Akin ya Ondaraak so Panagtakew?
RIO DE JANEIRO—Simba, Oktubre 18, 1992. Saray bantog a beach na Copacabana tan Ipanema so apusek na totoo. Bigbigla, grupo-grupo na saray tobonbalo so linmubak diman, nanlalaban tan tinakew da so antokaman ya angkablin bengatlan manlapud totoo ed beach. Saray dagdaiset a pulis so akatanyareg lambengat—manbabantay balet agmakatulong ed saray biktima. Para’d saray Cariocas tan turista, satan so mauges a kugip diad agew.
On, say krimen a lalanoren to so kayarian so magmamaliw a kaslakan. Diad ankabaleg iran syudad, kabkabat la a saray matakew so manatakew ed saray tobonbalo—tan no maminsan et anggan pateyen da ni ingen ira—pian naala iray sapatos dan guma. Basta onloob iray matakew ed saray ayaman balanglan walaan na too odino anggapo. Saray agnapanmatalkan a katulong, kayari pakabisado ra no iner so kawalaan na bengabengatla ed ayaman so mantakew na alahas tan kuarta, insan ontaynan. Tatakewan na saray ulop iray panaglakoan. Saray organisadon-tuloy a grupo so manadakep ni ingen na totoo, a singa nanengneng ed dinmaak a bilang na panagkidnap diad Brazil. Tan angangko et makapangiter ka na arum niran alimbawa manlapud dilin eksperiensiam odino ed say agawa ed komunidad mo. Balet akin ya ontanlan alablabas a panagtakew?
Akin a Mantatakew Iray Totoo?
Anggaman say ondaraak a kairapan tan panangusar na saray isesebel a tambal so duaran manunan rason, say ebat so aliwan tanton malinew. Kuan na The New Encyclopœdia Britannica: “Say panusukimat ed saksakey a sengegan na krimen so inkaindan la lapud anggapoy resulta.” Anggaman ontan, satan lanlamang a reperensya so mangisusuhiri a saratan a problema a singa say panagtakew “so direktan nisesengeg ed liknaan na anggapoy-kakanaan tan sakit-na-linawa na saray tobonbalo ed agpakapibiang ed nanengneng iran agawaan tan tumang ed ordinaryon panagbilay.” On, lapud baleg a desdes ed panalimbeng ed intereses na sumasaliw, dakel so akamorian anggapoy paraan a nagamoran daray bengatlan panpipilalekan da noag diad pantakew.
Anggaman ontan, makapasagyat so ibabaga na The World Book Encyclopedia: “Say peles na krimen so mansiansian relatibo ed tradisyonal iran sosyedad a sisiaen na totoo ditan a say kabibilay da so mantultuloy. Ompatnag a say peles na krimen so onaatagey ed saray sosyedad a maples so nagagawan pansalat no nipaakar ed panaayaman tan anapan na totoo—tan saray ilalo ra para’d arapen ya iyaaligwas da.” Iyaarum na insayklopedia: “Saray kalangweran et mas daiset so pankanawnawa ra ed trabaho. Saray trabahon agmankakaukolan na panangipasal so ompatnag a makapasawa sano ipareng ed maples tan makapasagyat iran gungguna ed pantakew. Saray kalangweran so agtanton antakot a naaresto lapud anggan ontan et anggapoy tanton nabalang da ed bilay.”
Ingen, dakel ya anggapoy trabaho odino walaan na abeban-sueldon trabaho so agmantatakew, bangta amayamay a mangoopisina tan kumikimey so mangukupit diad trabaho ra a singano satan so kabiangan na sueldo ra. Diad tua, arum a panagsaol et kakaukolanen to so posisyon ed sosyedad. Agmo ta abalitaan iray iskandalo a manasaglawi’d baleg a kantidad na kuarta a ditan et saramay nalalanor et pulitiko, publikon aripen, tan negosyante? Agnasuppiat itan, aliwan saray duka lambengat so mantatakew.
Tandaan met, a saray sine tan programa ed TV so mabetbet a manggagawan ludlurey so panagtakew (say bayani so nayari ni ingen a matakew), a manggawa’d panagtakew a lalon naaksobi. Iyaliling ya ontan, say panbantay ed saratan so nibagan panligliwaan, balet nipapanengneng met ed saray manbabantay no panon so mantakew. Agta say ideya so masilib a mangipapasabi na mensahe a nayarin makagungguna so krimen? Agpanduaruwaan, say agum, inkangiras, tan say pannonot ya amin so mantatakew ya agnadudusa so sengegan na idaraak na panagtakew. Agniburi, sikatayo so manbibilay ed nipasakbay a “saray panaon a maatap” sano say dilin-interes tan aro ed kuarta so ontalona.—2 Timoteo 3:1-5.
Agka Mantakew
Anggaman walaray pikewet ya estandarte na mundo, makana so itulok ed ganggan: “Saman so nantatakew nen saman so ag komon la mantakew.” (Efeso 4:28) Say toon papablien ton tuloy iray kayarian odino panliliket so mamapalikdo ed inkasikato ed panisian say pantakew so makanan tuloy anggaman ed risgo. Balet say panagtakew so seryoso ed imaton na Dios tan mangipaparungtal na kakulangan na panangaro ed kaparan too. Nilikud ni, anggan say panagkupit so mangitonton ed iyawet na puso na sakey. Tan komusta met so panmoria na arum ed sikatayo bilang agmatua? Siopa so manmatalek ed matakew? Sikakabat, kuan na Salita na Dios: “Kanian aleg komon ya angan siopa ed sikayo manlikna na irap a singa sakey ya akapatey, o matakew, o managgaway mauges.”—1 Pedro 4:15.
Maseguron naeermenan ka ed idaraak na panagtakew, balet panon so itatalona na saray totoon wala’d lugar a kasmak so krimen? Panon a pinasimbalo na saray datin matakew so estiloy-panagbilay da? Kasin say panagtakew so mangangga ed sankamundoan? Imbitaan mi kan mamasa ed ontumbok ya artikulo, “Sakey a Mundon Andian na Saray Matakew.”