Say Bayar na Kinon​—Panon Kabaleg?

AKAPIDENENG ka ta la ed toon sigagagala ton ipaliknan sikay melmelag? Anganko et sakey a manedyer, amo, manangasikaso, odino kanayon ni ingen a minelmelag tan nilames to ka? Antoy liknaan mo ed ontan a too? Kasin alagyat ka’d personalidad to? Seguradon andi! Akin? Lapud say kinon so panlalapuay babeng tan mamakset ed pitatalosan.

Say kinon et pagmaliwen toy sakey a too a mangipabpaabeba ed arum, ta pian ompaway a sikatoy naynay a superyor. Say toon walaay ontan ya ugali et mataltalag a mangirayew ed arum. Naynay a walay nabalaw to​—“on, nayarin walaray maabig a kualidad to, balet ta oniay problema odino kakapuyan to.”

Diad libron Thoughts of Gold in Words of Silver, say kinon so adeskribin “lawas makaderal a bisyo. Deralen toy sakey a too, a pagmaliwen ton ngalngali anggapo lay nirayew.” Pankelawan ni kasi so pakakaalipanesan na amin ed malastog a too? Diad tua, say bayar na kinon et say kaandian na tuan kakaaro. “Diad kasunian,” intuloy na satan lanlamang a libro, “labalabay na totoo so mapaabeba​—aliwan saramay ikikinon day inkamapaabeba ra, noagta saramay talagan mapaabeba.” Matukotukoy, inkuan na Biblia: “Say kinon na too so mangipaabeba ed sikato, say mangipapaabeba ed inkasikato so napagalangan.”​—Uliran 29:23, The Jerusalem Bible.

Balet, nagkalalo nen say epekto to’d pikakaaro odino galang manlapud totoo, panon ya apektaan na kinon so relasyon na sakey ed Dios? Panoy panmoria na Dios ed saray makinon, mapasang, tan mapalakbat? Kinon odino inkamapaabeba​—kasin importanti itan ed sikato?

Leksion ed Inkamapaabeba

Oniay inkuan na apuyanan ya angisulat ed Uliran: “Say mapangta onla ed unaan na kabagbag, tan say mapasang ya espiritu ed unaan na kapelag. Magmaong so mapaabeba ya espiritu ed unaan na kapelag.” (Uliran 16:18, 19) Say kakabatan na saratan a salita so apekderan a tuloy ed kaso nen Naaman a heneral na Sirya, a nambilay ed panaon na Israelitan propeta a si Eliseo.

Akating si Naaman. Diad panggugunaet ton onabig, linma’d Samaria ya iisipen ton nakaarap a personal si Eliseo. Imbes, imbaki na propeta so lingkor to tekep na saray bilin ed si Naaman a manames a maminpito ed Ilog Jordan. Nainsulto si Naaman diad inkatrato to tan ed konseho. Akin ya ag-akiarap so propeta pian mitongtong ed sikato imbes a mangibaki ni na sakey a lingkor? Tan segurado, dinanman ya ilog ed Sirya et mipara’d ilog Jordan! Kinon so problema ed sikato. Say resulta? Maong ta tinmalonay mas makabat a konseho. “Diad saman linmasor, tan linmegep ya aminpito ed Jordan, unong na impangikuan na laki na Dios; et say laman to pinmawil a singa say laman na melag ya ugaw, et sikato so malinis nensaman.”​—2 Arari 5:14.

No maminsan et baleg iray gungguna ed samet labat ya inkamapaabeba.

Say Bayar na Inkatangsit

Balet, say bayar a sisingilen ed sikatayo na kinon so mas ni nen say pakasaew tayo ed sakey a gungguna odino tumang. Walay sananey nin nengneng na kinon a nisusuheri ed salitan Ingles a “hubris,” a naukeran bilang “alablabas a kinon odino dilin-kompiyansa a mabetbet a manresulta’d ibales.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Sayan salita so direktamintin nanlapud Griego, tan unong ed iskolar na Griego a si William Barclay, say “hubris so nisiglaot ed kinon tan inkaruksa . . . , say matangsit a panagmaltraton pagmaliwen to [so sakey a too] a manmelmelag ed kapara ton totoo.”

Say mabitar ya alimbawa na onian nengneng na alablabas a kinon so naromog ed Biblia. Ontan so kipapasen nen Hanun, ari na Ammon. Oniay salaysay na Insight on the Scriptures: “Lapud maaron panangasi nen Nahas ed sikato, angibaki si David na saray mensahero a manligliwa ed si Hanun lapud impatey na ama to. Balet, lapud akombinse si Hanun na saray prinsipe to a palikdo labat iya nen David pian nasimasim so syudad, impabpabanday toray lingkor nen David diad impangiskis ed kapaldua a balbas da tan impamegpeg ed saray aysing da anggad tapi ra insan tora pinataynan.”a Nipaakar ed sayan inkagawa, oniay kuan nen Barclay: “Satan a tratamento et hubris. Nantetekep itan ya insulto, panaglames, panagpabanday ed publiko.”​—2 Samuel 10:1-5.

On, say mankinon a too et walay awawey ton hubris, mainsulto, manpabanday ed arum. Panliketan toy pamasakit ed arum diad agmililikna, agmapangasin paraan insan manliket ed kaalipanesan tan kipabpabanday na arum a too. Balet say pangikusbo odino paneral ed dilin-respeto na sakey so pansengegay duaran mauges ya epekto. Manresulta ed kaandi na kaaro tan, lalon maseguro et panlapuay kalaban.

Panon a nipanengneng na siopaman a tuan Kristiano so ontan a makapasakit a kinon, anta igaganggan na Katawan to a ‘kaukolan ton aroen so kapara ton too a singa sikaton dili’? (Mateo 7:12; 22:39) Satan et diad basta isumlang ed amin a bengatlan itatalindeg na Dios tan si Kristo. Nipaakar ed sayan salaysay, onia so seryoson inkuan nen Barclay: “Say hubris so kinon a pakiwasen toy too a mangipangaya ed Dios.” Lapud pankinon et ikuanto: “Anggapo so Dios.” (Salmo 14:1) Odino unong a nibalikas diad Salmo 10:4: “Say bagel dia ed pangaya na lupa to, kuanto, Agto kaukolan. Dia ed saray amin a kanonotan to sikaray, Anggapo so Dios.” Say ontan a kinon, odino inkapasang, so mangiyarawi’d sakey aliwan ed kakaaro tan kakanayon labat noagta pati ed Dios. Agaylan kabaleg a bayar!

Ag-abuloyan so Kinon a Maneral ed Sika

Dakel so klase na kinon​—pankinon lapud nasyonalismo, rasismo, atagey a kipapasen ed panagbilay tan posisyon a dederlengen, edukasyon, kayamanan, inkabantog, tan pakayari. Diad sakey a paraan odino ed sananey, say kinon so magmainomay a mangimpluensia’d sika tan maneral ed personalidad mo.

Dakel so toon ompatnag a mapaabeba sano midedeneng ed saray superyor odino ed saray kalimog ni ingen. Balet antoy nagawa sano niwalad posisyon na autoridad so toon ompatnag a mapaabeba? Kabekta et sikato lay magmaliw a malames a pagmaliwen ton miserabli so bilay na ipapasen toran abeba ed sikato! Nayarin nagawa iya ed pigara sano aka-unipormi ra odino aka-tsapa a pakapatnagay pakayari. Anggan saray empleyado ed gobierno so makapagmaliw a mankinon ed pidedeneng da’d publiko, ya iisipen dan wadtan so publiko pian manserbi ed sikara, ya aliwan say kasunian to. Say kinon et pagmaliwen tokan mapasang, agmililikna; say inkamapaabeba et pagmaliwen tokan mapangasi.

Nayari komon a magmaliw a mankinon tan mapasang si Jesus ed saray babangatan to. Sikatoy ayadyarin too, Anak na Dios, ya akideneng ed ag-ayadyari, bengatbengat, misasanok a papatumbok. Ingen, anton imbitasyon so niyopresi to’d saramay tinmalineng? “Dago kayo’d siak, amin yon nasasagpotan tan nabebelatan, et itdan ta kayoy pampainawa. Ala yoy pakok ed sikayo, tan manaral kayo’d siak; ta mauyamo ak tan mapaabeba ak a puso; et naromog yoy inawa nipaakar ed saray kamarerwa yo. Ta say pakok mainomay, tan anlemew so awit ko.”​—Mateo 11:28-30.

Kasin lawas tayon panggugunaetan a tumboken so uliran nen Jesus? Odino naiimano tayoy inkasikatayon mapasang, ag-onabuloy, malames, agmapangasi, mankinon? Singa si Jesus, panggunaetan tayoy makaligliwa, aliwan manlames. Resistian so makaderal ya epekto na kinon.

Diad saratan ya asalambit la, kasin amin lan kinon et makapuy?

Dilin-Respeto Kontra Inkalastog

Say kinon met so “makatunongan odino nikatunongan a dilin-respeto.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Say dilin-respeto et kabaliksan ton walay respetom ed inkasika. Kabaliksan na satan a mapaga ka ed isipen na arum a totoo ed sika. Mapaga ka ed kakikiwas tan ed reputasyon mo. Tua so proverbio na Español, “Ibagam ed siak so pipiulopan mo tan ibagak no siopa ka.” No lablabay moy milimog ed totoon akulastay, mangiras, ag-abangatan, mabanday a mansalita, diad ontan et magmaliw kan singa sikara. Naalisan da ka na ugali ra, tan singa sikara, naandi respetom ed inkasika.

Siempre, walay mas grabe ni​—say kinon a mangitonton ed inkalastog odino inkapasirayew. Ikikinon na saray eskriba tan Fariseos ed agew nen Jesus iray tradisyon tan ed alablabas ya inkarelihyoso ra. Pinasakbayan ira nen Jesus: “Saray amin a gawa ra gawaen da pian nanengneng ira na totoo; ta gawaen dan malapar ’ray filacterias da, tan idukey da ray lagaylay na saray kawes da [pian ompatnag a lalon relihyoso]. Tan kaliktan day pasen a manuna ed saray panduroypo tan saray yurongan a manuna ed saray sinagogas. Tan saray panaglugay ed saray plaza, tan tawagen ira na saray katooan na, Rabbi.”​—Mateo 23:5-7.

Sirin, say manepeg a kinon et balansin awawey. Tandaan met ya onnenengneng si Jehova ed puso, aliwan diad akinpaway labat. (1 Samuel 16:7; Jeremias 17:10) Say pantunongtunongan so aliwan inkatunong na Dios. Balet, say tepet so, Panon tayon nabayuboan so tuan inkamapaabeba tan napaliisan so pambayar na baleg lapud kinon?

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 4]

Say samet ya inkamapaabeba so angunggunay baleg ed si Naaman