Say Anos so Mangipapaarap ed Aligwas
UNONG ED SALAYSAY NEN JOSÉ MAGLOVSKY
Sanen siningkat na pulis so taklay ko, inanap koy amak. Anggaman ontan, agko amtan sikatoy inawit la manaya’d pulisya. Sanen sinmabi ak diman, inalan amin na pupulis iray palapagan mi, pati saray Biblia mi, tan impantatapewan ira’d simento. Diad impakanengneng ed saya, nitepet nen amak: “Inggaton yo’d simento pati ’ray Biblia?” Kinmerew na dispensa so hepe pulisya, insan inala toray Biblia tan intapew ed lamisaan.
PANON so inkiyakar mi ed istasyon na pulisya? Anto tay gagawaen mi? Kasin sikami nisilong ed ateistikon panamuger na pulisya, pian anggan say Biblia et singgawen ed sikami? Pian naebatan irayan tepet, kaukolan tayoy ompawil ed taon 1925, sakbay ni ingey inkiyanak ko.
Diad satan a taon et say amak, si Estefano Maglovsky, tan say inak, si Juliana, so inmalis ed tatawagen ed saman ya Yugoslavia ya amaarap ed Brazil, a nansiansia ed São Paulo. Anggaman si Tatay et sakey a Protestanti tan si Nanay et sakey a Katoliko, say relihyon so aliwan manangapag ed baetan da. Diad tua, samploran taon ed saginonor et walay bengatlan agawa a nankasakey ed sikara ed relihyon. Say bayaw nen Tatay so angitarok ed sikato na makolor a bokleta diad Hungaryo a manisingbat ed kipapasey inaatey. Naawat to so bokleta bilang regalo, tan kinerew to ed Tatay a basaen itan tan ibaga’d sikato no antoy opinyon to ed saray lugan to, nagkalautla ed parten “impierno.” Sanlabin nanbasa tan inulit a binasa nen Tatay so bokleta, tan diad ontumbok ya agew, sanen sinmabi bayaw ton kerewey opinyon to, mapekder ya inkuan nen Tatay: “Wadiay katuaan!”
Melag Iran Gapoan
Lapud say palapagan et nanlapud saray Tasi nen Jehova, sikaran duay nananap ed Tastasi ta pian makaaral ni nipaakar ed sisisiaen tan bangabangat da. Sanen asabin akapiabet iran siansia, pigaran membroy pamilya mi so ginmapon awalaan na saray diskusyon nipaakar ed Biblia a kaiba iray Tasi. Diad satan met a taon, 1935, sakey a regular a panagaral na Biblia diad Hungaryo so nigapo, tekep na promedyon waloran totoon onaatendi, tan nanlapulad satan et walaan kami la na saray regular a panangiyaral na Biblia ed ayaman mi.
Kayari duay taon ed impanaral na Biblia, si Tatay so abautismoan nen 1937 tan nagmaliw ya entusiastikon Tasi nen Jehova, a mibibiang ed panagkabkaabungan a panagpulong tan ontan met a nanlingkor bilang aturon aripen tan manangikondukta na panagaral. Tinmulong ed impakaporma na sankaunaan a kongregasyon ed São Paulo, diad Vila Mariana a sakey ed saray baryo diman. Say kongregasyon diad saginonor so niyalis ed sentro na syudad tan kabkabat bilang Central Congregation. Samploy taon ed saginonor, apormay komaduan kongregasyon, ed pasen na Ypiranga, tan si Tatay so aturo bilang congregation servant diman. Nen 1954, apormay komatlon kongregasyon, ed Moinho Velho a seksion, a nanlingkor met ditan a congregation servant.
Bektan sayan kongregasyon so binmiskeg la, ginapoan toy tinmulong ed asingger a grupo ed São Bernardo do Campo. Salamat ed bendisyon nen Jehova ed saray sagpot na sarayan ankelag a grupo na Tastasi legan na saray taon, makatantanday imbulaslas, kanian diad 1994 et walay masulok a 70,000 a manangipalapag diad 760 a kongregasyon diad babaleg a São Paulo. Makapaermen, ag-anengneng nen Tatay iyan imbulaslas. Sikatoy inatey nen 1958 diad edad a 57.
Panbabanikelay Pangalig ed Alimbawa nen Tatay
Say sakey a matalonggaring a walna nen amak, a singa met ed arum niran matatken a Kristianos et say inkamaparawes to. (Nengnengen so 3 Juan 1, 5-8.) Bilang resulta, sikami apribilihyoan ya anankaili ed si Antonio Andrade tan say asawa tan ilalak to, a sinmabi ed Brazil a nanlapud Estados Unidos a kaibay Brother tan Sister Yuille nen 1936. Asankaili mi met iray duaran nan-graduar ed Watchtower Bible School of Gilead, a si Harry Black tan Dillard Leathco, a nen 1945 et sankaunaan ira a misioneron niasain ed Brazil. Dakel niray tinmumbok ed sikara. Sikaray lawas lapuan na panamaseseg ed kada sakey ed pamilya mi. Diad impangapresya ed sayan katuaan tan parad kagunggunaay pamilyak, nanbanikelan kon aligey alimbawa nen tatay no nipaakar ed Kristianon kualidad ya inkamaparawes.
Anggaman manedad ak lambengat na siamera sanen naaralan nen Tatay so katuaan nen 1935, bilang sankapanguloanan ya ilalak a laki, ginapoan koy akiulop ed sikato ed teokratikon aktibidades to. Amin mi inmaatendi’d saray miting a kaiba to diad Kingdom Hall a walad saray hedkuarter na Tastasi diad São Paulo ed Eca̧ de Queiroz Street, Numero 141. Maong ta imbangat tan impasal ak nen Tatay, ta abayuboan koy ampetang a pilalek a lingkoran si Jehova, tan nen 1940, indededikak so inkasiak ed si Jehova, ya insimbolo iya diad kipalgep ed danum diad marutak la natan ya Ilog na Tietê, ya onaagus anggad sentro na São Paulo.
Ag-abayag et naaralan ko no antoy kabaliksan na pagmaliw a sakey a regular a manangipalapag na maong a balita, pantanem tan pansalog ed mensahe na katuaan ed arum tan panangikonduktay panangiyaral na Biblia ed sikara. Natan, legan a nanenengneng koray nilibon dedikadon Tasi nen Jehova diad Brazil, nagagayagaan ak a tuloy ed impangusar To ed siak pian tulongan so dakel ed sikaran onkamang ed pikakabat ed katuaan odino pian paaralemey apresasyon da ed satan.
Sakey ed saramay atulongan ko et si Joaquim Melo, a nabet ko ed kada-puertan ministeryo. Mitotongtong ak ed taloran lalakin ontatalineng ya agtanton interesado. Insan naimanok so manbatbalolakin akiulop ed sikami tan mapetepet ya ontatalineng. Diad impakaimano’d interes to, impaarap koy imanok ed sikato tan, kayari maabig ya impantasi, inimbitaan ko’d Panagaral na Libro ed Kongregasyon. Agto inatendian so panagaral, balet inmapireng ed Eskuelaan na Teokratikon Ministeryo tan nanlapulad satan et regular ya onaatendi ed saray miting. Maabig so inyaligwas to, abautismoan, tan ed loob na pigaran taon et nanlingkor bilang managbaroy a ministro, a kaulop so asawa to.
Insan wadtan si Arnaldo Orsi, ya akabat ko’d pantratrabahoan ko. Maparanay ak a mantatasi ed katrahoan balet naimanok a sakey a balbasan a kalangweran so lawas ontatalineng, kanian direktan kinatongtong ko. Say pamilya to et debotadon Katoliko balet tinmepet na dakel nipaakar ed saray pamaakaran a singa say panagsigarilyo, panagbantay na pornograpikon pelikula, tan panangamil na judo. Impanengneng ko’d sikato no antoy ibabagay Biblia, tan diad magayagan inkasurpresak, diad ontumbok ya agew et inimbitaan to ak a bantayay paneral ed panagsungapay sigarilyo tan lighter pati say crucifix to, saray pornograpikon pelikula to, tan inekal toy balbas to. Apasimbalon laki ed loob lambengat na pigaran minuto! Intunda to met lay panangamil na judo tan kinerew ton paiyaralan ya inagew-agew ed Biblia. Anggaman ed isusumpa manlapud asawa tan ama to, maabig so inyaligwas to’d espiritual diad tulong na agagin manaayam ya asingger ed sikato. Diad antikey a panaon, sikatoy abautismoan tan natan et manlilingkor bilang matatken ed kongregasyon. Say asawa tan ananak to so angawat met ed katuaan.
Pibibiang ed Serbisyo ed Panarian
Sanen ngalngali ak la manedad na 14, ginapoan koy mantrabaho diad kompanyay panagpaimano (advertising), a naaralan ko ditan no panoy pan-letra. Apaneknekan iyan mausar a tuloy, tan diad loob na pigaran taon et siak lambengat so agi diad São Paulo a nausar a manletra ed saray plakard tan karatula a mangipapaknol ed publiko iran diskurso tan kumbension na Tastasi nen Jehova. Diad loob na ngalngali 30 taon, apribilihyoan ak a manlingkor bilang manangasikaso na Sign Department ed kumbension. Lawas kon igaganay bakasyon a pankimey ed saray kumbension, anggan onuugip ni ingen ed convention hall ta pian nagawan iray pan-letra ed dugan panaon.
Awalaan ak met na pankanawnawan mikimey ed sound car na Sosyedad, a talagan nikadkaduma ed saman a panaon. Iyan miray palapagan na Biblia ed sakey a stand, tan legan a mangiyaabawag so sound car ed nirekord a mensahe, sikami mitongtong ed totoon pinmaway ed saray ayaman da pian onnengneng no antoy nagagawa. Sananey nin paraan ya inusar mi pian ipakabat so maong a balita na Panarian et say niyalis-alis a gramophone, tan siansian walaan ak ni na saray rekord ya inusar pian iparungtal iray palapagan na Sosyedad. Dakel a literaturay Biblia so nipalima bilang resulta.
Diad saraman ya agew et say Iglesia Katolika et walaan na saray libot diad saray kalye na São Paulo, mabetbet a walaray lalakin mamapireg. Sakey a Simba, si Tatay tan siak so mangiyoopresi’d The Watchtower tan Awake! ed lansangan sanen sakey ya andukey a libot so sinmabi. Si Tatay, a singa niyugali to la, et akasombrero. Sakey ed lalakin manunaan ed libot so inmeyag: “Ekal mo itay sombrerom! Agmo ta amtan onsasabi sakey a libot?” Sanen ag-inekal nen Tatay so sombrero to, dinmago niray arum a lalaki, ya intulak kamin amaarap ed bentanay sakey a tindaan a sengegay inkadisturbo. Saya so angalay imano na sakey a pulis, ya inmasingger pian nengnengen no antoy nagagawa. Sakey a laki so angitabin ed sikato, pian mitongtong ed sikato. “Agmo eegnaay unipormik!” inganggan na pulis, ya impulisay so limay laki. Insan tinmepet no antoy nagagawa. Insalaysay na laki a si Tatay so agmangekal na sombrero to parad libot, a kuanto nin: “Siak so apostolikon Romano Katoliko.” Say ag-inilaloan ya ebat et: “Kuan mon sakey kan Romano? Sirin pawil ka ed Roma! Saya so Brazil.” Insan inmarap ed sikami, ya intepet: “Siopay akauna’d dia?” Sanen inmebat si Tatay a sikami akauna, pinataynan na pulis iray lalaki tan imbaga to’d sikamin ituloy so kimey. Sikatoy nanalagey ed abay mi anggad inlabas na interon libot—tan nansiansian akasombreroy Tatay!
Matalag iray insidentin singa saya. Balet sano nagawa iratan, makapaseseg so pakaamtan walaray totoon manisia ed inkahustisya parad saray minoridad tan agpipilaay Iglesia Katolika.
Diad sananey ya inkagawa, nabet koy sakey a tinedyer ya angipanengneng na interes tan kinerew ton ompawil ak ed ontumbok a simba. Diad impawil ko et sikatoy maabrasan angabet ed siak tan pinaloob toak. Asurpresa ak ed impakaimanon apaliberan ak na sakey a grupo na tobonbalon manluludlurey tan mamapasyodot ed siak! Inmuges so kipapasen, tan liknaen kon agmanbayag et lusoben da ak. Imbagak ed angimbita ed siak a no walay nagawa ed siak et sikatoy akanresponsabli tan kabat na pamilyak no iner so kawalaan ko. Kinerew ko’d sikaran pasempeten da ak la, tan inmabuloy ira. Anggaman ontan, sakbay na iyalis ko, inkuan ko a no walay malabay ed sikaran mitongtong ed siak a bukor to, ayos itan. Diad saginonor, naaralan kon sikaray grupo na panatiko, kakaaro na lokal a pari a pinaseseg toran mangiyuksoy na sarayan panaabet. Maliket ak a siak so akalukpos ed panamanlong da.
Siempre, diad gapo et say aligwas ed Brazil so matantan, ngalngali agnaimano. Sikami walad gapoan a kabiangay “panagtanem,” a dagdaiset so panaon na “panamayubo” tan “panagani” na saray bunga na sagpot mi. Naynay min tatandaay insulat nen apostol Pablo: “Siak so angitanem, si Apolos so analog; bangbalet say Dios so amabaleg.” (1 Corinto 3:6, 7) Diad insabi na inmunan duaran nan-graduar na Gilead nen 1945, alikna min sinmabi lay panaon parad sayan abayag lan aalagden ya ibubulaslas.
Inkakpel ed Arap na Isusumpa
Anggaman ontan, ag-onsasabi ibubulaslas ya anggapoy isusumpa, nagkalautla kayari inggapoy Guerra Mundial II diad Europa. Wala so parungtalan a panamasegsegang lapud kaslakan ed totoo tan pigara ed saray pakauley et agda natalosay inka-neutral tayo ed pulitika. Diad sakey ya inkagawa, nen 1940, legan a mankikimey ed lansangan tekep na saray plakard diad sentro na São Pulo, inmasingger so sakey a pulis manlapud beneg, pininglis toray plakard, tan siningkat toak ed taklay pian awiten ed pulisya. Ninmengneng ak ed kaliber-liber pian anapey amak, balet ta agko anengneng diman. Agko amta, sikato tan pigara ed arum niran agagin lalaki tan bibii, pati si Brother Yuille, a mangaasikaso’d kimey diad Brazil, so inawit la’d pulisya. A singa nipanengneng ed manangilukas a parapo, diman ko apinengnengay Tatay lamet.
Lapud siak so sakey a minor-de-edad, agak nipisok tan sirin agnambayag et insempet na sakey pulis tan nipalima ed inak. Diad saman met lanlamang a labi a nibulos iray agagin bibii. Diad saginonor et dineside na pulisyan ibulos ya amin so agagin lalaki, a ngalngali samplora ed bilang, nilikud ed si Brother Yuille. Anggaman ontan, impilit na agagin lalaki: “Balanglan sikamin amin odino anggapo so nibulos.” Saray pulis so mapekder, kanian amin mi nanpalabin naniiba ed ambetel a kuarto diad simento. Diad ontumbok ya agew amin so nibulos ya anggapoy kondisyon. Pigaran agagin lalaki so aminpigan inerel lapud panagtasin tekep na saramay plakard. Saray sign so mangiyaanunsio ed publikon paliwawa tan ontan met ed bokletan apauloan na Fascism or Freedom, tan say pakatalos na pigaran pakauley ed satan et pabor ira ed Fascismo, a natural ya angipaarap ed agpantatalosan.
Say kapilitan a serbisyo’d militar so angiparungtal met na saray problema parad kalangweran ya agagin lalaki. Nen 1948, siak so sankaunaan a nipisok diad Brazil nisesengeg ed sayan isyu. Ag-amta na saray pakauley no antoy gawaen nipaakar ed siak. Siak so niyalis ed barraks na armada ed Cacapava tan niganggan a mantanem tan mangasikaso’d pisipising diad tanamanan ontan met ed panlinis na kuarton uusaren na opisyales parad fencing. Awalaan ak na dakel a pankanawnawan mantasi tan mangipalima na saray palapagan ed lalaki. Say opiser a superbisor so sankaunaan ya angawat na kopya na libroy Sosyedad a Children. Diad saginonor, apabtangan ak ni ingen a manbangat nipaakar ed relihyon ed ngalngali 30 odino 40 sundalo ya agmakayarin man-ehersisyo tan impansiansia’d kuarto. Diad kaunoran, kayari ngalngali samploy bulan diad prisoan, niarap ak ed panag-usay tan nibulos. Otang a linawak ed si Jehova, ya amabiskeg ed siak pian arapen irayan pagyaw, panagpabanday, tan panagludlurey a naawat ko manlapud pigaran lalaki.
Sakey a Matua tan Matoor a Katulongan
Nen Hunyo 2, 1951, inasawak si Barbara, tan nanlapud saman et sikatoy nagmaliw a matoor tan matuan kaiba ed panagbangat ed ananak mi tan impamabaleg ed sikara diad “disiplina tan manametek-kanonotan ed si Jehova.” (Efeso 6:4, NW) Ed limaran anak mi, apatira so sigagayagan manlilingkor ed si Jehova ed nanduruman kapasidad. Say ilalo mi et say pantultuloy min amin ed katuaan tan ontulong ed iyaligwas ed organisasyon tan ed nagagawan kimey. Saray membro na pamilyan walad nitekep a retrato et dedikadon amin ya ariripen nen Jehova nilikud ed sankayogtanan, say ugaw a walad akwalan na ama to. Apatira so mamatatken tan duara ed sikara so regular pioneer, a mangiyiilustra ed inkamatua na Uliran 17:6: “Saray anak na saray anak sikara so balanget na saray mamasiken, et say gayaga na saray anak sikara so saray ama ra.”
Natan, diad edad a 68, say bunigas ko so agtanton maabig. Nen 1991, nipaarap ak ed triple-bypass ya operasyon tan diad saginonor et angioplasty. Anggaman ontan, maliket ak a makapantultuloy a manlingkor bilang manangasikason manangimaton diad sakey a kongregasyon ed São Bernardo do Campo, a tutumboken iray bakat nen amak, a sakey ed saray sankaunaan ya angigapo ed kimey dia. Say kailalakan tayo so talagan nikadkaduma, ta walaan na pankanawnawan mibiang ed agbalot-naulit a pribilihyon pangiyabawag ed inkiletneg na Mesianikon Panarian nen Jehova. Kanian sikatayo so nepeg ya agbalot mangililingwan ed saray salita nen Pablo ed si Timoteo: “Et ingen sika . . . gawam so gawa na evangelista, sumpalmo so ministeryom.”—2 Timoteo 4:5.
[Litrato ed pahina 23]
Saray ateng ko, Estefano tan Juliana Maglovsky
[Litrato ed pahina 26]
Si José tan Barbara a kaibaray membro na pamilya ra a dedikadon ariripen nen Jehova