Manbanikel a Magmaliw a “Tometeger ya Anggapo so Ibaing To”

UNONG ED SALAYSAY NEN ANDRÉ SOPPA

Pinmalalo so Guerra Mundial II, a nanresulta ed agnadeskriben pateyan tan gonigon. Bilang signalman ed German Navy a nipuesto ed asingger na Narvik, diad Norway, naimatonan kon mismo so inkaruksa na too ed kapara ton too. Manlapud baet na saray alosadsar, sankanengneng ko no labi so karakpan ed liwang na saray liwawa ed mamaamianen ya anenyeg ed siak a manmolimolin maong ed bilay. Segurado ak ya aliwan say Dios ya amalsa ed saratan a bengatla so responsabli ed karamsakay bakal.

NIANAK ak nen 1923 ed melag a baryo na Lassoth (a sakop la natan na Polandia), ya asingger ed ketegan na Czech, tan binmaleg ak ed pobrin pamilya a manaayam ed kaumaan. Katoliko iray atateng ko, tan say relihyon so importantin kabiangan na bilay mi. Balet, antis to ni et panduaruwaan ko lay relihyon ko. Diad baryo mi et walay taloran pamilya a Protestanti, tan saraya so bubusolen na saray Katoliko. Agko natalosan no akin ya onia so nagmaliw a kipapasen. Diad eskuelaan et nibabangat kami ed katekismo. Balet aminsan ya agew sanen impaipaliwawak ed pari so Trinidad, say ebat ya agunggunak la ingen et aminsamplon siplat. Anggaman kuan, agawa itan sanen 17 años ko ya amekder la’d pakakadismayaan ko ed relihyon. Inatey a nantumbokan so atateng nen inak a sakey a bulan so baetan, tan anggapoy magenap ya ibayar nen inak ed duaran serbisyoy simbaan nipaakar ed ponpon. Kanian intepet to’d pari no nayarin bayaran to’d saginonor. “Agta walaray kayarian na atateng mo?” so ebat to. “Ilakom iratan, tan igastos moy kuarta ed ponpon.”

Pigaran taon sakbay na satan, kayarin nipuesto ed pakayari si Hitler nen 1933, agkami la naabuloyan a mansalitay Polako; kaukolan mi so mansalitay Aleman. Nibaga’d sikami diad saginonor a saramay agmanaral, odino agmakaaral na Aleman, so kalkalnan nabalang​—a niiyan ed panangipangawan iran kampo. Anggan say ngaran na baryo mi so sinalatan na Aleman a ngaran a, Grünfliess. Tinmunda ak a naneskuela nen 14 años ko, tan lapud agak kabiangay organisasyon a Hitler Youth, nairapan ak a manalmoy trabaho. Balet, diad saginonor et akapantrabaho ak bilang aprintis a panday. Kagapoy bakal, naidarasal ed simbaan si Hitler tan saray sundalon Aleman. Nanumamengan ko no kasin ontan met so ipipikasi na biek a dapag pian manalo.

Serbisyo ed German Navy

Nen Disyembre 1941, nampalista ak ed German Navy, tan kagapoy 1942 et nibaki ak ed baybay na Norway pian manserbi ed sakey a bapor a panagsubaybay. Niasain kamin mangguardia ed baetan na Trondheim tan Oslo, ya uulopen iray bapor ya akakargaday sundalo, bala, odino kargamento. Wala kami ed taew sanen nadngel koy pantotongtongan na duaran marino a nipaakar ed anggaan na mundo unong a nipasakbay ed Biblia. Anggaman natatakot a mangipaamta, imbaga ra’d siak a mililimog iray atateng da ed Tastasi nen Jehova balet ta agda tinumbok so alimbawa ra. Pilpilimerok ed saman a narengel so nipaakar ed Tastasi nen Jehova.

Diad pansamposampot na bakal, sikami so impriso na saray Britano tan impudir da kami’d saray Amerikano pian nipawil ed Alemanya. Sikami ran say kaabungan mi et wala la natan ed zona na Soviet so nipisok ed kampon prisoan diad Liévin, mamaamianen a Pransya, pian mantrabaho ed minas na karbon. Agosto 1945 ed saman. Nanonotan koy impanepet ko’d sakey ed saray mangguaguardia’d siak a Pranses no anto so relihyon to. “Katoliko,” so inyebat to. Lapud Katoliko ak met, intepet ko’d sikato no akin a nagmaliw kamin mankalaban? “Anggapoy kakanaan no talosan itan. Talagan ontan labat,” so inyebat to. Parad say siak et kaambaglan a manlalaban tan manpapateyan so totoon mankakarelihyonan.

Sakey a Sinag na Liwawa Diad Minas na Karbon

Diad pilimeron agew ko ed minas a kaiba iray mineron taga’dman, walay toon manngaray Evans Emiot ya angiyapag ed siak na nanpalaman iran tinapay to. Nanlapud Ohio, diad Estados Unidos, sikatoy nanayam ed Pransya ed loob na pigaran taon. Intongtong to’d siak so nipaakar ed sakey a mundon anggapo lay bakal. Nikelawan ak a maong ed maabig ya ugali to. Agto ak bubusolen anggano Aleman ak tan sikato et Amerikano. Agkami la akapantongtong anggad nen inggapoy 1948 sanen inikdan toak na bokletan apauloay “The Prince of Peace.” Diad saya et naamtaan kon siansia so nipaakar ed Dios na kamaongan a kagula to so bakal​—say klase na Dios a ninodnonot ko legan kon tangtangayen iray liwawa ed mamaamianen. Denisidik ya anapen so relihyon a mangibabangat ed saya. Balet nanlapulad say trabaho nen Evans et wala la’d sananey a lugar na minas, agak la akapitongtong ed sikato. Nilak ya amin so nanduruman grupo na relihyon ed kampon prisoan, ya itetepet no kabisado ra so bokleta, balet ta anggapoy nansumpalan.

Kaunoran, nen Abril 1948, nibulos ak ed kampon prisoan kanian nagmaliw ak a bulos a trabahador. Diad mismon ontumbok a Simba, asurprisa ak ed kililing na melag a banting diad lansangan. Agaylay liket kon nanengneng si Evans! Sikato so kaiba ed grupo na Tastasi nen Jehova ya akasulong na saray sandwich board a mangiyaanunsio ed tema na publikon paliwawa. Say Tasin mamabanting et si Marceau Leroy, a membro la natan na Branch Committee diad Pransya. Nikabat ak ed sakey a Polakon mansasalitay Aleman a manngaran na Joseph Kulczak, a nanirap ed panangipangawan iran kampo makasengeg ed pananisia to. Inimbitaan toak ed miting a nagawa ed saman a labi. Dakel so agko natalosan a nibabaga diman, balet sanen amin ya inmatendi so angitagey na lima ra, intepet ko’d kaabay ko no akin ya intagey day lima ra. “Sikara so onlan manpulong diad Dunkerque no ontumbok a simba.” “Nayari mila?” so intepet ko. “Nayari!” so ebat to. Kanian diad tinmumbok a Simba et manpupulong ak la ed kabkaabungan. Anggano agmipakna so amin a nabet mi, nanliketan ko iman tan agnambayag et naynay ak lan manpulong.

Naaralan Kon Kontroley Inkamapapetang Ko

Kayari ton tuloy, nampulong so Tastasi ed saray barrack a panaayamay nibulos laran Aleman a priso. Mairap iya parad siak, lapud kabkabat ak diman ed inkamapapetang ko. No walay manludlurey ed panpupulong ko, sikato so pagyawen ko, ya ikuan kon: “No palpalaran ka, walay makapuy a nagawa.” Aminsan a manpupulong ak ed minas, wala ni ingen so pinonitik a nanmudmora ed si Jehova.

Balet, diad tulong nen Jehova, nauman koy personalidad ko. Sakey ya agew, legan min manpupulong ed sarayan barrack, guguloen na grupoy abartek lan lalaki so pigara ed Tastasi. Diad pakaamtan mipepetang ak, pinugeran ak na agagin kaibak ya agla mibali, balet ta mapeligron dinmugpa ed siak so sakey ed lalaki tan inekal toy diyaket to. Inmepas ak ed bisikletak, tan impaegnaan ko’d sikato, tan imbulsak iray limak. Sikatoy abigla ed satan kanian dinengel toy imbagak. Pinasempet ko tan inkuan kon naugip la insan onatendi ed publikon paliwawa. Ontan so talagan agawa, diad 3:00 n.n., sikato so wadman! Diad saginonor, ngalngali 20 a datin priso so angawat na mensahe. Balet siak, abautismoan ak nen Setyembre 1948.

Napnapno Balet Makapatumang ya Eskedyul

Naikdan ak na responsabilidad a mangasikaso ed saray teritoryan panpulongan mi tan ed pananap na saray lugar a pakagawaan na publikon paliwawa. Pian nagawaan iya, manbiahe ak no maminsan na ngalngali 50 kilometro diad panamegley na melag a motorsiklok, sakbay na pantrabaho ed unor a turno diad minas. Insan diad saray sampot-simba, man-bus kamin onla’d teritorya tan onepas so duara odino apatiran manangipalapag a kaiba so espiker. Diad babaleg iran baley, no makalmoy matukoy a lugar, pantatapewan miray maleta mi pian usaren ya speaker’s stand. Mabetbet, isulong mi iray sandwich board pian iyanunsio so tema na publikon paliwawa a pangiimbitaan mi’d totoo.

Nen 1951 so impakapikabat ko’d si Jeannette Chauffour, sakey a Tasin nanlapud Reims. Tampol kamin akapan-inaroan, tan sakey taon ed saginonor, nen Mayo 17, 1952 et nankasal kami. Inmalis kami ed Pecquencourt, sakey a baley a kawalaay minas ya asingger ed Douai. Balet, agnambayag et nandeperensiay bunigas ko. Nalmoan a walaan ak na silicosis, sakey a sakit ed respiratoryo lapud impantrabaho ed minas, balet agak makalmoy arum a klasen trabaho. Kanian nen 1955, legan na internasyonal ya asamblea ed Nuremberg, Alemanya, akerew ed sikamin ontulong ed melag a kongregasyon diad Kehl, sakey a melag ya industriyal a baley diad Rhine kanian anggapoy problema ed iyalis mi diman. Diad saman a panaon, wala lambengat so 45 a manangipalapag ed kongregasyon. Diad loob na onsaginonor a pitoy taon a pikikimey ed sayan kongregasyon, dinmakel so bilang na saray manangipalapag ya asabi toy 95.

Kaaruman Iran Pribilihyo na Serbisyo

Diad pakakaimaton a niletneg lan maong so kongregasyon, impaasain kami ed Sosyedad diad Pransya bilang espisyal a payunir. Diad inkasurprisa min maong, niasain kami ed Paris. Say waloy bulan ya impanayam mi diman so magaygayagan tuloy. Sikamin dua nen Jeannette et apribilihyoan a makapangikonduktay 42 a panangiyaral na Biblia. Limara ed saray iyaaralan mi so nampabautismo legan min wadman, tan walay 11 ni a nantutumbokan ya angawat na katuaan.

Manlapulad impanayam mi’d Latin Quarter, mabetbet min nakatongtong iray propesor ed Sorbonne. Sakey a retirado lan propesor na pilosopiya a nanagamil na faith healing so nanaral na Biblia insan diad saginonor et nagmaliw a sakey ed Tastasi nen Jehova. Sakey ya agew et apitongtongan koy sakey a civil engineer nipaakar ed Biblia a maapit a mililimog ed saray managbangat a Jesuit. Sikatoy linma’d apartment mi ed alas tres na ngarem insan inmalis na alas dies ed saman a labi. Diad inkasurprisa mi, sikatoy pinmawil kayari na sakey tan kapalduan oras. Sikato so akapitongtong ed sakey a Jesuit ya agmakaebat ed saray tepet to nipaakar ed propesiya na Biblia. Diad ala-unay palbangon, sikatoy sinmempet balet ta pinmawil ed alas-siete. Asabi panaon, sikatoy nagmaliw a sakey ed Tastasi nen Jehova. Say ontan ya inkapgaan ed katuaan so baleg a panamaseseg ed sikamin sanasawa.

Kayari impanserbi ed Paris, naimbitaan ak a manlingkor bilang managbiahen manangasikaso ed bukig na Pransya. Makapaliket a tuloy ed sikami so pamisita ed saray kongregasyon a mansasalitay Pranses tan Aleman, a papabiskegen iray agagi. Legan min manbibisita ed kongregasyon na Rombas, diad Lorraine, akabat koy Stanislas Ambroszczak. Sikato so sakey a Polako a datin nanserbi ed sakey a submarino na Allied legan na bakal tan diad taew na Norway so akilabanan to. Mankalaban kami ed saman legan a bebeltangen mi so parehon kadayatan. Natan et sanagi kami lan manlilingkor ed Dios tayo, si Jehova. Diad sananey ya inkagawa ed asamblea ed Paris, walay sakey ya abidbir ko. Sikato so komander nensaman diad kampo ya akapangiprisoan ed siak diad amianen na Pransya. Agaylay liket min duan mankikimey legan na kombension! Ontan so pakayari na Salitay Dios a pagmaliwen ton sanaagi tan maapit a sankakaaaro iray datin mankakalaban!

Makapaermen ta kayari 14 taon ed panagbiahen kimey, kaukolan ko lay ontunda lapud ikakapuy na laman ko. Balet, determinado kamin sanasawa a mantultuloy a manlingkor ed si Jehova ed anggaay nayarian mi. Kanian akalmo kami na panpundoan tan trabaho ed baley na Mulhouse, diad bukig na Pransya, tan nagmaliw kamin payunir (sigpot-panaon ya ebanghelisador).

Say sananey nin nanggayagaan kon maong ed loob na dakel a taon et say impibiang ko’d panangipaalagey na saray Kingdom Hall. Nen 1985, akerew ed siak a mangorganisay grupon parad konstruksion diad bukig na Pransya. Diad impangusar ed saray larinon komikimey tan impangipasal ed mabulos iran boluntaryo, aporma mi so grupon akibiang ed panangipaalagey odino panamasimbalo ed masulok a 80 a hall, a pinarakep iratan parad panagdayew ed si Jehova. Nen 1993 et nanliketan kon maong so impantrabaho ed panangipaalagey na Assembly Hall tan limaran Kingdom Hall diad French Guiana, Abalaten ya Amerika!

Pantutultuloy Anggaman ed Saray Pakasalsalian

Say maseguron nibagak et diad loob na apalabas a 50 taon na teokratikon aktibidades, say bilay ko so napnoy gayaga tan saray pribilihyo na serbisyo. Makapaermen ta nen Disyembre 1995 et inatey so pinabpablik ya asawa ya akaibak ed loob na 43 taon. Anggaman panaon iraya na ermen​—tan siansia nin paneermenan ko​—papabiskegen ak nen Jehova, tan saray espiritual ya agagik a mangaaro tan manusuporta ed siak. Kanian, anggan panon et onkekepa so ot-ot diad ilalabas na panaon.

Siansia nin malinew ed kanonotan ko iray salita na sakey ya alanaan ya agi diad sakey ya asamblea diad Munich, Alemanya, nen 1963. Inkuanto, “André, agka onnenengneng ed kawigi odino kawanan. Asubsubok iray agagin walad panangipangawan a kampo. Natan et wala la’d sikatayo no mantultuloy itayo. Agtayon balot liliknaen a pakaskasi itayo. Kanian mantultuloy!” Lawas kon nonodnonoten iya. Natan ta limitado lay nagawaan ko lapud inkamasakit tan itatakken ko, saray salitan naromog ed Hebreos 6:10 so naynay a lapuay panamaligliwa ed siak: “Say Dios aliwan agmatunong pian nalingwanan to so gawa yo tan say aro ya impanengneng yo ed ngaran to.” On, say pankimey ed serbisyo’d si Jehova so sankabalgan a pribilihyo a niwala’d siopaman. Diad apalabas a 50 taon, ginawak a kalat, tan angga ni’d natan so pagmaliw a “tometeger ya anggapo so ibaing to.”​—2 Timoteo 2:15.

[Litrato ed pahina 22]

Say klase na baloto a nanserbian ko diad leet na saray alosadsar na Norway

[Litrato ed pahina 23]

De-bisikletan manpupulong diad mamaamianen a Pransya

[Litrato ed pahina 23]

Kinmanan speaker’s stand iray impantatapewan a maleta parad publikon paliwawa

[Saray litrato ed pahina 24]

Kaampar koy akulaw ko, si Jeannette, ed kasal mi nen 1952