Kasin Napanmatalkan Moy Konsiensiam?

GENDAGENDAT, say kompas so napanmatalkan ya instrumento. Say magnetikon dagum to, ya inyadapta ed magnetic field na dalin, so naynay ya akaturo ed amianen. Napanilaloan sirin na saray managbiahe so kompas parad direksion sano anggaporay pakatandaan a mangigiya’d sikara. Balet antoy nagawa sano walay magnetikon bengatla a niyasingger ed kompas? Say dagum so onturo ed magnet imbes ya onturo’d amianen. Diad ontan et agla itan napanmatalkan a giya.

Mipadparay nayarin nagawa’d konsiensia na too. Insipor na Manamalsa iyan pakayari ed sikatayo ya onkana bilang napanmatalkan a giya. Lapud apalsa itayo unong ed indengan na Dios, kaukolan a say konsiensia so lawas mangigiya’d sikatayo ed dugan direksion sano kaukolan tayoy mandesisyon. Kaukolan a pakiwasen to itayon mangisindag ed moral iran estandarte na Dios. (Genesis 1:27) Mabetbet ya ontan. Alimbawa, insulat na Kristianon apostol Pablo ya anggan saramay pigaran andian na niparungtal a ganggan na Dios et “gawaen da ed ugali ra a nianakan so saray onnepeg ed ganggan.” Akin? Lapud “say konsiensia ra so mangiter na pantasi [ed sikara].”​—Roma 2:14, 15.

Anggaman kuan, say konsiensia so aglawas onkiwas sano nepeg komon. Lapud atooan ya ag-inkayadyari, onkiling itayon manggawa na saray bengatlan amta tayon aliwa. “Unong na too ed dalem ko manliketak ed ganggan na Dios,” so inaksobi nen Pablo, “bangbalet wala so nanengneng ko a sananey a ganggan ed saray kabiangan ko, a mibakal ya onsumpa ed ganggan na isip ko, tan arakep toak ed ganggan na kasalanan a wala ed saray kabiangan ko.” (Roma 7:22, 23) No lanang lan onabuloy itayo ed mauges iran inklinasyon, say konsiensia tayo so kalkalnan agla makalikna tan diad kaunoran et ontunda lan mangibaga’d sikatayo a say ontan a kondukta et aliwa.

Balet, anggaman ed ag-inkayadyari et nitunos tayoy konsiensia tayo ed saray estandarte na Dios. On, importantin gawaen tayo itan. Say malinis, suston nipasal a konsiensia so aglabat mangitonton ed maligsa, personal a relasyon ed Dios noagta makana parad kilalaban tayo. (Hebreos 10:22; 1 Pedro 1:15, 16) Sakey ni, ontulong ed sikatayo so maong a konsiensia a manggawa na makabat iran desisyon ed bilay, a mansumpal ed kareenan tan liket tayo. Tinukoy na salmista so toon walaan na ontan a konsiensia: “Say ganggan na Dios to wala ed puso to, anggapo ed saray kurang to so onkublas.”​—Salmo 37:31.

Pangipasal ed Konsiensia

Say pangipasal ed konsiensia et lalanoren toy mas ni nen say basta pangipatlep na sakey a listaan na saray ganggan insan mapeget a tumboken iratan. Ontan so ginawa na saray Fariseo ed agew nen Jesus. Amta na sarayan panguloy relihyon so Ganggan tan atibukel lay detalyadon tradisyon, ya ontulong kuno ed totoo pian paliisay pakalukso ed Ganggan. Kanian, sikaray tampol a nanprotesta sanen nan-arurot iray babangatan nen Jesus na dawa ed Sabaton tan kinan daray bukel. Tan inangat day Jesus sanen pinaabig toy amagaan a lima na laki ed Sabaton. (Mateo 12:1, 2, 9, 10) Sarayan kiwas, unong ed tradisyon na saray Fariseo, so impasen ya isusumlang ed komapat a ganggan.​—Exodo 20:8-11.

Malinew, inaral na saray Fariseo so Ganggan. Balet kasin nitunos iray konsiensia ra ed saray estandarte na Dios? Andin balot! No akin, kayarin tuloy na impansita ed impasen dan grabe lan isusumlang ed totontonen ed Sabaton, nantutuplegan iray Fariseo sumpad si Jesus “no panon so pamagbag da ed sikato.” (Mateo 12:14) Isipen pa​—asyodotan irayan mantunongtunongan a papangulo na relihyon ed impangan na kapanbudbor iran bukel tan ed impamaabig ed Sabaton; balet ta ag-ira akonsiensia ed getman pamatey ed si Jesus!

Impatnag na saray manunan saserdote so mipadparan ayesyes a kaisipan. Sarayan mauges a lalaki so ag-anggan akonsiensia sanen inopresian day Judas na 30 piraso na pilak a nanlapud panangiyatolan na kuarta ed templo pian itapat si Jesus. Balet sanen ag-inilaloan ya impawil nen Judas so kuarta, ya imbasileng itan ed templo, saray konsiensia na saray manunan saserdote so nipaarap ed legal a problema. “Aliwan katunongan,” kuan da, “a sikaray [saray plata] ’yan ed panangisimpenan, lapud sikatoy bili na dala.” (Mateo 27:3-6) Unong ed walan ebidensia, naaburido iray manunan saserdote a say kuarta nen Judas et marutak la natan. (Ikompara so Deuteronomio 23:18.) Ingen, saya lanlamang a grupo na lalaki so ag-akaimano na makapuy ed impangibayar ed kuarta parad kitapat na Anak na Dios!

Pagmaliw a Nitunos ed Kaisipan na Dios

Ipapanengneng na saray alimbawa ed tagey a say pangipasal ed konsiensia et kakaukolanen toy nagkalalo nen say pamano labat ed kanonotan na sakey a listaan na saray totontonen. On, makana so pikakabat ed saray ganggan na Dios, tan say itulok ed saratan so kapilitan parad kilalaban. (Salmo 19:7-11) Balet, niarum ed panaral ed saray ganggan na Dios, nepeg tayon bayuboay puson nitunos ed kaisipan na Dios. Diad ontan et naeksperiensia tayoy kagawa na propesiya nen Jehova ed panamegley nen Isaias, a kuanto: “Saray matam nanengneng da naani so say Mangibangat ed sika. Et saray layag mo makadngel ira naani na sakey a salita ed beneg mo, a kuanto: ‘Saya so dalan, ondalan kayo ed sikato,’ sano onarap kayo ed nikawanan, tan sano onarap kayo ed nikawigi.”​—Isaias 30:20, 21; 48:17.

Siempre, agkabaliksan na saya a sano nipaarap itayo ed ambelat a desisyon et walay literal a bosis a mangibaga’d sikatayo na gawaen tayo. Anggaman kuan, sano nitunos so kaisipan tayo ed kaisipan na Dios ed saray pamaakaran, say konsiensia tayo so nagkalalon nakinlongan pian ontulong ed sikatayon mandesisyon a mamaliket ed sikato.​—Uliran 27:11.

Nonoten pay Jose, a nambilay legan na koma-18 siglo K.K.P. Sanen iingganyoen na asawa nen Potipar a mikalugoran ed sikato, ag-inmabuloy si Jose, a kuanto: “Panon sirin so pakayarik a manggawa ed saya ya abalbaleg a kabaglan tan kasalanan ya onsumpa ed Dios?” (Genesis 39:9) Diad agew nen Jose, anggapo ni nisulat a ganggan na Dios a mangokondena ed pikakalugoran. Sakey ni, manaayam si Jose ed Ehipto, ya arawi manlapud panagdisiplinay pamilya odino parad patriarka iran totontonen. Anto sirin so akatulong ed si Jose pian naresistian so tukso? Diad simplin panangibaga, say nipasal a konsiensia to. Inyaplika nen Jose so panmoria na Dios a say sanasawa so magmaliw a ‘saksakey a laman.’ (Genesis 2:24) Atalosan ton mauges so pangalay asawa na sananey. Say kaisipan nen Jose so nitunos ed kaisipan na Dios nipaakar ed satan. Sumlang ed moral a pakalikna to so pikakalugoran.

Natan, walaray pigaran singa si Jose. Kasmak so seksual ya imoralidad, tan dakel so mangipasen ya andian na eebatan ed Manamalsa ra, ed inkasikaran dili, odino ed kaasawaan da ni ingen pian mansiansian malinis ed moral. Say situasyon so mipadparan tuloy ed adeskribi’d libro na Jeremias: “Anggapo so too a magbabawi ed inkauges to, a kuanto, ‘Anto so ginawak?’ Balang sakey ompawil ed ayew to, singa sakey a kabayo ya onbolanos ed bakal.” (Jeremias 8:6) Kanian, wala so babaleg a pankaukolan nen say kapiganman parad sikatayo pian nitunos ed kaisipan na Dios. Walaan itayo na makapakelkelaw a probisyon ya ontulong ed sikatayon nagawaan itan.

Tulong ed Pangipasal ed Konsiensia

Say apuyanan a Kasulatan so “maabig a pakaaralan, pakasumalan, pakasimbawaan, tan pakapanontonan a sikato so wala ed katunongan. Pian say too na Dios anggapo komon so pankulangan to, a nabangatan a maong ed amin a gawa a maabig.” (2 Timoteo 3:16, 17) Say panagaral ed Biblia so ontulong ed sikatayo diad pangipasal ed tatawagen na Biblia a “pakayarin manebek,” ta pian nibiig so duga tan mauges. (Hebreos 5:14, NW) Ontulong itan ed sikatayon nabayuboay pangaro ed saray bengatlan aaroen na Dios tan busolen iray bengatlan kagula to.​—Salmo 97:10; 139:21.

Sirin, say kalat ed panagaral na Biblia et pian naalay kabaliksan tan praktikal a kaimportantian na katuaan imbes a basta labat detalyadon pikakabat ed Biblia. Diad paway na Setyembre 1, 1976, inkuan na The Watchtower: “Diad panaaral tayoy Kasulatan kaukolan tayon panggunaetan a talosan so kabaliksan na inkahustisya, aro tan inkatunong na Dios tan itanem iya ed akindalem na kapusoan tayo ta pian magmaliw iratan a kabiangan tayo a singa say panangan tan panaglinawa. Panggunaetan tayon lalon aliing ed pakaliknay moral a responsabilidad diad pamayubo ed pakaamta ed duga tan aliwa. Nagkalalo nen say saya, kaukolan a mabiskeg a nalikna na konsiensia tayo so responsabilidad nipaakar ed naspot a Manangiter na Ganggan tan Ukom. (Isa. 33:22) Kanian legan ya aaralen iray bengatla nipaakar ed Dios, kaukolan a sikatoy panggunaetan tayon aligen ed amin a pamaakaran na bilay.”

Panangamor ed “Kanonotan nen Kristo”

Say panagaral na Biblia so ontulong met ed sikatayon nagamoran so “kanonotan nen Kristo,” say mental a disposisyon na katutulok tan inkamapaabeba ya impanengneng nen Jesus. (1 Corinto 2:16) Sakey a gayaga so panggaway linawa nen Ama to, aliwan basta rotina ya automatikon tumboken, ya agla iisipen. Say awawey to so mapropetikon deneskribe na salmistan David, ya angisulat: “Makaliket ak a mangunor na linawam, O Dios ko; on, say ganggan mo wala ed dalem na pusok.”a​—Salmo 40:8.

Say panangamor ed “kanonotan nen Kristo” so importanti ed kipasal na konsiensia. Sanen wadiad dalin bilang ayadyarin too, insindag nen Jesus iray kualidad tan personalidad nen Ama to diad sankalaknaban a paraan a nayarian to ed atooan a limitasyon. Kanian, nibaga to: “Say akanengneng ed siak anengneng to [met la] so Ama.” (Juan 14:9) Diad kada situasyon ya inarap to ed dalin, ginawa nen Jesus so unong na kaliktan nen Ama to a pagawa. Sirin, sano aaralen tayoy bilay nen Jesus, nililitrato tayon malinew so personalidad nen Jehova a Dios.

Nabasa tayon si Jehova et “mapangasi tan mapaaro, mapalna ya onsanok, tan daakan ed maaro ya abig na linawa.” (Exodo 34:6) Paulit-ulit, impatnag nen Jesus irayan kualidad diad impideneng ed saray apostol to. Sanen paulit-ulit dan pansasangsangan no siopay babaleg, siaanos a binangatan nen Jesus ira diad panamegley na salita tan alimbawa a “siopaman a labay toy magmaliw a baleg ed sikayo sikato naani managlinkor yo. Tan siopaman a labay toy unaan ed sikayo sikato naani aripen yo.” (Mateo 20:26, 27) Sakey labat iyan alimbawa a mangipanengneng a nitunos tayoy kaisipan tayo ed Dios diad pangonsidera ed bilay nen Jesus.

No lalon nanaaralan tayoy nipaakar ed si Jesus, lalon nakinlongan itayo a mangalig ed mangatatawen ya Ama tayo, si Jehova. (Efeso 5:1, 2) Say konsiensian nitunos ed kaisipan na Dios so mangigiya ed sikatayo ed dugan direksion. Isisipan nen Jehova ed saramay manmamatalek ed sikato: “Bilinen taka tan ibangat taka ed dalan a nepeg mo a laen. Simbawaen taka a sinenengneng so matak ed sika.”​—Salmo 32:8.

Pakagungguna Manlapud Nipasal a Konsiensia

Lapud pakaamta ed inkabangar na ag-ayadyarin totoo, pinasakbayan nen Moises iray Israelita: “Ipaslep yo ed puso yo so saray amin a salita a pinatuak ed sikayo ed sayan agew, a sikato so ibilin yo naani ed saray anak yo ya unoren dan gawaen, so amin a sasalitaen lanlamang na saya a panangitunongan.” (Deuteronomio 32:46) Nepeg tayo met ya isulat so ganggan na Dios ed kapusoan tayo. No gawaen tayo itan, say konsiensia tayo so lalon maseguron mangidirehi ed saray kundang tayo tan ontulong ed sikatayon manggawa na duga iran desisyon.

Siempre, nepeg itayon manalwar. Ibabaga na proverbioy Biblia: “Wala so dalan a singa maptek ed too; balet say sampot to saray dalan na patey.” (Uliran 14:12) Akin a mabetbet ya onia so kipapasen? Lapud, singa impangikuan na Biblia: “Say puso [so] manamalingo [ya] alabas nen saray amin a bengatla, et sikato so mapalalo a mauges; siopa so makaamta ed sikato?” (Jeremias 17:9) Sirin, wala so pankaukolan parad sikatayon amin a tumboken so simbawa na Uliran 3:5, 6: “Manmatalek ka ed Jehova ed simoon a pusom, tan agka onsaral ed tapew na dili a pakatalos mo. Dia ed saray amin a dalan mo sikato so bidbiren mo, et sikato itonton to so saray basbas mo.”

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 7]

Singa say kompas, say nipasal ed Biblian konsiensia so mangigiya ed sikatayo ed dugan direksion

[Credit Line]

Kompas: Courtesy, Peabody Essex Museum, Salem, Mass.