“Pakanen so Sangi, Aliwan Saray Sali”

Inengneng ed Abangonan Iran Kustombre na Panagponpon ed Aprika

“AGDA ipoponpon iray inatey da!” Saya so sakey a balikas a panutukoy ed saray Tasi nen Jehova ed Sagur ya Aprika. Ingen, kabkabat a tuloy a saray Tasi, ed katuaan to so mangipoponpon ed inaatey da.

Akin ya ibabaga na totoo ya ag-ipoponpon na saray Tasi nen Jehova so inaatey da? Satan so lapud agngingilinan na saray Tasi so dakel a bantog a lokal iran kustombre ed panagponpon.

Abangonan Iran Kustombre ed Panagponpon

Si Aliu so manaayam ed sakey a melag a baryo na Central Nigeria. Sanen inatey so ina to, impaamta to ed kakanayon to so nipaakar ed impatey [nen ina] to tan insan inyuksoy to so sakey a Makasulatan a paliwawa ed ayaman na ina to. Lapud say nampaliwawa et taga lokal a kongregasyon na saray Tasi nen Jehova, say paliwawa so nisentro ed kipapasen na inatey tan say makapaliket ya ilalo na kioli a tutukoyen na Biblia. Kayari na paliwawa, say ina nen Aliu so imponpon.

Agaylay sanok na kakanayon to. Para’d sikara, kulang so ponpon no anggapoy panaglamay, a gendagendat a gagawaen ed labin kapatey na sakey a too. Diad komunidad nen Aliu say panaglamay so panaon na selebrasyon, aliwan panagogol. Say bangkay so amesen, kawesan na amputi, tan iparukol ed sakey a dukolan. Saray inateyan so mangupa na saray musikero, mangaliw na kinahon a serbesa tan ginalon ya alak na nipa, tan mangiyuksoy na pangibagat na sakey a bakan kalakyan odino sakey a kanding. Insan onsabi iray kakanayon tan kakaaro pian mankanta, mansayaw, mangan, tan maninuman ya anggad ipelnak na kabuasan.

Legan na sarayan panliliket, mangiyan ira na tagano ed salian na bangkay. Saray kabiangan na buek, saray kuko ed game-gamet na lima tan sali so putoten tan iyatol para’d “komaduan ponpon.” Saman so gagawaen kayari na pigaran agew, simsimba, odino taon ni ingen ed saginonor.

Diad ontumbok ya agew a katumbokan na lamay, say bangkay so iponpon, anggaman saray seremonya na ponpon so mantultuloy ed loob na sakey a simba odino manbayag ni. Saginonor, say komaduan ponpon so gawaen. Saray kabiangan na buek, saray kuko na game-gamet na lima tan sali so ponggosen na amputin abel, ya isinger ed 1.5 ya anggad 1.8 metron tabla. Diad sakey a prosisyon na panagkanta tan panagsayaw, say tabla so alsaen a mamaarap ed angiponponan tan ikotkot ed asingger na toon ilalaman na saman. Maminsan lamet, a wala so alablabas a panagpatogtog, inuman, tan panliliket. Bilang kasumpalan na panagponpon, sakey a paltog so ipaputuk a patagey.

Lapud ag-inabuloyan nen Aliu so dinanman ed sarayan bengatla, sikato so pinakasalanan ya anggapoy respeto to ed inatey odino para’d saray abangonan a mamagalang ed sikara. Balet akin a si Aliu, a sakey a Tasi nen Jehova, so angipulisay a manumbok ed abangonan? Lapud agnaako na konsiensia toray relihyoson ideya a basiyan na sarayan abangonan.

Abangonan Iran Sisisiaen ed Aprika

Diad interon Aprika, sisiaen na totoo a sikaray nanlapud pasen na saray espiritu tan sikaray ompawil diman. Saray Yoruba na Nigeria so nankuan: “Say dalin so sakey a tindaan, bangbalet say tawen so ayaman.” Tan onia so balikas na saray Igbo: “Balang sakey a niyanak ed sayan mundo so ompawil ed tawen, kaunonganman kabayag la so panaayam to ed dalin.”

Kunsideraen iray kustombren asalambit ya akadkauna. Say gagala na panaglamay et pian ikdan so espiritu na maong a panagpatanir. Bangta say amputin kawes so ipapasen a matukoy a sulong para’d lugar na saray espiritu. Say panangiyan na tagano ed salian so nisisiglaot ed ideya a say bangkay so mangan diad panamegley na saray sali tan kaukolan a pakanen ta pian agnaerasan legan na panbaroy ton mamaarap ed dalin na inmunan atateng to.

Sakey ni, dakel a totoo so manisisia ed iyalis na espiritu ed laman, satan so manbabayag ed asingger na saray mabilay tan ag-ompawil ed saray inmunan atateng ya anggad satan so nibulos ed komaduan ponpon. Anggad agnagawa so komaduan ponpon, natatakot iray totoo a say espiritu et onsanok tan bakbaken iray mabilay diad panamegley na pansakit odino ipatey. Say panagpaputok so gawaen pian “say espiritu so paarapen” ed tawen.

Anggaman saray kustombre na panagponpon so manduruma ed nanduruman pasen ed Aprika, say pansiansian mabilay na espiritu kapatey na laman so gendagendat a manunan ideya. Say manunan gagala na saray ritual et say itulong ed espiritu ya onkiwas ed “tawag na tawen.”

Sarayan sisiaen tan agagamil so pinaseseg na doktrina na Kakristianoan nipaakar ed imortalidad na kamarerway too tan diad panagdayew to ed “sasanto.” Say sakey ya alimbawa et say komento na chaplain na armada ed Swaziland ya inkuanton sinmabi si Jesus, aliwan pian deralen so abangonan a sisiaen, noagta pian sumpalen odino pekderan iratan. Lapud saray klero so gendagendat a mangiimaton ed saray seremonya na panagponpon, dakel a totoo so manisia a susuportaan na Biblia so parehon abangonan iran sisisiaen tan kustombre a papawalaen na saratan.

Say Ibabaga na Biblia

Kasin susuportaan na Biblia irayan sisisiaen? Nipaakar ed kipapasen na saray inatey, sasalitaen na Eclesiastes 3:20: “Amin [namparan totoo tan ayayep] ompawil ed dabok lamet.” Sasalitaen ni na say Kasulatan: “Saray mabilay amta ra a sikara ompatey ira: balet saray inaatey agda amta so bengatla, . . . No panon so aro ra, ontan so gula ra tan siblet da, atawtaw ya abayag la; . . . Angapo so gawa, no kanonotan, no pakaamta, no kakabatan, dia ed Sheol [lubok], a laen mo.”​—Eclesiastes 9:5, 6, 10.

Saraya tan arum niran kasulatan so malinew a mangibabagan sikatayo so aga nanengneng odino narengel odino natulongan odino sikatayoy napasakitan na inaatey. Agta saya so mitunosan ed naiimatonan mo? Nayarin wala so kabat mon sakey a mayaman tan maimpluensyan too tan say pamilya to so maniirap kayari na satan, anggaman sigpot dan ginawa so amin ya abangonan a seremonya na panagponpon. No satan a too so mabilay ed pasen na saray espiritu, akin ya agto tutulongan so pamilya to? Agto nagawa itan lapud tua so ibabaga na Biblia​—saray inatey so talagan anggapoy bilay, “sikara so anggapoy nagawaan ed ipapatey,” tan sirin agmakayarin ontulong ed siopaman.​—Isaias 26:14, NW.

Amta na Anak na Dios, si Jesu-Kristo, a saya so tua. Konsideraen pa so agawa kapatey nen Lazaro. Kuan na Biblia: “Kuan to [Jesus] ed sikara [saray babangatan to], Si kaaro tayo’n Lazaro naugip; ingen onla ak, pian sikato so liingen ko ed ugip. Kanian saray babagantan inkuan da ed sikato, Katawan, na naugip, onbangon naani. Bang si Jesus sinalita to so nipaakar ed inpatey nen Lazaro.”​—Juan 11:11-13.

Imanoen a say ipapatey so inyaliling nen Jesus ed iyugip, ed panpainawa. Sanen sikato so sinmabi ed Betania, niligliwa to so agagi nen Lazaro a si Maria tan Marta. Apakiwas na panangabagey, si Jesus akalua. Ingen, agto nansalita odino nanggawa na antokaman a mangipatnag a si Lazaro so walaan na espiritun manbibilay ni tan mankakaukolan na tulong pian makasabi ed dalin na akaunan atateng to. Imbes, ginawa nen Jesus so inkuan ton gawaen to. Niliing to si Lazaro manlapud ugip na ipapatey diad panamegley na kioli. Saya so angiter na paneknek ya onsabi agew ya usaren na Dios si Jesus pian paolien ya amin so walad pakanodnonotan a lubok.​—Juan 11:17-44; 5:28, 29.

Akin ya Onkiwas ed Paraan a Duma?

Wala ta so mauges ed itumbok ed saray kustombre ed panagponpon a nibase ed agmakasulatan iran sisiaen? Si Aliu tan minilyon nin Tasi nen Jehova so manisia a wala. Kabat dan mauges itan​—mansimpisimpitan ni ingen—​para’d sikara so panuporta ed antokaman ya agamil a malinew a nibase’d saray palso tan makapalikdon doktrina. Agda labay so nipara ed saray eskriba tan Pariseo, a kinondena nen Jesus lapud relihyoson pansimpisimpitan.​—Mateo 23:1-36.

Pinasakbayan nen apostol Pablo so kapara ton kumikimey a si Timoteo: “Ingen say Espiritu kuan to ed maliwawa, a dia ed saray arapen a panaon saray arum onsian ira ed pananisia, a dengelen da so saray espiritu a manangilawan tan saray bangat na saray demonio. A mansalita ra a mankinonsimpit na tila.” (1 Timoteo 4:1, 2) Kasin say ideya a saray inatey a totoo so manbibilay ed pasen na saray espiritu et sakey a bangat na saray demonyo?

On, ontan a talaga. Si Satanas a Diablo, ya “ama na tila” so angibaga ed si Eva ya ag-ompatey, ya ipapatnag ton sikato so mantultuloy a manbilay ed laman. (Juan 8:44; Genesis 3:3, 4) Satan so agmipara ed pangibaga a say imortal a kamarerwa so mantultuloy a manbilay kapatey na laman. Anggaman ontan, si Satanas tan saray demonyo to so mangugunaet ya iyarawi iray totoo manlapud katuaan na Salita na Dios diad pangiyaalibansa na ideya a say bilay so mantultuloy kayari ipapatey. Lapud sisiaen da so ibabaga na Dios ed Biblia, saray Tasi nen Jehova so andian na pibibiang ed saray panmoria tan agagamil a manusuporta ed saray katilaan nen Satanas.​—2 Corinto 6:14-18.

Diad ipapaliis ed agmakasulatan iran agamil ed panagponpon, saray ariripen nen Jehova so binusol na arum a totoo a say pananisia ra et agda kapara. Arum a Tastasi so agpinatawiran na kaykayarian. Say arum met so impulisay na pamilya ra. Anggaman ontan, bilang tuan Kristianos, namomoria ra a say matoor a katutulok ed Dios so mangitatarok na panamusol na mundo. Singa saray matoor ya apostol nen Jesu-Kristo, sikaray desididon ‘onuren so Dios nen saray totoo.’​—Gawa 5:29; Juan 17:14.

Legan a papablien so pakanonot ed saray inadaro ran maitlep a naugip ed ipapatey, panggunaetan na tuan Kristianos ya ipanengneng so panangaro ra ed saray mabilay. Alimbawa, kapatey na ama to inala nen Aliu so ina to ed ayaman to pian napakan tan naasikaso ed nakekeraan a kabiangay bilay to. Sano ibabaga na arum ya ag-inaro nen Aliu so ina to lapud agto impangiponpon unong ed kustombre, tukoyen to iyan kaslakan a balikas na kabaleyan to: “Pakanen yo so sangik sakbay a pakanen yo so saray salik.” Say pamakan ed sangi, odino pangasikaso para’d sakey a too legan a sikatoy mabilay ni, so nagkalalon importanti nen say pamakan ed saray sali, say abangonan ya adesribre ed inmuna tan say nisisiglaot ed panaglamay kapatey na indibidual. Say pamakan ed saray sali a, diad tua, so agbalot mangungguna ed inatey.

Onia so itetepet nen Aliu ed saray mamabalaw ed sikato, ‘Dinan so labay yo​—ya asikasoen kayo na pamilya yo no ontatken kayo odino sikaray manggawa na sakey a baleg a selebrasyon kapatey yo? Say pipilien na karaklan et say pangasikaso ed sikara legan a sikaray mabilay ni. Papablien da met so pakaamta a no bilbilang ta sikaray ompatey, sikaray nawalaan na sakey a nibased-Biblian mapagalang a pakanodnonot a serbisyo tan sakey a desentin ponpon.

Satan so panbabanikelan a gawaen na saray Tasi nen Jehova para’d saray mabilay ya inadaro ra. Papakanen da so sangi, aliwan saray sali.