Panag-ilalak ed Limog na Totoo na Dios
“Komon ta sika . . .so parakelen nen Jehova na maminlibon danay.”—DEUTERONOMIO 1:11.
1. Panon so pansasalita na Biblia ed panag-ilalak?
“NIA! Saray anak so sakey a tawir a manlapud si Jehova; say bunga na eges so sakey a tumang. Singa saray pana ed lima na sakey a makapanyarin laki, so saray anak na inkatobonbalo. Maliket so makayarin too a pinano toray kargaan to na panapana.” Ontan so nabasa tayo ed Salmo 127:3-5. On, say panag-ilalak so sakey a makapakelaw a pribilehyo ya inter nen Manamalsan Jehova ed inmunan sanasawan too tan diad saray kapolian da.—Genesis 1:28.
Panag-ilalak ed Israel
2. Akin a saray angkabaleg a pamilya so kalikaliktan ed limog na saray kapolian nen Abraham, Isaac, tan Jacob?
2 Saray angkabaleg a pamilya so impasen a kalikaliktan ed limog na saray kapolian nen Abraham ed panamegley nen Isaac tan si Jacob. Anggan saray anak ya inyanak na saray segundaryon kaasawaan a bibii tan saray kirida so impasen a lehitimo. Saya so kipapasen ed arum ya ilalak nen Jacob, a nagmaliw iran letnegan a kaamaan na 12 tribu na Israel. (Genesis 30:3-12; 49:16-21; ipareng so 2 Awaran 11:21.) Manwarin say orihinal ya oksuyan na Dios ed panangasawa so monogamya, impalugar to so poligamya tan panagkirida diad limog na saray kapolian nen Abraham, tan saya so nansumpal ed lalon maples ya indaak ed populasyon. Saray Israelitas so magmaliw a “sakey a totoon dakerakel a singa saray dabok na dalin.” (2 Awaran 1:9; Genesis 13:14-16) Diad dalem na saman a nasyon et onsabi so insipan a “bini” a diad panamegley to et “amin a nasyones na dalin” so makayarin mamapalar ed inkasikaran dili.—Genesis 22:17, 18; 28:14; Deuteronomio 1:10, 11.
3. Anto so kipapasen ed Israel legan na uley nen Solomon?
3 Mapatnag, diad Israel et say panag-ilalak so binidbir a bilang sakey a tanda na panamendisyon nen Jehova. (Salmo 128:3, 4) Nepeg ya imanoen, anggaman kuan, a saray manangilukas a salita na sayan artikulo, ya inaon ed Salmo 127, so insulat nen Arin Solomon, tan malaem ed uley na sayan ari et partikular a maapabor a panaon ed Israel. Diad saman a panaon et ibabaga na Biblia: “Say Juda tan Israel so dakel, singa saray buer na dayat ed karakel, mamangan tan oniinum tan manliliket. Tan say Juda tan Israel so nantultuloy a nanayam ed kaligenan, balang sakey ed silong na dilin ubas to tan ed silong na dilin higos to, manlapud Dan [ed baybay] ya anggad Beer-sheba [ed abalaten], ed amin na saray agew nen Solomon.”—1 Arari 4:20, 25.
Mairap Iran Panaon ed Ugugaw diad Israel
4, 5. (a) Akin a say panag-ilalak so aliwan naynay a sengegan na panggayaga ed Israel? (b) Anton makasugat-na-puso ran eksena ya agawa ed nayarin duaran inkagawa ed Jerusalem?
4 Balet walaray arum a panaon ed awaran na Israel sanen say panag-ilalak so aliwan makapaliket. Diad panaon na inmunan inkaderal na Jerusalem, insulat nen propeta Jeremias: “Saray matak so kinmapuy diad saray lua. . . . Lapud inkaalimureng na ugaw tan say mansuso diad saray lapag a pulong na baley. . . . Itultuloy ta a kanen na saray bibii so dilin bunga ra, saray ugugaw a nianak a sigpot ya atibukel?” “Saray mismon lima na maabagey a bibii so angilambong ed saray dilin ananak da.”—Tagleey 2:11, 20; 4:10.
5 Mapatnag, agawa so miulibay a makasugat-puso ran eksena ed ngalngalin pitoran siglos ed saginonor. Imbinsabinsa nen Judion manag-awaran a si Josephus a kaleganan na inkakubkob na Jerusalem nen 70 K.P., saray ugugaw so aninggaw na tagano ed saray sangi na ama ra, tan saray kainaan so angala na tagano a nanlapud sangi na saray angkelag ya ananak da. Insalaysay to no panon a say sakey a Judion bii et pinatey to so mansuson anak to, inkalot to, tan kinan to so kabiangan na satan. Intarok iray ananak ed Judion mundo ed saray unor a taon ya angitonton ed inkidapo na saray panangukom nen Jehova a sumpad Jerusalem nen 607 K.K.P. tan 70 K.P. et mairap a nibagan responsablen panag-ilalak.
Panag-ilalak ed Limog na Saray Inmunan Kristianos
6, 7. (a) Antoran gawa so insebel nen Jesus ed saray Kristianos? (b) Diad panamegley na anton paraan a say espiritual ya Israel so ombaleg, tan anto so mamaneknek ed saya?
6 Panon so impanmoria ed panag-ilalak diad limog na saray inmunan Kristianos? Ununa et nepeg ya imanoen a si Jesus so angisebel na poligamya tan panagkirida ed limog na saray babangatan to. Inletneg to so orihinal ya estandarte nen Jehova, salanti, monogamya, odino pangasawa na sakey a laki ed sakey a bii. (Mateo 19:4-9) Bang say silalaman ya Israel so dinmakel diad panamegley na panag-ilalak, say espiritual ya Israel so ombaleg diad panamegley na panaggawa na babangatan.—Mateo 28:19, 20; Gawa 1:8.
7 No say inkilaknab na Inkakristiano so nagawan manuna diad panamegley na panag-ilalak, agla komon pinaseseg nen Jesus iray babangatan ton “mangilugar” na kasuloan “nisesengeg ed panarian na katawenan.” (Mateo 19:10-12) Agkomon insulat nen apostol Pablo: “Sikato met a mangiter na inkabirhen to ed panangasawa so manggawa na maabig, balet say agmangiter ed satan diad panangasawa so manggawa na magmaong.”—1 Corinto 7:38.
8. Anto so mangipanengneng a dakel ed saray inmunan Kristianos so angasawa tan walaan na saray anak?
8 Anggaman kuan, manwarin ipapaseseg to so selibasya a nisesengeg ed panuporta ed saray intereses na Panarian, satan so ag-impaskar nen Jesus nisay si Pablo. Sikaran dua so akanengneng lan akauna ya arum a Kristianos so mangasawa. Natural, arum ed saraya so nawalaan na saray anak a bilang sakey a pamaakaran na kurang. Say Kristianon Griegon Kasulatan so nankarga na pigaran balikas ya angiter ed saray inmunan Kristianos na direktan simbawa diad panamabaleg ed saray anak. (Efeso 6:1-4; Colosas 3:20, 21) No saray mamatatken odino ministeryal ya ariripen so walaan na asawa, sikara so ehemplon atateng.—1 Timoteo 3:4, 12.
9. Unong ed si apostol Pablo, panon a saray Kristianon bibii so nasalimbengan diad panag-ilalak, balet anto so nakaukolan da ya iyarum?
9 Imbaga ni nen apostol Pablo a say pakawalaan na ananak so nayarin magmaliw a sakey a salimbeng ed arum a Kristianon bibii. Nipaakar ed materyal a tulong ed saray mankaukolan a babalo, insulat to: “Agmo awaten iray ug-ugaw ni a babalo . . . Sikara met so manaral a manngiras, ya onla ed saray kabkaabungan; on, aliwa lambengat a mangiras, noagta managtalabutob met tan misasalet ed gawa na arum a totoo, a tongtongen daray bengatlan agda kanepegan. Sirin pilalek ko a saray ug-ugaw a babalo so miasawa, mananak, mangikurang ed sankaabungan, ag-ira mangiter na pakasagyatan ed sumusumpa a mangayew. Diad tua, arum so nisian a manumbok ed si Satanas.” Saray ontan a bibii so “apansiansian maligen diad panamegley na panag-anak, dapot no sikara so mantultuloy ed pananisia tan aro tan kapasantos a dingan na bunigas na nonot.”—1 Timoteo 5:11-15; 2:15.
‘Kairapan ed Laman’
10. Anton miduman simbawa ed saray babalo so inter nen Pablo ed inmunan sulat to ed saray taga Corinto?
10 Makatantanda, anggaman kuan, a diad inmunan sulat to ed saray Corinto, si apostol Pablo met so angisuhiri na duman solusyon a para ed babalo. Inkanepegan to so simbawa to diad impangasawa, a kuanton satan so inter “ed panamegley na pangiyabuloy.” Insulat to: “Natan et ikuan ko ed saray andian na asawan totoo tan saray babalo, maabig ed sikara no sikara so mansiansia a singa siak. Balet no sikara so andian na dangka, sikara so mangasawa, ta magmaong so mangasawa nen say napoolan ed ibeg. Balet sikato [sakey a balo] so mas maliket no sikato so mansiansia ya ontan, unong ed isip ko. Peteg ya isipen kon wala ed siak met so espiritu na Dios.”—1 Corinto 7:6, 8, 9, 40.
11. (a) Anto so naeksperiensia na saraman so mangasawa, tan panon so pangipaliwawa na marhinal a reperensya ed 1 Corinto 7:28 ed saya? (b) Anto so labay ya ibaga nen Pablo sanen inkuanto, “Ilaban ta kayo”?
11 Impaliwawa nen Pablo: “No say sakey a marikit so miasawa, satan a sakey so agmankasalanan. Anggaman kuan, saraman so manggawa so walaan na kairapan ed laman da. Balet ilaban ta kayo.” (1 Corinto 7:28) No nipaakar ed ontan a “kairapan ed laman da,” say marhinal a reperensya na New World Translation so mangitukoy ed sikatayo diad Genesis 3:16, a nabasa tayo: “Diad bii et imbaga [nen Jehova]: ‘Peteg a padaaken ko so kairapan na panlukon mo; diad pasakit et iyanak moray ananak, tan say pilalek mo et diad asawam, tan sikato so manguley ed sika.’” Niarum ed posiblen kairapan ed panangasawa, say “kairapan ed laman da” a nasagmak na saramay mangasawa so andi-duaruwan mangisakup ed saray probleman misiglaotan ed panag-ilalak. Manwarin ag-insebel nen Pablo so panangasawa odino panag-ilalak, mapatnag ya alikna to so obligasyon a mamasakbay ed saray kapara ton Kristianos a say ontan so nayarin mangitarok ed saray problema tan pakapanligaban a nayarin mangamper ed sikara diad serbisyo ra ed si Jehova.
“Say Panaon a Natitilak So Aparaisetan”
12. Anton simbawa so inter nen apostol Pablo ed saray walaan na asawan Kristianos, tan nisengeg ed anton rason?
12 Nen inmunan siglo K.P., saray Kristianos so aliwan bulos a mangitonton ed saray bilay da a singa saray minumundon totoo. Say kipapasen da so mangapekta ed anggan say bilay da a walaan na asawa. Insulat nen Pablo: “Nagkalalo ni, saya so ikuan ko, agagi, say panaon a natitilak so aparaisetan. Sirin saraman so walaan na asawa so singa andian, . . . tan saraman so mangusar ed mundo a singa saraman so agmangusar ed inkagnap; ta say nagagawa ed sayan mundo so manguuman. Peteg, labay ta kayon nabulos a manlapud kapagaan. . . . Balet saya so ibagak ed dilin pankaabigan yo, aliwan pian siak so mangalot ed sikayo, noagta mamakiwas ed sikayo ed saman so makapaliket tan ed saman so mabetbet a panaglingkor ed Katawan ya anggapo so pakasipaan.”—1 Corinto 7:29-35.
13. Diad anton pantalos a ‘say panaon a natitilak so aparaisetan’ a para ed saray inmunan-siglon Kristianos?
13 Insulat nen eskolar na Biblia a si Frédéric Godet: “Bangta saray agmananisia so mangipasen ed mundo a singa seguradon magnayon, say Kristiano so naynay a wala ed arap na saray mata to so baleg a panilalo ed katuaan, say Parousia [Kiwawala].” Inter nen Kristo ed saray babangatan to so tanda na “kiwawala” to, tan pinasakbayan tora: “Mantultuloy a manbantay, sirin, lapud agyo kabat no anton agew so isabi na Katawan yo.” (Mateo 24:3, 42) Say panaon a natitilak so “aparaisetan” unong ta saraman so inmunan-siglon Kristianos so nakaukolan a manbilay a naynay diad panalagar ed isasabi nen Kristo. Nagkalalo ni, agda kabat no panon karakel na panaon so atilak ed sikara a sinansakey sakbay a say “panaon tan ag-inilaloan a nagawa” so angitarok ed bilay da diad kasampotan, ya angangga ed amin a posibilidad ed sikara a ‘manggawan maseguro ed inkatawag da.’—Eclesiastes 9:11; 2 Pedro 1:10.
14. (a) Panon so pantalos ed Mateo 24:19? (b) Panon a say pasakbay nen Jesus so angarum na pankaganatan legan a manasingger so taon 66 K.P.?
14 Para ed saray Kristianos ed Judea tan Jerusalem, say pankaukolan a “mantultuloy a manbantay” so partikular a kapilitan. Sanen inter nen Jesus so pasakbay ed komaduan kaderal na Jerusalem, inkuanto: “Kasi la so bibiin mamalukon tan saraman so manpapasuso ed saratan ya agew!” (Mateo 24:19) Tua, ag-imbaga nen Jesus ed saray inmunan-siglon Kristianos a sikara so ontundan manilalak. Sikato lambengat so angiter na mapropetikon balikas na katuaan, a mangipapanengneng a sanen say tanda na mabitar lan kadederal na Jerusalem so pinmatnag, say tampol ya ibatik so lalon mairap ed saray bibiin mamalukon odino diad saraman so walaan na angkekelag ya ananak. (Lucas 19:41-44; 21:20-23) Anggaman kuan, legan a say kaguloan so ompapalalo ed limog na saray Judios ed Judea kaleganan na saray taon sakbay na 66 K.P., andi-duaruwan say pasakbay nen Jesus so pinmanonot ed saray Kristianos tan angimpluensya ed awawey da diad panag-ilalak ed mundo diad saraman a magulon panaon.
Panag-ilalak Natan
15, 16. (a) Panon a ‘say panaon a natitilak so aparaisetan’ a para ed saray Kristianos a manbibilay natan? (b) Antoran tepet so nepeg ya itepet na saray Kristianos ed inkasikaran dili?
15 Panon so panmoria na saray Kristianos ed panangasawa tan panag-ilalak natan, ed sayan “panaon na anggaan”? (Daniel 12:4) Lalon tua nen say nensaman a “say nagagawa ed sayan mundo so manguuman,” odino, a singa impangibaga na sananey a patalos, “say peles a getma na saray bengatla so maples a napapaso.”—1 Corinto 7:31, Phillips.
16 Natan, agnin balot agawa nensaman, “say panaon a natitilak so aparaisetan.” On, limitadon panaon lambengat so natitilak diad panumpal na saray totoo nen Jehova ed kimey ya inter ton gawaen da, salanti: “Sayan maong a balita na panarian so nipulong ed amin a panaayaman a dalin ya onkanan pantasi ed amin a nasyones; tan insan onsabi so anggaan.” (Mateo 24:14) Satan a kimey so nepeg a nasumpal sakbay ya onsabi so anggaan. Sikato, sirin, so matukoy ed saray Kristianos so pangerew da ed inkasikara no panon a say pangasawa odino, no walaan na asawa, a say pakawalaan na saray ananak so mangapekta na pibibiang da ed satan a makanan kimey.
Sakey a Kadaanan ya Ehemplo
17. (a) Anton kimey so nakaukolan a sumpalen nen Noe tan saray taloran ilalak ton lalaki sakbay na Delap, tan panon kabayag so mapatnag a kinaukolan na satan? (b) Nipaakar ed antoran posiblen rason a saray ilalak nen Noe tan saray kaasawaan da so agnanilalak legan na sakbay-Delap a panaon?
17 Impara nen Jesus so panaon “na kiwawala na Anak na too” ed “saray agew nen Noe.” (Mateo 24:37) Si Noe tan saray taloran anak to so walaan na espesipikon kimey a gawaen sakbay na Delap. Nilanor to so pampaalagey na abalbaleg a biong tan say panagpulong. (Genesis 6:13-16; 2 Pedro 2:5) Sanen inter nen Jehova so instruksion nipaakar ed panagpaalagey na biong, saray ilalak nen Noe so mapatnag a walaan la na asawa. (Genesis 6:18) Agtayo kabat ya eksakto no panon kabayag so impamaalagey na biong, balet mapatnag a nayarin pigaran dekada. Makapasagyat, legan na amin na sayan sakbay-Delap a panaon, saray ilalak nen Noe tan saray kaasawaan da so andian na saray anak. Espesipikon imbaga nen apostol Pedro a ‘waloran kakamarerwa so nitarok a maligen ed panamegley na danum,’ salanti, apatiran sanaasawa balet andian na saray anak. (1 Pedro 3:20) Say impansiansia na saray anak ya andian na ilalak so posible ed duaran rason. Ununa, nisesengeg ed onsasabin kadederal diad panamegley na delap na danum, sikara so walaan na inter na Dios a kimey a gawaen a nankaukolan na agnaapag ya imano ra. Komadua, sikara so andi-duaruwan akaliknan agnanisip a mangitarok na saray anak ed sakey a mundon “say kaugsan na too so daakan ed dalin tan kada kaisipan na puso to so mauges lambengat ed amin a panaon,” sakey a mundon “napno na karawalan.”—Genesis 6:5, 13.
18. Anggaman agmangileletneg na sakey a totontonen a tumboken, panon a say kurang a ginawa na saray ilalak nen Noe tan saray kaasawaan da so mangiter na tagano a para ed kanonotan?
18 Aglabay ya ibaga na saya a say kiwas ya inala na saray ilalak nen Noe tan saray kaasawaan da sakbay na Delap et kabaliksan to so pangiletneg na totontonen ed saray sanaasawan manbibilay natan. Anggaman kuan, lapud impara nen Jesus so agew nen Noe ed panaon a pambibilayan tayo natan, say ehemplo ra so makapangiter na tagano na kaisipan.
“Maatap Iran Panaon”
19, 20. (a) Panon a saray panaon tayo so mipara ed saray agew nen Noe? (b) Anto so impasakbay nen Pablo ed “kaunoran iran agew,” tan panon a say propesiya to so manasaglawi ed panag-ilalak?
19 Singa si Noe tan say pamilya to, sikatayo so manbibilay ed “sakey a mundo na agmaridios a totoo.” (2 Pedro 2:5) Singa sikara, sikatayo so wala ed “kaunoran iran agew” na sakey a marelmeng a sistema na bengabengatla a ngalngalilan naderal. Impropesiya nen apostol Pablo a “say kaunoran iran agew” na sistema nen Satanas so mangitarok na “maatap iran panaon a pilimogan.” Ipapanengneng ton say panagpabaleg ed saray anak so sakey ed saray bengatlan mairap a pilimogan, inyarum to a saray ananak so “matunganga ed saray atateng.” Inkuanto a saray totoo ed inkalapagan, agnipuera iray ugugaw tan saray ontatatken, so “malamang, aliwan matoor, andian na aro ed nianakan.” (2 Timoteo 3:1-3) Manwarin si Pablo so mangipopropesiya dia ed saray kipapasen ed limog na minumundon totoo, mapatnag a say ontan a kasmak ya awawey so manggawa ed panagpabaleg ed saray anak a lalon mairap ed saray Kristianos, a singa nasasagmak na dakel.
20 Amin na saray walad unaan so mangipapanengneng a nakaukolan so pakawalaan na asimbang a panmoria ed panag-ilalak. Manwarin satan so mangitarok na dakel a gayaga, sikato met so mangitarok na dakel a sulit-na-puso. Walaan na saray bentaha tan disbentaha.
Saray Punto ed Repaso
◻ Akin a saray angkabaleg a pamilya so kalikaliktan ed Israel?
◻ Anto so mangipanengneng a walaray panaon sanen say panag-ilalak so angitarok na sulit-na-puso ed saray Judios?
◻ Panon so imbaleg ed bilang na espiritual ya Israel?
◻ Panon a say ‘panaon a natitilak so aparaisetan’ ed saray inmunan Kristianos?
◻ Antoran posiblen rason so wala no akin a saray ilalak nen Noe tan saray kaasawaan da so nansiansian andian na anak sakbay na Delap, tan anto so nipaakar ed kipapasen natan?
[Litrato ed pahina 21]
Say tampol ya ibatik a manlapud Jerusalem so lalon mairap ed saramay walaan na angkelag ya ananak