Kasin Lawas Tayon Kaukolan Iray Armada?

PINERDI na saray armada so abalbaleg a kabiangay kaykayarian na too tan angapektan tuloy ed liket na totoo. Kanian panuumamengay arum a totoo, ‘Nagamoran ta ni na katooan so nengneng na kaligenan ed mundo a mangiyabuloy la’d kabuyak na saray armada?’ Natan ta nayarian lan upoten na saray ayuran parad palanit a panagderal so amin a bilay, say tepet so mankakkaukolay imano. Panon karealistiko so panilalo ed sakey a mundon andian la na saray armada?

Paneknekan na dakel lan akadkaunan agawa a no napanmatalkan so maong ya internasyonal a siglaotan, nayarin mansumpal itan ed pakabawasay armas. Alimbawa, say inkalapagan a pankakaaro na Canada tan say Estados Unidos so nansumpal ed agla impangguardia na saray armada ed 5,000 kilometron ketegan da diad loob la na masulok a sakey tan kapalduan siglo. Adampot la na Norway tan Sweden so mipadparan impantunosan, a singa met ed dakel niran nasyon. Kasin say paknaan ed baetan na amin a nasyon so pakadampotan lay sakey a mundon andian na saray armada? Tekep na saray takot ed Guerra Mundial I, sayan ideya so agnaparengan a nibanbantog.

Sanen agaway pankareenan nen 1918, sakey ed saray gagala na peace treaty na Versailles et “pian posiblin nigapo so inkalapagan a panlimita’d saray armas na amin a nasyon.” Leleg na tinmumbok iran taon, binmantog so pacifism (pakurang a sumpad panlalaban). Pinalbengan na arum a pacifist a say bakal so sankagrabian a nagawa’d sakey a nasyon tan sirin et mas grabi nen say pakatalo. Ag-inmabobon iray kalaban na pacifism, a mangipapabitar a diad inlabas na siglos, saray Judio ed angkabaleg iran lugar so angisagana lambengat na daiset a panagdepensan armas ed saray managlubak, balet ta nantultuloy niray maruksan getma pian upoten ira. Saray Aprikano so walaay samet a pankanawnawa pian labanan iramay mangaawit ed sikara diad saray bansa ed Amerika bilang aripen, ingen ta maruksa iran minaltrato ed dakel lan siglo.

Balet, diad imbetag na Guerra Mundial II, inkuan na dakel a pacifist a kaukolan na saray bansa so proteksion. Kanian sanen niletneg so Nasyones Unidas kayari Guerra Mundial II, agtanton nidanet so nipaakar ed pakabawasay armas noagta say nagkalalo et say internasyonal a kooperasyon pian naamper so panaglusob. Iilaloan na saray membro a no niwalay kaligenan ed ontan a paraan et mangiter itan ed nasyones na kompiyansa pian bawasay armas.

Mas binmitar so sananey nin problema. Mabetbet a say pansasagpot na sakey a nasyon pian onligen et kasisigensigenay kaabay to. Sayan onloloor a kurang et angitonton ed panlalaslasan ed armas. Balet aganggano ni, saray apaelet a siglaotan na angkabaleg iran nasyon so mamapabiskeg ed ilalon nabawasay armas. Balet, nanlapulad saman, say Gulf War tan saray kaguloan ed datin Yugoslavia so amuyak ed saray ilalo na dakel parad pakabawasay armas. Manga limay taon lay linmabas, oniay inkomento na magasin a Time: “Anggaman ayari lay cold war, say mundo so nagmaliw a lalo, imbes ya agtanton, mapeligron ayaman.”

Pilalek Parad Sankagloboan a “Polis”

Inkuan na dakel a manoobserba a mankaukolan so katooan na saksakey a pakauley ed mundon walaay armadan mabisbiskeg a manprotekta ed amin. Lapud ag-iya nasarag na say organisasyon na Nasyones Unidas nisay manuna iran puersa militar ed mundo, liknaen na arum a miriripa so ilalo ed arapen. Balet no awaten mo so Biblia bilang Salitay Dios, nayarin panumamengan mo no kasin peneken na Makapanyarin-amin a Dios iyan pankakkaukolan.

Kasin usaren na samay Sakey a tatawagen na Biblia a “Dios na aro tan kareenan” so biskeg na militar pian niyimpuersay inkahustisya? No ontan, dinan ya armada? Ikuan na dakel ed saray armada natan a sikara kunoy susuportaan na Dios, balet talaga ta’n susumpalen da so linawa na Dios? Odino walaan ta ni so Dios na sananey a paraan na isasalet tan panangitarya na kareenan tan kaligenan?​—2 Corinto 13:11.

Kinmiwas so Makapanyarin-amin a Dios ed inmunan impanrebeldi diad impamatakyas ed di Adan tan Eva manlapud Eden tan diad impangipuestoy kerubines a mangamper ed ipawil da. Inyanunsio to met so gagala to a mekmeken toy amin a panagrebeldi’d inkasoberano to. (Genesis 3:15) Lanoren ta na satan so pangusar na Dios ed armada?

Ibabaga na Biblia a walaray inkagawan inusar na Dios iray armada pian nagawa iray panangukom to. Alimbawa, saray panarian ed dalin na Canaan so angagamil na pisesekso ed saray ayep, panagbagat na ugaw, tan maruksan panlalaban. Ingganggan na Dios so kompleton kaderal da tan inusar toy armada nen Josue pian ipaakseb iyan sentensia. (Deuteronomio 7:1, 2) Mipadpara, impaakseb na armada nen Arin David so panangukom na Dios sumpad saray Filisteo bilang alimbawa no panon a deraley Dios so amin a karelmengan ed pinal ya agew na panangukom to.

Makaibangat iratan ya ebento. Indemostra nen Jehova a nayarian ton usarey armada pian ikday kaligenan so totoo. On, si Jehova so walaay nikaduman klase na armada ya onkiwas sumpad inkalapagan a panagrebeldi’d pananguley to.

“Jehova na Saray Ehersito”

Uusaren na Biblia so balikas a “Jehova na saray ehersito” diad masulok a 250 danay. Manunan tutukoyen na balikas so posisyon na Dios bilang supremon komandanti na baleg iran puersay angheles. Diad sakey ya inkagawa imbaga nen propeta Micaya ed Ararin Ahab tan Josafat: “Anengneng ko si Jehova a manyudyurong ed yurongan to, tan amin iray ehersito na tawen manalalagey ed abay to ed nikawanan a lima to tan nikawigi to.” (1 Arari 22:19) Atukoy dia iray armadan angheles. Inusar nen Jehova irayan armada pian protektaay totoo to. Sanen akubkob so syudad na Dotan, naandiay ilalo so aripen nen Eliseo. Balet, pian napaseguroan, sikatoy mamilagron pinasingaweyan na Dios nipaakar ed armada toran espiritun palsa. “Si Jehova nilukasan to so saray mata na tobonbalo a laki et anengneng to; et, nia! say palandey napno ed saray kabayo tan saray luganan ya apuy.”​—2 Arari 6:15-17.

Kasin labay ya ibaga na saratan ya ebento a susuportaay Dios iray armada natan? Nayarin ikuan na arum ya armada na Kakristianoan a sikara kunoy armada na Dios. Dakel so manpapabendision ed klerigo. Balet ta mabetbet a manlalaban iray armada na Kakristianoan, a sumpad saray kapananisiaan. Ginmapo so duaran guerra mundial ed sayan siglo ed baetan na saray armadan mankuan a Kristiano. Agnayarin kagagawa iya na Dios. (1 Juan 4:20) Anggaman ikuan na saratan a puersa militar a mibabakal ira parad kareenan, kasin imbangat nen Jesus iray patumbok to a mangorganisa na ontan iran armada diad panalin pugeray kagirogiro na kareenan ed mundo?

Agawa so graben impakabuyak na kareenan sanen si Jesus so siningkat na armadon pangkat ed harden a panpipikasian to kaiba iray babangatan to. Sakey ed saray babangatan to so anigpas ed toon kaiba’d pangkat. Inanamot nen Jesus iyan okasyon pian ipaliwawa so importantin prinsipyo. Inkuanto: “Ipawil mo so kampilan mo ed pasen to; ta saray amin a mangala na kampilan ompatey ira naani ed kampilan. Ono isipen mo ya agko nayarian a kerewen ed Amak, et sikatoy ibaki to ya anggan natan ed siak so masulok a labinduan lehyon na angheles?” Si Jesus so walaay baleg ya armadan walad panangimando to, balet ta agkaiba si Pedro bilang sundalo ed satan, nisay arum nin too. Imbes, si Pedro tan say arum a patumbok nen Jesus so atawag la bilang “somisigay na totoo.” (Mateo 4:19; 26:47-53) Pigaran oras ed saginonor, nilinew nen Jesus so kipapasen ed si Pilato. Inkuanto: “Say panarian ko aliwan taga dia ed mundo; no say panarian ko taga dia ed mundo, saray ariripen ko mibakal ira komon sirin, pian agak niyawat ed saray Judio. Bangbalet say panarian ko agmanlapu dia.” (Juan 18:36) Aliwan singa say panarian nen David a niletneg dia ed dalin, say Panarian ya inter na Dios ed si Jesus et walad tawen tan mangitarok na kareenan ed dalin.

Onlan Mibakal Iray Armada na Dios

Magano lan onkiwas iray armada na Dios. Diad panedeskribe ed panaarap ed arapen, tinawag na Apocalipsis si Jesus a “Say Verbo na Dios.” Nabasa tayo: “Saray ehersito a wala ed tawen sikato so tutumboken da a sikakabayo ra na amputi, sikakawes na pino a lienzo ya amputi tan malinew. Tan dia ed sangi to ompapaway so sakey a kampilan a makdem pian sikato so panuga’to ed saray nasyones.” Ibabaga na Biblia a sayan bakal so panganggaan na “saray arari ed dalin, tan saray ehersito da.” No nipaakar ed arum a sinmaew a mangidemostra na katooran da ed Dios, inyarum ni na propesiya: “Saray kera inatey ira ed kampilan ya ompapaway ed sangi na wala a manyurong ed kabayo.” Anggan si Satanas a Diablo so nagalpong ed satan. Saya so peteg a mangiyabuloy ed mundo na kareenan ya anggapo laray armada.​—Apocalipsis 19:11-21; 20:1-3.

Isipen pay Mundon Andian lay Bakal

Nilitratom ta so mundon alay ligen ya agla kaukolan iray armada? Ibabaga na salmoy Biblia: “Gala, ta nengneng mo so saray gawa nen Jehova, no anto a kaingewan so ginawa to dia ed dalin. Sikato patundaen to so bakabakal angga ed sampot na dalin.”​—Salmo 46:8, 9.

Agaylan pakainawaan itan! Isipen pa iray posibilidad parad sosyedad na too a nibulos a siansia manlapud makapabelat a buis ya ibabayar parad saray armada tan kagkagawaan da! Nayarian lay totoo ya ipaarap so biskeg da’d panamaaligwas ed kipapasey panagbilay na amin, anggad panlinis ed dalin tan pantanem lamet ed satan. Wala lay balo iran pankanawnawan mangimbentoy bengabengatlan peteg a mausar ed katooan.

Sayan sipan so nawalaay sankamundoan a kasumpalan: “Say panamasoot agla naani narengelan ed dalin mo, say kabagbag tan kageba agla naani narengelan ed saray ketegan mo.” (Isaias 60:18) Aglan balot ondagsa so minilyon a pakaskasin tinmataynan manlapud panbabakalan, ya apaskar a manaynan ed kaabungan tan kayarian da pian manayam ed saray kampo na irap. Aglan balot managogol so totoo lapu ed saray inad-aro ran atigway odino abaldado ed panlalaban na nasyones. Say mangatatawen ya Ari nen Jehova so mangiletneg na permanentin kareenan ed mundo. “Dia ed saray agew to say matunong manaligwas, tan say inkadaakan na kareenan, angga ed kaandi na bulan. Sikato dondonen to so kamarerwa ra a yarawi ed panamalingo tan panamasoot.”​—Salmo 72:7, 14.

Say mas marakep ni parad amin et say bilay ed limog na totoon agmanaaral a mamusol noagta mangaalig ed saray paraan na pangaaroy Dios. Ipapasakbay na Salitay Dios: “Ag-ira naani mamaunong odino mamagbag dia ed amin a masanto a palandey ko; ta say dalin napano naani ed pikakabat ed Jehova, singa saray danum sakbongan da so dayat.” Anto kasi so nengneng na pambilay ed limog na totoon makaamta tan mangaaro ed si Jehova? Ipropropesiya na parehon libro: “Say gawa na inkatunong sikato naani so deen; et say kasumpalan na inkatunong inkaulimek tan panmatalek lawas. Et say baley ko manayam naani ed mareen a panag-ayaman; tan dia ed maligen a paspasen, tan dia ed saray mareen a panpainawaan.”​—Isaias 11:9; 32:17, 18.

Saray totoon akaletneg so pananisia ra ed pikakabat ed Biblia so makatebek a saray armada na Dios so akaparaan lan manlinis ed dalin ed amin a kakabusol na kareenan. Sayan pikakabat so mangiiter ed sikaray kompiyansa a mangiyaplika ed ibabaga na Biblia a “nagawa dia ed saray kaunoran ya agew.” Salanti: “Pitpiten da naani so saray kampilan da a pagmaliwen da a dingding na lukoy, tan saray gayang da a komkompay; say nasyon agnaani mangitagey na kampilan a sumpa ed nasyon, ag-ira met la manaral na bakal ed anggan kapigan.”​—Isaias 2:2-4.

Saray totoon nanlapud dakel a nasyon a nagmaliw lan Tastasi nen Jehova so ‘agla manaaral na bakal.’ Insaral da lay kompiyansa ra ed proteksion na mangatatawen ya armada na Dios. No paiyaralan kay Biblia ed sikara, nabayuboan mo met so mipadparan kompiyansa.

[Picture Credit Line ed pahina 28]

Litrato ed U.S. National Archives