Malikeliket Ak Ta Inusar Koy Bilay Ko Parad si Jehova

Diad sinmublay ya taon, inyanunsio ed Bethel ya mankaukolan so branch ed South Africa na saray volunteer ta walay onsabin balon printing press diman. Impalistak so ngaran ko, tan malikeliket ak nen apili ak! Walay talora nin apili ya Bethelite met ed Canada—si Dennis Leech, Bill McLellan, tan Ken Nordin. Imbaga dad sikami ya one-way labat ya ticket so iter dad sikami!

Tinawagan koy nanay ko tan imbagak: “Nay, walay balitak ed sikayo. Iyasain da ak ed South Africa!” Aliwan masalita si nanay ko, pero maespiritual tan mabiskeg so pananisia ra. Anggapoy masyadon imbaga ra, pero aliknak ya suportaan day desisyon ko. Amtak ya maermen ira nen tatay ta makaarawi ak, pero sinuportaan da ak.

PAARAP ED SOUTH AFRICA!

Linma kami nin apat diad Brooklyn Bethel, tan taloy bulan da kamin impasal ed sakey a klase na panag-imprinta. Kayari taloy bulan, nambiahe kami paarap ed Cape Town, South Africa. Barko so niluganan mi. Baente años ko ni labat ed saman. Kasabi mid Cape Town, nan-tren kami paarap ed Johannesburg. Labi la so inyalis na tren tan say unonan stopover mi nen palbangon et diad melag ya baley ed rehyon na Karoo. Singa desierto iman ya lugar—marabok, maasewek, tan ampetang. Tinmandag kami ed bintana tan inkuan mi, ‘Anto kasi ’yan lugar, apasubo tayo amo?’ Kalabas na pigaran taon, nen akapasyar kami lamet ed sayan lugar, anengneng mi ya balibali tan marendeen manaya iyan baley.

Diad unona iran taon, say asainmin ko et operator na makapabilib tan komplikadon Linotype machine pian niparaan so pan-imprinta na magasin ya Panag-bantayan tan Onliing! Say branch office ed South Africa so mangiimprinta na sarayan magasin ed dakel ya lenguahe parad nanduruman bansa ed kontinente na Africa. Sayan balon printing press so rason no akin ya tinaynan mi Canada, tan malikeliket kami ta nauusar ya maong!

Anguman so asainmin ko ta niyasain ak ed Factory Office ya mangaasikaso ed panag-imprinta, shipping, tan panagpatalos. Dakel so trabahok, pero malikeliket ak.

ANGASAWA AK TAN WALAY BALON ASAINMIN KO

Nen 1968, nankasal kami nen Laura Bowen. Say abung da et asingger ed Bethel. Payunir si Laura, pero manvo-volunteer met ed Translation Department bilang typist. Nensaman, ompaway kad Bethel no mangasawa ka. Kanian inyasain da kami ya espisyal payunir. Medyo aburido ak ta apasal ak ed bilay diad Bethel. Samploy taon ya walay manpaparaan na panangan tan ugipan ko. Kanian naisip ko, ‘Napasarag mi kasi so allowance na espisyal payunir?’ Binulan ya walay naawat min dua nen Laura ya 25 rand (nensaman et manga $35, U.S.) Pero naawat mi labat itan no naabot mi kakaukolanen ya bilang na oras, return visit, tan placement. Ibadyet mi itan parad renta na abung, panangan, gasolina, tambal, tan arum ni ra.

Niyasain kami ed melag ya grupo ya walad asingger ed syudad na Durban, ya abay toy Indian Ocean. Amayamay dimay Indian. Maslak ed sikara et ananak tan apo na saray trabahador ya linmad South Africa pian mankimey ed pagawaan na asukal nen manga 1875. Nanduruma lay trabaho da natan, pero awi-awit da nin siansia so kultura tan panangan da, kaiba lay masarap ya curry. Makasalita met iray English, kanian mainomay mi ran pulongan.

Diad saman et 150 ya oras kada bulan so aaboten na saray espisyal payunir, kanian diad unonan agew et anemiran oras so inyeskedyul mi nen Laura ya pampulong mi. Agaylay petang tan masalimuot. Anggapo ni return visit tan Bible study mi, kanian manpulong labat ed kaabungan so gawaen mi diad loob na anemiran oras. Nen ginmapo kami la, ninengneng koy relok, 40 minuto ni labat manayay linmabas! Naisip ko laingen, ‘Ombayag kami kasi ed sayan asainmin mi?’

Pero naayos mi lanlamang so eskedyul mi. Kada agew, manbabalon kami sandwich tan mankarga kami na sopas o kape ed thermos. No manpainawa kamin magano, i-parking mi may melag ya kotse min Volkswagen ed silong na kiew. Tan no maminsan, paliberan kami na cute iran ugugaw ya Indian tan sankanengneng da kami ta dumay itsura mi. Kayari na pigaran agew, basta agapoan mi duara o taloran oras, mapmaples lan onlabas so sanagew.

Makapaliket ya pulongan iray maparawes ya totoo ed teritorya mi! Maomaong, marespeto, tan matakot ed Dios iray Indian. Dakel ya Hindu so dinmengel ed mensahe mi, labalabay day makaaral nipaakar ed si Jehova, si Jesus, say Biblia, balon mundo, tan say kioli. Kayari sakey taon, 20 la so iyaaralan mi na Biblia. Kada agew, say pangugtoan mi et diad abung na study mi. Malikeliket kami.

Pero ag-abayag, akaawat kami na balon asainmin. Inyasain da ak bilang manangasikaso na sirkito. Say teritorya mi et walad gilig na Indian Ocean. Sinimba kamin manpupundo ed abung na nanduruman agagi diad saray kongregasyon ya bibisitaen mi. Inturing da kamin kapamilya. Malikeliket kami no kaiba mi ra, pati ray ananak tan alaga dan ayayep. Maples ya linmabas so duay taon. Sakey agew, abigla kami ta tinawagan kami na branch office. Say imbaga ra: “Labay mi kayon ompawil ed Bethel.” Say kuan ko, “Maliket kamid asainmin mi.” Pero siempre, mabulos kamin pausar ed anggan anton asainmin.

PINMAWIL KAMID BETHEL

Say asainmin ko ed Bethel et diad Service Department. Pribilehyok ya nakaiba iray matoor tan maespiritual ya brother. Nensaman, sulatan na Service Department so kongregasyon ya binisita na manangasikaso na sirkito base ed report to ed branch. Say karga na saman ya sulat et panamaseseg tan kaaruman ya instruksion, depende ed pankaukolan na kongregasyon. Matrabaho iya ed saray secretary ed Service Department ta saray sulat ed lenguahen Xhosa, Zulu, tan arum ni ran lenguahe et kaukolan da nin ipatalos ed English. Tan say sulat na branch et English, kanian kaukolan dan ipatalos ed lenguahe na saray agagi. Misalsalamat ak ya maong ed saraman ya secretary ta lapud sikara et mas atalosan ko ray probleman aarapen na saray agagin black African.

Diad saman et ingganggan na gobierno na South Africa ya agnayarin manuulop iray agmankakalahi. Kada lahi et wala labat so nayarin panayaman dan lugar. Kanian saray agagi tayon black African et sarili da labat ya lenguahe so uusaren da, say nayari da labat ya pulongan et saray ka-lenguahe ra, tan ag-ira nayarin miaral ed kongregasyon ya dumay lenguahe to.

Daiset so kabat kon agagi ya black African ta sipor lan English so kongregasyon ya akaasainan ko. Pero lapud asainmin ko ed Service Department, dakel so akabat ko, tan naamtaan koy kultura tan ugali da. Naamtaan ko met iray subok ya aarapen da, pero pandinayewan koy pakpel da! Singa bilang, lapud agla ra mibibiang ed saray tradisyon ya kontra ed Biblia tan kagagawan walay koneksion tod espiritismo, papasegsegangen ira na saray kakanayon tan kabandaan da. Say sakey nin subok ed sikara et say irap na bilay, lalo la ray walad nisulinek ya lugar. Maslak ed sikara et ag-akapanaral, pero baleg so respeto ra ed Biblia.

Sakey ed saray asainmin ko et walay koneksion to ed pangidepensa ed kalayaan tayon mandayew tan ed neutralidad tayo. Makapaseseg so katooran tan pakpel na saray ugugaw ya anak na Tasi ya na-expel ed eskuelaan lapud ag-ira akibiang ed saray dasal tan kansion na palson relihyon.

Walay subok met ya inarap na saray agagi ed melag ya bansa diad Africa, ya datin tatawagen ya Swaziland. Nen inatey si Arin Sobhuza II, inobliga na gobierno so amin ya totoo ed satan a bansa ya mibiang ed seremonya parad inatey. Kaukolan ya manpakalbo so amin ya lalaki tan manpakatli na antiktikey iray bibii. Apasegsegang iray agagi ta agda itan ginawa. Makapaliket so katooran da ed si Jehova! Akaaral tan apaseseg kami ed katooran tan anos na saray agagin black African.

PINMAWIL AK ED PRINTERY

Nen 1981, niyasain ak lamet ed Printery ta diad saman et plaplanoen lan gawaen ya computerize so pan-imprinta tayo. Makapa-eksayt ta balbaleg iyan pananguman! Walay sales representative ya linmad branch pian ipasali to ed sikami ya libre so balon makina ya tatawagen ya phototypesetter. Agustoan mi! Naaprobaan ya salatan la na limaran balon phototypesetter imay siameran Linotype machine. Nan-install kami met na balon printing press. Pinmeles so kimey!

Lapud computerize lay panag-imprinta tayo, nanggawa tayoy balon paraan na panag-layout ya tatawagen ya MEPS (Multilanguage Electronic Publishing System). Balbaleg lay anguman ed panag-imprinta tayo kompara nen kakkasabi min apat ed South Africa! (Isa. 60:17) Amin mi et akaasawa na maespiritual ya payunir. Siak tan si Bill et manlilingkor ni ed Bethel anggad natan. Si Ken tan Dennis balet et wala lay pamilya da, tan manaayam ira ed asingger ed Bethel.

Dinmakel so kimey ed Bethel diad South Africa. Lalon dinmakel so lenguahe na saray publikasyon tayo ya ipapatalos tan iyiimprinta dia, tan arum ni ingen ed saratan et ipapawit ed arum ya branch kanian kaukolan so mas baleg ya pasilidad. Nampaalagey tayoy balon pasilidad ed balibalin lugar diad bandad sagur na Johannesburg, tan indedika itan nen 1987. Balbaleg ya pribilehyo ya nagmaliw ak ya parte na satan ya inyaligwas tan na Branch Committee ed South Africa diad loob na dakel ya taon.

WALA LAMET SO BALON ASAINMIN MI!

Nen 2001, abigla kami ta naimbitaan ak ya manlingkor ya membro na Branch Committee ed United States. Siempre maermen kami ta taynan mi asainmin tan kakaaro mi ed South Africa, pero eksayted kami met ed balon asainmin mi ed United States Bethel.

Pero aburido kami met ed maedad lan nanay nen Laura. Siempre no wala kami lad New York, agmi la ra naasikaso. Pero nampresenta iray taloran agagi nen Laura ya sikara lay mangasikaso ed katulangan ko. Imbaga ra: “Agkami makapan-full time. Pero no asikasoen mi nanay, walay nitulong mi pian makapantultuloy kayo ed asainmin yo.” Misalsalamat kamin maong ed sikara.

Diad saman a panaon, misalsalamat kami met ed kuyak tan ed asawa to ya manaayam ed Toronto, Canada, ta sikaray mangaasikaso ed si nanay mi ya abalo la. Masulok lan 20 taon ya kaamong day nanay mi. Agdan balot pinaulyanan si nanay anggad impatey to ag-abayag manlapud samay insabi mid New York. Aliwan mainomay so mangasikaso ed ontatatken lan ateng kanian misalsalamat kami ed saray kapamilya mi ya akaparaan ya mansakripisyo pian nagawaan itan ya responsabilidad.

Pigaran taon ya say asainmin ko ed United States Bethel et diad Printery. Asabi panaon et nagmaliw ya mas simpli tan moderno la so panag-imprinta. Diad agano ni et niyasain ak diad Purchasing Department. Malikeliket kami ta diad apalabas ya 20 taon et nagmaliw kamin parte na sayan balbaleg ya branch. Natan et manga 5,000 lay Bethelite dia tan manga 2,000 so commuter volunteer!

No pawilen koy bilay ko 60 taon lay apalabas, agko pa ilaloan ya oniay pansumpalan ko. Pisalsalamatan kon maong so suporta nen Laura. Malikeliket kamin dua ed bilay mi! Papablien mi so amin ya asainmin ya asali mi tan amin ya agagin akatrabaho mi, pati ray akabat min agagi ed saray binisita min branch ed nanduruman bansa. Masulok ak lan 80 años natan kanian abawasan lay kimey ko, tan wala met la ray nipasal ya mas ugugaw ya brother.

Oniay imbaga na sakey a salmista: “Maliket so nasyon a say Dios to et si Jehova.” (Sal. 33:12) Tua itan! Misalsalamat ak ta inusar koy bilay ko ya manlingkor ed si Jehova kaibay malikeliket a totoo to.