Ginawa Ra so Linawa nen Jehova
Sakey ya Imbisitan Mayamyaman ya Atumangan
SAY pambiahe manlapud Sheba anggad Jerusalem so talagan makapakesaw parad reyna. Sikatoy nipasal lan manbilay a main-inawa. Natan et babaroyen toy 2,400 kilometro diad kakukurang na kamelyo, a maslak ed satan et diad makaatong a desierto. Unong ed sakey a kalkulasyon, asabi toy manga 75 ya agew ed pambiabiahe to, tan paonla ni labat iman!a
Makapasagsagyat a Report
Linma so reyna na Sheba ed Jerusalem kayarin “nadngelan to so galang nen Solomon nipaakar ed ngaran nen Jehova.” (1 Arari 10:1) Ag-abitla no anto so eksakton nadngelan na reyna. Balet, amta tayon binendisionan nen Jehova si Solomon tekep na nikabkabiig a kakabatan, kayamanan, tan kagalangan. (2 Awaran 1:11, 12) Panon iyan akabatan na reyna? Lapud say Sheba et sentro na negosyo, nayarin nadngelan to so inkabantog nen Solomon diad saray negosyanten binmisita ed lugar to. Nayarin akakar so arum ed saraya diad Ofir, say dalin a kawalaan na baleg a negosyo nen Solomon.—1 Arari 9:26-28.
Antokaman so kipapasen, sinmabi so reyna ed Jerusalem a walaan na “sankabalgan ya ulop, pati saray kamelyo a nanawit ed saray balingit, tan sankaraklan a balitok, tan mabli a batobato.” (1 Arari 10:2a) Inkuan na arum a say “sankabalgan ya ulop” et laktipen toray armadon guardia. Natalosan iya lapud say reyna et sakey a mapuersan dederlengen tan manbiabiahen walaan na saray agnatantiyan ankablin bengatla a mankantidad na sinamplon milyon a dolyares.b
Balet, imanoen a nadngelan na reyna so inkabantog nen Solomon “nipaakar ed ngaran nen Jehova.” Kanian aliwa lambengat iyan biahen nipaakar ed negosyo. Mabitar, say manunan gagala na insabi na reyna et pian dengelen so kakabatan nen Solomon—ompan manaral ni ingen na bengatlan nipaakar ed Dios nen Solomon, si Jehova. Lapud sikatoy nayarin kapolian nen Shem odino si Ham, a managdayew nensaman ed si Jehova, sikatoy manuusisa la nipaakar ed relihyon na saray inmunan atateng to.
Makakewkew Iran Tepet, Makapnek Iran Ebat
Diad impakapitongtong to’d si Solomon, sikato so sinubok na reyna diad panamegley na “saray mairap a tepet.” (1 Arari 10:1) Say Hebreon salita ya inusar dia et nipatalos a “saray pabitla.” Balet ag-iya mankabaliksan a si Solomon so impibiang na reyna ed agmakana iran ay-ayam. Makapainteres, diad Salmo 49:4, nausar so parehon Hebreon salita pian deskribien iray seryoson tepet nipaakar ed kasalanan, ipapatey, tan karondon. Sirin, nayarin akisingbatan so reyna ed si Solomon nipaakar ed aralem iran tema ya anubok ed kinaaralem na kakabatan to. Insalaysay na Biblia ya “impanon to ed sikato so amin a wala ed puso to.” Bilang resulta, si Solomon et “imbaga to ed sikato so saray amin a tepet to: anggapo so bengatla a niamot ed ari ya agto imbaga ed sikato.”—1 Arari 10:2b, 3.
Ontanlay impandinayew na reyna na Sheba ed kakabatan nen Solomon tan say inkaaligwas na panarian to kanian “anggapo la so linawa ed sikato.” (1 Arari 10:4, 5) Tinalosan na arum irayan salita a mankabaliksan a say reyna et “akanganga.” Insuheri ni ingen na sakey ya iskolar a sikatoy nalmay! Balet antokaman so agawa, mankelaw a maong so reyna ed anengneng tan nadngelan to. Inyabawag ton maliket iray lingkor nen Solomon lapud impakadngel to ed kakabatan na ari, tan benendito to si Jehova lapud impangitrono ed si Solomon. Insan inter to’d ari so ankabli iran regalo, a say balitok lambengat et mankantidad na manga $40,000,000 unong ed kaplesan a balor. Nanregalo met si Solomon, ya inter to ed reyna so “amin a pilalek to, anggan anto a kinerew to.”c—1 Arari 10:6-13.
Leksion Parad Sikatayo
Inusar nen Jesus so reyna na Sheba bilang pakaaralan na saray eskriba tan Fariseo. Inkuanto ed sikara: “Say reyna ed abalaten onalagey naani ed panangukoman pati sayan kapolian, tan sikato naani dusaen to, ta sikatoy sinmabi a nanlapud saray samsampot na dalin ya ondengel na kakabatan nen Solomon; et nia, sakey a babaleg nen si Solomon so wadia.” (Mateo 12:42) On, impanengneng na reyna na Sheba so panangapresia ton maong ed inter-Dios a kakabatan. No sikatoy nambiahe na 2,400 a kilometro pian ondengel ed si Solomon, maseguron ondengel met komon a maong iray eskriba tan Fariseo ed si Jesus, a wadman mismo ed arapan da.
Nipanengneng tayo met natan so aralem ya apresasyon ed babaleg a Solomon, si Jesu-Kristo. Panon? Say sakey a paraan et diad pangunor ed panangiwanwan ton “manggawa . . . na saray babangatan ed amin a nasyones.” (Mateo 28:19) Say sakey nin paraan et say maapit a pangimano ed alimbawa tan kaisipan nen Jesus insan aligen iratan.—Filipos 2:5; Hebreos 12:2, 3.
Tua, say panumbok ed alimbawa na Babaleg a Solomon so mankaukolan na sagpot ed biang tayo. Ingen, mayamyaman itayon natumangan. On, insipan nen Jehova ed totoo to a no ipanengneng da so espiritu na dilin-panagsakripisyo, ‘lukasan to naani ed sikara iray pinto na katawenan, et ikalbo to ed sikara so sakey a bendision, ya anggapo naani so pasen a makasarag a mangawat ed sikato.’—Malaquias 3:10.
[Saray paimano ed leksab]
a Panisiaan na dakel ya iskolar a say Sheba et wala ed abalaten-sagur na Arabia, a natan et say Republika na Yemen.
Akin a tinaynan na sayan mayaman a reyna so komportablin ayaman to diad Sheba pian gawaen so ontan a mairap a panagbaroy.
b Unong ed say kadaanan a Griegon geograpo a si Strabo, saray totoo ed Sheba so mayamyaman a maong. Inkuanton maab-abak iran manusar na balitok ed muebles, kobiertos, tan anggan diad saray dingding, puerta, tan atep na kaabungan da.
c Tinalosan na arum a sarayan salita et mankabaliksan ya akisekso so reyna ed si Solomon. Insalaysay na saray alamat a walaan ni ingen iray anak a laki. Balet, anggapoy ebidensian mamaneknek ed saya.