Impluensia na Kalimog—Pakagunggunaan Mo Kasi Itan?
Amin tayo so nianak a walaay manunan pilalek a naawat na saray kalimog tayo. Anggapo so malabay a busolen tan ipulisay. Kanian, diad nanduruman paraan et naiimpluensiaan itayo na saray kalimog tayo.
SAY KALIMOG (peer) so naukeran bilang “sakey a miparay talindeg to ed arum; . . . sakey a kabiangan na parehon grupo ed sosyedad, a nagkalalo lan nibase ed edad, grado, odino kipapasen.” Bilang resulta, say impluensia na kalimog so puersan panedesdes ed sikatayo na saray kalimog tayo, kanian, amta tayo man itan odino andi, onkokompormi itayo ed paraan na panag-isip odino kakikiwas da. Kaslakan a momoriaen a negatibo so nipaakar ed impluensia na kalimog. Ingen, diad panimano tayo et napagmaliw tayo itan a pakagunggunaan.
Impluensia ed Amin a Klase na Edad
Aliwa lambengat a saray kalangweran so naiimpluensiaan na kalimog; aapektaen to so amin a klase na edad. Napatnagan so impluensia na satan sano itepet tayo ed inkasikatayo iray tepet a singa say: “Gagawaen itan na arum, akin ya agko met itan gawaen?” “Akin a nakaukolan ko ni so lawas a miduma?” “Anto kasi so isipen odino ibaga na arum?” “Amin a kaarok so midi-date tan miaasawa, balet ta siak et andi. Wala kasi aliwa ed siak.”
Bangta say desdes pian mikompormi so mangaapekta ed amin a klase na edad, mas mabiskeg itan legan na inkatayatdang. Inkuan na The World Book Encyclopedia a “maslak iran katayatdang so nalalanor a maong ed grupon kalimog da—salanti, saray kaaro ra tan kabkabat da. Sarayan tin-edyer so mandedependi ed panangabobon na saray kalimog da, imbes a diad atateng da, tan nayarin umanen day walna ra pian nagamoran itan a panangabobon.” Inyarum ni na satan ya “ipapasen na [saray tin-edyer] a normal so ibabaleg da no sikaray aawaten tan labalabay na saray kalimog da.” Lapud satan, “nigagalet [ira] ed saray pamaakaran ya isipen dan mangaapekta ed inkabantog da, a singa say panangawes da, say abilidad dan mangidaulo, tan aligwas ed pidi-date.”
Nayarin naromogan na saray sanasawa a naiimpluensiaan na kalimog iray desisyon da nipaakar ed no anton klase na abung so saliwen odino abangan da, no anton modelo na kotsi so manehoan, no kasin mananak ira odino andi, tan dakel nin pamaakaran, salanti, no antoy aabobonan ed komunidad da, diad limog na saray kaulop odino etnikon grupo da. Arum ni ingen a pamilya so nilelereg la’d otang pian nawalaan labat iray materyal a bengatlan mipadpara’d saray walad kaabay tan kalimog da. On, saray kalat, panag-isip, tan saray desisyon tayo so mabetbet a pakapatnagan na agnaliklikas a pakayari na impluensia na saray kalimog. Lapud kabiskeg na satan, nayarian tayo kasin pagmaliwen a makagungguna so impluensia na kalimog, pian pakaiwanwanan tayo ed labay tayon arapen? On, nayarian tayo!
Panganamot ed Makagunggunan Impluensia na Kalimog
Amta na saray doktor tan arum niran health professional so kakanaan na pakapilimog na saray pasienti ra ed positibon totoo tan arum niran maabig ya impluensia. Say ontan a kaliberliber so mamapeles ed iyabig. Alimbawa, saray totoon apukol so mabetbet a natutulongan ed andukey a proseso na panagpaabig ed pisikal tan emosyon lapud maong ya ehemplo tan panamaseseg na arum ya akasagmak met na ontan. Malinew, say sigpot a kiwala na sakey ed ontan a makagunggunan kaliberliber a walaan na saray totoon napnoay ilalo tan inkapositibo et sakey a paraan pian naanamot so maabig a klase na impluensia na kalimog.
Tua met iyan prinsipyo diad loob na Kristianon kongregasyon, lapud say positibon impluensia na kalimog so sakey ed saray rason no akin ya ingganggan nen Jehova so totoo to a mantitipon a maparanay. Papasesegen itayo na Dios a ‘manaayatan ed aro tan dia ed saray maabig a gawa tan manpapagalangan ed balang sakey.’ (Hebreos 10:24, 25) Makanakana so ontan a panamaseseg lapud kinarakel na makapadismaya tan makapasakit iran pakadesdesan ed mundo natan. Nisesengeg ed sarayan desdes, saray Kristiano so kaukolan a ‘mangisekar a maong ed inkasikaran dili’ pian mansiansian mabiskeg ed espiritual. (Lucas 13:24) Kanian, nakaukolan tayo tan apresiaen tayo so maaron suporta na saray kapananisiaan. Niarum ni, walaray arum a nayarin kaukolan dan sungdoan ‘iray sabit ed laman,’ anganko et sakit odino inkabaldado. (2 Corinto 12:7) Arum so nayarin mibabarangkaan a manalona ed mauges iran ugali odino depresyon, odino naiirapan a mangitalikarkar lapud saray pankaukolan ed bilay. Sirin, makabat itayo no miulop itayo ed totoon mansiasiansian maapit ed si Jehova a Dios tan manggagayagan manlingkor ed sikato. Say ontan iran kalimog so mamasayaksak ed sikatayo tan ontulong ed sikatayon ‘mansungdo anggad kasampotan.’—Mateo 24:13.
Sirin, diad pamili na dugan kalimog, nakontrol tayo so pakaimpluensia ra ed sikatayo. Niarum ni, say maabig ya espiritual a tagano tan praktikal a giyan nitatarya diad saray Kristianon miting so mamapuersa ed personal a panamaseseg a nanaawat tayo manlapud saray kalimog tayo.
Siempre, say iyatendi ed saray Kristianon miting so aglawas mainomay. Walaray agtanton susuportaan odino agbalot susuportaan na kaasawaan da, say arum so nayarin walaay ananak a kaukolan ya iparaan, tan parad arum ni et say luganan so nayarin problema. Balet isipen pa: No agmo abuloyan irayan babeng a mamatunda ed sika, sirin say ehemplom so managyat ed arum a nayarin mibabarangkaan ed mipara iran sirkumstansia. Diad arum a salita, sika tan saray kaparam so makapangitarya na aliwa labat lan maabig ya ehemplo noagta sakey met a makagunggunan nengneng na impluensiay kalimog—ya anggapoy antokaman a pakapatnagan na panagpilit.
Diad tua, si apostol Pablo, a sikato mismo et kaukolan ton pipuligesgesan so dakel ya irap tan babeng, so amaseseg ed saray Kristiano a mangalig ed maabig ya ehemplo to tan ontan met ed arum a matakken a Kristiano. Inkuanto: “Agagik ira, mankakasakey kayo a mangalig ed siak, tan tandaan yo so saray manaakar ya ontan unong na singa wala kayo ed sikami a singa sakey a pangaligan.” (Filipos 3:17; 4:9) Saray akadkaunan Kristiano ed Tesalonica so nanimano ed maabig ya ehemplo nen Pablo. Nipaakar ed sikara et oniay insulat nen Pablo: “Nagmaliw kayon manag-alig ed sikami, tan dia ed Katawan, ya inawat yo so salita ed baleg a kaermenan, sililiket ed espiritu santo; a dia ed saya nagmaliw kayon pangaligan na amin a mananisia a walara ed Macedonia tan dia ed Acaya.” (1 Tesalonica 1:6, 7) Say positibon awawey tan ehemplo tayo so walaan na parehon epekto ed saramay nakakaulop tayo.
Paliisan Iray Makapuy ya Impluensia
No labay tayoy makapaliis ed makapuy ya impluensia na kalimog, nepeg tayon resistian so impluensia na ‘saramay manaakar unong ed laman.’ (Roma 8:4, 5; 1 Juan 2:15-17) Ta no andi, isuawi itayo na makapasakit ya impluensia na kalimog manlapud si Jehova tan ed makabat a simbawa to. Ibabaga na Uliran 13:20: “Miulop ka ed saray makabat a totoo, et sika naani makabat; balet say kaiba na saray maatiw manlikna na segsegang.” Wala tay nanonotan yon makapuy so nansumpalan to lapud makapuy ya impluensia na kalimog? Alimbawa, pigaran Kristiano so nitonton ed materyalismo, imoralidad, odino lingon panangusar ed druga tan alkohol lapud impluensia na saray kalimog da.
Anggan diad loob na Kristianon kongregasyon, niiyan itayo ed makapuy ya impluensia na kalimog no pilien tayo iramay maletey ed espiritual ya indibidual bilang maapit a kakaulop tayo. (1 Corinto 15:33; 2 Tesalonica 3:14) Mabetbet a say ontan iran totoo so agnailuam a mitongtong nipaakar ed espiritual iran bengatla; nayarin balawen da ni ingen iramay manggagayaga ed ontan iran pantotongtong. No pilien tayo iraya bilang maapit a kakaulop tayo, say impluensia na kalimog so nayarin manesdes ed sikatayon magmaliw met a singa sikara, tan agmanbayag et nayarin napatnagan la ed sikatayo so panag-isip tan awawey da. Ompan leglemewen tayo ni ingen iramay walaan na puron pananisia tan magunaet ya ombulaslas ed espiritual.—1 Timoteo 4:15.
Agaylan makabat so pakapikaaron maong ed saramay manbabanikel a mamaliket ed si Jehova, a panliliketan daray espiritual a bengatla! Say ontan iran kaulop so ontulong ed sikatayon mangipatnag na “kakabatan a wala a manlapu ed tagey.” Say “unona, sikato so malinew, insan mareen, masimpit, tan mainomay a pikasian, napno na panangasi tan maong iran bunga, . . . tan andi pankunkunwari.” (Santiago 3:17) Ag-iya mankabaliksan a say nayarian labat a tongtongen na maespiritual a totoo et puros lan maespiritual iran bengatla. Midumaan a tuloy! Isipen pa labat iray nanduruman makapainteres a teman siningbat diad saray publikasyon na Watch Tower a singa say magasin ya Awake! Talagan dakerakel iray makagunggunan tema a nasingbat, tan diad paninteres ed malaknab iran tema, naipatnag tayo so aro ed bilay tan ed saray gawa nen Jehova.
No panon a napaaligwas na sakey a maong a tennis player iray dunong to diad panamegley na pigalaw to ed maong iran gumagalaw, saray dugan kaulop so mamaaligwas met ed sikatayo diad mental, emosyonal, tan espiritual a paraan. Diad biek a dapag, saray makapuy a kaulop so makapangitonton ed sikatayo ed kurang na pansimpisimpitan diad pamapaseseg a manbilay itayon doble so estandarte. Agaylan magmaong so panggayaga ed malinis a konsiensia ya atekepan na dilin-respeto!
Arum ya Agunggunaan
Namomoria na maslak a totoo ya aliwan mairap manaya so panaral ed saray doktrina na Biblia tan saray moral tan espiritual a kakaukolanen na satan. Balet, say mairap et say pangiyaplika ed saratan. Singa say ipapanengneng na onggendan iran alimbawa, say makagunggunan impluensia na saray kalimog so makatulong ed sikatayo pian makapanlingkor ed si Jehova ya intiron-kamarerwa.
Inkuan na sakey a Tasin kaiba toy akulaw to diad sigpot-panaon a ministeryo a saray ehemplo na kalimoglimog to so angapekta ed saray kalat to ed bilay. Leleg na ibabaleg to, kaukolan ton anosan so makapuy iran impluensia. Balet pinili ton kakaaro iramay amaseseg ed sikaton magmaliw a regular ed ministeryo tan diad iyaatendi ed saray Kristianon miting. Diad impantultuloy ton akiulop ed sikara, sikatoy atulongan a tinmundas ed espiritual ya inkatakken.
Insulat na sakey nin Tasi: “Kayari na kasal mi nen akulaw ko, inmalis kami ed sakey a kongregasyon a walay sanasawan regular payunir a kaedad mi. Akatulong so ehemplo ra diad inloob mi ed sigpot-panaon a ministeryo. Insan mi met la impaseseg so espiritu na panagpayunir diad kongregasyon. Bilang resulta, dakel so akaiba min nampayunir.”
Say piulop ed saramay walaan na teokratiko iran kalat so mamainomay ed katutulok ed si Jehova. Saya so sakey nin makagunggunan epekto na maong ya impluensia na kalimog. Sakey a Tasin ginmapo ed sigpot-panaon a ministeryo sanen balolaki ni tan diad saginonor et nagmaliw a managbiahen manangasikaso so manlilingkor natan ed sakey ed saray sangan opisina na Watch Tower Society. Insulat to: “Pigara ed saray sankaunaanan tan makapalikliket a nanonotan ko nen ugaw ak ni et say imbibisita na saray sigpot-panaon a lingkor diad ayaman mi. Naynay a walay akalaem parad sakey a bisitan midungo ed sikami. Sakey a manangasikaso na sirkito so angiter ed siak na bag a panagpulong sanen samploy taon ko. Pinabpablik iyan bag anggad sayan panaon.”
Diad pannonodnonot to ed saray taon na inkatin-edyer to, inyarum na sayan Tasi: “Dakel a kalangweran a lalaki diad kongregasyon so malabay a mibiang ed saray kimey na kongregasyon, tan say ehemplo ra so anagyat ed arum ed sikami a panpilalekan met itan.” Say maabig iran kalimog so akatulong ed sayan tobonbalo, a singa sakey a binmasik lan bukel a tinmubon nagmaliw a balibali tan singa-kiew a Kristianon laki. Sikayoran atateng, iimbitaan yo kasi ed abung yo iramay walaan na positibo, makapabiskeg ya impluensia ed ananak yo?—Malaquias 3:16.
Siempre, aliwan amin ed sikatayo so makapibiang ed sigpot-panaon a ministeryo a singa say kapkapansalambit iran indibidual. Balet amin tayo so makaaral a mangaro ed si Jehova ‘ed intiron puso, kamarerwa, tan kanonotan tayo.’ (Mateo 22:37) Say pampili tayo na saray kalimog so walaan na manunan betang diad pakabayubo tayo ed satan ya aro tan, ontan met ed saray ilalo tayo nipaakar ed andi-anggaan a bilay.
Angiter so salmista na sakey a simpli balet ta epektibon paraan parad tuan aligwas ed bilay: “Mapalar so too ya agmanakar ed panangibangat na saray agmatunong, nisay manalagey ed dalan na saray managkasalanan, nisay onyurong ed yurongan na saray managbalaw: noag say gayaga to wala ed ganggan nen Jehova; tan diad ganggan to mandalepdep ed agew tan labi. Et sikato mipara ed sakey a kiew a nitanem ed abay na saray ag-agus na danum, a mamapaway na bunga to no panaon to, say bulong to met agnamaga; tan antokaman a gawaen to ombuna.”—Salmo 1:1-3.
Agaylan abig a panamaseguro! Anggano ag-itayo ayadyari tan nalilingo itayo, say bilay tayo so magmaliw a maaligwas no paiwanwan itayo ed si Jehova tan mabulos tayon anamoten so inter-Dios a lapuan na makagunggunan impluensia na kalimog—say “intiron muyong na agagi [tayo] ed mundo.”—1 Pedro 5:9.
[Litrato ed pahina 24]
Itatarya na kongregasyon so makagunggunan nengneng na impluensia na kalimog
[Litrato ed pahina 25]
Sikayoran atateng, pasesegen yoray ananak yon miulop ed saray makapabiskeg a kalimog