Nigetar Ta Lay Arapen Tayo?

KRISTIANO, Muslim, Judio, Hindu, odino mananisia na arum nin relihyon​—saray totoo na amin a pananisia so makakaeksperiensia na trahedia tan kaermenan ed saratan.

Alimbawa, nen Disyembre 6, 1997, agaway sakey a teriblen trahedia ed syudad na Siberia ya Irkutsk. Sakey a baleg a manag-ulor ya AN-124 ya eroplano so katektekkiab to ni labat sanen nandepektoy duara ed saray makina to. Say eroplano, a napnoy gasolina, so sinmubsob ed residential complex. Inakmon na apuy iray pigaran apartment, a sengeg na impatey tan inkasugatan na dakel ya anggapoy nagawaan a manaayam, pati inosentin ugugaw.

Diad lugar ed Siberia ya akagawaan na satan ya aksidenti, maseguron nandurumay panmoria na totoo ditan nipaakar ed relihyon. Arum so nayarin mangibalikas na sisiaen ed Inkakristiano, ingen ta siansian isipen dan say trahedia so resultay kapalaran. Nayarin sikara tan arum so manliknan, ‘Linawa itan na Dios, tan no saraman ya atigway et ag-inatey ed onian dalan, sikaray ompatey lanlamang ed sananey a paraan​—kapalaran da itan.’

Say ontan a kaisipan, balanglan imbesngaw odino andi, so mangipapatnag na ideyan kaslakan la ed dakel a relihyon ed sankagloboan​—say kapalaran. Sisiaen na dakel a totoo a say arapen tayo, manlapud kianak tayo anggad ipatey tayo, et nigetar la.

Nandurumay nengneng na panisia ed kapalaran, a liktoben na mairap ya uker. Say kapalaran so manunan mangipapasabi ed ideyan amin a bengatlan nagagawa, amin a kiwas, amin ya ebento​—balanglan maabig odino mauges​—so agnapaliisan; nigetar itan a nagawa lapud inggetar lan akauna na atagtagey a puersa, ed labas na pakakontrol na too. Say ontan ya ideya so naromog ed astrolohiya, diad karma na Hinduismo tan Buddhismo, ontan met ed doktrina na Kakristianoan nipaakar ed kapalaran. Diad kadaanan a Babilonia, sinisia na totoo a kontrolado na dirios so kapalaran tan arapen diad panamegley na nisulat a dokumento. Impasen, a siopaman a dios a mangokontrol ed sarayan “tapias na kapalaran” so makadetermina ed saray kapalaran na totoo, panpanarian, tan anggan saray dirios mismo.

Sisiaen na dakel a mananisia a diad panamegley na madibinon paakseb sakbay a niyanak so totoo, amta la na Dios so amin a nagawa ed totoo, pati say dukey na bilay da, no kasin laki odino bii ira, mayaman odino pobri, miserabli odino maliket. Amin na saya so inkuan a wala la’d kanonotan na Dios odino nisulat ed sakey a libro sakbay na kagawa to. Sirin kaslakan la parad mananisia so pangibaga no kapigan ombasig so kalamidad, “mektoub,”​—nisulat la itan! Ikakatunongan a lapud amta la na Dios so amin a bengatla, nepeg met labat ya amta to no siopay ontulok tan no siopay onsunggay ed sikato. Kanian sisiaen na dakel a mananisia a sakbay ni ingen a niyanak so sakey, amta la na Dios no kasin kapalaran toy andi-anggaan a bendision ed Paraiso odino sikatoy makaawat na andi-anggaan a kakondena.

Nayarin liknaen mon miulibayan a tuloy iya ed doktrina na kapalaran ya imbangat ed arum a relihyon na Kakristianoan. Say sankamanunaanan a Protestantin manangiyalibansay kapalaran et say koma-16 siglon Pranses a Managreporman si John Calvin. Inukeran to so kapalaran bilang “say maandon dekreto na Dios, a paniterminaan to no antoy labay ton gawaen ed kada too. Aliwan amin et apalsa ed parehon kipapasen, balet say magnayon a bilay so inggetar lan akauna ed arum tan say magnayon a kakondena so para met ed arum.” Impilit met nen Calvin: “Aglabat la anengneng na Dios so kapelag na inuman too, tan say kaderal na kailalakan nisesengeg ed sikato [Adan]; noagta inyareglo to itan lapud pilalek ton mismo.”

Ingen, aliwan amin a membro na saray relihyon a mangibabangat ed kapalaran odino pansumpalan so manisian mismo ed satan. Arum so dugan mangipabitar a say relihyoson sulsulat so manasalambit ed kawayangan na too. Diad tua, walay baleg a sangsangan ed saray kiwas na too, no kasin saratan et resulta na bulos a pili na too odino inggetar na Dios iratan. Arum, alimbawa, so mangisasangsang a say too so nepeg labat a bulos a manpili tan onkiwas, lapud say Dios, a maptek, so mangipupudir ed too na responsabilidad tan oneebat ed saray kiwas to. Inkuan na arum a pinalsa na Dios iray kiwas na too balet satan a too so diad arum a paraan et “makakatawir” ed saratan tan magmamaliw a responsabli ed saratan. Balet, diad inkalapagan a panangibaga, dakel so manisia a kada ebento, baleg man odino melag, ed inagew-agew a kabibilay tayo et impaakseb la na Dios.

Antoy sisiaen mo? Kasin inggetar la na Dios so pansumpalan na arapen mo? Peteg kasin walaan so totoo na kawayangan, say abilidad a manggawa na praktikal iran pili nipaakar ed arapen da? Diad anton laknab a say pansumpalan tayo et posiblin nagawa unong ed dili iran kiwas tayo? Panggunaetan na ontumbok ya artikulo ya ebatan irayan tepet.

[Picture Credit Line ed pahina 3]

SEL/Sipa Press