Tepetepet Manlapud Saray Managbasa

Walaray mangibabaga ya aliwan diad isla na Malta, ya abalaten na Cilicia, so inkakneban na bapor di Pablo, noagta diad sananey ya isla. Iner so inkakneban to?

Sayan tepet so manutukoy ed agano nin niproponi ya aliwan diad isla na Malta so inkakneban na bapor di apostol Pablo, noagta diad Cephalonia (odino, Kefallinía) ya asingger ed Corfu diad Dayat na Ionia, a baybay na mamasagur a Gresya. Ibabaga ed sikatayo na pinuyanan a rekord a diad Cesarea so nansipotan nen Pablo a walad panangasikaso na Romanon senturion a si Julio, a kaulop da so arum nin sundalo tan kakaiba nen Pablo. Unong a niyilustra ed mapa, sikaray nanlayag ya amaarap ed Sidon tan Mira. Diad inyalis da ed baleg a bapor a panag-ulor na ilik a nanlapud Alejandria, Ehipto, sikaray amasagur a paarap ed Gnido. Agda natumbok so nisuherin rota diad Dayat na Aegean a walad lampas na Gresya insan mamaarap ed Roma. Sikaray intulak na maksil a dagem diad abalaten a paarap ed Creta tan nisanib ira ed gilig na baybay na satan. Diman et sinmamar ira ed say tatawagen a Maong a Daraongan. Sanen sikaray “inmalis ed Creta,” say bapor so ‘impalir’ na “dagem a bagyo, ya inngaran na Euroclidon.” Say baleg a bapor a panag-ulor na ilik so “pawilpawil ed dayat” anggad koma-14 a labi. Diad kaunoran et nakneb so bapor a niluganan na amin a 276 a totoo diad sakey ya isla ya inngaran na Me·liʹte, unong ed Griegon teksto na Masanton Kasulatan.​—Gawa 27:1–28:1.

Diad inlabas na panaon et nanduruma so insuheri nipaakar ed pakabidbiran na sayan isla, a Me·liʹte. Iisipen na arum a saya imay islan Melite Illyrica, a kabat natan bilang Mljet, diad Dayat na Adriatico diad baybay na Croatia. Balet singa imposible a ditan, lapud say amianen a kawalaan na Mljet so mairap ya isiglaot ed saray tinmumbok a nakar nen Pablo, salanti, diad Siracusa, Sicilia, insan diad sagur a baybay na Italya.​—Gawa 28:11-13.

Imbaga na maslak a managpatalos ed Biblia a say Me·liʹte so ontutukoy ed islan Melite Africanus, a kabat natan bilang Malta. Say unor a nandaongan na bapor ya akaluganan nen Pablo et diad Maong a Daraongan, diad Creta. Insan intulak na bagyo so bapor ed bandad sagur a paarap ed Clauda. Diad loob na dakel ya agew et impalirpalir na dagem so bapor. Sigpot a makatunongan a say bapor a papaandaren na dagem so niyanor ed arawin sagur tan akasabi ed Malta.

Diad pangikonsidera ed sankakasilan a dagem tan “say direksion tan kapeles na inkiyanor,” oniay insulat nen Conybeare tan Howson diad libro ran The Life and Epistles of St. Paul: “Say distansia ed baetan na Clauda [odino, Cauda] tan Malta et ngalngalin ag-onkulang ed 770 kilometro. Talagan makatantanda so nibanbanan ebento, ya agnapanduaruwaan a say dalin, ya [inkisakbitan] na saray marino diad komalabin-apat a labi et anggapo lay arum noagta diad Malta. Abalbaleg so posibilidad.”

Anggaman nisuheri so sananey iran lugar, say inkakneb na bapor diad Malta a nipanengneng diad kalaktip a mapa et ompatnag a mitunosan ed rekord na Biblia.

[Mapa/Litrato ed pahina 31]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

Jerusalem

Caesarea

Sidon

Mira

Gnido

CRETA

CLAUDA

MALTA

SICILIA

Siracusa

Roma

MLJET

GRESYA

CEPHALONIA