saray alanaan a Kristianos. (1 Pedro 2:9, 10) Say pakabidbiran ed saray duaran arari so anguman met. Say Britanya, a pati say mapulitikan kaalyado to ya Estados Unidos na America, so mapatnag a nagmaliw ya ari na abalaten, legan a say ari na baybay so natan et say Alemanya. Say Guerra Mundial I so nipasakbay ed sarayan salita: “Diad panaon ya aturo [say ari na baybay] so ompawil, tan sikato so peteg ya onsumpa ed abalaten; balet mansumpal a wala ed kaunoran a singa nen inmuna.” (Daniel 11:29) Say ari na abalaten so analo ed saman a bakal. Say kipapasen so sirin miduma a manlapud saman so tua “nen inmuna,” salanti, sanen say manangonkesta-ed-amin a Roma so ari ed baybay.

12. Deskribien iray nagawgawa ed mundo nanlapulad 1914 a nipasakbay ed saray mapropetikon salita na anghel ed si Daniel?

¹² Ituloy na anghel ya ibaga so laslasan ed baetan na duaran arari nanlapulad 1914 tan, nagkalautla, ed nengneng a sikaran dua so onsumpa ed totoo nen Jehova. Ipopropesiya to met so kipatnag na “makapadimlan bengatla a pansengegan na pankibalatar,” a wala natan a bilang say muyongan na Nasyones Unidas. (Daniel 11:31) Say inkiletneg na NU so sakey a mapulitikan sagpot a saratan ya arari so nantulongan diad pangitarok na kareenan. Balet sikato so nipaarap ed isaew lapud satan so onsusumpa ed Panarian na Dios.b (Mateo 24:15; Apocalipsis 17:3, 8) Kaunoran, ipapaarap na anghel so imano tayo “ed panaon na anggaan.”​—Daniel 11:40.

“Say Panaon na Anggaan”

13. (a) Ed anto so tutukoyen na balikas a “say panaon na anggaan” ed sayan kabiangan na propesiya? (b) Siopa so anumpal ed betang na ari na baybay tan say ari na abalaten nanlapulad anggaan na komaduan guerra mundial?

¹³ Anto so sayan panaon? No maminsan et say balikas a “panaon na anggaan” so manutukoy ed panaon na anggaan na sayan sistema na bengabengatla, manlapud 1914 ya anggad Armagedon. (Daniel 8:17, 19; 12:4) Balet saray agawgawa ed taon 1914, “say panaon ya aturo,” so nipasakbay ed bersikulo 29, tan say propesiya na anghel so angitarok ed sikatayo diad labas na satan.c Sirin, “say panaon na anggaan” dia ed bersikulo 40 so nepeg a manutukoy ed unor iran balitang na 2,300-taon-karukey a puligesgesan na ari ed baybay tan ari ed abalaten. Basaen tayon ituloy, sirin, a tekep na baleg ya interes, lapud naaralan tayo natan iray nagawgawa ed asingger ya arapen. Natan, saray pansasalatan ed pakayari diad eksena na mundo so mangipaarap ed malaknab iran nagawgawa diad pakabidbiran ed saray duaran arari. Nanlapulad inkagba na saray Nazi-Fasistan pakayari ed samay sampot na Guerra Mundial II, atasian tayo so panlalaban na saray duaran mabibiskeg a pakayari, sakey so nirepresenta a bilang say ari na baybay, ya uuleyan to so sosyalistikon bloke na nasyones, tan say sananey so nirepresenta a bilang say ari na abalaten, ya uuleyan ton malaknab so kapitalistikon bloke.

14. Panoy paneskribe na anghel ed ari na baybay?

¹⁴ Say disposisyon na sankaunoran ya ari na baybay so adeskriben maong ed saray bersikulo 37, 38: “Tan diad Dios na saray atateng to so agto inngalngalep . . . Balet diad Dios na saray salimbeng, diad pasen to et iter to so gloria; tan diad sakey a dios ya agkabat na saray atateng to so pangiteran to na gloria diad panamegley na balitok tan diad panamegley na pilak tan diad panamegley na angkablin bato tan diad panamegley na saray kalikaliktan a bengatla.” Kasin wala so anggan siopan onsaew a makabidbir ed sayan salaysay? Say ari na baybay natan so opisyal a mangiyaalibansa na ateismo, ya ipupulisay toray relihyoson dirios na saray akaunan arari na baybay. Tutukoyen to so panmatalek ed saray armas, “say dios na salimbeng.” Saya so tinmulong ed mabiskeg a laslasan ed armas a saray duaran arari so nepeg a mannabangan ed responsabilidad. Say tinaon a gastos ed depensa na ari na baybay lambengat et asabi to so ngalngalin 300 bilyon dolyar nen 1985. Agaylan abalbaleg a sakripisyon ‘balitok tan pilak tan angkablin bato tan kalikaliktan a bengatla’ diad mauges a dios na armamento!

15, 16. (a) Panoy ibaleg na saray nagawgawa ed baetan na ari na baybay tan say ari na abalaten? (b) Anto so kabaliksan na saya ed saray totoo na Dios?

¹⁵ Sirin, anto ed kaunoran so nagawa ed baetan na sarayan duaran arari? Ibabaga na anghel: “Tan diad panaon na anggaan [say anggaan na awaran na duaran arari] et say ari na abalaten so mibakal ed sikato diad pantutulakan, tan sumpad sikato et say ari na baybay so mamagyo ed karwahe tan diad saray di-kabayowan tan diad saray dakel a sakayan.” (Daniel 11:40; Mateo 24:3) Malinlinew, saray pantok a kumperensya so aliwan solusyon diad panlalaban na mabibiskeg-a-pakayari. Saray kebbiew a pinalesa na ‘pantutulakan’ na ari na abalaten tan say panagpalaknab na ari na baybay so nayarin mantultuloy ed lalon mabiskeg a nagawa; balet diad kaunoran, ed arum a dalan, et say ari na baybay so onsanok diad alablabas a maruksan kiwas a dineskribe nen Daniel.d

¹⁶ Sarayan unor ya agew so nagkalautlan mairap ed saray totoo na Dios, a, legan na sayan siglo, so pinasegsegang na saratan ya arari. Impasakbay na anghel a say ari na baybay “so diad peteg et onloob ed dalin a Maliga, tan walaray dakel a dalin a nagapol.” “Say dalin a Maliga” so simbolikon dalin na totoo na Dios. Saray salita na anghel so nepeg a mankabaliksan na, sirin, ya ontan met a konkestaen to so dakel a nasyones, say ari na baybay so onataki ed espiritual ya ayaman na saray totoo nen Jehova. (Daniel 8:9; 11:41-44; Ezequiel 20:6) Diad bersikulo 45, inyarum na propesiya: “Tan ipaalagey toray tolda na palasyo to ed nanleleetan na baleg a dayat tan say masanton palandey a Maliga.” Diad arum a salita, impuesto to so inkasikato a manggawa na pinal a panangataki ed espiritual a paraiso ra.

“Mantultuloy ya Anggad Anggaan To”

17. Anton ag-inilaloan a nagawa so mamasanok ed ari na baybay?

¹⁷ Balet diad saman et agawa la so bengatla a nisay ari na baybay nisay say ari na abalaten so akanengneng lan akauna. Ipopropesiya na anghel: “Balet walaray balita a manggulo [say ari na baybay], a manlapud ibubutay na agew tan manlapud baybay, tan sikato so peteg ya onla ed baleg a sanok ta pian deralen tan igana to ed kadederal so dakel.”​—Daniel 11:44.

18. (a) Anto so sengegan na “saray balita” ya impasakbay na anghel? (b) Anto so unor a pansumpalan na ari na baybay?

¹⁸ Anto irayan balita? Ag-impiho na anghel, balet ta ipaparungtal to so nanlapuan da. Sikara so “nanlapud ibubutay na agew,” tan si Jehova a Dios tan si Jesu-Kristo so nipasen a bilang “arari a manlapud letakan na agew.” (Apocalipsis 16:12) Sarayan balita met so “manlapud baybay,” tan say sasalitaen na Biblian masimboliko so Palandey Sion, say baley na baleg ya Arin Jehova, a bilang “wala ed sulinek a pasen na baybay.” (Salmo 48:2) Sirin, sikato so “balita” a nanlapud si Jehova a Dios tan si Jesu-Kristo a mangibaki ed ari na baybay diad unor a baleg a kampanya to. Balet saray resulta so makadesyang ed sikato. Say sampot na bersikulo 45 so mangibabaga ed sikatayo: “Sikato so mantultuloy ya anggad anggaan to, tan anggapo so ontulong ed sikato.”

19. (a) Anto so miduman pansumpalan ed sayan mundo tan diad saray “maptek”? (b) Antoran tepet so mansiansian ebatan?

¹⁹ Peteg, “anggapo so kareenan . . . ed saray marelmeng.” (Isaias 57:21) Imbes, say awaran na ari na baybay so natandaan na pibabakal ya angga ed anggaan. Balet para ed saray matoor ya ariripen To, isisipan nen Jehova: “Saray maptek so manayam ed dalin, tan saray andi-tilol so natilak. No nipaakar ed saray marelmeng, sikara so napegpeg a manlapud mismon dalin.” (Uliran 2:21, 22) Anto, anggaman kuan, so nagawa ed ari na abalaten sano say ari na baybay so ‘mantultuloy ya anggad anggaan to’? Anto so nagawa ed saray Kristianos sano say ari na baybay so ‘mangipaalagey na saray palasyon tolda to’ diad makapataktakot a talindeg a sumpad sikara? (Daniel 11:45) Panon ed kaunoran so isabi na kareenan ed dalin? Si Jehova, ed panamegley na anghel to, so angebat ed sarayat tepet, unong a nanengneng tayo ed saray onggendan ya artikulo.

[Saray Paimano ed Leksab]

Kasin nipaliwawa yo?

◻ Antoran espiritu so alanor ed saray mapulitikan kurang na too?

◻ Siopa so ari na baybay tan say ari na abalaten nen 1914?

◻ Panon a say ari na baybay natan so mandadayew ed dios na salimbeng?

◻ Anton irap so intarok na ari na baybay ed saray totoo na Dios?

◻ Anto so nagawa ed kaunoran ed ari na baybay?

[Mapa/Saray Litrato ed pahina 12]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

Say Baleg a Dayat

Syria

Judea

Ehipto

[Credit Line Parad Litrato ed pahinaa 8]

U.S. National Archives