Panamegley na Pananisia, Tinalo nen Barak so Mabiskeg ya Armada
ISIPEN pa a walad arapan mo so sakey a batalyon na masesebeg a sundalo. Sankaegnaan da iray sankabaloan ya ayura ed pibabakal, tan akaparaan laran mangusar ed satan. Diad pakanengneng da et sika tan saray kakaibam so agbalot makalaban.
Ontan so naeksperiensya nen Barak, Debora tan say 10,000 nin Israelita diad panaon na saray ukom ed Israel. Saray puersa na kakabusol et saray Canaanita ya indaulo nen Sisera a komander na militar. Kabiangan ed saray armas da iray karwahe, a saray dalig na saratan et walaan na makapatey a balatyang a gamlang. Say inkagawaan na satan et diad Palandey Tabor tan diad lawak na Kison. Say agawa diman so mangipapabidbir ed si Barak bilang lakin napanuliranan ed pananisia. Konsideraen iray ebento ya angitonton ed sayan impanlalaban.
Inmey-ey so Israel ed si Jehova
Isasalaysay na libro na Uko-ukom so aminpigan impangikaindan na Israel ed puron panagdayew tan saray makapadesyang a nansumpalan na saratan a kiwas. Diad kada kipapasen, say masimoon ya inkerew ed Dios na panangasi so tinumbokan na impanuro na Dios ed sakey a manangilaban, inkibulos, insan impanrebeldi lamet. Mitunosan ed satan a padron, “saray anak na Israel ginawa ra lamet so mauges ed pakanengneng nen Jehova, sanen inatey si Aod [say ukom ya angilaban ed sikara manlapud panamairap na Moabita].” Diad tua, “sikaray nampili na balo a dirios.” Anto so resulta? “Si Jehova inlako to ra ed lima nen Jabin ya ari ed Canaan, a nanari ed Hazor; say kapitan na ehersito sikato si Sisera . . . Et saray anak na Israel naningel ira ed Jehova: ta wala so siam a lasus a luganan [nen Sisera] a balatyang; et duamplo a taon ya inaposan ton mapalalo so saray anak na Israel.”—Uko-ukom 4:1-3; 5:8.
Nipaakar ed bilay diad Israel, oniay ibabaga na Kasulatan: “[Diad saraman ya agew] saray pulong sikara so mablak, et saray manag-akar nanakar ira ed saray basbas. Saray makauley tinmunda ra diad Israel.” (Uko-ukom 5:6, 7) Atalagnaw so totoo ed saray onlulusob ya akakarwahe. Oniay inkuan na sakey ya iskolar: “Say bilay na totoo ed Israel so tatalonaan na takot, tan ompatnag a paralisado tan pakaskasi so interon komunidad.” Kanian unong a mabetbet da lan gagawaen nensaman, saray desperadon Israelita so kinmerew na tulong ed si Jehova.
Anuro si Jehova na Sakey a Lider
Say panamairap na saray Canaanita et nagmaliw a panaon na krisis ed interon bansa na Israel. Inusar na Dios si propetesan Debora pian ipasabi iray panangukom tan bilin to. Diad ontan et sikatoy inikdan nen Jehova na pribilehyo ya onakto bilang piguratibon ina ed Israel.—Uko-ukom 4:4; 5:7.
Nibaki si Debora ed si Barak tan inkuan to’d sikato: “Agta ingganggan nen Jehova, a Dios na Israel, ya inkuan to, Onla ka tan onasingger ka ed Palandey Tabor, tan mangyulop ka na samplon libo a lalaki ed saray anak nen Neftali tan saray anak nen Zabulon? Et iyasingger ko ed sika, ed ilog Kison, si Sisera, a kapitan ed inayuraan nen Jabin, saray luganan to tan karaklan to; et sikato so yawat ko ed limam.” (Uko-ukom 4:6, 7) Ipapabitar na saray balikas nen Debora ya ‘agta ingganggan nen Jehova?’ ya agto aakoen so antokaman a pakauley ed si Barak. Sikatoy inmakto lambengat bilang paralanan pian nipasabi so ganggan na Dios. Panon so inkiwas nen Barak?
“No labay mo so mila ed siak,” kuan nen Barak, “sirin onla ak; balet no agmo labay so mila ed siak, agak onla.” (Uko-ukom 4:8) Akin a masuyat si Barak a mangawat ed responsabilidad ya inter na Dios? Kasin sikato so natatakot? Kasin agto panmamatalekan iray sipan nen Jehova? Andi. Ag-impulisay nen Barak so asainmin, nisay agtinmulok ed si Jehova. Imbes, say inkiwas to so pakapatnagan ed liknaan ton agkualipikado a manumpal a bukor ed ganggan na Dios. Say kiwala na say imbaki na Dios so mangipaseguro ed panangiwanwan na Dios tan mangiter ed sikato tan saray bataan to na sigpot a kompiyansa. Kanian imbes a tanda itan na kakapuyan, say kondisyon nen Barak so pakapatnagan na mabiskeg a pananisia.
Nayarin mipara so reaksion nen Barak ed inkiwas nen Moises, Gideon, tan Jeremias. Sarayan lalaki so kinmulang met na kompiyansa ed abilidad dan manumpal ed saray kimey ya inter ed sikara na Dios. Balet lapud satan, sikaray ag-impasen ya aliwan matoor. (Exodo 3:11–4:17; 33:12-17; Uko-ukom 6:11-22, 36-40; Jeremias 1:4-10) Anto met so nibaga ed awawey nen Debora? Agto pinilalek so nawalaan na pakauley. Imbes, sikatoy nansiansian mapaabeba a lingkor nen Jehova. “Petepeteg a mila ak ed sika,” so inkuan to ed si Barak. (Uko-ukom 4:9) Mabulos ton tinaynan so ayaman to—say pasen a mas maligen—pian ulopen si Barak ed magano lan pambabakal. Si Debora so walaan met na napanuliranan a pananisia tan inkakpel.
Lapud Pananisia Tinumbok Da si Barak
Saray puersa na Israel so nambabana diad atagey a palandey a tatawagen a Tabor. Matukotukoy itan a pasen. Satan imay pasen a naynay a pantitiponan na saray tribu na Neftali tan Zabulon, a manaayam ed kabangibang. Kanian unong ya ingganggan na Dios, tinmumbok so samplon libo a boluntaryo—tan si Debora—ed si Barak diad sayan palandey.
Kinaukolan so pananisia ed biang na amin ya akiulop ed si Barak. Insipan nen Jehova ed si Barak so pambiktorya sumpad saray Canaanita, balet antoran ayura so walad saray Israelita? Oniay ibabaga na Uko-ukom 5:8: ‘Agnanengneng so kinlong tan gayang ed nanleleetan na apataplon libo dia ed Israel.’ Kanian ngalngalin anggapo so ayura na saray Israelita. Alodloor ni, saray gayang tan kinlong so agbalot makapipara ed saray karwahen walaan na saray balatyang a gamlang. Sanen nadngel ton tinmatdang lay Barak ed Palandey Tabor, tinawag a tampol nen Sisera so amin a karwahe tan saray armada to diad ilog na Kison. (Uko-ukom 4:12, 13) Say ag-amoria nen Sisera et sikatoy mibakal ed Makapanyarin-amin a Dios.
Tinalo nen Barak so Armada nen Sisera
Sanen asabi lay panaon na panlalaban da, oniay inkuan nen Debora ed si Barak: “Onalagey ka; ta saya sikato so agew na pangyawat nen Jehova ed si Sisera ed limam: Agta pinmaway si Jehova ed arap mo?” Si Barak tan saray bataan to so kinaukolan lan onlasor diad saray patar a lawak a manlapud toktok na Tabor, balet saray karwahe nen Sisera so walaan na bentaha ed ilusob da. Anto so naliknam no sakey ka ed saray sundalo nen Barak? Kasin ontulok kan tampol, a nonoten mon si Jehova so mangididirehi ed satan? Si Barak tan say samplon libo a bataan to so tinmulok. “Et si Jehova binagbag to si Sisera, tan amin a luganan to, tan amin ya ehersito to, ed tarem na ayura ed arap nen Barak.”—Uko-ukom 4:14, 15.
Diad tulong nen Jehova, tinalo nen Barak so armada nen Sisera. Say salaysay nipaakar ed bakal so ag-angidetalye ed amin ya agawa. Balet, say kanta nen Barak tan si Debora nipaakar ed impanbiktorya so mangibabagan ‘saray tawen tan saray lurem angiyibung ira na danum.’ Maseguron say maksil ya uran so sengegan na inkilubo na saray karwahe nen Sisera ed pitek, ya angiter ed si Barak na pankanawnawan onlubak. Kanian say manunan ayura na saray Canaanita parad iyataki so nagmaliw a pabelat. Nipaakar ed saray bangkay na saray bataan nen Sisera, oniay inkuan na kanta: “Say ilog Kison sikara so inanor to.”—Uko-ukom 5:4, 21.
Kasin napanisiaan iyan senaryo? Say lawak na Kison et sakey a kulos, a kaslakan lan dagdaiset so danum ya onaagus ditan. Kayari na bagyo odino mabayag ya uran, nayarin biglan onaralem so danum na satan, ya ompeles tan mapeligro so agus. Legan na Guerra Mundial I, anggaman 15 minuto lambengat a nauran so makulnet a dalin ed satan a mismon lugar, nibaga ya ameligro la itan ed matalonan iyaapalta na amin ya ulop na de-kabayoan. Unong ed saray salaysay nipaakar ed bakal ed baetan nen Napoleon tan saray Turko diad Palandey Tabor nen Abril 16, 1799, “dakel ed saray unor ya asalambit so nalner sanen sinali ray ontakyas tan binmeltang ed kabiangan na patar ya aagusan na Kison.”
Ibabaga na Judion manag-awaran a si Flavius Josephus a sanen ngalngali lan manlaban iray armada nen Sisera tan si Barak, “binmagyo na makmaksil manlapud tawen, a binmalusubos so uran tan baton-graniso, tan impaarap na dagem so uran ed saray Canaanita, kanian anggapo so nanengneng da tan agda nikana iray pana tan palsot da.”
Insalaysay na Uko-ukom 5:20: “Nanlapu ed tawen akibakal so saray bitewen, nanlapu ed saray dalan da akibakal ira a sumpa ed Sisera.” Panon ya akibakal iray bitewen ed si Sisera? Moriaen na arum a sayan balikas et manutukoy ed intulong na Dios. Arum so mangisusuheri a manutukoy iya ed intulong na anghel, inyuran na meteor, odino ed impanmatalek nen Sisera ed saray sinmaew a parles na saray astrologo. Lapud ag-ipapaliwawa na Biblia no panon ya akibakal dia iray bitewen, mainomay lan natalosan a say balikas so pakapatnagan na arum a nengneng na insalet na Dios diad biang na armada na Israel. Antokaman so kipapasen, saray Israelita so sigpot ya anganamot ed kipapasen. “Si Barak inusilan to so saray luganan . . . et amin ya ehersito nen Sisera nipasag ira lapu ed tarem na ayura. Anggapo so too a nakdaan.” (Uko-ukom 4:16) Antoy agawa ed si Sisera a kapitan na armada?
Naplag “ed Lima na Sakey a Bii” so Managpairap
“Ingen si Sisera,” kuan na Biblia, “[tinaynan to so bakalan tan] binmatik a kuyat-sali angga ed tolda nen Jael ya asawa nen Heber a Cineo; ta wala so kareenan ed nanleetan nen Jabin ya ari’d Hazor tan say abung nen Heber a Cineo.” Pinaloob nen Jael ed tolda to so manangos a Sisera, tan pinainum to na gatas, tan sinakbongan to, kanian maitlep so ugip to. Insan “angala [si Jael] na palpal na tolda tan angala na babatla dia ed lima to,” a saratan so naynay ya uusaren na manaayam ed tolda. “Tan sikato so dinmago a makalkalna ed sikato, tan inkabil to so palpal ed saray alopising to, tan intalos to ed dalin; ta wala ed maitlep ya ugip; dia ed ontan apunaw tan inatey.”—Uko-ukom 4:17-21.
Insan pinmaway si Jael pian abeten si Barak tan inkuan to ed sikato: “Gala, ta ipanengneng ko ed sika so laki ya aanapen mo.” Intuloy na salaysay: “Et dinmago ed sikato; et, nia, si Sisera niparukol ya inatey, tan say palpal na tolda wala ed saray alopising to.” Apabiskeg a tuloy so pananisia nen Barak ed satan ya agawa! Diad gapo et oniay inkuan ed sikato nen propetesan Debora: “Manwari a say kurang ya ibalap mo agnaani nipaakar ed galang mo; ta si Jehova ilako to si Sisera ed lima na sakey a bii.”—Uko-ukom 4:9, 22.
Kasin nipasen a panamalikdo so inkiwas nen Jael? Ag-impasen nen Jehova a panamalikdo itan. Inkuan na kanta nen Barak tan si Debora nipaakar ed impanbiktorya a sikatoy ‘bendito ed saray bibii dia ed tolda.’ Satan a kanta so ontulong ed sikatayon nawalaan na dugan punto de bista ed impatey nen Sisera. Say ina to so nilitrato a mapagpagan mantatalaran ed ipawil to manlapud bakalan. “Akin et say luganan to so manbayag ed isabi to?” so intepet to. “Saray makaba’to a bibii” so nanggunaet a mamakepa ed takot to diad impangibaga ra a nayarin aapagen to iray asamsam ed bakalan—saray kawes ya alay dakep ya abordaan tan mamarikit a parad saray lalaki. Intepet na saray bibii: “Agda inapag so samsam? Sakey a marikit, duara a marikit ed balang laki; ed Sisera so samsam a tinina a kawekawes, . . . tinina a kawekawes ya inalong ed nantupag, ed saray tenger na sinamsam?”—Uko-ukom 5:24, 28-30.
Saray Leksion Parad Sikatayo
Say salaysay nipaakar ed si Barak so mangibabangat ed sikatayo na importante iran leksion. Saray problema tan pakadismayaan et seguradon mamairap ed siopaman a mangipulisay ed si Jehova ed kabibilay da. Posible so kibulos manlapud nanduruman panamairap parad saraman so magbabawin ompawil ed Dios tan mangagamil na pananisia ed sikato. Tan agta nepeg a bayuboan tayo met so inkamatulok? Anggan sano saray kakaukolanen na Dios so ompatnag ya agmitunosan ed panagkatunongan na too, makapanmatalek itayo a saray bilibilin to so naynay a parad magnayon a pankaabigan tayo. (Isaias 48:17, 18) Diad impangagamil lambengat nen Barak na pananisia ed si Jehova tan intulok to ed saray bilibilin na Dios, ‘apabatik to iray ehersito na saray totoo a sankaili.’—Hebreos 11:32-34.
Say makapatenyeg a konklusyon ed kanta nen Debora tan Barak et: “Amin so saray kabusol mo natawtaw ira, O! Jehova: balet saray mangaro ed sikato sikara komon so singa say banwa sano ombutay ed pakapanyari to.” (Uko-ukom 5:31) Saya so napaneknekan a tua sano panganggaen la nen Jehova so marelmeng a mundo nen Satanas!
[Litrato ed pahina 29]
Inusar nen Jehova si Debora a manawag ed si Barak
[Litrato ed pahina 31]
Say gilig na Ilog Kison so onleleppua
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Litrato ed pahina 31]
Palandey Tabor