Pangiplano la Parad Saray Inad-aro Tayo

AGANO nin pinmaway so makapaermen ya istorya nen Annie ed sakey a peryodiko ed Aprika. Say masiken nen Annie et sakey a negosyante. Sikatoy inatey nen 1995, a nitilak so 15 luganan; pigaran bank account; manga $4,000 (E.U.) a kuarta; sakey a puesto; sakey a painuman; tan abung a walaay taloran kuarto. Say agto labat nitilak et say testamento to.

Unong ed report et inala na bayaw nen Annie so kayarian tan kuarta tan si Annie kaibay anemiran anak to so pinataynan ed abung da. Lapud andian a balot, sikato tan say anemiran anak to so akiayam ed kuya to. Kaukolan ya ontundan manaral so apatira ed ananak to, lapud anggapoy kuartan panmatrikula odino pan-unipormi ed eskuelaan.

Praktikal ya inusar nen Annie so atagey a korte, a satan so nandesiden kaukolan ya ompawil ed sikato so pigaran kayarian, pati say sakey a luganan. Balet anggapon balot so pinmawil. Nepeg to lamet so onla’d korte pian makalay nisulat a ganggan a mamaskar ed bayaw ton ontulok ed desisyon na atagey a korte.

Akin ya Isipey Nipaakar ed Ipapatey?

Iyiilustra na istorya nen Annie no antoy nayarin nagawa sano agmanplano so uloy pamilya nisesengeg ed posibilidad na ipatey to. Diad ipapatey, amin a totoo et “itilak da so kayamanan da ed saray arum.” (Salmo 49:10) Niarum ni, anggapo lay pakakontrol na inaatey ed no antoy gawaen ed kaykayarian da. (Eclesiastes 9:5, 10) Pian napanuleyan iray kayarian to, nepeg ya iyuksoy la na too iray bengatla sakbay na ipapatey.

Anggaman amta tayon amin a nayarin agnailaloay ipatey tayo, sinmaew so dakel a totoo a masakbay lan mangitadia parad saray nataynanan ya inad-aro ra. Anggaman nisesentro so diskusyon tayo ed pigaran grupo na kultora ed Aprika, ontan met iray problema ed arum a parti na mundo.

Personal a pamaakaran so panggawam na testamento odino pangitadia na arum niran legal a panangiderihe diad kaso na ipapatey. (Galacia 6:5) Balet, nayarin itepet na sakey, ‘Akin a say too no mabilay ni et pablien tan talimaen to so asawa tan ananak to balet ta agto itadia so parad pankaabigan da no sikato bilang so ompatey?’ Say manunan rason et maslak ed sikatayo so agmalabay a manisip nipaakar ed posibilidad a sikatayo so nayarin ompatey, tan maseguron agtayo met iplano so ipapatey. Diad tua, agtayo naamtaan no anton agew so ipatey tayo, a singa ibabaga na Biblia: “Anta agyo amta so onsabi nabuas? Anto ta so bila’yo? Ta sakey kayo a sengaw ya ompatnag ed maganggano insan nabalang.”​—Santiago 4:14.

Praktikal so panplano nisesengeg ed posibilidad na ipapatey. Panangipanengneng met itan na maaron panangiyansakit ed saray nataynanan. No agti la iyareglo iray bengatla, gawaen itan na arum. Anganko et totoon agti nin balot akabkabat so mandesisyon nipaakar ed saray kayarian tayo tan saray areglo ed ponpon. Diad ontan iran sirkumstansia ed arum a bansa, say Estado so mandedeside no siopay mangala’d kuarta tan kayarian tayo. Diad arum a pasen, say kakanayon so mandedeside, tan mabetbet a pankolkolan irayan desisyon a mamawalay mauges a getma ed loob na pamilya. Sakey ni, nayarin say desisyon na arum et duman tuloy ed panlabayan tayo.

Panagsamsam na Kayarian

Say balo so mas manirap no ompatey so masiken to. Nilikud ed ermen ed inkaandi na kapareha to, mabetbet a sikatoy biktimay panagsamsam na kayarian. Akadkauna la iyan deniskribe ed kaso nen Annie. Sakey ed sengegay panagsamsam na kayarian et misiglaotan ed no panon so panangikuenta’d saray asawan bibii. Diad arum a kultora say asawan bii so ag-ibibilang a kabiangay pamilya na asawan laki. Sikatoy nipasen a sankaili ya anggan kapigan et nayarian toy ompawil ed pamilya to odino miasawa lamet ed sananey a pamilya. Misunian, unong ed panmoria na arum a kultora, saray agagi, tan atateng na laki so agbalot manaynan ed sikato. No sikatoy ompatey, ipasen na pamilya to a betang da so kayarian to, aliwan betang na asawa tan ananak to.

Saray asawan lalakin agmangipipiya ed kaasawaan da so mangitatandoro na ontan a kaisipan. Insingbat labat nen Mike so panninegosyo to ed agagi ton lalaki. Amta ray kaykayarian to, balet ta samet so amta na misis to. Sanen sikatoy inatey, saray agagi to so linma’d misis to tan aalaen day bayar ya aalagaren na masiken to. Agto anggan amta itan. Insublay dan inala iray photocopier tan makinilyan sinaliw nen masiken to a parad sikato. Kaunoran, sinalin na agagi to so abung tan amin a wadtan. Apaskar iyan balo tan say melag ya anak ton bii ya ontaynan, a kawes da lambengat so bitbit da.

“Sikaran Dua Magmaliw ira Naanin Saksakey a Laman”

Inaro na Kristianon asawan lalaki iray kaasawaan da tan ipapasen da ran napanmatalkan. Ipapapuso na saratan a lalaki so Makasulatan a simbawan: ‘Nepeg na saray asawan lalaki ya aroen iray kaasawaan dan dili a singa panangaro ra ed laman dan dili.’ Mipakna met irayan lalaki ed pinuyanan na Dios a salita: “Say laki taynan to naani so ama to tan ina to, tan miandoan naani a mangyabung ed asawa to; tan sikaran dua magmaliw ira naanin saksakey a laman.”​—Efeso 5:28, 31.

Mipakna met iray maridios a kaasawaan a lalaki ed Kristianon apostol Pablo, ya angisulat: “Balet no wala so agmanagano ed anak to, tan lalo la ed saray kakaamong to a dili, pinaandi to la so pananisia, et sikato so lalon mauges nen say agmanisia.” (1 Timoteo 5:8) Mitunosan ed sayan prinsipyo, no niplanoy Kristianon asawan laki so andukey a pambiahe, seguroen ton naasikaso so pamilya to legan a sikatoy walad arawi. Mipadpara, agta makatunongan ya itaryaan to lay asawa tan ananak to no sikato bilang so ompatey? Aliwa lambengat itan a praktikal noagta inkamaaro so panparaan parad ag-iilaloan a trahedya.

Saray Kustombre ed Ponpon

Parad Kristianon asawan lalaki wala ni sananey ya aspekto ed sayan pamaakaran a konsideraen. Niarum ni’d ermen na balo ed inkaandi na kapareha to, kaykayarian, tan posibli ni ingen say ananak to, arum a sosyedad so mamatulok ed sikaton sumpalen iray akaugalian lan ritual a panag-ermen. Iyeey-ey na peryodikon The Guardian na Nigeria a diad pigaran lugar et kakaukolanen na akaugalian ya onugip so balo ed ambilunget a kuarton kaibay bangkay na masiken to. Diad arum a pasen, agnaabuloyan iray balo ya ompaway ed ayaman da diad peryodo na panag-ermen a ngalngalin anem bulan. Legan na satan a panaon, ag-ira nepeg a manames, tan anggan say pan-uras na lima ra antis odino kayari na panangan et sebel.

Saratan a kustombre so mangiter na saray problema, nagkalalo la’d saray Kristianon balo. Say pilalek dan napaliket so Dios so mamapakiwas ed sikaran ompaliis ed saray kustombren agmitunosan ed bangabangat na Biblia. (2 Corinto 6:14, 17) Balet, no ag-ontulok ed sarayan kustombre, nayarin sagmaken na balo so panamasegsegang. Ompan sikato ni ingen so kaukolan ya ombatik pian ilegyas toy bilay to.

Legal Iran Panangiparaan

Oniay makabat ya inkuan na Biblia: “Saray kaisipan na saray makuli arap ira lambengat ed inkadaakan.” (Uliran 21:5) Antoray naiplano na sakey ya uloy pamilya? Diad maslak a sosyedad et posibli so panggaway testamento odino mangiparaan na dokumento a mangisasalaysay no panon ya apagen so kayarian na too no sikato bilang so ompatey. Nayarin laktipen na satan iray detalye nipaakar ed saray areglo ed ponpon. Nayari met ya iyespisipiko ed dokumento so gawaen (odino aggawaen) na kapareha a misiglaotan ed saray kustombre na ponpon tan panag-ermen.

Sakey a biin manngaran na Leah so abalo nen 1992. Inkuanto: “Limara so anako​—apatiray bii tan sakey so laki. Medyo abayag a nansakit so masiken ko sakbay na impatey to. Balet sakbay ni ingen na pansakit to, sikatoy angisulat na testamento a mangisasalaysay a labay ton ipatawir so amin a kayarian to ed siak tan ed ananak mi. Laktipen na saya so kuartay seguro, daralusan, ipapastol ya ayep, tan sakey ya abung. Pinirmaan toy testamento tan inter to’d siak. . . . Kayari impatey na masiken ko, labay na kakanayon to a miapag ed tawir to. Impabitar ko’d sikara ya asaliw la nen masiken ko so daralusan diad mismon kuarta to tan anggapoy kanepegan dan mangala’d satan. Sanen anengneng day nisulat a testamento, inawat da itan.”

Pangisingbat ed Saray Pamaakaran ed Pamilya

Nayarin onlesa iray problema no ag-itongtong na too ed pamilya to so nipaakar ed saray sisiaen tan pirawat to. Konsideraen pay kaso na sakey a laki ya impasoot na kakanayon to a say kiponpon to et nagawa’d purok unong ed lokal a kustombre. Sanen napepeligro lay bilay da, apaskar so balo tan ananak to a mangitilak ed bangkay na masiken to ed apabaleg a pamilya to. Inyey-ey to: “No imbaga komon na masiken ko ed anggan sakey ed saray pangamaen odino kapinsan to no panoy kiponpon to, agkomon impasoot na pamilya so akaugalian ya agagamil da’d panangiponpon.”

Diad arum a sosyedad et say insangin paknaan so singa kaelet na insulat a dokumento. Onia so situasyon ed arum a parti na Swaziland, no iner et dakel a sisiaen so mangipapaseseg ed akaugalian iran paraan ed panangiponpon tan panag-ermen. Lapud amta to iya, sakey a Kristianon laki a manngaran na Isaac so nampatawag na miting ed kakanayon to, ya aliwan Tastasi nen Jehova, tan insingbat to so labay ton nagawa kayari na ipatey to. Imbaga to’d sikara no siopay mangala’d espisipiko iran materyal a kayarian, tan malinew ton impaliwawa no panon so kagawa na ponpon to. Kayari na impatey to, agawa iray bengatla unong ed saray kaliktan to. Si Isaac so niponpon unong ed Kristianon paraan, tan say akulaw to so naasikason maong.

Protektaan Moy Pamilyam

Personal a pamaakaran no antoy gawaen mo pian naprotektaan moy pamilyam no onsabi lay ipatey mo, balet oniay inkuan na sakey a Kristianon manngaran na Edward: “Walaan ak na life insurance policy pian nagunggunaan so waloran membro na pamilyak. Makapanpirma so akulaw ko ed bank account ko. Kanian no ompatey ak, sikatoy makapangipaway na kuarta ed imbangkok. . . . Walaan ak na testamento a mangungguna ed pamilyak. No ompatey ak, antokaman so nataynan ko so kien na asawak tan ananak ko. Insulat koy testamentok limaran taon lay apalabas. Imparaan itan na abogado, tan say asawak tan anakon laki so walaay kopya. Diad testamentok, inyespisipikok a say apabaleg a pamilyak so kaukolan ya agmibabali’d kiponpon ko. Kabiangan ak na organisasyon nen Jehova. Kanian anggano saksakey odino duatduaran Tastasi so mangikondukta ed ponpon ko, magenap la itan. Siningbat ko la iya ed membro na apabaleg a pamilyak.”

Diad sakey a pantalos, say panggawa ed ontan iran uksoyan so regalo ed pamilyam. Siempre, say panparaan parad posibilidad na ipatey so aliwan singa regalo a tsokolate odino rosrosas. Ingen, panangipanengneng itan na panangarom. Mamaneknek itan a labay mon ‘taganoen so kaamong mo a dili’ anggano agmo lara katuyaw.

[Kahon/Litrato ed pahina 21]

Intaryaan nen Jesus so Ina To

“Balet diman manalalagey ed abay na krus nen Jesus si ina to, tan say agi a bii nen ina to, si Maria ya asawa nen Cleofas, tan si Maria Magdalena. Sanen anengneng nen Jesus ed satan so ina to, tan say inaro to a babangatan, ya akaalagey diman, kuanto ed ina to, ‘Bii, nitan so anak mo!’ Insan kuanto ed babangatan, ‘Nitan so inam!’ Et nanlapud saman ya oras, sikato so inala na babangatan [Juan] ed abung to.”​—Juan 19:25-27.

[Litrato ed pahina 22]

Sinononot so dakel a Kristiano a mangitadia unong ed legal iran paraan pian naprotektaan so pamilya ra