Say Impilaban nen Casiodoro de Reina Parad Biblian Español

SAY España nen komalabin-anem a siglo so sakey a mapeligron lugar parad panagbasa na Biblia. Inbilin na Katolikon Iglesia ed Inkisisyon a patundaen so antokaman a samet a pakapatnagan na agtradisyonal iran bangat. Balet walay sakey a kalangweran a laki ed mamaabalaten ya España ya aglambengat nambasa na Kasulatan noagta sinambaan ton ipatalos iratan ed bernakular ta pian amin a Kastila so makapanbasa ed satan. Say ngaran to et Casiodoro de Reina.

Say interes nen Reina ed Biblia so ginmapo ed saray taon na impanayam to ed monasteryo na San Isidro del Campo, a walad paway na Seville, España. Nen dekada na 1550, dakel ed saray monhe ed ekstraordinaryon monasteryo so angusar na mas dakel ya oras ed panagbasa na Kasulatan nen say panumpal ed saray asainmin dan kanonikal. Tan inuman na mensahe na Biblia so panag-isip da. Impulisay da so Katolikon doktrina nipaakar ed pangusar na saray imahen tan sisiaen a purgatoryo. Agnapaliisan et saray panmoria ra so akabatan ed saman a lugar, tan natatakot ed kaaresto na Inkisisyon a Kastila, deniside ran ontaynan ed arum a bansa. Si Reina so sakey ed 12 tinmalona ed intakas ed Geneva, Switzerland.

Kayarin na sinmaew lawarin intakas ed saman, sikatoy nanalis-alis, ed saray syudad ed Europa, agla pigan makapaliis ed saray mamapasegsegang ed sikato. Nen 1562 pinoolan na adismaya iran inkisidor so litraro to diad Seville, balet anggan diad maruksa iran pagyaw et ag-amasener ed si Reina ed pangipatalos to ed Kasulatan. Anggaman walay presyon nipatong ed ulo to tan manbibilay a lawas natatakot ed kaaresto to, sikatoy anggapoy tunda ed impangipatalos ed Kastilan patalos to. “Nilikud labat sano siak so mansasakit odino manbabaroy, . . . agko tinmunda ed panagsulat ko,” insalaysay to.

Asumpal nen Reina so kimey ed loob na samploran taon. Nen 1569 et impalapag ed Basel, Switzerland so patalos ton interon Biblia. Sayan matalonggaring ya insulat so sankaunaan a kompleton patalos a Kastila a nanlapud orihinal iran lenguahe. Diad loob na pigaran siglo et naala iray Biblia ed Latin, balet say Latin a lenguahe et lenguahey apilin too. Sisiaen nen Reina a say Biblia so kaukolan a natalosan na amin, tan inrisga toy bilay to diad kiyabante na satan a kalat.

Diad introduksion na patalos to, insalaysay toray rason. “Say pangisebel ed Masanton Kasulatan ed kaslakan a lenguahe so talagan baleg a pananginsulto ed Dios tan kasakitan ed pankaabigan na totoo. Saya so malinlinew a gawa nen Satanas tan ed saramay walad panangontrol to. . . . Ta initer na Dios so Salita to ed totoo, ya inilaloan a saya so natalosan tan niyaplika na amin, saman so mangisebel ed saya ed antokaman a lenguahe odino ed antokaman ni so andian na maong a motibo.”

Saya so sakey a prangkaan a balikas, a ginawa nen 18 taon lambengat kayarin direktan impangisebel ed Indese na Kastilan Inkisisyon so Biblia “ed romansa na Castiliano [Kastila] odino antokaman a kaslakan a lenguahe.” Malinlinew, ag-inabuloyan nen Reina a patundaen na takot ed too so panangaro to ed katuaan.

Nilikud ed pakakawalaan na aralem a pilalek a napapeles so panagaral na Biblia parad amin a totoon mansasalita na Kastila, kaliktan met nen Reina a napawala itan ed sankasustoan a patalos no nayari. Diad introduksion to et nilinew toray bentaha na direktan panangipatalos manlapud orihinal iran lenguahe. Insalaysay nen Reina a say pigaran lingo so nisalet ed tekston Latin a Vulgate. Say sakey a mabitar ed saraya et say impangekal ed madibinon ngaran.

Say Madibinon Ngaran na Saray Patalos a Kastila

Amoria nen Reina a say ngaran na Dios, a Jehova, so nepeg a nipatnag ed antokaman a maalwar a patalos a Biblia, singa ed nanengneng ed orihinal a teksto. Inkaindan ton tumboken so niyugali lan panagsalat ed masanton ngaran na saray titulon singa say “Dios” odino “Katawan.” Diad paunan salita na patalos to, insalaysay toray rason tekep na inkaprangka.

“Pinansiansia mi so ngaran (Iehoua) aliwan lapud anggapoy ambetbelat iran rason. Unona, lapud inerman a saya so naromog ed say bersyon mi, saya met so walad tekston Hebreo, tan parad sikami et agmi naekal odino nasalatan iya ya agnagaway ag-inkamatoor tan ed agpanamasantos ed ngaran na Dios, a mangigaganggan ya anggapo so nepeg ya ekalen odino iyarum. . . . Say niyugalin [panangekal ed ngaran], a gagawaen na Diablo, so linmesa manlapud saray anito na moderno iran rabbi ya anggaman mankuan ya igagalang itan, et diad katuaan et iyaamot da so masanton ngaran To, a gagawaen da pian nalingwanan na totoo itan a ngaran a kaliktan ton pakabiigan manlapud arum niran . . . dirios.”

Say makapadinayew a pilalek nen Reina ya itandoro so ngaran na Dios so walaan na baleg ya epekto. Anggad sayan panaon tayo, baleg a bilang na saray patalos a Kastila​—parehon Katoliko tan Protestanti​—so manutumbok ed sayan akauna la, ya uusaren ed interamenti so masanton ngaran. Manuna lapud agawaan nen Reina, saray managbasa na ngalngalin amin a patalos na Biblia ed Kastila so mainomay a makatebek a say Dios et walaan na personal a ngaran a mangibibiig ed amin niran dirios.

Sankapatnag et say katuaan a say ngaran nen Jehova ed Hebreo so sankanengneng ed titulo na pahina na Biblia nen Reina. Indeboto nen Reina so bilay to ed makatantandan gagala na kipreserba na Salita na Dios, a ginawa itan a niwala ed lenguahe a nabasa na minilyon.