‘Panaglegpet Parad Sankaabungay Sakey’​—Panangabet ed Angat Diad Manpapaaligwas a Daldalin

“BALET no wala so agmanagano [agmanlegpet, NW] ed anak to, tan lalo la ed saray kaamong [sankaabungan, NW] to a dili, pinaandi to la so pananisia et sikato so lalon mauges nen say agmananisia.” Unong ya inkuan nen Pablo. (1 Timoteo 5:8) Bangta lalon oniirap so panlegpet ed sakey a pamilya ed maaligwas iran bansa, say panggaway ontan ed manpapaaligwas a dalin so mabetbet a mangiyaarap na mas baleg ya angat.

Alimbawa, diad Aprika, say kairapan ed ekonomiya so normal labat a kipapasen. Dagdaiset so anapan, tan no wala bilang, ompan kaukolan a mantrabaho iray sanasawa pian makapangitarya na kagkanepegan labat. Saray ulo na pamilya so nayarin kaukolan ya onarawi pian mananap na trabaho, a taynan da so kaasawaan tan ilalak da ed loob na pigaran bulan​—odino taon. Anganko ta mairap met so pananap na matukoy a panabungan. Dakel a pamilya ed Aprika so ankabaleg; kanian seksekan iray panaayaman, a kulang ed saray manunan kaukolan. Mabetbet ya agmarakep ed bunigas iray kipapasen.

Niarum ni, saray lokal a kustombre, abayag la’ran tradisyon, tan popular iran punto-de-bista so nayarin onkontra ed espiritu na Salitay Dios, say Biblia. Konsideraen pa so pigaran walan awawey nipaakar ed panamaley tan ananak. Sisiaen na arum ya ulo na pamilya a sikara so responsabli lambengat ed panag-abang tan saray kapilitan a babayaran ed eskuelaan. Saray kaasawaan da​—tan no maminsan et saray papanguloan ya ananak​—so pangipiyaan ed trabahon panangitarya na ontan iran nakakaukolan a singa say tagano tan kawesen.

Sakey ni, arum a kaasawaan a lalaki so walaan na panmoria a “kuartak so kuartak, balet say kuartam et kuartam.” Saya so mabetbet a sengegay panimbel na saray walaay anapan ya asawan bibii. Onia so irereklamo na sakey a biin taga-Tanzania: “Gagastosen toy kuarta ed panag-inom, aliwan ed sikami odino ed ananak. Mibibiang kami ed trabaho, odino mas dakel ni nagagawaan mi, balet ta aalaen ton amin so kuarta ya ibabaga to’d sikamin kien to​—a nalmoan to.”

Anggaman ontan, iyuuna na Kristianos so Salita na Dios nen say lokal a kultura odino popular ya opinyon. Say Biblia so mangiiter na makatulong a panangiwanwan ed pamaakaran na panangasikaso parad pamilya na sakey. Alimbawa, ibabaga ton “saray anak agda nepeg ya itiponan so saray ateng noag ingen saray ateng nepeg da ya itiponan so saray anak.” (2 Corinto 12:14) Kanian, ag-ipipya na saray matakot-ed-Dios a lalaki a makayarin mantrabaho ed kaasawaan da odino ed papanguloan ya ananak da so pangitarya na tagano tan kawesen na pamilya lapud inkangiras; satan a responsabilidad so malinew a nipasakbat ed ulo na pamilya.​—1 Corinto 11:3.

Tua, nayarin say anap na asawan laki so agmagenap a makasustine ed amin a pankaukolan na pamilya. Balet no walay anapan na asawa to ed paway na ayaman, say sakey a Kristianon laki so agmanimbel. Imbes, tratoen to bilang respetadon ‘kaiba.’ (Malaquias 2:14) Kanian, ag-aalaen na laki ya anggapoy-pililikna so nanirapan ton inanap a kuarta tan daraken itan ya ag-anggan ikokonsideray liknaan to. Diad kasunian to, sikaran sanasawa so ‘mankonsultaan’ tan determinaen no panon a nausar iray pundo ra diad sankaabigan a paraan diad kagunggunaan na interon pamilya. (Uliran 13:10) No iner a posible, iyabuloy ni ingen na asawan laki ed asawa to so kawayangan ed pangimanehoy kuarta, a singa nanggayagaan na say “sankakanaan a bii” ed panaon na Biblia. (Uliran 31:10, 11, 16) Say panumbok ed simbawa na Biblia ed ontan iran pamaakaran so mangiyaalibansa na liket tan inkakontento ed pamilya.

Pangarap ed Saray Angat na Agpakaempleyo

Ikonsidera pay probleman agpakaempleyo. Sano daiset iray trabaho tan abeba so suweldo, dakel ya ulo na pamilya ed Aprika so nananap na trabaho ya arawi manlapud ayaman​—diad saray minas, pagawaan, uma, tan ed saray taneman. No onia so kipapasen na sakey a Kristianon laki, ompan sikato so niyarawi manlapud saray kaparan managdayew tan niparungtal ed mauges a tuloy a pililimog. (Uliran 18:1; 1 Corinto 15:33) Anggaman panggugunaetan na pamilya ton anusan so kipapasen, maseguron nairapan ira lapud anggapoy ama diad ayaman a mangiyuna ed espiritual odino mangiter na emosyonal a tulong. Bilang kaaruman et say mabayag ya inkaandi to so nayarin manresulta met ed mismon bengatlan paliisan​—kairapan ed pinansyal.

Inkuan na sakey ya ina: “Inmalis so masiken ko pian mankotkot na balitok. Plano ton ompawil kayari sakey bulan odino diad sankabayagan et duaran bulan. Agawan inmabot iman ed sakey taon! Siak so angipyaan na anemiran ananak ya asikasoen. Insan wadtan so bayaran ya abang. Lapud maletey so bunigas ko, kaukolan koy manpaospital. Kaukolan mi so kawesen, tan kaukolan mi inagew-agew a mangan. Anggapo so trabahok. Mairap itan. Say sankairapan a parti et say pangasikaso ed espiritualidad na ugugaw​—panpamilyan panagaral, saray miting, tan say panagpulong a kimey. Diad tulong nen Jehova, anggan panon et akapantultuloy kami.”

Arum ni ingen ed kainaan so apaskar a taynanan iray pamilya ra diad loob na pigaran bulan pian mantrabaho. Arum so manaanap na pambilay bilang biaheron managtagilako tan matalag a nanengneng ed ayaman. Sirin saray papanguloan ya ananak so napapaskar pian onakton pinagkaateng tan asikasoen so panangan, kimey ed abung, tan anggan say panagdisiplina ed yoyogtan ya agagi. Say pibibiang ed espiritual iran aktibidad so apektado. On, abalbaleg so desdes a nipaarap ed pamilya!

Siempre, sano saray kipapasen ed kabibilay so mapalalo, anggapolay arum a nagawaan na sakey ya ateng noagta mananap na arawin panempleyoan pian itaryaan so pamilya to. Diad panaon na Biblia saray ilalak nen Jacob so mapatnag ya anaynan ed saray pamilya ra pian mangala na probisyon ed Ehipto. (Genesis 42:1-5) Kanian no onlesa natan so mipadpara iran kipapasen, nepeg a simbangen na saray ulo na pamilya so antokaman a materyal iran gungguna a nayarin itarok na arawin anapan tan say espiritual tan emosyonal a deral a resulta na manbayag ya iyarawi. Nilabay na dakel a pamilya ya anusan so mairap a kabibilay imbes a mansisian ed andukey a panaon. Lawas dan nononoten iray salita nen Pablo a naromog diad 1 Timoteo 6:8: “No wala siri pantagano tayo tan kawesen tayo pasaragen tayo komon ya.”​—Ikompara so Uliran 15:17.

Mabetbet walara so nisandi ed panagbaroy. Diad pangipanengneng na panangiyuna tan inkamaabilidar, say arum so akapawala na trabaho diad panangitarok na makana iran serbisyo.a (Ikompara so Uliran 31:24.) Odino nayarin satan so pamaakaran na pangawat na abeba iran trabaho a memelagmelagen na arum. (Efeso 4:28) Si apostol Pablo a mismo so ‘nansagpot tan nanbanal ed labi tan agew’ ta pian napaliisan so pagmaliw a pabelat ed arum. (2 Tesalonica 3:8) Nayarin tumboken na Kristianon lalaki itan ya alimbawa.

Saray Problema ed Panag-eskuela

Sananey nin problema so mangilalanor ed panag-eskuela. Diad arum a nisulinek a paspasen, kaslakan parad atateng a paayamen iray anak da ed arawi a kaibay kakanayon da ed loob na andukey a panaon pian makapanaral a susto. Lapud niyarawi ed atateng da, saratan ya anak so mabetbet a naiirapan ya onatendi ed saray miting odino ed pibiang ed lawak a ministeryo. Lapud asibletan na nakakaukolan a disiplina, magmainomay iran nalanor ed mauges a pipiulop. Bilang resulta, dakel so anaynan ed Kristianon dalan na kabibilay.

Anggapo so suppiat a say sekular ya edukasyon so walaan na saray bentaha to. Balet say Biblia so mangipapasen na atagtagey a kablian ed espiritual ya edukasyon, tan inikdan na Dios iray atateng na responsabilidad pian itarya itan ya instruksion. (Deuteronomio 11:18, 19; Uliran 3:13, 14) Anggaman ontan, say pangipamaayam ed ugaw ed arawi diad loob na andukey a panaon so mamakesay ed saray sagpot na ateng a sikatoy pabalegen “ed disiplina tan manametek-kanonotan nen Jehova.”​—Efeso 6:4, NW.b

Sano say lokal iran pankanawnawa parad edukasyon so ompatnag a kulang, nayarin anggapoy nagawaan na atateng noagta say panggawa na nagawaan dan mismo pian bangatan so ananak da na manuna iran abilidad. Itatarya met na “Engranden Instruktor” tayo, si Jehova, so tulong. (Isaias 30:20, NW) Say lokal iran kongregasyon na Tastasi nen Jehova so mangiyoopresi na dakel ya edukasyonal a probisyon. Dakel a kongregasyon so mangikokondukta na klase ed panbasa tan pansulat. Say Eskuelaan ed Teokratikon Panagministro so makana met a probisyon a mamatarem na abilidad na ugaw pian malinew a manbasa tan mansalita.

Balansin Panmoria ed Panag-ilalak

Say panlegpet ed ananak so nayarin partikular a mairap sano dakel ira. Mabetbet ya ikuan na atateng ed Aprika a labalabay daray anak; kanian, mamapawala ra na dakel anggad nayarian da! Bangta saray anak so nayarin moriaen a makatulong ed panagbilay, dakel ya atateng so agmakapangitaryan magenap lapud dakel ira.

Siempre, ibabaga na Biblia a “saray ugugaw sikara so sakey a tawir [nanlapud si, NW] Jehova.” (Salmo 127:3) Anggaman ontan, imanoen a saraman a salita so insulat ed panaon a paborabli iray kipapasen ed Israel. Saginonor, say mapalalon eras tan bakal so nanggawa ed panag-ilalak a makapasubok. (Saray Tagleey 2:11, 20; 4:10) Lapud mairap a kipapasen a wala ed dakel ya agmaaligwas a daldalin, nepeg a seryoson nonoten na responsablin Kristianos ed kaunongan karakel ya ilalak so realistikon napakan, nakawesan, niayam, tan nipasal da. Lapud pangakalkula ed nagastos, dakel a sanasawa so nandesidi a sankaabigan so isumlang ed tradisyon tan limitaan so bilang na anak da.c​—Ikompara so Lucas 14:28.

Malinlinew, saraya so “saray panaon a maatap.” (2 Timoteo 3:1-5) Legan a sayan sistema na bengabengatla so mamapaarap ed agnapaliisan ya anggaan to, anggapoy duaruwan saray desdes ed saray pamilya ed manpapaaligwas a daldalin so ompalalo. Ingen, diad maapit ya itumbok ed saray prinsipyo na Salitay Dios, saray ulo na pamilya so makatalona ed pangasikaso ra ed namparan pisikal tan say espiritual iran pankaukolan na pamilya ra, ta onia so isisipan nen Jehova ed saramay sitotoor a manlingkor ed sikato: “Agtaka naani taynan tan agtaka naani ikaindan.” (Hebreos 13:5) On, anggan diad mairap a daldalin, sitatalonan naabet na Kristianos so angat a taryaan so sankaabungan da!

[Saray paimano ed leksab]