Makristianon Panmoria ed Saray Kustombre ed Ponpon

SAY biglaan tan ag-iilaloan ya impatey na inad-aro so nagkalalo lan makapasinagem. Manresulta itan ed pakabigla, insan pirmin ot-ot ed emosyon. Say pakanengneng ed ipatey na inad-aro kayari na abayag tan makapaot-ot a sakit so agmakapabigla, balet ta say kaermenan tan pirmin liknaan na inka-andian so mansiansia.

Antokaman iray sirkumstansia ed impatey na sakey ya inad-aro, say inateyan so mankaukolay suporta tan ligliwa. Nayarin nipaarap met so inateyan a Kristiano ed panamasegsegang na saramay mangipipilit ya agamilen iray agmakasulatan a kustombre ed ponpon. Kaslakan iya ed dakel a bansa na Aprika tan ontan met ed arum niran parti na dalin.

Anto so makatulong ed inateyan a Kristiano pian makapaliis ed agmakasulatan iran kustombre ed ponpon? Panon so pakatambayo na saray kapananisiaan ed ontan iran panaoy subok? Importanti iray ebat ed sarayan tepet parad amin a manggugunaet a mamaliket ed si Jehova, ta “say relihyon a malinew tan andi-tilol ed arap na Dios tayo tan Ama sikato’ya: dalawen so saray ulila tan babalo a bibii ed kaermenan da, tan say pansiansia ya andi-mantsa to ed mundo.”​—Santiago 1:27.

Nisiglaot ed Sakey a Sisiaen

Say kaslakan a sengegan a kisisiglaotan na dakel iran kustombre ed ponpon et say sisiaen a say inaatey et mantultuloy diad agnanengneng a pasen na saray inmuunan ateng. Pian napareen ira, liknaen na dakel a manaagogol ya obligadoy panggaway pigaran ritual. Odino antakot iran oningongot iray kakaabay da a manisian walay nagawan mauges ed komunidad no aggawaen iray ritual.

Nepeg ya ag-ontakot ed too so sakey a tuan Kristiano tan mibiang ed saray kustombre a kainglit na Dios. (Uliran 29:25; Mateo 10:28) Ipapanengneng na Biblia a saray inaatey et andiay pakaamta, lapud oniay ibabaga to: “Saray mabilay amta ra a sikara ompatey ira; balet saray inaatey agda amta so bengatla . . . Anggapo so gawa, no kanonotan, no pakaamta, no kakabatan, dia ed Sheol, a laen mo.” (Eclesiastes 9:5, 10) Kanian, pinasakbayan nen Jehova a Dios so totoo to nensaman ya agda sasalien a pareenen so inaatey odino mitongtong ed sikara. (Deuteronomio 14:1; 18:10-12; Isaias 8:19, 20) Sarayan katuaan ed Biblia so misunian ed dakel a popular a kustombre ed ponpon.

Komusta so Nipaakar ed “Seksual a Panaglinis”?

Diad pigaran bansa ed central Africa, iilaloan a misekso so inateyan ya asawa ed maapit a kanayon na inatey. No ag-iya gawaen, sisiaen dan say inatey so mamasakit ed ataynanan a pamilya. Tinawag iyan ritual a “seksual a panaglinis.” Balet ta uukeran na Biblia so antokaman a seksual a relasyon ed paway na panamaley bilang ‘pilalawanan.’ Lapud kaukolan ya ‘ibatikan [na saray Kristiano] so lawanan,’ makpel dan susumpaen iyan agmakasulatan a kustombre.​—1 Corinto 6:18.

Konsideraen pa so abiyudan manngaray Mercy.a Sanen inatey so masiken to nen 1989, labay na kakanayon to a sikatoy migawaay seksual a panaglinis ed kanayon a laki. Sikatoy ag-inmabuloy, ya impaliwawa ton sumlang itan a ritual ed ganggan na Dios. Adismaya, tinmaynan iray kakanayon kayari ran impantatamian. Sakey bulan ed saginonor et nilooban day abung to, insan da nilulukwab iray yero ed atep to. “Iyansakit kay relihyon mo,” so inkuanda.

Si Mercy so niligliwa na kongregasyon tan impaalageyan da ni ingen na balon abung to. Asagyat a maong iray kakaabay a deneside na arum a mangiba’d panagpaalagey, kaibay Katolikon asawa na hepe ya un-onaan ya angawit na tegmel a pan-atep. Say matoor a kondukta nen Mercy so amaseseg ed ananak to. Manlapud saman et apatira ed sikara so nandedika ed si Jehova a Dios, tan say sakey so agano nin nanaral ed Ministerial Training School.

Lapu ed kustombre a seksual a panaglinis, inabuloyan na arum a Kristiano so inkasikara a nadesdes ed pangasaway agmananisia. Alimbawa, sakey ya abiyudon wala la’d 70 to so angasawan tampol na marikit a pikanayonan na inatey lan akulaw to. Diad panggawa’d saya, nibaga ton sikatoy akigawaan lay “seksual a panaglinis.” Balet, misumlangan so ontan a kurso ed konseho na Biblia a kaukolan a mangasawa iray Kristiano “dia [lambengat, NW] ed linawa na Katawan.”​—1 Corinto 7:39.

Sanlabin Seremonya’d Panaglamay

Diad dakel a bansa, mandaragup iray maneermen ed abung na inatey tan manpuyat a sanlabi. Laktipen na sarayan lamay so panliliket tan maknol a musika. Papanisiaan a mamareen iya kuno ed inatey tan manprotekta’d ataynanan a pamilya manlapud panagtanem. Saray malarog a talumpati so niiiter ta pian nagamoray pabor na inatey. Kayari talumpati, saray manaagogol so mankantoris antis ya onalagey so sananey a mansalita. Mantultuloy iya angga ed palbangon.b

Agmibibiang so tuan Kristiano ed ontan iran sanlabin seremonya’d panaglamay lapud ipapanengneng na Biblia a say inaatey et agla makayarin ontulong odino mamasakit ed mabilay. (Genesis 3:19; Salmo 146:3, 4; Juan 11:11-14) Kokondenaen na Kasulatan so agamil ya espiritismo. (Apocalipsis 9:21; 22:15) Balet, nayarin agnaamper na abiyudan Kristiano so arum a mangisalet na saray espiritistikon agamil. Nayarin ipasoot dan gawaey sanlabin panaglamay diad abung to. Antoy gawaen na saray kapananisiaan pian natulongan iray inateyan a Kristiano a nipaarap ed onian kaaruman a kairapan?

Mabetbet a nasusuportaay mamatatken ed kongregasyon so inateyan a Kristianon pamilya a mikatunongan ed saray kakanayon tan kakaabay. Kayari na ontan ya impikatunongan, nayarin mipakna irayan indibidual a mareen ya ontaynan tan midagup lamet ed panangiponpon ed ontumbok ya agew. Balet komusta no makolkol so arum? Say tuloytuloy a pirasonan so nayarin manresulta’d gulo. ‘Say aripen na Katawan agto kanepegan so makolkol, noag ingen makpel.’ (2 Timoteo 2:24) Kanian sano agresibon mibali iray agmikooperan kakanayon, nayarin ag-iya naamper na abiyudan Kristiano tan say ananak to. Bangbalet ag-ira mibiang ed antokaman a palson relihyoson seremonya a gawaen ed abung da, lapud tutuloken day ganggan na Biblia: “Agkayo miulop ed pako a duma na saray agmananisia.”​—2 Corinto 6:14.

Onaplika met iyan prinsipyo ed panangitabon. Agmibibiang iray Tastasi nen Jehova ed pankakanta, pandasal, odino ed saray ritual ya indauloan na sakey a ministro na palson relihyon. No ipasen na saray Kristianon maapit a kapamilyaan a kaukolan so onatendi’d ontan a serbisyo, ag-ira mibiang.​—2 Corinto 6:17; Apocalipsis 18:4.

Mapagalang a Panangiponpon

Say panangiponpon a gagawaen na Tastasi nen Jehova so agmangilalaktip ed saray ritual a mamareen ed inaatey. Walay niiter a paliwawa ed Biblia balanglan dia ed Kingdom Hall, diad punerarya, diad abung na inatey, odino diad abay na pangiponponan. Say gagala na paliwawa et pian ligliwaen so inateyan diad pangisalaysay no anto so ibabaga na Biblia nipaakar ed patey tan say ilalo ed kioli. (Juan 11:25; Roma 5:12; 2 Pedro 3:13) Say kantan nibase ed Kasulatan so nayarin kansionen, tan say ponpon so saraan ed makaligliwan pikakasi.

Agano ni, ginawa so onian panangiponpon parad sakey ed Tastasi nen Jehova a biin yugtan nen Nelson Mandela, presidenti ed Abalaten ya Aprika. Kayari na serbisyo, masimoon a nampasalamat so presidenti ed espiker. Inmatendi met so dakel a dignitaryo tan prominentin opisyales. “Sankamapagalangan iyan ponpon ya inatendian ko ed kapiganman,” so kuan na sakey a ministroy kabinete.

Nayari Kasi Manbaliwan?

Maneermen iray Tastasi nen Jehova ed impatey na saray inad-aro ra. Singa si Jesus, onnangis met ira. (Juan 11:35, 36) Balet ta ipasen dan agla kaukolan ya iparayag so ermen da ed publiko diad sakey ya akinpaway a simbolo. (Ikompara so Mateo 6:16-18.) Diad dakel a daldalin, iilaloan a mansulong iray abiyuda na nikabkabiig a baliwan pian pareenen so inatey. Nepeg ya isulong irayan kawes ed loob na pigaran bulan odino sakey taon ni ingen kayari ponpon, tan manpales labat ira no walay sananey ya okasyon.

Say agpangipanengneng na saray pakabidbiray paneermen so ipapasen a kasalanan sumpad inatey. Makasengeg ed saya, dia ed saray parti na Swaziland et pinapataynan na saray hepe na tribu iray Tastasi nen Jehova ed dilin kaabungan tan daldalin da. Anggaman ontan, say ontan iran matoor a Kristiano so lawas aasikasoen na espiritual ya agagi ran manaayam ed sananey a lugar.

Pinaboran na Swaziland High Court iray Tastasi nen Jehova, a mangibabagan kaukolan iran papawilen ed saray ayaman tan daldalin da. Diad sananey a kaso, naabuloyan a mansiansia so abiyudan Kristiano ed ayaman to kayari ton imparungtal so sulat tan tape recording a malinew ya insalaysay na inatey lan masiken to ya agkaukolan a manbaliwan so akulaw to. Kanian, apaneknekan ton sikatoy talagan marespeto ed masiken to.

Makanakana so pakawalaay malinew a nidatak iran instruksion ed ponpon sakbay na ipatey na sakey, nagkalalo la ed paspasen a kaslakan iray agmakasulatan ya agamil. Konsideraen pay alimbawa nen Victor, a manaayam ed Cameroon. Indatak to’d sulat so programan tumboken ed ponpon to. Diad pamilya to et dakel so maimpluensian totoo a walaay kulturan mabiskeg iray tradisyon a panagrespeto ed inaatey, pati say panagdayew ed lapislapis na too. Lapud si Victor et respetadon membroy pamilya, kabisado ton ontan so seguradon gawaen da’d lapislapis to. Kanian inter toy malinew iran instruksion no panon so nepeg a pangasikaso na Tastasi nen Jehova ed ponpon to. Nampainomay iya ed situasyon parad say abiyuda to tan ed ananak to, tan maong a pantasi so niiter ed komunidad.

Ag-aaligen Iray Agmakasulatan a Kustombre

Matakot so arum a walaay pikakabat ed Biblia a nabidbiran a nikaduma. Ta pian agnapasegsegang, sasalien dan pagustoan so kakaabay da diad pangipanengneng a gagawaen day akaugalian a panaglamay ed inaatey. Bangta nakomendaan so ibisita ed inateyan ompian personal a naligliwa, agkakaukolanen na saya a gawaen so antikey a serbisyo ed panangiponpon diad abung na inatey a kada labi sakbay na aktual a ponpon. Nayarin makagapol ed saray maniimaton so panggawa’d saya, lapud mangiter itan ed sikara na impresyon a saray mibibiang so agtalaga manisia ed ibabagay Biblia nipaakar ed kipapasen na inaatey.​—1 Corinto 10:32.

Ipapaseseg na Biblia ed saray Kristiano ya iyuna da’d bilay so panagdayew ed Dios tan makabat ya usaren so panaon da. (Mateo 6:33; Efeso 5:15, 16) Balet, diad arum a pasen, say kimey na kongregasyon so abaya ed loob na sakey simba odino onsulok ni lapud panangiponpon. Kaslakan la iyan problema ed Aprika. Nipaakar ed sakey a ponpon, oniay ibabagay report manlapud Abalaten ya Amerika: “Dagdaiset a tuloy so inmatendi ed taloran Kristianon miting. Ag-asuportaan so serbisyo ed lawak ed loob na ngalngali samploy agew. Anggan say totoo ed paway na kongregasyon tan saray iyaaralan na Biblia so nikelawan tan adismaya’d impakanengneng a pigara ed saray agagi tayo so mibibiang.”

Diad arum a komunidad, say inateyan a pamilya so nayarin mangimbita na pigaran maapit a kakaaro ed abung da a manmerienda kayari na ponpon. Balet diad dakel a parti na Aprika, say nilasus ya akiponpon so ondagsa ed abung na inatey ya iilaloan day ponsia, a mabetbet a nibabagat iray ayayep. Arum a mililimog ed Kristianon kongregasyon so inmalig ed sayan kustombre, ya ipapanengneng so impresyon a gagawaen day akaugalian iran ponsia pian napareen so inatey.

Saray panangiponpon a gagawaen na Tastasi nen Jehova so agmakapabelat ed inateyan. Kanian agla kaukolan a nawalaay nikaduman areglo parad saramay presenti a mangiter na kuarta pian salipotpotan so alablabas a gastos ed ponpon. No agnayarian na saray pobrin abiyuda so kaukolan a gastos, andi-duaruwan maliket ya ontulong so arum ed kongregasyon. No agmagenap itan a tulong, nayarin iyareglo na mamatatken so pangitarya na materyal a tulong parad saray makanepegan.​—1 Timoteo 5:3, 4.

Saray kustombre ed ponpon so aglawas misumlangan ed prinsipyos na Biblia. No bilang ta sumlang, determinado iray Kristiano ya onkiwas a mitunosan ed Kasulatan.c (Gawa 5:29) Anggaman mangitarok iya na kaaruman a kairapan, napaneknekan na dakel ya ariripen na Dios a matalona iran mangarap ed subsubok. Agawaan da itan tekep na biskeg a nanlapud si Jehova, “say Dios na ami ligliwa,” tan tekep na maaron tulong na kapananisiaan a manliligliwa ed sikara ed kairapan da.​—2 Corinto 1:3, 4.

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 23]

Abendisionan Lapud Malet a Talindeg Da

Si Sibongili so makpel ya abiyudan Kristiano a manaayam ed Swaziland. Kayari na agano nin impatey na masiken to, agto tinumbok iray kustombre ya iisipen na dakel a mamareen ed inatey. Alimbawa, agto impatogo so ulo to. (Deuteronomio 14:1) Sinmanok ed saya so waloran membro na pamilya tan pinuersa ran togoey ulo to. Sinebelan da met iray Tastasi nen Jehova ya ombisita ed abung pian manligliwa ed si Sibongili. Balet, arum ya indibidual ya interesado ed mensahe na Panarian so maliket a binmisita ed sikato tekep na saray sulat na panamaseseg na mamatatken. Diad agew ya iilaloan si Sibongili a mansulong na nikaduman baliwan, walay makapasurprisan agawa. Nampatawag na miting so sakey a maimpluensian membroy pamilya pian singbaten so agto itumbok ed akaugalian iran kustombre ed panag-ermen.

Inreport nen Sibongili: “Intepet da no abuloyan na relihyoson sisiaen ko so pangibalikas na ermen diad pansulong na andeket a kawes. Kasumpal kon impaliwawa so talindeg ko, imbaga ra’d siak ya agda ak paskaren. Diad impakasurprisak, akidespensaan iran amin lapud impamilit da’d siak tan lapud puersaan ya impanogo ra’d siak. Amin da so kinmerew na panamerdona ed siak.” Saginonor, say biin yugtan nen Sibongili so angibalikas na kombiksyon to a tuay relihyon na Tastasi nen Jehova, tan sikatoy impaiyaralan na Biblia.

Konsideraen pay sakey nin alimbawa: Sakey a lakin taga-Abalaten ya Aprika a manngaran na Benjamin so 29 años sanen naamtaan toy biglan impatey nen ama to. Diad saman a panaon, si Benjamin lambengat so Tasi ed pamilya to. Legan na panangitabon, inilaloan ya ondasig so amin diad abay na lubok tan mangibuntok na sankaakop a dalin ed lungon.d Kayari na tulor, kaukolan a manpatogo so amin a maapit a membroy pamilya. Lapud ag-akibiang si Benjamin ed sarayan ritual, impasakbay na kakaabay tan kapamilyaan a sikatoy dusaen na espiritu na inatey ya ama to.

“Lapud nanmatalek ak ed si Jehova, anggapoy agawa’d siak,” so kuan nen Benjamin. Naimano na saray kapamilyaan to ya anggapoy agawa’d sikato. Asabi panaon, pigara ed sikara so impaiyaralan na Biblia ed Tastasi nen Jehova tan abautismoan bilang simbolo na dedikasyon da ed Dios. Tan si Benjamin? Sikatoy linmoob ed sigpot-panaon a panag-ebanghelyo. Diad loob na apalabas a pigaran taon, sikatoy awalaan na maabig a pribilihyon manserbi’d saray kongregasyon na Tastasi nen Jehova bilang managbiahen manangasikaso.

[Paimano ed leksab]