Tuan Kareenan—Panlalapuan To?
“Sikato [Jehova] patundaen to so bakabakal angga ed sampot na dalin.”—SALMO 46:9.
1. Anton makapakelaw a sipan nipaakar ed kareenan so naromog tayo ed propesiya nen Isaias?
“SAY gawa na inkatunong sikato naani so deen; et say kasumpalan na inkatunong, inkaulimek tan panmatalek lawas. Et say baley ko manayam naani ed mareen a panag-ayaman; tan dia ed maligen a paspasen, tan dia ed saray mareen a panpainawaan.” (Isaias 32:17, 18) Agaylan marakep sipan! Satan so sipan na tuan kareenan ya itarok na Dios.
2, 3. Diskribien so tuan kareenan.
2 Balet, anto so tuan kareenan? Inkaandi ta labat na bakal? Odino sakey labat a panaon a panparaan na nasyones parad ontumbok a bakal? Kugkugip ta labat so kareenan? Saratan so tepet a ditan et nakaukolan tayoy napanmatalkan iran ebat. Unona, say tuan kareenan so mas ni nen say kugip labat. Palumbasan na kareenan ya insipan na Dios so antokaman a nayarin isipen na sayan mundo. (Isaias 64:4) Aliwa itan a kareenan ed loob labat na pigaran taon odino pigaran dekada. Magnayon itan! Satan a kareenan so aliwan parad pigpigaran apalaboan a totoo labat—sasayakupen to so tawen tan dalin, angheles tan totoo. Sasabien to so totoo ed amin a nasyon, poli, pansasalita, tan kolor. Anggapo so makasamben, makaamper, makapasaew ed satan.—Salmo 72:7, 8; Isaias 48:18.
3 Say tuan kareenan et kabaliksan toy agew-agew a kareenan. Kabaliksan toy ibangon a kinabuasan ya anggapoy sankanonot a bakal, ya agpanaburidoan so arapen mo, arapen na ananak mo, arapen ni ingen na saray apom. Kabaliksan toy sigpot a kareenan ed nonot. (Colosas 3:15) Kabaliksan ton anggapo lay krimen, anggapo lay karawalan, anggapo lay naapag-apag a pamilya, anggapo lay andiay-ayaman a totoo, anggapo lay totoon naeerasan odino nakeketel, tan anggapo lay kaandiay-ilalo tan isasaew. Mas marakep ni nen say satan et say kareenan na Dios et kabaliksan toy sakey a mundon andian na sakit, ot-ot, ermen, tan ipapatey. (Apocalipsis 21:4) Agaylan sankaabigan so ilalo tayon panggayagaay tuan kareenan a maando! Agta saya imay nengneng na kareenan tan liket a panpipirawatan tayon amin? Agta saya so nengneng na kareenan a kaukolan tayon ipikasi tan kimeyan?
Sinmaew Iran Sagpot na Katooan
4. Antoran sagpot parad kareenan so insekar la na nasyones, tan tekep na antoran resulta?
4 Dakel lan siglo a pantotongtongan na totoo tan nasyones so kareenan, pandedebatian so kareenan, tan nanpipirma la na nilasus a paknaan nipaakar ed kareenan. Antoy resulta? Diad apalabas a 80 taon, mabitar a naynay a walaray manbabakal a nasyon odino grupo. Malinew, maatap so kareenan ed katooan. Kanian say tepet so, Akin ya amin a sagpot na too pian mangiletneg na internasyonal a kareenan et sinmaew, tan akin ya agsarag na toon itarok so magnayon a tuan kareenan?
5. Akin a saray sagpot na katooan parad kareenan so lawas onsasaew?
5 Say simplin ebat et say katooan so ag-ombabaling ed tuan lapuan na tuan kareenan. Diad silong na impluensya nen Satanas a Diablo, angiletneg laray totoo na saray organisasyon ya abiktima lapud dilin kakapoyan tan kaugsan da—say agum tan ambisyon da, say pankaliktan da na pakayari tan inkapromininti. Nankolehyo ira tan angiletneg na saray muyongan tan grupo na saray managsukimat, ya anggapo lay inisip noagta saray paraan na pakalames tan paneral. Iner a lapuan so kipapaarapan na totoo? Iner so paniilaloan da?
6, 7. (a) Anton rekord so ginawa na Liga na Nasyones parad inkasikato? (b) Anto so rekord na Nasyones Unidas?
6 Nen 1919, nanmatalek iray nasyon ed Liga na Nasyones parad magnayon a kareenan. Saman ya ilalo so akusbo nen 1935 sanen nilusob nen Mussolini so Etiopia tan nen 1936 sanen tinmerak so sibil a bakal ed España. Naandipat nen 1939 so Liga diad imbetag na Guerra Mundial II. Say nikuan a kareenan so aglabat anggan binmayag na 20 taon.
7 Komusta balet so Nasyones Unidas? Akapangitarok ta na peteg ya ilalo parad manbayag a kareenan ed sankadalinan? Andin balot. Masulok a 150 a bakal tan armado a labanan so agawa la nanlapulad inkiletneg to nen 1945! Agpankelawan a si Gwynne Dyer, taga-Canada ya iskolar ya aaralen toy bakal tan saray sengegan to, so aniskribi ed UN bilang “sakey ya asosasyon na saray umaanop a nagmaliw a managprotekta aliwan ulopan na sasanto,” tan “anggapoy nagagawaan to noagta tongtongen labat itan.”—Ikompara so Jeremias 6:14; 8:15.
8. Anggaman ed pantotongtong da nipaakar ed kareenan, anto so gagawaen na nasyones? (Isaias 59:8)
8 Anggaman pantotongtongan da so kareenan, tuloy ni pangiimbento tan pamapawala na armas na nasyones. Saraman met lanlamang a bansa a mangiisponsor na pantotongtong nipaakar ed kareenan so mabetbet a sikaran mismo so mangidadaulo ed panamawala na saray ayura. Lapud mabiskeg ya interes ed komersyo ed sarayan bansa a niyaalibansa iray makapatey ya armas, pati ed makapataktakot a land mines a mamapatey odino mamabaldado ed onliligada’d 26,000 a sibilyan a wala-lad-edad tan ugugaw ed kada taon. Say agum tan panagsaol so mamapakiwas ed sikara. Kabiangan na internasyonal a nigosyo na armas so panagpasuksok tan panagkupit. Satan so yayamanan na arum a politiko.
9, 10. Anto so naiimatonan na saray eksperto ed mundo nipaakar ed saray bakal tan saray gunaet na too?
9 Nen Disyembre 1995, inmapilo so Polako a physicist ya analo na Nobel Peace Prize a si Joseph Rotblat ed nasyones ya itunda ra lay panpaparakelan na armas. Inkuanto: “Say mogmon dalan a naamper [so balon panpaparakelan na armas] et say pangupot a maminpinsan ed bakal.” Diad padisir yo et nagawa ni kasi iya? Nanlapulad 1928 a manpatuloy, 62 a nasyon so nampirma na Kellogg-Briand Pact, ya isesebel da so bakal bilang dalan na panresolbi ed agpantatalosan. Malinlinew ya indemostra na Guerra Mundial II ya anggapoy kana na satan a paknaan.
10 Diad katuaan to, naynay a babeng iray bakal ed iyaaligwas na katooan. Singa insulat nen Gwynne Dyer, “baleg so betang na bakal ed sibilisasyon na too, tan say awaran to so singa kadaan met na sibilisasyon.” On, ngalngalin amin a sibilisasyon tan imperyo so walaan na dederlengen iran palbayani ed militar, matalonggaring ya armada, bantog a panlalaban, sagrado iran akademya militar, tan alusbon ayura. Balet kabkabat so siglo tayo lapud bakal nen say dinanman nin arum a siglo, namparan diad inkamakaderal tan ed inkatigway na bilay.
11. Anton manunan sengegan so nibabaliwala na saray lider ed mundo diad pangegemtan da na kareenan?
11 Mapatnag ya ibabaliwala na saray lider ed mundo so walaay-kakabatan a balikas ed Jeremias 10:23: “O Jehova, amtak a say dalan na too anggapo ed sikato lanlamang. Aliwa a wala ed too a manakar a mangitonton ed saray kurang to.” No nibabaliwala so Dios, anggapo so tuan kareenan. Labay to kasin ibaga sirin ya agnapaliisan so bakal na sibilisadon sosyedad? Labay to kasin ibaga a say kareenan—say tuan kareenan—et imposiblin kugkugip?
Pangamta ed Sengegan
12, 13. (a) Anto so ipaparungtal na Biblia no nipaakar ed manuna, agnanengneng a sengegan na bakal? (b) Panon ya ipapabeneg nen Satanas so katooan manlapud peteg a solusyon ed saray problema na mundo?
12 Pian naebatan iratan a tepet, kaukolan a talosan tayoray sengegan na bakal. Malinlinew a sasalitaen na Biblia a say rebelyoso ya anghil a si Satanas so orihinal ya “akapatey” tan “matila” tan “say sankamundoan mandokdokol ed kaugsan.” (Juan 8:44; 1 Juan 5:19) Antoy gagawaen to pian niyalibansa toray pakana to? Oniay nabasa tayo ed 2 Corinto 4:3, 4: “Anggan say ebanghelyo tayo asakbongan ni, asakbongan ed saray nabalang, et dia ed saramay say dios na sayan panaon binulag to so kaisipan da lapud agpanisia, pian say silew na ebanghelyo na gloria nen Kristo a sikato so talintao na Dios, agkomon onsinag ed sikara.” Gagawaen nen Satanas so amin a posibli pian nipabeneg to so katooan ed Panarian na Dios bilang say solusyon na saray problema na mundo. Bubulagen tan isusuwawi toray totoo diad panamegley na saray manangapag a sosyal, politikal, tan relihyoso iran isyu, ta pian ompatnag iraya a mas importanti nen say pananguley na Dios. Say sakey ya agano nin alimbawa et say sankamundoan ya itutulasok na nasyonalismo.
13 Iyaalibansa nen Satanas so nasyonalismo tan tribalismo, say panisia ed inkasuperyor na sakey a nasyon, rasa, odino tribu ed sananey. Mamapapawil tan mamapawala na dakerakel a bakal tan panlalaban so abayag lan nilamot a panggugulaan ed linmabas laran siglo. Impasakbay na direktor-heneral na UNESCO, si Federico Mayor, iyan tendensya: “Anggan saray lugar a datin say inkamaabuloy so kasmak, say ikiling ed xenophobia [takot ed saray taga biek taew] so lalon napapatnagan, tan say panangidumaduma lapud lugar odino rasa a singano tinmunda la ed apalabas so naynay a narerengelan.” Anto so resulta? Say makapataktakot a palanit a panagpatey diad datin Yugoslavia tan say palanit a panagpatey na saray tribu ed Rwanda so duara labat ya inkagawan nagmaliw a balita ed mundo.
14. Panon so pangililitrato na Apocalipsis 6:4 ed bakal tan say epekto to’d panaon tayo?
14 Impasakbay na Biblia a diad panaon na anggaan na sayan sistema, sakey a mangapuy-apuy-kolor a kabayo, a mangisisimbolo na bakal, so manalibandos ed intiron dalin. Oniay nabasa tayo ed Apocalipsis 6:4: “Tan pinmaway so sananey a kabayo, sakey a kabayo ya ambalanga; et say wala a manyurong ed tapew to naitdan na pakayari a mangekal na deen ed dalin tan pian manpapateyan so sakey tan sakey; tan naitdan na sakey a baleg a kampilan.” Nanlapulad 1914 et nanenengneng tayo la iyan simbolikon akakabayo ‘a mangeekal na kareenan,’ tan saray nasyon so tuloytuloy ed panlalaban tan pibabakal da.
15, 16. (a) Anto so betang na relihyon ed saray bakal tan panpapateyan? (b) Panon so panangikuenta nen Jehova nipaakar ed gagawaen na saray relihyon?
15 Walay agnalingwanan a betang na relihyon ed sarayan bakal tan panpapateyan. Baleg so betang na makabalang ya impluensya na palson relihyon ed maralan pakatongtongan na katooan. Insulat na Katolikon teologo a si Hans Küng: “Agnasuppiat ya agmarakep tan makaderal a maong so impluensya [na saray relihyon] nipaakar ed satan. Eebatan da so dakerakel a pipupuligesgesan, marala a labanan, on, saray ‘relihyoson bakal’; . . . tan wala met so eebatan na satan ed duaran guerra mundial.”
16 Panon so panangikuenta nen Jehova a Dios ed impibali na palson relihyon ed saray panpapateyan tan bakabakal? Say panangukom na Dios ed palson relihyon, so singa nirekord ed Apocalipsis 18:5, kuanto: “Saray kasalanan to sinmabi ra angga ed tawen, tan say Dios anonotan to so kaugsan to.” Say pibibiang na palson relihyon ed saray mapolitikan manuley ed mundo so nansumpal ed ontan a pankakasalanan ed dala, a singano abunton iran kasalanan, ya agnayarin ibaliwala na Dios. Agmabayag et kompletoen ton ekalen iyan manasamben legay kitatarok na tuan kareenan.—Apocalipsis 18:21.
Say Dalan a Mamaarap ed Kareenan
17, 18. (a) Akin ya aliwa labat lan kugip so panisia a posibli so andi-anggaan a kareenan? (b) Anto la so agawaan nen Jehova pian nipaseguro ya onsabi itan a tuan kareenan?
17 No agnitarok na totoo so tua tan manbayag a kareenan, diad panamegley na saray ahensya a singa say Nasyones Unidas, panlapuan sirin na tuan kareenan, tan panon? Sakey labat kasi ya agrealistikon kugip so panisia a posibli so andi-anggaan a kareenan? Andi no ibaling tayo ed suston lapuan na kareenan. Tan siopa itan? Oneebat so Salmo 46:9 diad pangibabaga ed sikatayon si Jehova et “patundaen to so bakabakal angga ed sampot na dalin. Sikato balbalen to so bekang, tan puteren to a mankadua so gayang; sikato ipool to so karosa ed apuy.” Tan inggapo la nen Jehova a panganggaen iray bakal tan itarok so tuan kareenan. Panon? Diad impamayurong to ed si Kristo Jesus ed makanepegan a trono na Panarian to nen 1914 tan diad pangiyaalibansa ed sankabalgan ya edukasyonal a kampanya parad kareenan diad awaran na katooan. Saray mapropetikon salita na Isaias 54:13 so mamapaseguro ed sikatayo: “Amin iray anak mo nibangat ira ed Jehova, et baleg naani deen na saray anak mo.”
18 Iyiilustra na sayan propesiya so prinsipyo a kada epekto et walaan na sengegan. Nisengeg ed saya, say panagbangat nen Jehova—say sengegan—pasimbaloen toray maguerran totoon magmaliw a maaro-ed-kareenan a walaay pikakareenan ed Dios. Say epekto et say impakasimbalo na puso a pagmaliwen toy totoon manangaro ed kareenan. Nilalaknab ni ingen iyan panagbangat a mamapasimbalo ed kapusoan tan kanonotan na totoo ed sankamundoan legan ya aaligen na minilyon a totoo so uliran na say “Prinsipi na Kareenan,” si Jesu-Kristo.—Isaias 9:6.
19. Anto so imbangat nen Jesus nipaakar ed tuan kareenan?
19 Tan anto ta so imbangat nen Jesus nipaakar ed tuan kareenan? Agto labat sinalita so nipaakar ed kareenan ed baetan na saray nasyon noagta ontan met ed kareenan ed baetan na totoo tan ed akindalem a kareenan a manlalapud maong a konsiensia. Diad Juan 14:27, nabasa tayo iray salita nen Jesus ed papatumbok to: “Say kareenan so itila’ko ed sikayo, say kareenan ko iter ko ed sikayo. Aliwan singa panangiter na mundo, so pangiter ko ed sikayo. Agnagonigon so puso yo, agmet sitatakot.” Panon a midumaan so kareenan nen Jesus ed kareenan na mundo?
20. Diad anton paraan ya itarok nen Jesus so tuan kareenan?
20 Unona, say kareenan nen Jesus so nikonekta ed mensahe na Panarian to. Amta to a say matunong a mangatatawen a gobierno to, a tibukelen nen Jesus tan 144,000 a miuley ed sikato et panganggaen da ed satan so bakal tan saray mahilig ed bakal. (Apocalipsis 14:1, 3) Amta to a mangitarok itan na mareen iran kipapasen na Paraiso ya inyopresi to ed saginonor ed samay mauges ya inatey ed dikingan to. Sikatoy ag-inopresian nen Jesus na sakey a lugar ed mangatatawen a Panarian, noagta inkuanto: “Tua kuan ko ed sika ed sayan agew, Sika so kaibak naani ed Paraiso.”—Lucas 23:43, NW.
21, 22. (a) Anton makapakelaw a makaligliwan ilalo so ilalaktip na tuan kareenan? (b) Anto so nepeg tayon gawaen pian nanengneng itan a bendisyon?
21 Amta met nen Jesus a say Panarian to so mangitarok na ligliwa ed amin na saramay inateyan a mangaagamil na pananisia ed sikato. Lalaktipen na kareenan to so makapakelkelaw a makaligliwan ilalon kioli. Tandaan iray makapaseseg a salita ton naromog ed Juan 5:28, 29: “Agkayo mankelaw ed saya, ta onsabi oras, ya amin so saray wala ed saray lubok narengel da so bosis to, et ompaway ira; saray nanggawa na maong, nipaakar ed kioli ed bilay; bang saray nanggawa na mauges, dia met ed kioli ed bilay ed kaukom.”
22 Tatalaranan yo ta itan a panaon? Inateyan kayo ta la na saray inad-aro? Panpirawatan yo ta a napinengnengan ira lamet? Awaten sirin so kareenan ya iyoopresi nen Jesus. Nawalaan kayo na pananisia a singa ed si Marta, agi nen Lazaro, a kuanto ed si Jesus: “Amtak ya onoli ed bilay sano kioli ed kaunoran ya agew.” Balet imanoen pa so makapaliket ya ebat nen Jesus ed si Marta? “Siak so kiolian, tan say bilay. Say manisia ed siak, anggan inatey la nabilay ni. Sisiaen mo ya?”—Juan 11:24-26.
23. Akin a say suston pikakabat ed Salita na Dios so makana ed pakagamor na tuan kareenan?
23 Makapanisia kayo met tan nagunggunaan manlapud satan a sipan. Panon? Diad pangala na suston pikakabat ed Salita na Dios. Imanoen no panon ya indanet nen Pablo so kaimportantian na suston pikakabat: “Andi-tunda min mankerew tan manggawa na pikakasi a nipaakar ed sikayo, pian napano kayo komon na kakabatan na linawa yo ed amin a karunongan a maespiritu tan pakatalos. Mankurang kayo a makana ed Katawan ya onarap ed amin a makapaliket, mamabunga ed ganaganan maabig a gawa, tan onbaleg ed kakabatan na Dios.” (Colosas 1:9, 10) Kombinsien kayo na sayan suston pikakabat a si Jehova a Dios so lapuan na tuan kareenan. Ipaamta met na satan ed sikayo no antoy nepeg yon gawaen natan ta pian makapiulop kayo ed salmista diad pangibagan: “Siak ondukol ak naani ed kareenan tan naugip ak, ta sika labat, Jehova, so mamaayam ed siak ed andi kaatapan.”—Salmo 4:8.
Kasin Nisalaysay Yo?
◻ Akin a lawas onsasaew iray sagpot na too parad kareenan?
◻ Anto so sengegan na bakal?
◻ Akin a say magnayon a kareenan et realistiko?
◻ Anto so lapuan na tuan kareenan?
[Litrato ed pahina 8]
Aliwan kugip so tuan kareenan. Satan so sipan na Dios
[Litrato ed pahina 10]
Nanlapulad 1914 say simbolikon akakabayo ed mangapuy-apuy-a-kolor a kabayo so angekal ed deen manlapud dalin
[Litrato ed pahina 11]
Kasin nitarok na relihyon tan NU so kareenan?
[Credit Line]
UN photo