Edukasyon—Usaren Itan ed Pangidayew ed si Jehova
“Siopaman a mansasalita ed dili ton kabukbukoran manaanap na dili ton gloria; balet siopaman a manaanap na gloria ed samay angibaki ed sikato, sayan sakey so tua.”—JUAN 7:18.
1. Kapigan tan panon so gapoan na panangipakurang na edukasyon?
SAY edukasyon so abaybayag lan ginmapo. Ginmapo so panangipakurang na edukasyon kayarin tuloy a pinalsa nen Jehova a Dios, say Baleg ya Edukador tan Instruktor so panguloan ya Anak to. (Isaias 30:20; Colosas 1:15) Nia imay Sakey a direktan makapanaral manlapud Baleg ya Edukador! Legan na agnabilang iran milenyo na maapit ya impilimog to ed Ama, satan ya Anak—ya akabatan bilang Jesu-Kristo—so angawat na ankablin edukasyon nipaakar ed saray kualidad, kimey, tan saray gagala nen Jehova a Dios. Diad saginonor, bilang sakey a too ed dalin, sarag nen Jesus ya ikuan: “Et anggapoy gagawaen a kabukoran kon dili, ingen no anto so imbangat na Ama salitaen ko irayan bengatla.”—Juan 8:28.
2-4. (a) Unong ed Juan kapitulo 7, antoray sirkumstansyan nisisiglaot ed iyaatendi nen Jesus ed Piesta na saray Tabernakulo nen 32 K.P.? (b) Akin a saray Judio so nikelawan ed abilidad nen Jesus a manbangat?
2 Panon so impangusar nen Jesus ed inawat ton edukasyon? Legan na talora tan kapalduan taon na mangaraldalin a ministeryo to, andi-kesaw ya impinabang to ed arum so naaralan to. Anggaman ontan, saya so ginawa tekep na manunaan a gagala ed kanonotan. Tan anto itan? Usisaen tayo pa iray salita nen Jesus diad Juan kapitulo 7, a diman to impaliwawa so gapoan tan gagala na bangat to.
3 Konsideraen pan ununa so eksena. Saman so otonyo na 32 K.P., ngalngali taloy taon kayari bautismo nen Jesus. Saray Judio so atipon ed Jerusalem parad say Piesta na saray Tabernakulo. Kinmayat so tongtong nipaakar ed si Jesus legan na pigaran unonan agew na piesta. Diad kapegleyan na piesta, linma si Jesus ed templo tan ginmapon nanbangat. (Juan 7:2, 10-14) A singa dati, pinaneknekan to so inkasikato bilang baleg a Managbangat.—Mateo 13:54; Lucas 4:22.
4 Oniay ibabaga na bersikulo 15 na Juan kapitulo 7: “Diad ontan et saray Judio so mankelaw, ya ibabaga: ‘Panon a sayan too so walaan na pikakabat ed saray letra, anta ag-akapanaral ed saray eskuelaan?’” Natalosan mo kasi no akin a nikelawan ira? Si Jesus so agnanaral ed dinanman a rabinikon eskuelaan, kanian sikato so ag-edukado—unong ed kanonotan da! Balet magmainomay nen Jesus ya anapen tan basaen iray kabiangan na Sagradon Sulsulat. (Lucas 4:16-21) Agayla, sayan taga Galilea a karpentero so angibangat ni ingen ed sikara diad Ganggan nen Moises! (Juan 7:19-23) Panon a posibli iya?
5, 6. (a) Panon ya insalaysay nen Jesus so lapuan na bangat to? (b) Diad anton dalan ya inusar nen Jesus so edukasyon to?
5 Insalaysay nen Jesus, a singa nabasa tayo ed bersikulo 16 tan 17: “Say ibabangat ko so agko kien, noag kayarian na samay angibaki ed siak. No walay siopaman a mankaliktan a manggawa na linawa To, naamtaan to no kasin say bangat so nanlapud Dios odino mansasalita ak ed dilin [linawak].” Labay dan amtaen no siopa so nanaralan nen Jesus, tan imbaga to’d sikaran malinlinew a say edukasyon to so nanlapud Dios!—Juan 12:49; 14:10.
6 Panon so impangusar nen Jesus ed edukasyon to? Singa nikurit ed Juan 7:18, inkuan nen Jesus: “Siopaman a mansasalita ed dili ton kabukbukoran manaanap na dili ton gloria; balet siopaman a manaanap na gloria ed samay angibaki ed sikato, sayan sakey so tua, tan anggapo so ag-inkatunong ed sikato.” Agaylan matukotukoy so impangusar nen Jesus ed edukasyon to diad kigloriaan nen Jehova, “say Sakey ya ayadyari ed pikakabat”!—Job 37:16.
7, 8. (a) Panon so nepeg a kiusaran na edukasyon? (b) Antoray apatiran manunan gagala na balansen edukasyon?
7 Makaaral tayo sirin na mablin leksion manlapud si Jesus—say edukasyon so nepeg ya usaren, aliwan diad kigloriaan tayo, noag ingen pian mangitarok na dayew ed si Jehova. Anggapo lay arum a magmaong a kausaran na edukasyon. No ontan, panon yon nausar so edukasyon pian mangitarok na dayew ed si Jehova?
8 Say edukasyon et kabaliksan toy “pansanay diad panamegley na pormal ya instruksion tan naimatonan a pangagamil nagkalalo la ed sakey ya abilidad, trabaho, odino propesyon.” Konsideraen tayo pa natan so apatiran manunan gagala na balansen edukasyon tan no panon a balang sakey ed saraya so nausar diad pangidayew ed si Jehova. Say balansen edukasyon so nepeg ya ontulong ed sikatayon (1) manbasan maong, (2) pansulat a malinew, (3) ontundas ed mental tan moral, tan (4) makagamor na praktikal a panagsanay a nakaukolan ed agew-agew a panagbilay.
Panaral a Manbasan Maong
9. Akin ya importanti so pagmaliw a maong a managbasa?
9 Nilistan unona et say panaral a manbasan maong. Akin ya importantin tuloy so pagmaliw a maong a managbasa? Oniay salaysay na The World Book Encyclopedia: “Say panagbasa . . . so manunan kaukolan ed panagaral tan sakey ed sankaimportantian ya abilidad ed inagew-agew a bilay. . . . Saray maabilidad a managbasa so makatulong ed kiwala na progreso, mabungan sosyedad. Ontan met, panggagayagaan dan mismo so mas eksperiensiado tan mas makapenek a bilay.”
10. Panon a say panagbasa na Salita na Dios so ontulong ed sikatayon panggayagaay nagkalalo, lalon makapenek a bilay?
10 No say inkalapagan a panagbasa so ontulong ed sikatayon panggayagaay “nagkalalo, lalon makapenek a bilay,” mas ni sirin a tua iya ed panagbasa na Salita na Dios! Say ontan a panagbasa et lukasan toray kaisipan tan kapusoan tayo ed saray kanonotan tan gagala nen Jehova, tan say malinew a pantalos ed saraya so mangiiter na kabaliksan ed bilay tayo. Niarum ni, “say salita na Dios so mabilay tan mangisesekar na pakayari,” kuan na Hebreos 4:12. Legan a babasaen tayo so Salita na Dios tan dadalepdepen itan, sikatayo so niyaasingger ed Autor to, tan sikatayo so napapakiwas a manggawa na saray pananguman ed bilay tayo a magmaliw a mas makapaliket ed sikato. (Galacia 5:22, 23; Efeso 4:22-24) Sikatayo met so nadagdag pian inabang ed arum iray mablin katuaan ya abasa tayo. Amin na saya so mangitarok na dayew ed Baleg ya Edukador, si Jehova a Dios. Seguradon anggapo lay arum a mas magmaong nin pangusar na abilidad tayon manbasa!
11. Anto so kaukolan a nilaktip ed sakey a balansen programa na personal a panagaral?
11 Tobonbalo man odino matatken, sikatayo so napapaseseg a manaral a manbasan maong, ta say panagbasa so walaan na importantin kabiangan ed bilay tayo bilang Kristiano. Niarum ni ed regular a panagbasa ed Salita na Dios, say balansen programa na personal a panagaral so mangilaktip ed pangonsidera ed teksto ed Biblia manlapud Usisaen so Kasulatan ya Inagew-agew, pambasa ed Say Panag-Bantayan tan Awake!, tan say panagparaan parad saray Kristianon miting. Tan komusta so Kristianon ministeryo tayo? Malinlinew, say publikon panagpulong, panggawa na panagpawil ed interesadon totoo, tan panangikondukta na saray panagaral na Biblia so mankakaukolan ya amin na abilidad a maong a panagbasa.
Panaral na Pansulat a Malinew
12. (a) Akin ya importantin aralen so pansulat a malinew? (b) Anto so sankabalgan ya agawaan na panagsulat?
12 Say komaduan gagala et say balansen edukasyon so nepeg ya ontulong ed sikatayon aralen so pansulat a malinew. Aglabat ipapasabi na panagsulat iray salita tayo noagta saratan so iprepreserba to met. Dakerakel lan siglos so apalabas, walay 40 Judion lalaki a nansulat ed saray papiro odino lukot ed saray salita a diad kaunoran et anugyop ed nipuyan iran Kasulatan. (2 Timoteo 3:16) Seguradon saya so sankaabigan ya impansulat! Andi-duaruwa ya ingiya nen Jehova so panagkopya tan naulit-ulit a panagkopya na saraman a sagradon salita diad saray siglo, ta pian makasabi ra ed sikatayo ed napanmatalkan a porma. Agta misalsalamat tayo ta impaisulat nen Jehova iray salita to, imbes a mandepende labat ed insangin panamasabi?—Ikompara so Exodo 34:27, 28.
13. Anto so mangipapanengneng ya amta na saray Israelita so mansulat?
13 Diad inmunan panaon, wala lambengat so pigaran apribilihyoan a klase, a singa saray eskriba diad Mesopotamia tan Ehipto, so marunong a manbasa tan mansulat. Diad pidumaan ed saray nasyon, diad Israel et amin so pinaseseg a manbasa tan mansulat. Say ganggan ed Deuteronomio 6:8, 9 parad saray Israelita ya isulat ed saray lusek na puerta na abung da, anggaman singano piguratibo, et mangipapanengneng ya amta ra so mansulat. Diad kalangweran da ni et abangatan iray anak no panon so mansulat. Say Kalendaryon Gezer, sakey ed sankadaanan ya alimbawa na kadaanan a Hebreon sulat, so inisip na saray iskolar a sakey a panagsanay ed panagpatlep na sakey ya ugaw a maneeskuela.
14, 15. Antoray pigaran positibo tan mabunigas a paraan ed kiusaran na abilidad a mansulat?
14 Balet panon tayon nausar so abilidad tayon mansulat diad positibo tan mabunigas a paraan? Segurado diad panamegley na pannota diad saray Kristianon miting, asamblea, tan saray kombension. Say sakey a sulat, anggaman nisulat “ed pigaran salita,” so makapaseseg ed sakey a mabeblay odino makapangibalikas na pisasalamat ed sakey ya agin laki odino bii a mapangasi odino maparawes ed sikatayo. (1 Pedro 5:12) No walay sakey ed loob na kongregasyon a naandi’d-bilay so inadaro to lapud patey, say antikey a sulat odino kard so nayarin “mansalitan makaligliwa” ed satan a too parad sikatayo. (1 Tesalonica 5:14) Insalaysay na sakey a Kristianon agin bii a naandi’d-bilay so ina to lapud cancer: “Sakey a kaaro so nansulat ed say siak na marakep a sulat. Satan so talagan akatulong ed siak lapud inulit-ulit kon binasa itan.”
15 Say ekselentin paraan a pangusar ed abilidad a mansulat a mangitarok na dayew ed si Jehova et say pansulat a mangiter na pantasi nipaakar ed Panarian. No maminsan et nesisitan sabien iray balo nin interesadon totoo ed nisulinek iran lugar. Say beblay so temporaryon mamairap ed sika a mankabkaabungan. Anganko say sakey a sulat so makapangipasabi ed no anto so normal a salitaen mon arap-arapan ed sakey a too.
16, 17. (a) Anton eksperiensia so mangidedemostra ed kablian na panagsulat na sulat pian mangiter na pantasi ed Panarian? (b) Kasin makapangisalaysay ka na mipadparan eksperiensia?
16 Konsideraen pay sakey ya eksperiensia. Dakel lan taon so apalabas sakey a Tasi so nansulat a mangiter na pantasi ed Panarian ed sakey a balo a say impatey na masiken to so nipakabat ed lokal a peryodiko. Anggapo so ebat. Insan, nen Nobyembre 1994, 21 taon ed saginonor, say Tasi so akaawat na sakey a sulat a nanlapud anak a bii na saman a bii. Insulat na anak a bii:
17 “Nen Abril 1973, nansulat kayo ed si inak pian ligliwaen sanen inatey si amak. Siameray taon ko ed saman. Nanaral si inak na Biblia, balet anggad natan aliwa nin aripen nen Jehova. Anggaman ontan, say impanaral to so diad kaunoran et angitonton ed siak ed katuaan. Nen 1988, inggapok so panagaral ko na Biblia—15 taon kayari na impakaawat na sulat yo. Nen Marso 9, 1990, siak so abautismoan. Misalsalamat ak a tuloy ed sulat yo ed apalabas a dakel a taon tan maliket ak a mangipakabat ed sikayo a saraman a bukel ya intanem yo so tinmubo diad tulong nen Jehova. Impaiyatol nen inak so sulat yo ed siak, tan kaliktan kon nakabatan no siopa kayo. Ilaloan ko a nasabi kayo na sayan sulat.” Say sulat na anak a bii a laktip to so address tan numero na telepono to so akasabi ed Tasin nansulat ed dakerakel a taon lay apalabas. Isipen yo pa so inkasurprisa na kalangweran a bii sanen walay naawat ton tawag ed telepono a nanlapud Tasi—a siansian mansusulat pian inabang to so ilalo na Panarian ed arum!
Ontundas ed Mental, Moral, tan Espiritual
18. Diad panaon na Biblia, panon ya inasikaso na atateng so mental tan moral ya edukasyon na ananak da?
18 Say komatlon kalat et say balansen edukasyon so nepeg a tulongan to itayon ontundas ed mental tan moral. Nen panaon na Biblia, say mental tan moral ya edukasyon na saray anak so impasen bilang sakey ed saray manunaan ya aasikasoen na atateng. Saray anak so aglabat nibangat a manbasa tan mansulat, noagta, mas importanti ni, sikara so nibangat ed Ganggan na Dios, a lanoren to so amin ya aktibidad na bilay da. Kanian, say edukasyon ilaktip to so instruksion nipaakar ed saray relihyoson obligasyon tan saray prinsipyo nipaakar ed panamaley, saray relasyon na pamilya, tan seksual a moralidad, ontan met ed saray obligasyon da ed kapara ran too. Say ontan ya edukasyon so tinmulong ed sikaran ontundas aliwa labat lan diad mental tan moral noagta pati met ed espiritual.—Deuteronomio 6:4-9, 20, 21; 11:18-21.
19. Iner so pakaromogan tayo na edukasyon a mangipapanengneng na sankaabigan iran moral a kablian a panbilayan tan ontulong ed sikatayon ontundas ed espiritual?
19 Komusta met natan? Say maong a sekular ya edukasyon so importanti. Tulongan to itayon ontundas ed mental. Balet iner so pakaromogan tayo na edukasyon a mangipanengneng ed sikatayo na sankaabigan iran moral ya estandarten panbilayan tan ontulong ed sikatayo ya ontundas ed espiritual? Diad loob na Kristianon kongregasyon, walaan itayo na sakey a programa na teokratikon edukasyon ya agnaromog ed anggan iner a pasen na dalin. Diad panamegley na personal a panagaral tayo na Biblia tan saray nibased-Biblian publikasyon, ontan met na instruksion a niiiter ed saray miting na kongregasyon, asamblea, saray kombension, naawat tayo iyan ankabli, mantultuloy ya edukasyon—madibinon edukasyon—ya anggapoy bayar! Anto so ibabangat to ed sikatayo?
20. Anto so ibabangat na madibinon edukasyon ed sikatayo, tan antoray resulta manlapud saratan?
20 Sanen ginmapo tayon manaral na Biblia, naaralan tayo so manunaan a Makasulatan iran bangat, ‘saray manunan doktrina.’ (Hebreos 6:1) Legay pantultuloy tayo, inawat tayo so “anawet a tagano”—salanti, saray mas aralem a katuaan. (Hebreos 5:14) Ingen, mas ni nen satan, naaralan tayo iray maridios a prinsipyo a mangibangat ed sikatayo no panon so panbilay tayo unong ed kaliktan na Dios a panbilay tayo. Singa alimbawa, naaralan tayon paliisan iray ugali tan agamil a ‘mandutak ed laman’ tan nawalaan na respeto ed autoridad tan ed too tan kayarian na arum. (2 Corinto 7:1; Tito 3:1, 2; Hebreos 13:4) Niarum ni, natatalosan tayo so kaimportantian na pagmaliw a matua tan makuli ed trabaho tayo tan say kablian na panbilay unong ed saray ganggan na Biblia nipaakar ed seksual a moralidad. (1 Corinto 6:9, 10; Efeso 4:28) Legan ya onaaligwas tayo ed pangiyaplika na sarayan prinsipyo ed bilay tayo, ombubulaslas tayo ed espiritual, tan say relasyon tayo ed Dios so onaaralem. Niarum ni, say maridios a kondukta tayo so manggawa’d sikatayon maong a mibabaley, inerman so panaayaman tayo. Tan saya so mamakiwas ed arum a mangigloria ed Subol na madibinon edukasyon—si Jehova a Dios.—1 Pedro 2:12.
Praktikal a Panagsanay Parad Agew-agew a Panagbilay
21. Anton praktikal a panagsanay so naawat na ugugaw diad panaon na Biblia?
21 Say komapat a gagala na balansen edukasyon et say pangiter ed too na praktikal a panagsanay a nakakaukolan ed agew-agew a panagbilay. Inlaktip na edukasyon ed silong na atateng nen panaon na Biblia so praktikal a panagsanay. Saray bibii so binangatan ed saray kimey ed abung. Say ultimon kapitulo na Uliran so mangipapanengneng a saraya so dakel tan nanduruma. Kanian, saray bibii so akinlongan a man-inaramey, manlaga, tan manluto tan mangasikaso ed inkalapagan a panangipakurang ed sankaabungan, negosyo, tan transaksion na saliway dalin. Nibangat ed saray lalaki so sekular ya anapan na ama ra, balanglan agrikultura odino arum ya anapan. Naaralan nen Jesus so panagkarpentero ed kinen anagibin ama ton si Jose, kanian, sikato so aglabat la atawag ya “anak na karpentero” noagta ontan met a “say karpentero.”—Mateo 13:55; Marcos 6:3.
22, 23. (a) Anto so kaukolan a kiparaanan na edukasyon parad ananak? (b) Anto so kaukolan a motibo tayo ed panpili na kaaruman ya edukasyon sano naromog tayon ompatnag a nesisita?
22 Natan et lalaktipen met na balansen-tuloy ya edukasyon so panparaan parad saray nakakaukolan na pamilya ed arum ya agew. Saray salita nen apostol Pablo a naromog ed 1 Timoteo 5:8 et ipapanengneng ton say pangitarya parad pamilya so sakey a sagradon obligasyon. Insulat to: “Tuan peteg a no siopaman so agmangitarya parad saramay kabukoran to, tan nagkalalo la parad saraman so membro na dili ton sankaabungan, intalirak to so pananisia tan sikatoy lalon mauges nen say toon andian na pananisia.” Say edukasyon sirin so mangiparaan ed saray anak parad saray responsabilidad a kaukolan dan sakbaten ed bilay ontan met a manginlong ed sikaran magmaliw a makukulin membro na komunidad.
23 Kaunongan a sekular ya edukasyon so kaukolan tayon gemtanen? Saya so agparepareho ed nanduruman bansa. Balet no kakaukolanen na pananap na trabaho so panagsanay nilikud ni kagkanepegan a kakaukolanen na ley, akauley so atateng a mangigiya ed ananak dan mandesisyon nipaakar ed suplementaryon edukasyon odino panagsanay, a sisimbangen iray potensyal a gungguna tan saray disbentaha ed saratan a kaaruman a panagaral. Balet anto so kaukolan a motibo na sakey ed panpili na kaaruman ya edukasyon no satan so ompatnag a nesisita? Seguradon aliwan lapud kayamanan, dilin-kigloriaan, odino dayew. (Uliran 15:25; 1 Timoteo 6:17) Tandaan so leksion a naaralan tayo manlapud uliran nen Jesus—say edukasyon so kaukolan a nausar diad kirayewan nen Jehova. No pilien tayo so kaaruman ya edukasyon, say motibo tayo so kaukolan a say pilalek a panuporta tayo’d inkasikatayo ed pinansyal a magenap ta pian makapanlingkor tayo ed si Jehova a sigpot no posibli diad Kristianon ministeryo.—Colosas 3:23, 24.
24. Anton leksion a naaralan tayo manlapud si Jesus so nepeg ya agtayon balot lingwanan?
24 Sikatayo sirin so kaukolan a magmaliw a makuli diad saray sagpot tayon pakagamor na balansen sekular ya edukasyon. Sigpot tayon anamoten komon so nipapakurang a programa na madibinon edukasyon, a niiiter ed loob na organisasyon nen Jehova. Tan agtayon balot lilingwanan so mablin leksion a naaralan tayo manlapud si Jesu-Kristo, say sanka-edukadon too a nanakar ed kapiganman ed sayan dalin—kaukolan ya usaren so edukasyon, aliwan diad kigloriaan tayo, noagta diad kirayewan na say sankabalgan ya Edukador ed amin, si Jehova a Dios!
Anto so Ebat Yo?
◻ Panon ya inusar nen Jesus so edukasyon to?
◻ Akin ya importantin aralen so panbasan maong?
◻ Panon tayon nausar so abilidad a mansulat parad pangidayew ed si Jehova?
◻ Panon ya ontutulong so madibinon edukasyon ed sikatayo namparan diad moral tan espiritual?
◻ Anton praktikal a panagsanay so kaukolan ya ilaktip na balansen edukasyon?
[Kahon ed pahina 13]
Praktikal a Tulong Parad Saray Edukador
Diad saray “Magayaga Iran Manangidayew” a Distriton Kombension legan na 1995/96, angipaway so Watch Tower Society na balon brosyur ya apauloan na Jehovah’s Witnesses and Education. Sayan 32-pahina, makolor a brosyur so nipalapag nagkalalo la parad saray edukador. Kanian saya so nipatalos la ed 58 lenguahe.
Akin a sakey a brosyur parad saray edukador? Pian tulongan iran nagkalalon natalosan iray sisiaen na saray estudyanten ananak na Tastasi nen Jehova. Anto so karga na brosyur? Diad sakey a malinew tan positibon nengneng, isasalaysay toray panmoria tayo ed saray isyu a singa say suplementaryon edukasyon, inkianak tan Krismas, tan say panagsaludo ed bandera. Papaseguroan met na brosyur iray edukador a labay tayon saray anak tayo so manganamot a tuloy manlapud paneeskuela ra tan sikatayo so sisimoon a malabay a mikoopera ed saray edukador, a walaay aktibon interes ed edukasyon na ananak tayo.
Panon a nausar so brosyur ya Education? Lapud satan so imparaan parad saray edukador, ipanabang tayo iratan ed saray managbangat, principal, tan arum niran opisyales na eskuelaan. Komon ta sayan brosyur so ontulong ed amin na saratan ya edukador pian natalosan iray panmoria tan sisiaen tayo tan no akin a no maminsan et ibabaga tayon walaan na kanepegan a magmaliw a duma. Papasesegen so atateng ya usaren so brosyur bilang basiyan parad personal a diskusyon ed saray edukador na ananak da.
[Litrato ed pahina 10]
Diad kadaanan ya Israel say edukasyon so iikdan na baleg ya importansya