Siamaplon Taon Lay Apalabas Sanen Ginapoan Kon ‘Ninonot so Manamalsak’

Unong ed salaysay nen Edwin Ridgwell

NEN Nobyembre 11, 1918, impantitipon da kami ran estudyante ed eskuelaan mi pian selebraan so Armistice Day, say impanampot na Baleg a Bakal a tinawag met a Guerra Mundial I diad saginonor. Limay taon ko ni labat ed saman tan agko tanton natatalosan no antoy seselebraan da. Anggaman ontan, lapud impangibangat na atateng ko nipaakar ed Dios, agko labay so mibiang ed satan. Nampikasi ak ed Dios, balet ta agko la apokpokay liknaan ko kanian manakis ak. Talagan agko labay so mibiang. Sayan inkagawa so gapoan na ‘impannonot ko ed Manamalsak.’​—Ecl. 12:1.

Pigaran bulan sakbay na sayan inkagawa, kaali-alis ni labat na pamilya mi diad asingger ed Glasgow, Scotland. Diad saman et naatendian nen Tatay imay paliwawan “Saray Minilyon a Mabilay Natan et Aglan Balot Ompatey.” Inuman na satan so bilay to. Nanaral ira di Tatay tan Nanay na Biblia tan mabetbet dan pantotongtongan so nipaakar ed Panarian na Dios tan saray bendisyon na satan. Misalsalamat ak ed Dios ta manlapu la’d saman et imbangat ak na atateng kon aroen tan panmatalkan so Dios.​—Uli. 22:6.

Ginmapo Ak a Nanlingkor a Sigpot-Panaon

Nen 15 años ko, sarag ko ni komon ya itultuloy so panaral ko, ingen ta talagan labay koy manlingkor bilang sigpot-panaon a ministro. Balet parad si Tatay et uga-ugaw ak ni, kanian nantrabaho ak ni ed sakey ya opisina. Balet, ontan lay pampilalek kon manlingkor ed si Jehova a sigpot-panaon, kanian sinulatan koy J. F. Rutherford, a diad saman et sikatoy mangaasikaso ed panagpulong a kimey diad interon mundo. Tinepetan ko no antoy nibaga to nipaakar ed saray planok. Oniay ebat nen Brother Rutherford: “No sarag mo lay mantrabaho, labay ton ibaga sirin et sarag mo met lay manlingkor ed Katawan. . . . Segurado ak a bendisyonan ka na Katawan no pansagpotan moy manlingkor ed Sikato a sitotoor.” Baleg so epekto ed interon pamilya mi na satan a sulat to, ya apetsaan na Marso 10, 1928. Agnambayag, si Tatay, Nanay, atsik, tan siak et nanlingkor la bilang sigpot-panaon a ministro.

Diad sakey a kombension ed London nen 1931, inyanunsio nen Brother Rutherford a kaukolan iray boluntaryo a manpulong na maong a balita diad arum iran bansa. Namboluntaryo ak, tan akaibak si Andrew Jack a niasain ed Kaunas, say datin kabisera na Lithuania. Disi-otsok ni labat ed saman.

Panangipulong ed Mensahe na Panarian Diad Arum a Bansa

Diad saman, say anapan ed Lithuania et panagdalus, tan mairap so bilay diman. Aliwa met a mainomay so panagpulong. Mair-irap so mananap na napanayaman, tan agmin balot nalingwanan iramay arum a nampundoan mi. Singa bilang, wala ’tay labin abangon kamin dua nen Andrew ta agaylay gatel na interon laman mi. Nen sinelselan mi lamparaan et dakdakel manayay piseng ed dukolan mi. Kineketket da kami manlapud ulo anggad dapan! Diad loob na sakey simba, kinabuasan ak a mantalem ed ambetel a danum na asingger ya ilog pian nabawasay sakit na saray ketket da. Anggaman ontan so agawa, determinado kami nin siansia ya ituloy so pampulong mi. Ag-abayag et asolbar so problema mi ta walay sanasawan angawat na katuaan, tan inyopresi ran miayam kami ed abung da. Melag labat so abung da, balet ta malinlinis. Tua a diad datal kami nanaugip, balet ta baleg lan inawa itan ed sikami!

Kontrolado na klero na Romanon Katoliko tan Russian Orthodox so Lithuania ed saman a panaon. Saray mayaman labat so makasaliw na Biblia. Anggad posible, say manunan gagala mi et pulongan so dakel a teritorya tan makapangitilak na dakel a literaturan base’d Biblia ed interesadon totoo. Unona et mananap kami na natuloyan mi diad baley. Insan mi la’d satan maalwar ya igapoy panagpulong ed saray baryo, tan kayari to et tampol mi met lan isublay so mismon baley. Lapud satan et nasusumpal mi so kimey mi antis nin makapanggulo iray papari.

Saray Inkagawan Sengegay Inkikayat na Mensahe

Nen 1934, atawag si Andrew a mankimey ed sangan opisina diad Kaunas, tan si John Sempey lay aka-partner ko. Walaray eksperiensyan agmi nalinglingwanan. Aminsan et linma ak ed opisina na abogado diad sakey a melag a baley. Apasnokan imay abogado, impaway toy paltog to, tan papataynanen to ak la. Nampikasi ak a makalna tan anonotan ko imay simbawa na Biblia ya: “Say mabanayar ya ebat ipaliis to so sanok.” (Uli. 15:1) Kanian imbagak ya, “Makaaro ak a linma dia pian ipasabi so maong a balita, tan misalamat ak ta agaylay tepel yo.” Naimanok ya inekal to lay gamet to ed kablitan na paltog to, insan ak la kalkalnan tinmaynan.

Sanen nannengneng kami nen John, wala met manayay singa ontan a naeksperiensya to. Sikatoy inyakar ed prisinto lapud inakusaan dan anakew kuno na tseken balbaleg so kantidad to, a kayarian na sakey a biin apulongan to. Dima’d prisinto et impaekal na pupulis so amin ya akasulong ed sikato pian anapen imay tseke. Siempre, anggapo’d si John imay tseke. Ag-abayag et narel da met lanlamang imay talagan anakew.

Lapud saratan ya inkagawa ed saman a marendeen a baley, akabkabatan na dakel a totoo so kimey tayo!

Maamot Iran Asainmin

Say sakey a mapeligron asainmin mi et say pangawit na literaturan base ed Biblia diad kaabay a bansa a Latvia, a ditan et sebel so panagpulong. Maminsan ed sakey bulan et oonla kami diman tan say pambiabiahe mi et diad labi panamegley na tren. Walaray pankanawnawan kayari min itulor iray literatura diman, onla kami ni’d Estonia pian mangalay kaaruman nin literatura, insan diad kapapawil et itilak mi lanlamang iratan ed Latvia.

Aminsan et walay angidalem ed sakey ya opisyal na customs nipaakar ed kimey tayo, kanian pinaepas to kami ed tren tan ingganggan ton awiten mi iray literatura ed superyor to. Nampikasi kamin dua nen John ed si Jehova a tulongan to kami. Asurprisa kami ta ag-imbaga na samay opisyal ed superyor to no anto imay awit mi, noagta inkuan to labat ya, “Walay labay ya ipatua na sarayan lalaki.” “Impatuak” a walaray literatura min makatulong ed saray estudyante pian natalosan day kabaliksan na saray nagagawa ed sayan magulon mundo. Kanian inabuloyan to kami la imay superyor ya onalis, tan akasabi ed agagi iramay awit min literatura.

Sanen linmoor so situasyon na politika ed Baltic States, linmoor met so isusumpa ed saray Tasi tan sebel met lay manpulong ed Lithuania. Si Andrew tan John et pinasempet na gobierno, tan lapud ngalngali la ombetag so Guerra Mundial II, amin a Britano et ingganggan ya ontaynan la. Kanian anggaman maer-ermen ak, kaukolan ko met lay onalis.

Saray Naawat Kon Pribilehyo tan Bendisyon Diad Northern Ireland

Diad saraman a panaon et diad Northern Ireland la manaayam so atateng ko, tan nen 1937, nanayam ak met la’d man. Lapud guerra, insebel met iray literatura tayo ed Northern Ireland, ingen ta agmi intunday pampupulong mi. Kayari balet na Guerra Mundial II, bulobulos kami lan manpulong. Si Harold King, sakey ya eksperiensyadon payunir tan nanmisionero ed Tsina, so angidaulo tan angorganisa ed saray paliwawa parad publiko. “Diad sayan Sabado,” so kuan to, “siak ni so manpaliwawa.” Insan to ak ninengneng tan kuan ton, “Diad ontumbok a Sabado, sika la.” Abigbigla ak.

Mabilabilay ni’d nonot ko imay inmuna-unan paliwawak. Nilasus so inmatendi. Akatoon ak labat ed sakey a kahon tan anggapo anggan mikropono. Kayari na paliwawak et walay inmasingger a sakey a laki, pinasamanoan to ak, tan inkuan ton say ngaran to et Bill Smith. Naimano to kuno iramay dakerakel a totoo, kanian aki-usyoso met la. Si Bill manaya et niyaralan nen Tatay nensaman, balet ta nitunda itan sanen nanayam la ra di Tatay tan samay ikit ko ed Dublin pian manpayunir diman. Intuloy kon inyaralan si Bill. Asabi panaon, siamera ed saray kapamilyaan nen Bill so nagmaliw met lan lingkor nen Jehova.

Diad saginonor et nampulong ak ed sakey a lugar ya angkakabaleg so kaabungan diad ararawin parte na Belfast. Ditan et walay akatongtong kon bii a Ruso a nanayam ed Lithuania. Sanen impanengneng ko’d sikato iray pigaran literatura, inturo to imay sakey a libro, tan inkuan ton: “Wala lay ontan ko, inter ed siak na pangamaen ko a propesor ed unibersidad diad Kaunas.” Insan to inala imay libro ton Creation, diad lenguahen Polish. Walaray akasulat ed gilig na saray pahina. Agmakapanisia iyan bii a siak imay angiter na libro ed pangamaen to sanen akatongtong ko ed Kaunas!​—Ecl. 11:1.

Nen naamtaan nen John Sempey ya onla ak ed Northern Ireland, kinerew ton bisitaen ko so agi ton si Nellie, ta interesado met a manaral na Biblia. Sikatoy inyaralan mi nen atsik Connie. Maples so inyaligwas nen Nellie, tan indedika toy bilay to ed si Jehova. Sinmabi panaon et nagmaliw kamin saninaro tan nankasal kami.

Limamplo tan anem a taon kamin saniba nen Nellie a nanlingkor ed si Jehova, tan apribilehyoan kamin tulongan so masulok a sanlasus a totoo ya onkamang ed katuaan. Labay mi komon a saniba kamin makaliktar ed Armagedon ya anggad balon mundo nen Jehova, balet makapaermen ta inatey si asawak nen 1998. Ansakisakit iman ya inkagawa, sakey ed saray sankairapan a subok ed bilay ko.

Pinmawil Ak ed Baltic States

Sakey taon kayari impatey nen Nellie, walay naawat kon balibalin pribilehyo. Naimbitaan ak ya ombisita ed sangan opisina diad Tallinn, Estonia. Oniay karga na sulat a naawat ko: “Diad saray samploran agagin lalaki a niasain ed Baltic States nen pansamposampot na dekaday 1920 anggad kagapo na dekaday 1930, bukbukor mo lay mabilay.” Inkuan ni na sulat ya ipaparaan na sangan opisina so rekord na inggapoy kimey diad Estonia, Latvia, tan Lithuania, insan da ak tinepetan: “Nayarin onla ka dia?”

Baleg a pribilehyok ya iyistorya iray naeksperiensyak tan na saray kakaibak legan na saraman a taon! Impanengneng ko ni ingen ed saray agagi ed Latvia imay apartment a datin sangan opisina, pati samay gubida a pangiyaamotan mi literatura ya agbalot adiskobre na saray pulis. Diad Lithuania et impasyar da ak ed melag a baley na Šiauliai, a nampayuniran ko. Diad sakey a panduroypo diman, imbaga ed siak na sakey ya agi: “Walay asaliw mi nen nanay ko nensaman ya abung diad baley. Legan min lilinisan so attic, nalmok iray libron The Divine Plan of the Ages tan The Harp of God. Sanen binasak iraman, amtak a nalmok lay katuaan. Anganko sikayo so akapangitilak ed saraman a libro!”

Akaatendi ak met ed sirkiton asemblea ed sakey a baley a nampayuniran ko. Anemaplo tan liman taon la imay unor ya impiasembleak diman. Diad saman et 35 labat so inmatendi. Balet makapalikliket ta natan et masulok a 1,500 so inmatendi! Talagan benendisyonan nen Jehova so kimey!

‘Agak Inkaindan nen Jehova’

Wala ni naawat kon ag-iilaloan a bendisyon. Sakey ya agin manngaran na Bee so inmabuloy a magmaliw ya asawak. Nankasal kami nen Nobyembre 2006.

Sarag kon ipaseguro ed siopaman a kalangweran a maniisip no anto kasi gawaen to’d bilay to a talagan makabat no unoren to iyan pinuyanan a balikas: ‘Nonot mo so Manamalsam dia ed saray agew na inkaugaw mo.’ Malikeliket kon nibaga natan so singa samay imbaga na salmista: “O Dios, sika imbabangat mo ak a nanlapu ed inkaugaw ko; tan angga ed natan ipaamtak so saray pankelawan a kimey mo. Natan met nen masiken ak la tan ubanan la so ulok, O Dios, agmo ak ikaindan, angga ed nipanengneng ko so biskeg mo ed onsublay a kailalakan, tan say pangipanengneng ko na pakayarim ed balang sakey ya onsabi.”​—Sal. 71:17, 18.

[Mapa ed pahina 25]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

Mapeligro so asainmin a pangawit na literatura diad Latvia

ESTONIA

TALLINN

Gulf na Riga

LATVIA

RIGA

LITHUANIA

VILNIUS

Kaunas

[Litrato ed pahina 26]

Ginmapo ak a nanlingkor ed Scotland bilang colporteur (payunir) nen 15 años ko ni labat

[Litrato ed pahina 26]

Bansal mi nen Nellie nen 1942