Bilay Kayari na Ipapatey​—Panon, Iner, Kapigan?

GAGARANTIYAAN a mismo na Manamalsa tan Manangiter-na-Bilay ed too a say ipapatey na too et agto labay ya ibagan panampot na bilay a maando. Niarum ni, ipapaseguro ed sikatayo na Dios ya aglambengat posiblen manbilay lamet ed sakey nin limitadon dukey na bilay noagta pian manbilay a walay ilalon aglan balot onarap ed ipapatey lamet! Antikey, balet sitatalek so impangikuan nen apostol Pablo: “Sikato [Dios] so pinaletan to ed saray amin a sikato so pinaoli to [Kristo Jesus] ed bilay a nanlapu ed saray inatey.”​—Gawa 17:31.

Siempre, siansian agto ni naebatan so taloran manunan tepet: Panon a nabilay lamet so inatey lan too? Kapigan nagawa iya? Iner so kiwalaan na balon bilay? Diad sankamundoan, nanduruma so ebat ed sarayan tepet, balet say importantin tombok ed panitermina ed katuaan na pamaakaran et say suston pakatalos ed no anto so nagagawa ed totoo diad panaon na ipatey da.

Immortalidad Ta so Ebat?

Say sakey a malaknab a sisiaen et say sakey a kabiangan na amin a totoo et immortal tan saray laman da lambengat so ompatey. Maseguron nadngelan mo la so ontan ya ibabaga. Sayan kabiangan ya ibabagan immortal so natutukoy balanglan bilang “kamarerwa” odino “espiritu.” Ibabagan naliliktaran to so ipatey na laman tan mantultuloy a manbilay ed arum a pasen. Diad tua, say ontan a sisiaen so agnanlapud Biblia. Tua, saray Hebreon karakter na Biblia so nanilalo ed bilay kayari patey, balet aliwan diad kiliktar na sakey ya immortal a kabiangan da. Sitatalek iran nanilalo ed arapen a kioli ed bilay diad dalin ed panamegley na mamilagron kioli.

Say patriarkan si Abraham so sakey a matalonggaring ya alimbawa na sakey a walaan na pananisia ed arapen a kioli na inaatey. Onia so ibabaga ed sikatayo na Hebreos 11:17-19, diad panideskribe ed inkamabulos nen Abraham a mangibagat ed anak ton Isaac: “Lapu ed pananisia, si Abraham, sanen sikato so asali, insaklang to si Isaac, . . . a momotekteken to ya anggan dia ed saray inatey ni, nayarian na Dios so mamaalagey ed sikato; diman met so pinawilan to ya angawat ed aliling,” lapud agkinaukolan na Dios a nibagat si Isaac. Say sakey nin mamapaneknek ed asasakbay a sisiaen na Israelitas et sikaray nabilay lamet diad saginonor a panaon (imbes ed pakawalaan na tampol a katuloyan na bilay diad espiritun ayaman), onia so insulat nen propeta Oseas: “Dondonen ko ra naani a manlapu ed pakayari na Sheol [say kaslakan a lubok na katooan]; dondonen ko ra naani a manlapu ed patey.”​—Oseas 13:14.

Kanian kapigan linmesa ed Judion kaisipan tan sisiaen so ideyan nisipor ed too so immortalidad? Bibidbiren na Encyclopaedia Judaica a “nayarin saman so lapud impluensya na Griego a niwala ed Judaismo so doktrinan immortalidad na kamarerwa.” Anggaman kuan, siansian anisia iray debotadon Judio anggad panaon nen Kristo tan nanilalo ed arapen a kioli. Natalosan tayon malinew iya diad impitongtong nen Jesus ed si Marta diad impatey na agi ton si Lazaro: “Inkuan ed satan nen Marta ed Jesus: ‘Katawan, no komon ta wadia ka, ag-inatey so agik.’ . . . Si Jesus kuanto ed sikato: ‘Si agim onoli ed bilay.’ Kuan nen Marta ed sikato: ‘Amtak ya onoli sano kioli ed kaunoran ya agew.’”​—Juan 11:21-24.

Kipapasen na Inaatey

Dia lamet, agkaukolan a padesiran so pamaakaran. Say simplin katuaan na Biblia et say inaatey so “nauugip,” andiay-pakaamta, tan sigpot ya andiay liknaan odino pikakabat. Say ontan a katuaan so agnipresenta ed komplikado, mairap-a-talosan a paraan diad Biblia. Konsideraen pa irayan mainomay-a-talosan a kasulatan: “Ta saray mabilay amta ra a sikara ompatey ira; balet saray inaatey agda amta so bengatla . . . Anggan anto a say limam naromog to a gawaen, sikato so gawaen mo ed pakapanyarim, ta anggapo so gawa no kanonotan, no pakaamta no kakabatan dia ed Sheol, a laen mo.” (Eclesiastes 9:5, 10) “Agyo iyan so panmatalek yo ed saray prinsipe, nisay dia ed anak na too, a dia ed sikato anggapo so tulong. Say panlinlinawa to ompaway, sikatoy ompawil ed dalin to; dia ed satan lanlamang ya agew saray nonot to natawtaw ira.”​—Salmo 146:3, 4.

Natalosan sirin no akin a tinukoy nen Jesus so patey bilang sakey ya ugip. Inrekord nen apostol Juan so tongtongan ed baetan nen Jesus tan saray babangatan to: “Kuanto ed sikara: ‘Si kaaro tayo’n Lazaro naugip, ingen onla ak pian sikato so liingen ko ed ugip.’ Kanian saray babangatan inkuan da ed sikato: ‘Katawan, no naugip, onbangon naani.’ Bang si Jesus sinalita to so nipaakar ed inpatey nen Lazaro. Balet inisip da’n sinalita to so panagpainawa ed ugip. Kanian saman la inkuan nen Jesus ed sikara ed maliwawa: ‘Si Lazaro inatey.’”​—Juan 11:11-14.

Ompatey so Interon Persona

Say proseso na ipapatey na too so manasaglawi ed interon persona, aliwan ipatey labat na laman. Unong ed malinew a Biblikon balikas, nepeg tayon ikuan a say too so andian na immortal a kamarerwa a makaliktar ed ipatey na laman to. Malinlinew ya ibabaga na Kasulatan ya ompatey so kamarerwa. “Nia! Amin a kamarerwa kien ko. Singa say kamarerwa na amin ontan met so kamarerwa na anak a laki kien ko. Say kamarerwa a mankasalanan ompatey naani.” (Ezequiel 18:4) Anggapoy pakanengnengan ya asalita iray salitan “immortal” odino “immortalidad” a nikuan a niwala ed katooan.

Onia so makapainteres ya impormasyon ya ibabaga na say New Catholic Encyclopedia ed Hebreo tan Griego iran salitan nipatalos a “kamarerwa” diad Biblia: “Say kamarerwa ed DS [Daan a Sipan] et nepeš, diad BS [Balon Sipan] [psy·kheʹ]. . . . Say nepeš so nanlapud orihinal a lamot a nayarin kabaliksan toy panlinawa, tan diad ontan . . . lapud say linawa et pakapangibiigan ed mabilay manlapud inatey, say nepeš sirin et kabaliksan toy bilay odino dili odino say mismon bilay labat. . . . Anggapoy dichotomy [dibisyon ed duaran kabiangan) na laman tan kamarerwa ed DS. Anengneng na Israelita iray bengatla a peteg, diad inkainteramenti ra, tan diad ontan et inkonsidera toray totoo bilang persona tan aliwan tugyop na nanduruman kabiangan. Say terminon nepeš, anggaman impatalos ed salita tayon kamarerwa, so agbalot mankabaliksan a kamarerwan sian manlapud laman odino indibidual a persona . . . Say terminon [psy·kheʹ] ed BS a salita et kasimbangan toy nepeš. Mankabaliksan itan na panlalapuay bilay, say bilay mismo, odino say bilay na pinalsa.”

Diad ontan et natalosan mo a diad panaon na ipatey, say datin mabilay a persona, odino mabilay a kamarerwa, et anggapo la. Say laman so ompawil ed “dabok” odino diad saray elemento na dalin balanglan diad kalkalnan paraan diad kiponpon tan insan nabulok odino tampolan diad pamool. Inkuan nen Jehova ed si Adan. “Lapud sika dabok ka dia ed dabok ompawil ka.” (Genesis 3:19) Sirin, panon a posible so bilay kayari patey? Satan so lapud wala ed memorya na Dios so toon inatey. Walaan si Jehova na mamilagron pakayari tan abilidad a mamalsa na totoo, kanian agmakapasurprisa a diad memorya to et nayarian ton ipreserba so rekord na inkatoo na indibidual. On, amin ya iilaloan na saman a sakey a manbilay lamet so mandedependi ed Dios.

Saya so talos na salitan “espiritu,” ya asalitan ompapawil ed Dios ya angiter ed satan. Diad panideskribe ed sayan nansumpalan, onia so isasalaysay na apuyanan a managsulat na libroy Eclesiastes: “Tan say dabok ompawil ed dalin a singa sikato nen saman tan say espiritu ompawil ed Dios ya angiter ed sikato.”​—Eclesiastes 12:7.

Say Dios labat so makapamilay ed sakey. Sanen pinalsa na Dios so too ed Eden tan insibok ed eleng to so “linawa na bilay,” likud ni ed impamano na dagem ed saray bala nen Adan, pinagmaliw nen Jehova a say puersa-na-bilay so mamabiskeg ed amin a selula ed laman to. (Genesis 2:7) Lapud nayarin nipasa iyan puersa-na-bilay manlapud atateng a paarap ed ananak diad panamegley na panag-nginew tan panag-anak, say bilay na too so manepeg a nibagan nanlapud Dios anggaman, siempre, agamoran ed panamegley na atateng.

Kioli​—Sakey a Maliket a Panaon

Say kioli so agnepeg ya ipakabaliksan a reinkarnasyon, ya anggapoy naromog a suporta ed Masanton Kasulatan. Say reinkarnasyon et say sisiaen a kayarin ompatey so sakey a too, sikatoy nianak lamet ed sakey odino onsulok nin mantutumbokan a kiwawala. Saya so ibabagan niwalad balanglan atagtagey a kipapasen odino abebbeban kipapasen na kiwawala no ipareng ed apalabas a bilay na sakey, dependi ed no anton rekord so agawaan legan na apalabas ya impanbilay. Unong ed sayan sisiaen, say sakey so nayarin “nianak lamet” balanglan sakey a too odino bilang sakey ya ayep. Saya so onkontran tuloy ed saray bangat na Biblia.

Say salitan “kioli” so nipatalos manlapud Griegon salitan a·naʹsta·sis, a literal a mankabaliksan na “iyalagey lamet.” (Saray Hebreon managpatalos ed Griego so angipatalos ed a·naʹsta·sis a mipetekan ed say Hebreo iran salitan techi·yathʼ ham·me·thimʹ, mankabaliksan na “ibabangon na inaatey.”) Sasaglawien na kioli so pangipawil lamet ed inkatoo na indibidual, a satan ya inkatoo so insimpen na Dios ed memorya to. Unong ed linawa na Dios parad indibidual, say too so nipawil ed balanglan atooan a laman odino sakey ya espiritun laman; ingen nakabatan mo ta wala ni ed sikato so parehon personalidad tan memorya sakbay na impatey to.

On, sasalitaen na Biblia so duaran klase na kioli. Say sakey so kioli ed tawen a walaan na espiritun laman; saya so daiset a bilang. Awalaan si Jesu-Kristo na ontan ya inkioli. (1 Pedro 3:18) Tan impaamta ton satan so naeksperiensia na saray apili ed limog na saray mananumbok ed bakat to, ginmapo ed saray matoor ya apostoles, ya angiteran to na sayan sipan: “Ta onlaak a mangiparaan na pasen ya onkana’d sikayo. . . . Onlaak dia lamet tan awaten takayo ed inkasiak, pian no iner so kawalaan ko, diman makapanayam kayo met.” (Juan 14:2, 3) Tutukoyen na Biblia iya bilang say “unona a kioli,” unona ed panaon tan ed ranggo. Diad ontan et dedeskribien na Kasulatan iraman so apaoli ed mangatatawen a bilay bilang saserdote na Dios tan manuuley bilang arari a kaiba nen Kristo Jesus. (Apocalipsis 20:6) Sayan “unonan kioli” so parad limitadon bilang, tan ipaparungtal na mismon Kasulatan a 144,000 labat so naala manlapud limog na matoor a lalaki tan bibii. Kaukolan dan paneknekan so katooran da ed si Jehova a Dios tan ed Kristo Jesus anggad ipatey da, ya aktibon mantatasi ed arum nipaakar ed pananisia ra.​—Apocalipsis 14:1, 3, 4.

Agpanduaruwaan, say kioli na inaatey et sakey a panaon na baleg a liket parad saraman so napaoli ed bilay diad tawen. Balet say liket so ag-angangga ditan, lapud nisipan met so sakey a kioli ed bilay dian mismo ed dalin. Saratan ya apaoli so miulop ed ag-alimitaan a bilang ya akaliktar ed anggaan na sayan marelmeng a sistema. Kayarin anengneng nen apostol Juan so melag a bilang a kualipikado ed mangatatawen a kioli, sikatoy naikdan na sakey a pasingawey a “sakey a baleg ya ulop, [a] sikato so agnayari a bilangen na too a nanlapu ed balang nasyon tan amin na saray kailalakan tan salita.” Agaylan maliket a panaon a sano minilyon, binilyon ni ingen, so nabilay lamet diad dalin!​—Apocalipsis 7:9, 16, 17.

Kapigan Itan?

Magmaliw a magano labat so antokaman a gayaga tan liket no saray inaatey so nabilay lamet ed sakey a dalin a napno na gulaan, panagpaagus na dala, polusyon, tan karawalan​—singa say kipapasen natan. Andi, say kioli so nepeg a manalagar ed kiletneg na “[sakey] a dalin a balo.” Isipen pa, sakey a planetan alinisan na totoo tan saray institusyon ya anggad natan et ompatnag a determinadon maneral ed dalin tan maneral ed karakpan to, nilikud ed agnibagan sinagem ya itatarok da ed saray manaayam to.​—2 Pedro 3:13; Apocalipsis 11:18.

Mapatnag, say panaon parad inkalapagan a kioli na katooan so diad arapen ni. Ingen say maong a balita et agla mabayag itan. Tua, satan so nepeg a manalagar ed pangangga na sayan peles a mauges a sistema na bengabengatla. Anggaman ontan, daakan ya ebidensya so mamapaneknek a say panaon parad biglan ibetag na “baleg ya irap” so asingger la, a mansumpal ed “bakal na baleg ya agew na Dios”​—kaslakan a natutukoy bilang Armagedon. (Mateo 24:3-14, 21; Apocalipsis 16:14, 16) Saya so mangekal ed amin a karelmengan manlapud sayan marakdakep a planeta, say Dalin. Ontumbok ed satan et say Sanlibon Taon ya uley nen Kristo Jesus, sano say dalin so magmaliw lan paraison kipapasen.

Ipaparungtal na Biblia a legan na sayan Milenyon uley, say kioli na totoon inaatey so nagawa. Insan nasumpal so sipan nen Jesus ya insipan to legan a wadiad dalin: “Agkayo mankelaw ed saya, ta onsabi oras ya amin so saray wala ed saray lubok narengel da so boses to et ompaway ira . . . nipaakar ed kioli.”​—Juan 5:28, 29.

Epekto na Ilalon Kioli

Agaylan makapakelkelaw ya ilalo parad arapen iyan iilaloan a kioli​—sakey a panaon sano saray inaatey so nabilay lamet! Agaylan satan so makapaseseg ed sikatayo legan ya aarapen tayo so irap na itatatken, sakit, ag-iilaloan iran kalamidad tan kaermenan, tan anggan say agew-agew a desdes tan problema ed bilay! Satan so mangekal ed ot-ot na patey​—agsigpot a mangekal ed kaermenan noagta mangibiig ed sikatayo manlapud saraman so andian na ilalo ed arapen. Binidbir nen apostol Pablo iyan makaligliwan epekto na ilalon kioli ed oniaran salita: “Et agmi labay komon ya onpasen kayo ya andi amta, agagi, no nipaakar ed saray naugip; pian agkayo onermen unong na singa saray arum ya anggapo so ilalo ra. Ta no sisiaen tayo a si Jesus inatey tan inmolin binmilay, ontan met saray naugip ed Jesus awiten ira na Dios naani a piulopen ed sikato.”​—1 Tesalonica 4:13, 14.

Nayarin naeksperiensia tayo la so katuaan na sananey ya obserbasyon a ginawa na taga-Bukig a laki a si Job: “Namumugay so too a singa bengatlan abulok, singa kawes a kakanen na saray bigis. Say too so nianak ed bii daiset iray agew to, tan napno ed gonigon. Ombuskag a singa rosas tan onkuririt; singa anino, tan agmagnayon.” (Job 13:28–14:2, New International Version) Sikatayo met so makaamta ed ag-inkamaseguro na bilay tan ed makapataktakot ya inkapeteg a say “panaon tan ag-iilaloan iran nagawa” so nayarin ondapo ed siopaman ed sikatayo. (Eclesiastes 9:11) Segurado, anggapo ed sikatayo so manggayaga ed panonot ed iyaarap ed proseso na ipapatey. Siansia, say seguradon ilalo na kioli so ontutulong a mangekal ed alablabas a takot ed ipapatey.

Napaseseg, sirin! Manilalo ed lagpas na posiblen iyuugip ed patey diad kabilay lamet ed panamegley na mamilagron kioli. Sitatalek a manilalo ed arapen ed ilalon bilay ya ag-mangangga, tan niarum ed sayan gayaga so pakaamtan say ontan ya abenditon panaon et diad asingger ya arapen.