Edukasyon a Walaan na Gagala

“Ikdan mo na pikakabat so siopaman a matunong tan sikato so ondaak ed bangat.”​—ULIRAN 9:9, NW.

1. Anto so iilaloan nen Jehova ed ariripen to nipaakar ed pikakabat?

SI Jehova so “Dios na pikakabat.” (1 Samuel 2:3) Ibabangat toray ariripen to. Impasakbay nen Moises a saray kapanaonan a totoo so mangikuan ed Israel: “Tuatua, a saya a nacion sikato so sakey a makabat tan makatalos a katooan.” (Deuteronomio 4:6) Saray tuan Kristiano so nepeg met a magmaliw a matudio. Kaukolan a sikaray magmaliw ya ekselentin estudyante ed Salita na Dios. Diad pangipanengneng ed gagala na ontan a panagaral et insulat nen apostol Pablo: “Andi tonda min mankerew tan mangawa na pikakasi a nipaakar ed sikayo, pian napano kayo komon na kakabatan na linawa to ed amin a karonongan a maespiritu tan pakatalos, Mankorang kayo a makana ed Katawan [Jehova, NW] ya onarap ed amin a makapaliket, mamabunga ed ganagana’n maabig a gawa, tan onbaleg ed kakabatan [suston pikakabat, NW] na Dios.”​—Colosas 1:9, 10.

2. (a) Anto so nakakaukolan ta pian nagamoran so suston pikakabat ed Dios? (b) Panon a nilegpet na Mananguley ya Ulop na saray Tasi nen Jehova iyan pamaakaran?

² Say panagaral tekep na getman gamoran so suston pikakabat na Dios tan saray gagala to so mankakaukolan na kabkaabigan a sukat na edukasyon. Balet dakel a totoon akapanaral ed katuaan na Salita na Dios so manaayam ed saray bansa no iner a samet odino anggapo so pankanawnawa ran makaawat na manepeg a sekular ya edukasyon. Sikara so wala’d disbentaha. Pian natalonaan iyan problema, say Mananguley ya Ulop na Tastasi nen Jehova so mamibilin la ed dakel a taon a, no nakakaukolan et nepeg a naorganisa iray klasen panliterado (literacy) ed loob na saray kongregasyon. Masulok a 30 taon ed apalabas, impalapag na dyaryon Brasilya a Diário de Mogi so sakey ya artikulon apauloan na “Akibakal Iray Tasi nen Jehova Sumpad Inkailiterado.” Inkuanto: “Igapo na sakey a kualipikadon instruktor . . . a siaanos ya ibangat so arum a manbasa tan mansulat. . . . Saray eskuela ra so nepeg a mamaaligwas ed pikakabat da ed lenguahe ta pian makapandiskurso, nisesengeg ed saray mismon sirkumstansyan mamipilit ed sikara bilang ministros na Dios.” Kanian nilibon totoo ed interon mundo so magmamaliw a maong ya estudyante na Salita na Dios. Sinagmak da iyan manunan edukasyon tekep na nipaatagey a gagala ed kanonotan.

Nakakaukolan Iran Dunong Pian Magmaliw ya Epektibon Ministros

3, 4. (a) Akin a saray tuan Kristiano so interesado ed edukasyon? (b) Anto so kipapasen ed Israel, tan anton manunan edukasyon so importantin tuloy ed loob na saray kongregasyon tayo natan?

³ Interesado iray tuan Kristiano ed edukasyon, aliwan lapu lambengat ta pangagayagaan da so pagmaliw ya edukado, noagta pian magmaliw a lalon epektibon ariripen nen Jehova. Inikdan nen Kristo na kimey so amin a Kristiano a “mangawa na saray babangatan ed amin a nasyones, . . . ya ibangat yo iran mangunor na amin a bengabengatla ya inganggan ko.” (Mateo 28:19, 20, NW) Pian nibangat so arum, sikaran mismo so nepeg a manaral ya ununa, tan kakaukolanen na saya so maong iran metodo na panagaral. Nepeg a sikaray walaan na abilidad a manusisan siaalwar ed Kasulatan. (Gawa 17:11) Pian sumpalen so kimey da, kaukolan da met so magmaliw a maong a manbasa.​—Nengnengen so Habacuc 2:2; 1 Timoteo 4:13.

⁴ Unong ya anengneng tayo la ed abenegan ya artikulo, wala so maabig a rason ed panisian, diad interamenti, anggan saray kalangweran ed kadaanan ya Israel so makaamta no panon so manbasa tan mansulat. (Uko-ukom 8:14; Isaias 10:19) Saray Kristianon ministro natan so kaukolan a manggawa na mauksoy iran nota legan a sikara so mantatasi ed kabkaabungan. Sikaray mansusulat na saray sulat, mannonota ed saray miting, tan mangaarum na nota ed aaralen dan materyal. Amin na saya so mankaukolan na malinew a porma na panagsulat. Say pangiyatol na saray rekord ed loob na Kristianon kongregasyon so mankaukolan na manunan pikakabat ed aritmetik.

Saray Bentaha na Manepeg a Paneskuela

5. (a) Anto so lapuan na salitan “eskuelaan”? (b) Anton pankanawnawa so nepeg ya anamoten na saray kalangweran?

⁵ Makapasagyat, say salitan “eskuelaan” so nanlapud Griegon salitan skho·leʹ, ya orihinal a mankabaliksan a “bakanten oras” odino pangusar na bakanten oras ed arum a seryoson aktibidad, a singa panaral. Diad saginonor satan so angidesigna ed pasen no iner a nagagawa so ontan a panaral. Ipapanengneng na saya, a dati, say apribilihyoan labat a klase​—diad Gresya tan maslak a daldalin so walaan na bakanten oras a manaral. Say mankikimey a klase so inheneral a nansiansian ignorante. Natan, diad maslak iran bansa saray ugugaw tan kalangweran so iikdan na panaon a manaral. Nepeg ya anamoten na saray kalangweran a Tasi so pankanawnawan panaon a magmaliw a makabat tan makayarin ariripen nen Jehova.​—Efeso 5:15, 16.

6, 7. (a) Anto so arum ed saray bentaha na manepeg a paneskuela? (b) Diad antoran dalan a say panaral na sankailin lenguahe so mausar? (c) Anto so kipapasen natan ed limog na dakel a kalangweran sano nakumpleto da la so paneskuela?

⁶ Say manunan pikakabat ed awaran, geograpiya, siensia, tan arum ni so manggawa ed kalangweran a Tastasin magmaliw ya asimbang a ministros. Say paneskuela ra so mangibangat ed sikara na aliwa lambengat ed dakel iran asignatura noagta ontan met ed kurang na panaral. Saray tuan Kristiano so ag-ontunda ed panaral tan panagaral sano tainan da so eskuelaan. Anggaman ontan, antokaman a nagamoran da ed impanaral da so mandependin tuloy ed pakaamta ra ed no panon so panaral. Parehon say sekular tan kongregasyon a paneskuela so makatulong ed sikaran mamaaligwas ed saray abilidad da ed panagnonot. (Uliran 5:1, 2) Sano sikaray manbasa sikaray magmaong a makatebek no anto so importanti, say mankakaukolan na panagnota tan panagpatlep.

⁷ Alimbawa, say panaral na sankailin lenguahe so aglambengat mamaaligwas ed kapasidad na nonot na saray kalangweran noagta ontan met a manggagawa ed sikaran nagkalon mausar ed organisasyon nen Jehova. Diad arum iran sanga na Watch Tower Society et naroromog na dakel a kalangweran ya agagi a makagungguna so pakapansalita odino pakapanbasan maong na Ingles. Nagkalalo ni, amin a Kristianon ministro so nepeg a manbanikel a magmaliw a malinlinew a mangibalikas ed dilin pansasalita ra. Kanepegan na maong a balita na Panarian a nibalikas ed malinew, dugan inkagramatikan paraan. Ipapanengneng na saray katuaan a natan diad mundo et dakel a kalangweran a no nakumpleto da la so paneskuela so siansian mairap da so mansulat tan mansalitan duga tan manggawa ed anggan sankasimplian ya aritmetik; tan walaan ira lambengat na samet a pikakabat ed awaran tan geograpiya.

Magenap ya Edukasyon

8. Antoran kasulatan so mitunosan ed tema na sekular ya edukasyon tan say abilidad na sakey a suportaan so inkasikato?

⁸ Kanian, ompatnag a saya so matukoy a panaon pian kunsideraen so awawey na Kristiano ed sekular ya edukasyon. Antoran prinsipyo na Biblia so misiglaot ed sayan tema? Ununa, diad maslak iran bansa say suston panagpasakup ed “Caesar” so mankaukolan ed Kristianon atateng ya ibaki daray anak ed eskuelaan. (Marcos 12:17; Tito 3:1) No nipaakar ed malangwer a Tastasi, diad kimey-ed-eskuelaan da et nepeg dan tandaan so Colosas 3:23, NW, ya angikuan: “Antokaman so gagawaen yo, gawaen yo itan a sigpot-kamarerwa nipaakar ed si Jehova, tan aliwan ed totoo.” Say komaduan prinsipyon nalalanor et nepeg a sarag na Kristianos a suportaan so inkasikara, anggano sikaray sigpot-panaon a payunir a ministros. (2 Tesalonica 3:10-12) No walaay asawa, nepeg a nayarian na lakin legpeten so asawa ton bii tan ed ananak a nayarin niyanak, pati ed melag a subra pian iter ed saramay mankaukolan tan pian suportaan so lokal tan sankamundoan a panagpulong a kimey.​—Efeso 4:28; 1 Timoteo 5:8.

9, 10. (a) Anto so mabitar a kurang ed dakel a daldalin? (b) Anto so nayarin kunsideraen na payunir a ministro a magenap a suweldo?

⁹ Panon karakel na edukasyon so kaukolan na malangwer a Kristiano ta pian narespeto irayan prinsipyo na Biblia tan nakapet toray Kristianon obligasyon to? Saya so mandumaduma ed kada bansa. Anggaman ontan, diad interamenti et ompatnag a say kaslakan a kurang natan ed dakel a dalin et say grado na paneskuelan nakakaukolan pian makalmo na desenten suweldo so mas atagey natan nen diad pigaran taon ed apalabas. Saray report ed nanduruman parte na mundo ya inawat na saray sanga ed Watch Tower Society so mangipapanengneng a diad dakel iran pasen et mairap so pananap na saray trabahon walaan na desenten suweldo diad kayari pangumpleto lambengat ed kabkaabigan a paneskuelan kakaukolanen na ganggan odino diad arum a bansa et anggan kayari pakasumpal ni ed sekondaryo odino haiskul.

¹⁰ Anto so kabaliksan na “desenten suweldo”? Agto ipapatnag so atagey suweldoan iran trabaho. Didipenaen na Webster’s Dictionary so “desente” ed sayan konteksto a bilang “magenap, makapaliket.” Anto so naterminon “magenap,” alimbawa, parad saraman so mankaliktan a magmaliw a payunir a ministros na maong a balita? Gendagendat a saratan so mankaukolan na part-time a kimey pian naarawian so pagmaliw a “makabelbelat” ed agagi odino ed pamilya ra. (1 Tesalonica 2:9) Saray suweldo ra so naterminon “magenap,” odino “makapaliket,” no say naromog da et mangiyabuloy ed sikaran manbilay a desente tan mangiter ed sikara na supisienten panaon tan biskeg pian nagawaan so Kristianon ministeryo ra.

11. Akin a saray arum a kalangweran so tinmunda ed payunir a serbisyo, tan anton tepet so onlesa?

¹¹ Anto so mabetbet a kipapasen natan? Nirereport a diad arum a bansa et dakel iran maong-so-getman kalangweran so tinmundan maneskuela kayari impakasumpal ed kabkaabigan a kakaukolanen na paneskuela ta pian magmaliw a payunir. Sikaray andian na abilidad odino sekular iran kualipikasyon. No sikaray agtulongan na atateng da ed pinansyal, kaukolan a mananap ira na part-time a kimey. Arum so kaukolan a mangawat na saray trabahon mankakaukolan ed sikaran mankimey ed andukey iran oras pian nawalaan na magenap a kuartan panbilay. Diad kakekesawan da ed pisikal, intunda ra so payunir a ministeryo. Anto so nayarin gawaen na saratan pian suportaan da so inkasikara ed pinansyal tan ompawil ed payunir a serbisyo?

Sakey ya Asimbang a Panmoria ed Edukasyon

12. (a) No nipaakar ed edukasyon, anton duaran alablabas a panmoria so nepeg a paliisan na Kristiano? (b) Parad dedikadon ariripen nen Jehova tan ananak da, anton gagala so nepeg a kanaan na edukasyon?

¹² Say asimbang a panmoria ed edukasyon so makatulong. Parad dakel a kalangweran ed mundo, say edukasyon so sakey a tanda na reputasyon, bengatlan ontulong ed sikaran onkalab ed sosyal a kipapasen, say tombok ed maaligwas, materyalistikon estiloy-panagbilay. Parad arum, say paneskuela so sakey a kimey a nepeg a sumpalen a tampol no posibli. Anggapo ed sarayan panmoria so matukoy parad tuan Kristianos. Anto, sirin, so nayarin natawag a “sakey ya asimbang a panmoria”? Nepeg ya ikuenta na Kristianos so edukasyon bilang metodon nausar pian nadampot so panpipilalekan a resulta. Diad sarayan kaunoran ya agew, say gagala ra et say panserbi ed si Jehova a nagkalalo tan epektibon tuloy no posibli. No, diad bansan panaayaman da et say kabkaabigan odino anggan say haiskul ya edukasyon so mangiyabuloy lambengat ed sikaran makalmo na saray trabahon mangitarya na agsupisienten nalmoan (income) pian suportaan so inkasikara bilang payunir, sirin nayarin kunsideraen so suplementaryon edukasyon odino panangipasal. Saya so nepeg a walaan na espisipikon kalat parad sigpot-panaon a serbisyo.

13. (a) Panon na sakey ya agin bii ed Pilipinas ya intultuloy so payunir a serbisyo to bangta kakapeten iray obligasyon to ed pamilya? (b) Anton pasakbay so nipanpanaon?

¹³ Arum so angala na saray kurson panangipasal ya angilukas na saray pankanawnawa ed trabahon manggawa ed sikaran onloob odino mangituloy ed sigpot-panaon a serbisyo. Sakey ya agin bii ed Pilipinas so mananustine ed pamilya, balet labay to so manpayunir. Ireport na sanga: “Ayarian ton gawaen iya lapud sikato so akaawat na kaaruman ya edukasyon pian onkualipika bilang certified public accountant.” Parehon report na sanga so angibalikas: “Walaan kami na dakel a manaaral a makapangiyarunsa met ed saray eskedyul da pian manpayunir. Gendagendat sikaray nagmaliw a magmaong a manangipalapag unong ta sikaray lalon maaral, basta ag-ira magmaliw ya alablabas a maambisyon ed minumundo iran gegemtan.” Say kaunoran a balikas so nepeg a mangiter ed sikatayo na rason a mannonot. Say gagala na ekstran paneskuela, no saya so ompatnag ya inkapilitan, so nepeg ya aglilingwanan odino salatan na materyalistikon kalat.

14, 15. (a) Akin a nepeg ya anggapoy nagawan estrikto iran totontonen no nipaakar ed edukasyon? (b) Anton sekular ya edukasyon so naawat na arum a responsablin agagi, balet angungguna iya ed anto?

¹⁴ Diad pigaran bansa, saray sekondaryon eskuelaan so mangitatarok na bokasyonal (vocational) a panangipasal a mangitarya ed kalangweran a Kristiano parad arum ya anapan odino trabaho kayari pangraduar. Anggaman aliwan onia so kipapasen, diad arum a daldalin saray maseet a kalangweran a walaan lambengat na manunan paneskuela so tuan makaromog na part-time a kimey a manggawa ed sikaran makalmo na magenap pian makapanpayunir. Kanian anggapo so nepeg a nagawan estrikto iran totontonen balangla para odino sumpad ekstran edukasyon.

¹⁵ Dakel a manseserbi natan ed saray responsablin posisyon bilang managbaroy iran manangasikaso, diad saray hedkuarter na Sosyedad, odino diad sakey ed saray sanga so walaan lambengat na manunan edukasyon. Sikaray matoor a payunir, agbalot tinmunda ed panaral, akaawat na panangipasal, tan naikdan na babaleg iran responsabilidad. Anggapoy pagbabawi ra. Diad biek a dapag, arum ed saray kaedaran da et pinili ra so pangala na edukasyon ed unibersidad tan sikaray tinmunda ed espiritual ya iyaaligwas, tinalo na managderal-ed-pananisia iran pilosopiya tan “kakabatan na sayan mundo, NW.”​—1 Corinto 1:19-21; 3:19, 20; Colosas 2:8.

Panguenta ed Gastos

16. (a) Siopa so mandeside no kasin kaliktan so kaaruman ya edukasyon, tan anto so nepeg a pansiansiaen a manuna ed kanonotan? (b) Anto so nepeg a kunsideraen?

¹⁶ Siopa so mandeside no kasin say malangwer a Kristiano so nepeg a mangala na kaaruman ya edukasyon odino panangipasal? Say prinsipyo na Biblia ed inkaulo so usaren. (1 Corinto 11:3; Efeso 6:1) Diad sayan basiyan maseguron labay na atateng ya igiya so ananak da diad panpili na anapan odino trabaho tan ontan met ed kakaukolanen a kantidad na edukasyon. Diad dakel a bansa saray edukasyonal tan trabahon pili so nepeg a gawaen a masakbay legan na sekondaryon edukasyon. Satan so panaon sano saray Kristianon atateng tan tobonbalo so kaukolan a mananap ed panangiwanwan nen Jehova diad panggaway makabat a panagpili, a manunaan ed kanonotan iray intereses na Panarian. Saray kalangweran so walaan na nanduruma iran natural a hilig tan abilidad. Saray makabat ya atateng so mangunsidera ed saraya. Amin a matuan kimey so galgalangen, balanglan satan so manual a kimey odino ed opisina. Anggaman say mundo so mangipaatagey ed kimey ed opisina tan manleglemew ed pankimey diad panamegley na lima, maseguron say Biblia so aliwan ontan. (Gawa 18:3) Kanian sano saray atateng tan kalangweran a Kristiano natan, kayari maalwar tan sipipikasin panimbang ed amin a bentaha tan disbentaha, so mandeside para odino sumpad kayari-sekondaryon paneskuela, sikara so nepeg ya agbalawen na arum ed kongregasyon.

17. Anton pili so ginawa na arum a Tasin atateng parad ananak da?

¹⁷ No saray Kristianon atateng et responsablin mandesidin itarok ed ananak da so kaaruman ya edukasyon kayari haiskul, kanepegan da itan. Say peryodo na sarayan panagaral so manduruma unong ed tipo na pinilin anapan odino trabaho. Lapud pinansyal iran rason tan pian makaloob a tampol ed sigpot-panaon a serbisyo so ananak da, dakel a Kristianon atateng so nanpili parad sikara na maganon panagaral iran programa diad bokasyonal odino teknikal iran eskuelaan. Diad arum iran kaso nakakaukolan a saray tobonbalo so manaprentis ed arum ya anapan balet lawas walaan na sigpot a kabibilay ed serbisyo ed si Jehova a bilang kalat da.

18. No alaen iray kaaruman a kurso, anto so nepeg ya ipaslep ed nonot?

¹⁸ No mangala na kaaruman iran kurso, maseguron say motibo so nepeg ya agpanpasirayew ed eskuelaan odino panggunaet ed sakey a bantog a minumundon karera. Saray kurso so nepeg a maalwar a pilien. Mangidadanet iyan magasin ed saray kapeligroan na atagtagey ya aral, tan makatunongan so ontan, lapud dakel ed atagtagey ya edukasyon so onsusumpa ed “maabig a bangat” na Biblia. (Tito 2:1; 1 Timoteo 6:20, 21) Niarum ni, nanlapulad 1960’s, dakel iran eskuelaan na abanten panaral so nagmaliw a pasen na kaugsan tan imoralidad. Mabiskeg a didismayaen na “matoor tan makabat ya aripen” so iloloob ed satan a nengneng na kaliberliber. (Mateo 24:12, 45) Anggaman ontan, nepeg ya aksobien a diad sarayan agew saray kalangweran so makakaabet ed sarayan mipadparan kapeligroan ed saray haiskul tan teknikal iran kolehyo tan diad pantatrabahoan ni ingen.​—1 Juan 5:19.a

19. (a) Antoran panag-alwar so nepeg ya alaen na saramay mandesiden mangala na suplementaryo iran kurso? (b) Panon na arum ya inusar so edukasyon da ed maabig a bentaha?

¹⁹ No desidien so suplementaryon edukasyon, maabig parad kalangweran a Tasi, no posibli, ya alaen iya legan a manaayam ed ayaman, sirin napansiansia so normal a Kristiano iran ugali ed panagaral, iyaatendi ed miting, tan panagpulong a kimey. Diad kagapo nepeg ya alaen so manepeg a talindeg ed saray prinsipyo ed Biblia. Nepeg a tandaan a si Daniel tan say taloran Hebreon kakaiba to so kautibo sanen sikaray naobligan mangala na abante iran panagaral ed Babilonia, balet intultuloy dan impansiansia so katooran da. (Daniel, kapitulo 1) Legan ya iyuuna iray espiritual ya interes, saray kalangweran a Tasi ed dakel a bansa so angala na saray kurso pian kinlongan so inkasikara parad part-time a kimey bilang accountants, negosyante, managbangat, manangipatalos, interpreter, odino ed arum niran trabaho a manuportan magenap ed sikara diad manunan karera ran panagpayunir. (Mateo 6:33) Dakel ed sarayan tobonbalo so diad saginonor et nagmaliw a managbiahen manangasikaso odino boluntaryo ed Bethel.

Sakey a Nankakasakey, Edukadon Totoo

20. Anton minumundon panangibiig so andian na pasen ed limog na totoo nen Jehova?

²⁰ Diad limog na totoo nen Jehova, balanglan say trabaho na sakey a too so diad opisina, manual a kimey, panagdalos, odino ed saray serbisyo, amin et nepeg a magmaliw a maong ya estudyante na say Biblia tan makayarin managbangat. Saray abilidad ya agamoran na amin ed panagbasa, panagaral, tan panagbangat so mangekal ed panangibiig a gagawaen na mundo ed baetan na kumikimey ed manual tan opisina. Saya so mansumpal ed pankakasakey tan namparan respeto a nagkalautlan nanengneng ed limog na boluntaryo iran kumikimey ed saray ayaman a Bethel tan ed saray pasen na konstruksyon na Watch Tower Society, a ditan et saray espiritual a kualipikasyon so importantin tuloy tan nakakaukolan ed amin. Dia, saray eksperiensiadon totoo ed opisina so mankikimey a sigagayaga a kaiba na manual iran kumikimey, amin so mangipapanengneng na maapresyan panangaro ed balang sakey.​—Juan 13:34, 35; Filipos 2:1-4.

21. Anto so nepeg a getma na saray Kristianon kalangweran?

²¹ Atateng, igiya yoray anak yo ed kalat a pagmaliw a mausar a membros ed balon mundon sosyedad! Kalangweran a Kristianos, usaren yoray pankanawnawa parad edukasyon bilang paraan ed kakinlongan yon mamenben a nagnap ed saray pribilihyo yo diad panlingkor ed si Jehova! Bilang saray abangatan, komon ta amin yo so mamaneknek ya akinlongan-a-maong iran membro na teokratikon sosyedad natan tan ed andi-anggaan diad insipan na Dios a “balon dalin.”​—2 Pedro 3:13; Isaias 50:4; 54:13; 1 Corinto 2:13.

[Paimano ed leksab]

Suboken So Memorya Yo

◻ Akin a saray tuan Kristiano so interesado ed edukasyon?

◻ Anton alablabas iran panmoria ed edukasyon so nepeg a paliisan na tuan Kristianos?

◻ Antoran kapeligroan na kaaruman ya edukasyon so nepeg a kunsideraen, tan antoran panag-alwar so nepeg ya alaen?

◻ Anton minumundon panangibiig so andian na pasen ed limog na totoo nen Jehova?

[Litrato ed pahina 14]

Diad siseseseg a panagaral, saray kalangweran a Kristiano so nayarin magmaliw a lalon mausar a membros ed say balon mundon sosyedad

[Litrato ed pahina 17]

Say kaaruman ya edukasyon, no pilien, so nepeg a nabayuboan na pilalek diad magmaong a panlingkor ed si Jehova