Panangidepensay Pananisia Tayo
“Pasantosen yoy Kristo bilang Katawan ed kapusoan yo, a lawas akaparaan a mandepensa ed arap na balang sakey a mankaukolan ed sikayo na katunongan nisesengeg ed ilalon walad sikayo, balet gawaen itan tekep na maulimek a liknaan tan aralem a respeto.”—1 PEDRO 3:15, NW.
1, 2. Akin a saray Tastasi nen Jehova et agnibabaloan ed isusumpa, balet antoy pilalek da?
DIAD maslak a bansa, inkalapagan a bibidbiren iray Tastasi nen Jehova bilang matua tan malinis ed moral a totoo. Momoriaen na dakel ira bilang maong a kakaabay ya agpansesengegay antokaman a gulo. Ingen, diad kasunian, sarayan maaro’d deen a Kristiano so anagmak na agmakatunongan a panamasegsegang—nampara diad panaon na bakal tan kareenan. Ag-ira nibalo ed ontan ya isusumpa. Diad tua et iilaloan da itan. Likud ni, amta ran saray matoor a Kristiano nen inmunan siglo K.P. et puntirya na ‘gula,’ kanian akin a dumay tratamenton ilaloan na saramay panggugunaetan dan magmaliw a tuan papatumbok nen Kristo? (Mateo 10:22) Sakey ni, kuan na Biblia ya: “Amin so saray malabay a manbilay ed sinasanto ed Kristo Jesus, manako’ra naani pamasegsegang.”—2 Timoteo 3:12.
2 Agpa pipirawaten na Tastasi nen Jehova a pasegsegangen ira, nisay panliliketan daray kairapan—saray pakamulta, kipisok, odino maruksan tratamento—a nayarin itarok to. Panpipilalekan day sakey a “bilay a mareen tan mapayapa” ta pian nipulong da so maong a balita na Panariay Dios ya andiay pakasbel. (1 Timoteo 2:1, 2) Aapresiaen day relihyoson kawayangan da ed dakel a daldalin pian nituloy day panagdayew da, tan magunaet dan gagawaey anggaay nayarian da pian ‘mikareenan ed ganaganay totoo’ pati ed saray manuley na saray gobiernoy too. (Roma 12:18; 13:1-7) Akin balet a sikaray puntirya na ‘gula’?
3. Antoy sakey a rason no akin ya agmakatunongan a bubusolen iray Tastasi nen Jehova?
3 Manuna’d amin, saray Tastasi nen Jehova so agmakatunongan a binubusol nisesengeg ed parehon rason na inkapasegsegang na saray inmunan Kristiano. Unona, onkikiwas iray Tastasi nen Jehova unong ed relihyoson sisisiaen da a pagmamaliwen toran aglabay na arum. Alimbawa, siseseseg dan ipupulong so maong a balita na Panarian na Dios, balet ta mabetbet a dumay pakatalos na totoo ed seseg da, a momoriaen day panagpulong da bilang “agresibon panagproselitismo.” (Ikompara so Gawa 4:19, 20.) Sikara met so neutral no nipaakar ed politika tan pambabakal na nasyones, tan no maminsan et aliway pakakaawat ed saya, salanti, agmatoor kunon mibabaley iray Tasi.—Miqueas 4:3, 4.
4, 5. (a) Panon a nagmaliw a puntirya na palso iran akusasyon iray Tastasi nen Jehova? (b) Sioparay mabetbet a manunaan a sugsog ed panamasegsegang ed ariripen nen Jehova?
4 Komadua, saray Tastasi nen Jehova so puntirya na saray palson akusasyon—mabitabitar a katilaan tan yesyes iran panangiparungtal ed sisisiaen da. Bilang resulta, sikaray biktima na agmakatunongan a panangataki ed pigaran daldalin. Niarum ni, lapud agda labay so panagpatambal ya uusaray dala a mitunosan itan ed pilalek dan natulok so ganggan na Biblia ya ‘onarawi ed dala,’ sikaray tataksaan a “bilang manamatey na ugaw” tan “manbibikkel a kulto.” (Gawa 15:29) Balet say katuaan to et atagey pay panangipasen na Tastasi nen Jehova ed bilay, tan labay dan gamoray sankaabigan a medikal a panpatambal parad sikara tan ed ananak da. Say akusasyon a dakel ed ananak na Tastasi nen Jehova so ompapatey a tinaon lapud agpapasaksakan na dala so sigpot ya anggapoy katuaan. Niarum ni, lapud say katuaan na Biblia et aliwan pareparehoy epekto to’d amin a membroy pamilya, naaakusa met iray Tastasi a mamubuyak ed saray pamilya. Ingen, amta na saramay mikabisado ed Tastasi nen Jehova ya atagey so panangipasen da ed bilay na pamilya tan sasalien dan tumboken iray ganggan ed Biblia a kaukolan a manaroan tan manrespetoan so sanasawa tan kaukolan met a tuloken na ananak iray ateng da, mananisia man ira odino andi.—Efeso 5:21–6:3.
5 Ompapaway a diad dakel ya inkagawa, saray manunan sugsog ed panamasegsegang ed ariripen nen Jehova et saray relihyoson sumusumpan angusar ed impluensia ra ed saray autoridad ed politika tan ed media diad panasalin patundaey aktibidades na Tastasi. Bilang Tastasi nen Jehova, panon so ikiwas tayo ed ontan ya isusumpa—balanglan nisesengeg itan ed sisisiaen tayo tan agagamil odino ed palso iran akusasyon?
“Nakabatan Komon na Amin a Totoo so Kasungdoan Yo”
6. Akin ya importantin walaan itayo na asimbang a panmoria nipaakar ed saramay walad paway na Kristianon kongregasyon?
6 Unona et kaukolan a walaan itayo na dugan panmoria—say panmoria nen Jehova—ed saramay agmiabobon ed relihyoson kombiksyon tayo. Tano andi, ompan nilagyat tayo so inkaruksa odino panagpabanday na arum. “Nakabatan komon na amin a totoo so kasungdoan [“inkamakatunongan,” NW] yo,” insulat nen apostol Pablo. (Filipos 4:5) Kanian, papasesegen itayo na Biblia a nawalaan na asimbang a panmoria no nipaakar ed saray walad paway na Kristianon kongregasyon.
7. Antoy nalalanor ed pansiansia tayon “andi mantsa manlapud mundo”?
7 Diad sakey a dapag, malinlinew a sisimbawaen itayo na Kasulatan a ‘pansiansiaen tayoy inkasikatayon andi mantsa manlapud mundo.’ (Santiago 1:27; 4:4) Say terminon “mundo” dia, a singa met ed dakel a kabiangay Biblia et tutukoyen toy karaklan a sankatooan a nisian manlapud tuan Kristianos. Manbibilay itayo ed utel na sayan sosyedad na totoo; napitutuyawan tayo ira diad pantratrabahoan, eskuelaan, diad kakaabay. (Juan 17:11, 15; 1 Corinto 5:9, 10) Ingen, pansiasiansiaen tayoy inkasikatayon andi mantsa manlapud mundo diad iyaarawi ed saray awawey, panagsalita, tan kondukta a sumlang ed matunong iran dalan na Dios. Importanti met a bidbiren tayon walay kaatapan na maapit a pilimog ed sayan mundo, nagkalautla ed saramay ipapatnag day diretsaan a panangibaliwala ed saray estandarte nen Jehova.—Uliran 13:20.
8. Akin a say konsehon mansiansian andi mantsa ed mundo so agmangiiter ed sikatayo na basiyan pian melmelagen so arum?
8 Anggaman ontan, say konseho a mansiansian andi mantsa manlapud mundo so agbasiyan pian leglemewen tayo iramay aliwan Tastasi nen Jehova. (Uliran 8:13) Nonoten pa imay alimbawa na Judion relihyoson papangulo, ya asingbat ed akaunan artikulo. Say porma na relihyon a pinawala ra so ag-inabobonan nen Jehova; nisay aparakep toy pisiglaotan ed saray aliwan Judio. (Mateo 21:43, 45) Lapud atagey so pakanengneng da ed inkasikaran dili, nileglemew na sarayan panatikon lalaki iray Gentil. Aliwan ontan so panmoria tayo, a tratoen tayoray aliwan Tastasi tekep na panagmudmora. Singa si apostol Pablo, kaliktan tayo ya amin ya ondengel ed katuaan a mensahe na Biblia et makagamor na panangabobon na Dios.—Gawa 26:29; 1 Timoteo 2:3, 4.
9. Antoy epekto na asimbang, Makasulatan a panmoria ed panagsalita tayo nipaakar ed saramay agmipakna ed saray sisisiaen tayo?
9 Say asimbang, Makasulatan a panmoria so kaukolan a mangapekta ed panongtong tayo nipaakar ed aliwan Tastasi. Binilin nen Pablo si Timoteo a panonotan iray Kristiano ed isla na Creta ya “ag-ira mansalitay mauges nipaakar ed anggan siopaman, ag-ira mikokolkol, maong komon so linawa ra, ya ipanengneng da so amin a kauyamoan ed saray amin a totoo.” (Tito 3:2) Imanoen a saray Kristiano so nepeg ya agmansalita na mauges ed “anggan siopaman”—angga ni ingen ed saray aliwan-Kristiano ed Creta, ya arum ed sikara so bantog ed inkatila, inkasiba, tan inkangiras da. (Tito 1:12) Kanian agmakasulatan so pangusar tayo na managpabanday iran termino sano tutukoyen iramay agmiabobon ed sisisiaen tayo. Say mapaatagey ya awawey so agmanagyat ed arum ed panagdayew ed si Jehova. Imbes, sano say panmoria tan tratamento tayo ed arum so mitunosan ed makatunongan iran prinsipyo ed Salita nen Jehova, ‘naparakep tayo so bangat’ na Dios.—Tito 2:10.
No Kapigan so Pandeen, No Kapigan so Pansalita
10, 11. Panon ya indemostra nen Jesus ya amta to no kapigan so (a) “panaon ya agyesel”? (b) “panaon a pansalita”?
10 Wala so “panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita,” kuan na Eclesiastes 3:7. Nia, sirin, so problema: say pandesidi no kapigan so pangibaliwala ed saray sumusumpa tan no kapigan so pansalita diad pangidepensay pananisia tayo. Dakel so naaralan tayo manlapud alimbawa na samay lawas naspot ed desisyon to—si Jesus. (1 Pedro 2:21) Amta to no kapigan so “panaon ya agyesel.” Singa bilang, sanen saray manunan saserdote tan mamasiken so palson angakusa ed sikato ed arap nen Pilato, si Jesus so “ag-inmebat a balot.” (Mateo 27:11-14) Agto labay so makapangibulos na salitan mangapekta’d pakasumpal na linawa na Dios parad sikato. Imbes, denisidi ton mansalita iray agawgawaan to ed publiko. Amta to ya anggan say katuaan et ag-akapanguman ed mapaatagey a kanonotan tan kapusoan da. Kanian pinaulyan to labat la, agla inmesel ta walay gagalay indeen to.—Isaias 53:7.
11 Balet, amta met nen Jesus no kapigan so “panaon a pansalita.” Diad sakey ya inkagawa, tinalindegan to ed saray kritiko to diad diretsaan tan prangkaan a paraan, a pinapaneknekan ya aliwa iray palson akusasyon da. Alimbawa, sanen saray eskriba tan Fariseo so analin maneral ed reputasyon to’d arap na sakey ya ulop diad impangakusan apapaway to iray demonyo diad ngaran nen Beelzebub, denesidi nen Jesus ya agpalabasen iray palson akusasyon da. Tekep na agnasuppiat a lohiko tan mapuersan ilustrasyon, binaliktar to imay tila ra. (Marcos 3:20-30; nengnengen met so Mateo 15:1-11; 22:17-21; Juan 18:37) Mipadpara, sanen kayari inkitapat tan inkaaresto nen Jesus et ingguyor ed arap na Sanhedrin, masilib ya ingganggan na Atagey a Saserdoten si Caifas: “Ibilin ko’d sika lapu ed Dios a mabilay, ya ibagam ed sikami no sika kasi so Kristo, ya Anak na Dios!” Saya so “panaon [met] na pansalita,” ta ompan say ag-iyesel et mangipatnag ya ibuburi ton sikatoy Kristo. Kanian inmebat si Jesus: “Siak.”—Mateo 26:63, 64; Marcos 14:61, 62.
12. Antoray sirkumstansia ya anagdag ed si Pablo tan Bernabe a mansalita tekep na inkakpel diad Iconio?
12 Isipen pa met so alimbawa di Pablo tan Bernabe. Kuan na Gawa 14:1, 2: “Agawa ed Iconio, a nanuulop iran linmoob ed sinagoga na saray Judios, et ontan la so inpansalita ra, ya anisia so sakey a baleg a karakel na saray Judios, tan saray Griegos. Balet saray Judios ya agtinmulok sinagyat tan pinasebeg da so linawa na saray Gentiles ya onsumpa ed saray agagi.” Oniay nabasa ed The New English Bible: “Balet saray ag-akombertin Judio so anagyat ed saray Gentil tan sinamalan daray kanonotan da sumpad saray Kristiano.” Lapud agkontento ed pangipulisay labat ed mensahe, ginapoan na saray sumusumpan Judio so agni apaneknekan a kampanya, a sinugsogay Gentil a populasyon a mamusol ed saray Kristiano.a Talagan pirmi panamusol da ed Inkakristiano! (Ikompara so Gawa 10:28.) Liknaen nen Pablo tan Bernabe, a “panaon [la natan] a pansalita,” tano andi et ompan nadismaya iray balon babangatan lapud publikon panagpabanday. “Tinmilak ira [Pablo tan Bernabe] sirin ed andukey a panaon, a nansalita ra a makmakpel ed Katawan [a Jehova],” ya inabobonan tora diad impangiter to ed sikaray pakayarin manggawa na saray mamilagron tanda. Say resulta na saya et “akigampi [so arum] ed saray Judios, et saray arum ed saray apostoles.”—Gawa 14:3, 4.
13. No arapen so panagpabanday, kaslakan et kapigan so “panaon ya agyesel”?
13 Panon sirin so ikiwas tayo sano napabpabanday itayo? Mandedependin tuloy itan ed saray sirkumstansia. Arum a situasyon so mankakaukolan na pangiyaplika tayo ed prinsipyo a wala so “panaon ya agyesel.” Nagkalalo la iya sano salien itayon tangguyoren na mapeget iran sumusumpa ed anggapoy kakanaan iran pisasangsangan. Nepeg ya agtayo lilingwanan a walaray totoon talagan agda labay a naamtaan so katuaan. (2 Tesalonica 2:9-12) Say panggunaet a mikatunongan ed saramay say kapusoan da et nigalet lan agmanisia so kaapaan. Nagkalalo ni, no isentro tayon debatien so kada palson manag-akusa ed sikatayo, ompan nisuawi itayo ed importantin tuloy tan makatumang a kimey—say panulong ed saray matuan impanpuso a talagan malabay a mangamta ed katuaay Biblia. Kanian sano nipaarap ed saray antagonista a getma ray mangikayat na katilaan nipaakar ed sikatayo, say impuyan a simbawa et: “Arawian yora.”—Roma 16:17, 18; Mateo 7:6.
14. Diad antoran dalan a naidepensa tayoy pananisia tayo ed imaton na arum?
14 Siempre, agkabaliksan na saya ya agtayo la idepensay pananisia tayo. Tutal, wala met so “panaon a pansalita.” Manepeg labat ya iyansakit tayo iramay masimoon a totoon makakaimano ed mabanbanday a panagkritiko ed sikatayo. Mabulos itayon mangiter na malinew a salaysay nipaakar ed saray impapuson kombiksion tayo ed arum; talagan aabrasaen tayo itan a pankanawnawa. Oniay insulat nen Pedro: “Pasantosen yoy Kristo bilang Katawan ed kapusoan yo, a lawas akaparaan a mandepensa ed arap na balang sakey a mankaukolan ed sikayo na katunongan nisesengeg ed ilalon walad sikayo, balet gawaen itan tekep na maulimek a liknaan tan aralem a respeto.” (1 Pedro 3:15, NW) Sano papruebaan ed sikatayo na saray talagan interesadon indibidual iray papablien tayon sisisiaen tan ontepet ira nipaakar ed palso iran akusasyon a pinalesa na saray sumusumpa, responsabilidad tayon idepensay pananisia tayo, diad pangiter na makatunongan iran ebat ed Biblia. Niarum ni, say maabig a kondukta tayo so makapangiter na baleg a pantasi. Singa naiimano la na saray lukas ed kanonotan a manangimaton a sikatayon talagay manbibilay a mitunosan ed saray matunong ya estandarte na Dios, naimano ran tampol a palso iray akusasyon ed sikatayo.—1 Pedro 2:12-15.
Komusta Balet Iray Managpauges ya Impormasyon?
15. Antoy sakey ya alimbawa no panon a nagmaliw a puntirya iray Tastasi nen Jehova na pikewet ya impormasyon na media?
15 No maminsan, saray Tastasi nen Jehova so puntirya na pikewet ya impormasyon diad media. Alimbawa, nen Agosto 1, 1997, impalapag na sakey a dyaryo ed Rusya so artikulon mamapauges a mangibabagan, nilikud ed arum ni a saray Tastasi kuno et absoluton kakaukolanen toray membro ya ‘italirak daray kaasawaan dan bibii, lalaki, tan atateng da no agda natalosan tan agmiabobon ed pananisia ra.’ Siopaman a talagan mikabisado ed Tastasi nen Jehova et amta ton palso itan ya akusasyon. Ipapanengneng na Biblia a kaukolan a tratoen na saray Kristiano iray agmananisian kapamilyaan da tekep na aro tan respeto, tan pambabanikelan na Tastasi a tumboken itan a direksion. (1 Corinto 7:12-16; 1 Pedro 3:1-4) Anggan ontan et siansian inimprita so artikulo, kanian dakel a managbasa so naikdan na agsuston impormasyon. Panon tayon naidepensa so pananisia tayo sano sikatayoy palson naaakusa?
16, 17, tan kahon ed pahina 16. (a) Antoy imbagan aminsan na The Watchtower nipaakar ed palson impormasyon na media? (b) Diad antoran sirkumstansia a nayarin ebatan na Tastasi nen Jehova iray negatibon report diad media?
16 Dia lamet, wala so “panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita.” Aminsan et imbalikas na The Watchtower itan ed onian paraan: “Say pangibaliwala tayo’d palson impormasyon na media odino say pangidepensa tayo’d katuaan diad matukoy iran paraan et mandedependi ed saray sirkumstansia, say managsugsog na kritisismo, tan say kalat to.” Diad arum a kaso et sankarakpan lay pangibaliwala’d negatibo iran report, diad ontan et agtanton nipalapag iray katilaan.
17 Diad arum a kaso et nayarin “panaon [itan] a pansalita.” Ompan say sakey a napanmatalkan a dyurnalista odino reporter et naikdan na agsuston impormasyon nipaakar ed Tastasi nen Jehova balet ta abrasaen toy matuan impormasyon nipaakar ed sikatayo. (Nengnengen so kahon ya “Impametek ed Agsuston Inkipresenta.”) No saray negatibon report diad media et mamapaway na agmarakep ya opinyon a pakasbelan na panagpulong tayo, unona laray representanti na sangan opisinay Watch Tower Society a mangidepensa’d katuaan diad pigaran matukotukoy a paraan.b Alimbawa, niaasain iray kualipikadon mamatatken a mangiparungtal ed saray katuaan, singa diad programa ed TV, a say ag-iyapireng et nayarin mangipanengneng ya anggapoy niyebat na Tastasi nen Jehova. Makabat a tuloy so pikoopera na sinansakey a Tastasi ed panangidirehi na Watch Tower Society pati ed saray representanti to ed saratan a pamaakaran.—Hebreos 13:17.
Legal a Panangidepensay Maong a Balita
18. (a) Akin ya agtayo la kaukolan so permiso na saray gobiernoy too pian manpulong? (b) Anton kurso so kaukolan tayon tumboken sano ag-itayo naabuloyan a manpulong?
18 Say inka-autorisa tayon manpulong na maong a balitay Panarian na Dios et manlalapud tawen. Si Jesus, a mamapagawa ed sikatayo ed sayan kimey, so angiteran na ‘amin [ya autoridad] a wala ed tawen tan ed dalin.’ (Mateo 28:18-20; Filipos 2:9-11) Kanian, agtayo kaukolay permiso na saray gobiernoy too pian makapanpulong. Anggan ontan, bidbiren tayo a no walay relihyoson kawayangan et mamaabig itan ed kikayat na mensahey Panarian. Diad daldalin a walay kawayangan ed panagdayew tayo, usaren tayo so legal a sistema pian naprotektaan itan. Balet diad saray lugar a nikibot ed sikatayo so ontan a kawayangan, gawaen tayo, unong ed inkasangal na ganggan—a pambanikelan a gamoran itan. Say gagala tayo et aliwan lapud sosyal a reporma, noagta say “panangidepensa tan legal a panangiletneg na maong a balita.”c—Filipos 1:7, NW.
19. (a) Antoy nayarin resulta na ‘panbayar ed Dios iray kien na Dios’? (b) Antoy determinasyon tayon gawaen?
19 Bilang Tastasi nen Jehova, bibidbiren tayon si Jehova so Sankatalbaan a Soberano. Say ganggan to so supremo. Responsabilidad tayon tulokey gobiernoy too, sirin et ‘bayaran ed si Cesar so kien nen Cesar.’ Balet agtayo abuloyan so antokaman a mamabaya ed pakasumpal tayo’d lalon importantin responsabilidad tayo—‘bayaran ed Dios so kien na Dios.’ (Mateo 22:21) Sigpot tayon natatalosan a say panggawa ed satan et pagmaliwen to itayon puntirya na ‘gula’ na nasyones, balet aawaten tayo iya bilang kabiangan na panagsakripisyo ed pagmaliw a babangatan. Say rekord ed legal iran kaso nipaakar ed Tastasi nen Jehova diad koma-20 siglo so mamapaneknek ed determinasyon tayon idepensay pananisia tayo. Diad tulong tan pananuporta nen Jehova, mantultuloy tayo ‘ya ag-ontunda ed panbangat tan pangipulong ed maong a balita.’—Gawa 5:42.
[Saray paimano ed leksab]
a Isasalaysay na Matthew Henry’s Commentary on the Whole Bible a saray sumusumpan Judio et “ginetma ra so iyakar ed ontan [a Gentiles] a kabkabat da, tan imbaga ra so amin a walad kanonotan odino napabrikan kaugsan, ta pian napapaway day agmarakep ya opinyon ed Inkakristiano.”
b Kayari inkipalapag na managpauges ya artikulo na dyaryo ed Rusya (abitla ed parapo 15), inmapela iray Tastasi nen Jehova ed say Russian Federation Presidential Judicial Chamber for Media Disputes tekep na kerew a repasoen iray palson akusasyon a walad artikulo. Diad agano ni et say desisyon na korte et binaat toy dyaryo ed impangimprinta na makaderal ya artikulo.—Nengnengen so Awake!, Nobyembre 22, 1998, pahina 26-7.
c Nengnengen so artikulon “Legal a Panamrotekta ed Maong a Balita,” ed pahina 19-22.
Kasin Nanonotan Yo
◻ Akin a saray Tastasi nen Jehova et puntirya na ‘gula’?
◻ Panon tayon moriaen iramay agmipakna ed saray relihyoson sisiaen tayo?
◻ Diad pidedeneng ed saray sumusumpa, anton makatunongan ya alimbawa so impanengneng nen Jesus?
◻ Sano pinabpabanday itayo, panon tayon niyaplika so prinsipyo a wala so “panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita”?
[Kahon ed pahina 16]
Impametek ed Agsuston Inkipresenta
“Diad baley na Yacuiba, Bolivia, inyuksoy na sakey a grupo na ebanghelisador diman so kipaway na palabas ed sakey ya istasyon na TV a mabitabitar a pinawala na saray apostata. Nisesengeg ed mauges ya epekto na saman a programa, denesidi na mamatatken so ondalaw ed duaran istasyon na TV tan inyopresi ran bayaran so kipalabas ed publiko na saray videon Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name tan say The Bible—A Book of Fact and Prophecy. Diad impakabantay ed saray video na Sosyedad, say akankayarian na sakey ya istasyon na radyo so asanokan ed agsuston inkipresenta [na Tastasi nen Jehova] ed programa na saray apostata et inyopresi toy libren kiyanunsio ed asingger lan distrito kombension da. Dinmakerakel so inmatendi, tan dakel a matuan impanpuso so ginmapon mantepet na seryoso iran tepet sano sikaray dadalawen na Tastasi ed panagministeryo ra.”—1997 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pahina 61-2.
[Litrato ed pahina 17]
Walaray panaon a prangkaan ya ineebatan nen Jesus iray palson akusasyon na saray kritiko ed sikato