‘Say Maaro ya Abig na Linawam Magmaong nen say Bilay’

Unong ed Salaysay nen Calvin H. Holmes

Diad saman et Disyembre na 1930, tan kasumsumpal kon ginatasan iray baka sanen sinmabi si Tatay a nanlapun binmisita ed kaabay. “Sayan libro so impabayes nen Wymann ed siak,” so inkuanto leleg ya uuyosen to’d bulsa to so asul a palapagan. Atituloan itan na Deliverance, ya impalapag na Watch Tower Bible and Tract Society. Mataltalag si Tatay a manbasa na antokaman, balet binasa toy libro anggad lablabi la.

SAGINONOR, binmayes ni na arum a libro si Tatay, a walaan na saray titulon Light tan Reconciliation, a pareho met iray manangipalapag. Nalmo toy daan a Biblia nen Nanay tan anggad lablabi a manbabasa diad liwawa na lamparaan. Sakey a baleg a pananguman so agawa ed si Tatay. Diad saman a panaoy ambetel inistoryaan to kami ed loob na pigaran oras​—si inak, taloran agagik a bibii, tan siak​—legan kamin nanaapitan a nanliber ed daan a mandarlang a dalikan mi.

Inkuanen Tatay a saray totoon mangipapalapag ed saratan a libro so atawag ya Estudyante na Biblia tan, unong ed sikara, manbibilay itayo ed “saray kaunoran ya agew.” (2 Timoteo 3:1-5) Impaliwawa to a say dalin so agnaderal diad anggaay mundo noagta diad silong na Panarian na Dios et magmaliw itan a paraiso. (2 Pedro 3:5-7, 13; Apocalipsis 21:3, 4) Satan so talagan makapasagyat ed siak.

Ginmapon mangistorya ed siak si Tatay leleg a sikami mantratrabaho. Nanonotan ko ni so panuubak mi na mais sanen impaliwawa ton say ngaran na Dios et Jehova. (Salmo 83:18) Diad ontan, legay primabera na 1931, sanen 14 ko ni labat, inalak so talindeg ko parad si Jehova tan say Panarian to. Nampikasi ak ed si Jehova dia abayaglan tanemay mansanas ed beneg na abung tan masimoon kon insipan a sikatoy panlingkoran kon maando. Atenyeg la so pusok lapud maaro ya abig a linawa na makapakelkelaw a Dios tayo.​—Salmo 63:3.

Manaayam kami ed uma a ngalngali 30 kilometro manlapud St. Joseph, Missouri, E.U.A., tan kulang a 65 kilometro manlapud Kansas City. Nianak si Tatay ed melag ya abung a gawa’d troso ya impaalagey na lakik ed pueg ed uma diad asasakbay na koma-19 siglo.

Inkipasal ed Ministeryo

Diad tiagew na 1931, nadngel min sankapamilyaan ed radyo so publikon paliwawan “Say Panarian, say Ilalo na Mundo,” ya impaliwawa nen Joseph Rutherford, a presidenti nensaman na Watch Tower Society, ed kombension diad Columbus, Ohio. Asagyat so pusok, tan maliket ak ya akiiba ed si Tatay diad panangibunog na bokletan lugan toyan importantin publikon paliwawa diad saray kabkabat mi.

Diad primabera na 1932, pilimerok so akiaral ed Tastasi nen Jehova. Say kaabay mi so angimbita’d sikami nen Tatay pian ondengel ed sakey a paliwawa diad St. Joseph nen George Draper, sakey a managbiahen manangasikaso na Tastasi nen Jehova. Sanen akasabi kami, mameglepegley la so miting, tan akayurong ak ed benegan na malagkak, malapar a beneg nen J. D. Dreyer, a walaan na importantin betang ed bilay ko.

Nen Setyembre 1933, aki-asamblea kami nen Tatay diad Kansas City, a ditan et pilimerok so akibiang ed panagpulong ed publiko. Inikdan ak nen Tatay na taloran bokleta tan imbangat toak a mangibagay: “Sakey ak ed saray Tastasi nen Jehova a mangipupulong ed maong a balita na Panarian na Dios. Agpanduaruwaan a nadngelan yo la si Judge Rutherford ed radyo. Saray paliwawa to so nibrobrodkas ed masulok lan 300 ya istasyon kada simba.” Insan ko iyopresi so bokleta. Diad saman a labi, leleg a gagatasan koray baka diad uma, inisip kon satan so makatantandan agew ed bilay ko.

Agnambayag asagmak mi so panaoy ambetel, tan limitado so panagbiahe mi. Balet diad saman binisita kami nen Brother Dreyer tan say akulaw to tan tinepet da no labay koy mila ed abung da no Sabado na labi tan diman naugip. Say samploran kilometron panakar a paarap ed abung na Dreyer so makanakanan tuloy lapud akaibak ira ed ministeryo diad tinmumbok ya agew tan inmatendi ak ed Panagaral na Panag-Bantayan diad St. Joseph. Nanlapulad saman, mataltalag so agko pakapibiang ed ministeryo ed saray Simba. Makanakanan tuloy so impangipasal tan konseho nen Brother Dreyer.

Nen Setyembre 2, 1935, insimbolok so dedikasyon ko ed si Jehova panamegley na bautismo ed danum diad sakey ya asamblea ed Kansas City.

Gapoan na Legay-Bilay a Karera

Asasakbay na 1936, nanaplay ak a manlingkor bilang payunir, odino sigpot-panaon a ministro, tan niiyan ak ed listaan na saraman so manaanap na kaiban payunir. Agnambayag akaawat ak na sulat a nanlapud si Edward Stead a taga-Arvada, Wyoming. Impaliwawa to ed siak a sikatoy aka-wheelchair tan kaukolan toy tulong ed panagpayunir. Tampol kon inawat so opresi to tan aturo ak bilang payunir nen Abril 18, 1936.

Sakbay na iyalis kon miiba ed si Brother Stead, kinatongtong ak a bukor nen inak. “Anak, segurado ka a satan so labay mon gawaen?” so tepet to.

“No aliwan ontan anggapo lay kana na bilay,” so ebat ko. Naapresiak la a say maaro ya abig na linawa nen Jehova so mas importanti nen say antokaman ni.

Say panpapayunir a kaibay Ted, a tawag mi’d si Brother Stead, et agaylay abig a panangipasal. Sikatoy napno na seseg tan walaan na makapasagyat a maong a paraan ed panangipresinta ed mensahe na Panarian. Balet say nagawaan labat nen Ted et mansulat tan mansalita; agto la nigalaw ya amin a sikla to lapud rheumatoid arthritis. Ombangon ak a masakbay tan sikatoy amesen tan balbasan ko, iparanaay almusal, tan sikatoy pakanen ko. Insan ko palesan tan iparaan ko la parad serbisyo. Diad saman a tiagew nampayunir kami ed Wyoming tan Montana, a manuugip kami’d paway no labi. Manuugip si Ted ed espisyal a tarapal ya impeket ed pickup truck to, tan mangibilkag ak la’d dalin. Diad pansamposampot na satan a taon nampaabalaten ak pian manpayunir ed Tennessee, Arkansas, tan Mississippi.

Nen Setyembre 1937, pilimerok so inmatendi ed baleg a kombension diad Columbus, Ohio. Agawa iray uksoyan diman pian idauloy panagpulong tekep na pangusar ed ponograpo. Ireport mi so sakey a “setup” kada usaren mi so ponograpo. Diad sakey bulan akapangireport ak na masulok a 500 setup, tan masulok a 800 a totoo so dinmengel. Kayari impanpulong ed dakel a baley ed mamabukig a Tennessee, Virginia, tan West Virginia, naimbitaan ak a manlingkor bilang espisyal payunir ed balon kapasidad, mankimey a kaibay zone servant, bilang tawag ed saray managbiahen manangasikaso nensaman.

Dinalaw koray kongregasyon tan nisulinek iran grupo diad West Virginia​—mansiansia na duara ya anggad apatiran simba ed balang sakey​—tan idaulok so lawak a ministeryo. Insan, nen Enero 1941, aturo ak bilang zone servant. Diad saman si Nanay tan saray taloran agagik a bibii​—di Clara, Lois, tan Ruth​—so tinmalindeg parad Panarian. Kanian sikamin intiron pamilya so nanuulop ya inmatendi ed baleg a kombension diad St. Louis ed satan a tiagew.

Kayarin tampol na kombension, pinakabatan iray zone servant a say kimey da so mangangga la ed Nobyembre 1941. Diad tinmumbok a bulan akibabali so Estados Unidos ed Guerra Mundial II. Niasain ak ed serbisyon espisyal payunir, a mankaukolan na 175 oras kada bulan ed ministeryo.

Saray Nikaduman Pribilihyo ed Serbisyo

Nen Hulyo 1942, akaawat ak na sulat a manetepet no mabulos ak a manlingkor ed arawin pasen. Kayari na positibon ebat, naimbitaan ak ed Bethel, say sankamundoan a hedkuarter na Tastasi nen Jehova, diad Brooklyn, New York. Ngalngalin 20 agagin babalolaki so tinawag parad bansag ya espisyal a panangipasal.

Impaliwawa nen Nathan H. Knorr, presidenti ed saman na Watch Tower Society, a say panagpulong so tinmantan tan lapud satan sikami so kaukolan ya ipasal pian pabiskegen so espiritualidad na saray kongregasyon. “Agmi labat la labay ya amtaen no antoy problema ed kongregasyon,” so inkuanto, “noagta labay min naamtaan no antoy ginawa yo nipaakar ed satan.”

Leleg a wala kami ed Bethel, si Fred Franz, a sinmalat ed si Brother Knorr bilang presidenti nen 1977, so nampaliwawa a kuanto: “Mangangga so Guerra Mundial II, tan nilukas so baleg a panagpulong. Agpanduaruwaan a minilyon so natipon ni ed organisasyon nen Jehova!” Sigpot a pinasimbalo na satan a paliwawa so panmoriak. Sanen nipakabat iray asainmin, naamtaan kon bisitaen ko so amin a kongregasyon ed saray estado na Tennessee tan Kentucky. Atawag kamin ariripen ed saray agagi, sakey a pananawag a diad saginonor et nauman bilang manangasikasoy sirkito.

Ginmapo ak a nanserbi ed saray kongregasyon nen Oktubre 1, 1942, sanen 25 labat ni taon ko. Diad satan a panaon say pakasabi labat ed pigaran kongregasyon et panamegley na panakar odino pankabayo. No maminsan et kakuartoan koy pamilya ya amatuloy ed siak.

Sanen manlilingkor ak ed Greeneville Congregation diad Tennessee nen Hulyo 1943, naawat koy sakey ya imbitasyon pian manaral ed komaduan klase na Watchtower Bible School of Gilead. Diad Gilead, naamtaan ko no antoy peteg a kabaliksay ‘pangimatlek ed baleg a seseg ed saray bengatlan nadngelan’ tan lawas ‘padaaken so kimey ed Katawan.’ (Hebreos 2:1; 1 Corinto 15:58) Maples a linmabas so limay bulan a kurso ed eskuelaan, tan sinmabi agew na pangraduar nen Enero 31, 1944.

Canada tan Paunla’d Belgium

Pigara ed sikami so niasain ed Canada, a kapkapangekal labat so pananebel ed kimey na Tastasi nen Jehova. Niasain ak ed panagbiahen kimey, a kaukolan toy pangobre ed nanaarawian iran kongregasyon. Legan na satan a kimey et agaylan gayaga so pakadngel ed saray eksperiensia nipaakar ed no panon a nituloy so panagpulong ed panaoy pananebel ed Canada. (Gawa 5:29) Dakel so angistorya ed natatawag a panaglusob sanen diad loob na sakey a sanlabi et nipalima so sakey a bokleta ed amin lawarin abung ed intiron Canada. Agaylan maong a balita so impakaamta nen Mayo 1945 a say bakal ed Europa so angangga la!

Diad satan a tiagew, leleg a manseserbi ed sakey a kongregasyon diad melag a baley na Osage, Saskatchewan, naawat koy sulat nen Brother Knorr, onia so nabasa: “Inatnat ko ed sikay pribilihyon iyakar ed Belgium. . . . Baleg ni so kimey a gawaen ed satan a dalin. Satan so bansan atabek na guerra, tan mankaukolay tulong iray agagi tayo, tan manepeg lambengat so pangibaki na sakey manlapud Amerika pian mangiter ed sikara na manepeg a tulong tan ligliwan kaukolan da.” Tampol kon inebatan tan inawat so asainmin.

Nen Nobyembre 1945, wala ak ed Brooklyn Bethel a manaaral na Pranses a kaibay Charles Eicher, masiken lan agin Alsatian. Maples ak a nipasal met ed pigaran paraan na sanga. Sakbay ya onalis a paarap ed Europa, binmisita ak nin agano ed pamilyak tan kakaaro diad St. Joseph, Missouri.

Nen Disyembre 11, inmalis ak ed New York a linmugan ed barkon Queen Elizabeth, tan apat agew so linmabas et akasabi ak la ed Southampton, Inglatera. Sakey bulan ko ed sanga diad Britanya, a ditan akaawat ak na kaaruman a panangipasal. Kayari to, nen Enero 15, 1946, bineltang ko so English Channel tan sinmakda ed Ostend, Belgium. Manlapu diman nan-tren ak a paarap ed Brussels, a ditan inabet ak na intiron pamilyay Bethel ed istasyon na tren.

Pinabiskeg a Kimey ed Kayari Bakal

Say asainmin ko et say pangasikaso ed kimey nipaakar ed Panarian ed Belgium, balet agko makapansalita ed lenguahe. Diad ngalngali anem bulan, makapitongtong ak lay daiset ed Pranses. Sakey a pribilihyo so pakapikimeyan ed saramay angirisgay bilay da pian sumpaley panagpulong legan na limay taon ya impanakop na Nazi. Arum ed sikara so kapkapangibulos manlapud panangipangawan iran kampo.

Magunaet iray agagi a mangigapon mangorganisa ed kimey tan pian pakanen iramay naeerasan ed katuaan na Biblia. Kanian agawa iray uksoyan pian man-asamblea tan pambisita na saray managbiahen manangasikaso ed saray kongregasyon. Apaseseg kami met ed imbisita di Nathan Knorr, Milton Henschel, Fred Franz, Grant Suiter, tan John Booth​—amin so manangilaman a nanlapud hedkuarter ed Brooklyn. Diad saraman a panaon, nanlingkor ak bilang manangasikasoy sirkito, manangasikasoy distrito, tan manangasikasoy sanga. Nen Disyembre 6, 1952, kayari ngalngali pitoy taon ed serbisyo ed Belgium, inasawak si Emilia Vanopslaugh, a mankikimey met ed sanga diad Belgium.

Pigaran bulan ed saginonor, nen Abril 11, 1953, impatawag ak ed lokal ya istasyon na polisya tan pinakabatan a say kiwawalak et mameligro ed seguridad na Belgium. Linma ak ed Luxembourg pian manalagar leleg ya akaapela so kasok a nipasabi ed Council of State.

Nen Pebrero 1954 sinuportaan na Belgium Council of State so desisyon a say kiwawalak et mameligro ed bansa. Say ebidensian niiter et nanlapulad insabik ed Belgium, say bilang na Tastasi ed bansa so dinmakel a tuloy​—manlapud 804 nen 1946 ya anggad 3,304 nen 1953​—tan bilang resulta, say seguridad na Belgium et asesga lapud dakel a kalangweran a Tastasi so mangaalay mapekder a talindeg ed Kristianon neutralidad. Kanian, niasain kami nen Emilia ed Switzerland, a ditan et ginmapo kamin nanlingkor ed pansirkiton kimey diad mansasalitay-Pranses a seksion.

Say Kingdom Ministry School​—eskuelaan a mangitarya na malaknab a panangipasal parad Kristianon mamatatken​—so nigapo nen 1959 diad South Lansing, New York. Naimbitaan ak diman pian ipasal a manbangat na saray klase ed onian eskuelaan diad Europa. Leleg a wala ak ed Estados Unidos, binisitak so pamilyak diad St. Joseph, Missouri. Unor lan impakanengneng ko ed pinablik ya ina. Sikatoy inatey nen Enero 1962; inatey lay Tatay nen Hunyo 1955.

Say Kingdom Ministry School diad Paris, Pransya, so ginmapo nen Marso 1961, tan inibaan ak nen Emilia. Sinmasabi iray manangasikasoy distrito, manangasikasoy sirkito, manangasikasoy kongregasyon, tan espisyal payunir a nanlalapud Pransya, Belgium, tan Switzerland pian manaral. Diad loob na tinmumbok a 14 bulan, inkonduktak so 12 iran klase ed sayan apatiran-simban kurso. Kayari to, nen Abril 1962, naamtaan min malukon si Emilia.

Panangiyarunsa ed Saray Sirkumstansia

Pinmawil kami ed Geneva, Switzerland, ya awalaan kami la na permanentin resident permits. Balet, mairap so panalmo na napanayaman, lapud pirmi so kakulangan na panabungan. Mairap met so panalmoy trabaho. Siansia akapantrabaho ak ed baleg a department store diad sentro na Geneva.

Akausar ak na 26 taon ed sigpot-panaon a ministeryo, kanian say nauman a sirkumstansia mi so pirmin mankaukolay panangiyarunsa. Legan na 22 taon ya impantrabahok ed department store tan akitulongan ed impanpabaleg ed duaran anak min bibii, si Lois tan Eunice, lawas inyuna na pamilya mi so intereses na Panarian. (Mateo 6:33) Kayari impanretirok ed trabaho nen 1985, ginmapo ak a nanserbi bilang kasandi na manangasikasoy sirkito.

Makapkapuy lay laman nen Emilia, balet gagawaen toy nayarian to ed ministeryo. Nanserbi bilang payunir si Lois ed loob na ngalngali samploy taon. Agaylan espiritual ya ebento iman so pigayagan kaiba ed satan a makapakelkelaw a tuloy ya internasyonal a kombension diad Moscow legan na tiagew na 1993! Kayari to, diad impanbakasyon ed Senegal, Aprika, nalner si Lois sanen manlalangoy ed dayat. Say aro tan panangasi na agagi tayon taga-Aprika tan saray misioniro et baleg a ligliwa ed siak sanen linma ak ed Senegal pian asikasoey ponpon. Agaylan pantindekan kon nanengneng si Lois ed kioli ed bilay!​—Juan 5:28, 29.

Agaylan pisalsalamatan ko ta nanggayagaan koy masulok ya apatiran dekada na matoor a suporta na maaron kaulop. On, anggaman ed saray sakit na liknaan tan gonigon ko, say maaro ya abig na linawa nen Jehova so makapaliket tan pinagmaliw ton walay gunggunay pambilay. Atenyeg so pusok ya iyabawag so nipaakar ed Dios tayo, si Jehova, diad saray balikas na salmista: “Nisengeg ed saray maaro ya abig na linawam magmaong nen say bilay, kanian saray bibil ko idayew da ka.”​—Salmo 63:3.

[Litrato ed pahina 26]

Indaulo mi so panagpulong tekep na ponograpo

[Litrato ed pahina 26]

Saray atateng ko nen 1936

[Litrato ed pahina 26]

Panagpulong ed lansangan diad Belgium nen 1948