Gegegemtanen Mo Ta so Birtud?

“No wala so antokaman a kasimpitan, no wala so antokaman a daydayewen, morekdek yo so sarayan bengatla.”​—FILIPOS 4:8.

1. Antoy kaugsan, tan akin ya agto adutakan so panagdayew ed si Jehova?

SAY kaugsan et kiyaabeba odino kabubulok na moral. Onkakayat itan ed panaayaman tayon mundo. (Efeso 2:1-3) Anggaman ontan, ag-abuloyan nen Jehova a Dios a nadutakay malinis a panagdayew to. Iiter ed sikatayo na Kristiano iran palapagan, miting, asamblea, tan kombension iray nipanpanaon a pasakbay sumpad agmatunong a kondukta. Naaawat tayoy mabunigas a Makasulatan a tulong ya “ompeket ed maong” diad imaton na Dios. (Roma 12:9) Kanian, bilang sakey ya organisasyon, panbabanikelan na Tastasi nen Jehova so pagmaliw a malinis, maabig. Balet komusta itayo bilang indibidual? On, gegegemtanen mo ta so birtud?

2. Anto so birtud, tan akin a kaukolan so pansagpot pian mansiansian maabig?

² Say birtud et sakey a moral a kablian, kamaongan, maptek a kiwas tan panag-isip. Satan so aliwan ag-onkukurang a kualidad noagta aktibo, positibo. Lalanoren na birtud so mas ni nen say ipaliis ed pankasalanan; kabaliksan toy pangegemtan no antoy maong. (1 Timoteo 6:11) Sinimbawa nen apostol Pedro iray kaparan Kristiano: “Ipatnag yo komon ed pananisia yo so birtud.” Panon? Diad “pangyan yo na seseg yo nisesengeg ed saya [mabmablin sipasipan na Dios].” (2 Pedro 1:5) Lapud inkamakasalanan tayo, talagan kaukolay pansagpot pian mansiansian maabig. Ingen, agawaan itan na matakot-ed-Dios iran indibidual ed apalabas, anggan diad arap na ankabaleg iran babeng.

Ginemtan Toy Birtud

3. Antoran marelmeng a kagagawa so nankasalanan nen Arin Acaz?

³ Lugan na Kasulatan so dakel a salaysay na saramay ginemtan day birtud. Singa bilang, konsideraen pay maabig ya Ezekias. Say ama to, si Arin Acaz na Juda, so mabitabitar a nandayew ed si Molec. “Duamplo so taon nen Acaz nen ginmapo a man-ari; et nan-ari a labin-anem taon ed Jerusalem; et agto ginawa so maptek ed saray mata nen Jehova a Dios to, singa si David ya ateng to. Balet nanakar dia ed dalan na saray arari ed Israel, on, tan ginawa to so anak to ya onlabas ed apuy, unong na saray kadimla ed saray nasyon, a si Jehova inbantak to a nanlapu ed arap na saray anak na Israel. Et nanbagat tan nanpasob na insenso ed saray atagey a pasen, tan diad tapew na saray pokdol, tan diad, lepsag na amin a mabunan kiew.” (2 Arari 16:2-4) Ibabaga na arum a ‘say ilabas ed apuy’ et mangipatnag na panaglinis a ritual tan aliwan panangibagat na too. Balet, oniay ibabaga na libron Molech​—A God of Human Sacrifice in the Old Testament, nen John Day: “Wala so ebidensia diad tradisyonal tan Punic [Carthaginian] iran lapuan, pati arkeolohikal ya ebidensia, ed kiwawala na panagbagat ed too . . . diad Canaaneon mundo, tan sirin et anggapoy rason a panduaruwaan so impanukoy [ed panagbagat ed too] na Daan a Sipan.” Sakey ni, espisipikon ibabaga na 2 Awaran 28:3 a si Acaz et “pinoolan to so saray anak to ed apuy.” (Ikompara so Deuteronomio 12:31; Salmo 106:37, 38.) Agaylan marelmeng a kagagawa!

4. Panon so inkiwas nen Ezekias ed kaliberliber a napnoy-kaugsan?

⁴ Panoy intalona nen Ezekias ed sayan kaliberliber a napnoy-kaugsan? Makapainteres so koma-119 a Salmo, ta sisiaen na arum a satan so tinibukel nen Ezekias, legan a sikato ni sakey a prinsipi. (Salmo 119:46, 99, 100) Kanian saray sirkumstansia to et nipatnag ed saray salitan: “Saray prinsipis met nanyurong ira tan nansalita ra na sumpa ed siak; bangbalet say aripen mo nanumameng ed saray panangitontonan mo. Say kamarerwak napunaw nipaakar ed kadedetdetan.” (Salmo 119:23, 28) Apaliberan na saray manag-agamil na palson relihyon, puntirya na panagmudmora si Ezekias ed limog na saray membro na maarin korte, masyado la a sengegay agto pakaugip. Ingen, ginemtan toy birtud, anggad asabin sikatoy nagmaliw ya ari, “et ginawa to so maptek dia ed saray mata nen Jehova . . . Nanmatalek ed Jehova, a Dios na Israel.”​—2 Arari 18:1-5.

Sikaray Nansiansian Maabig

5. Antoran subok so akapiarapan nen Daniel tan saray taloran kaiba to?

⁵ Napanuliranan met ed birtud si Daniel tan saray taloran Hebreon kaiba to, a manngaran na Ananias, Misael, tan Azarias. Sikaray pinilit ya inala manlapud dalin a nianakan da tan dinakep ed Babilonia. Saratan ya apatiran tobonbalo so naikdan na Babilonian kangaranan​—Beltasasar, Sidrac, Misac, tan Abdenago. Sikaray inopresian na “saray kanen na ari,” pati met laray taganon isesebel ed Ganggan na Dios. Niarum ni, pinaskar iran ondalan ed taloy-taon a kurson panangipasal a nisiglaot ed “aral tan pansasalita na saray Caldeo.” Sasaglawien na saya so mas ni nen say panaral na sananey a lenguahe, ta maseguron say terminon “saray Caldeo” dia et mangipapatnag na sakey a grupo na de-aral. Kanian, sarayan Hebreon tobonbalo so niwalwal ed pikewet a Binababilonian bangabangat.​—Daniel 1:1-7.

6. Akin a nibaga tayon ginemtan nen Daniel so birtud?

⁶ Anggaman ed pirmin pananesdes ed pikompormi, pinili nen Daniel tan saray taloran kaiba to so birtud imbes a say kaugsan. Oniay kuan na Daniel 1:21: “Si Daniel nansiansian angga ed inmuna a taon nen ari Ciro.” On, ‘nansiansia’ si Daniel bilang maabig ya aripen nen Jehova ed loob na 80 taon​—diad intalindeg tan inkagba na pigaran makapanyarin arari. Sikatoy nansiansian matoor ed Dios anggaman ed saray pakana tan plano na mauges ya opisyales na gobierno tan ed seksual a kaugsan ya onkakayat ed Binababilonian relihyon. Intultuloy nen Daniel so impangegemtan ed birtud.

7. Anto so naaralan tayo manlapud kurson tinumbok nen Daniel tan saray taloran kaiba to?

⁷ Dakel so naaralan tayo manlapud matakot-ed-Dios a Daniel tan saray kaiba to. Ginemtan da so birtud tan agda labay so napibali ed Binababilonian kultora. Anggaman naikdan ira na Binababilonian kangaranan, agdan balot abalang so pakabidbiran da bilang ariripen nen Jehova. Agayla, ngalngali 70 taon ed saginonor, tinawag na ari na Babilonia si Daniel ed ngaran ton Hebreo! (Daniel 5:13) Diad intiron bilay to, agbalot akikompromiso si Daniel anggad diad saray ankelanting a bengatla. Bilang sakey a kalangweran, “ingetma to ed puso to ya agto tilolan so inkasikato ed saray kanen na ari.” (Daniel 1:8) Sayan agnikompromison talindeg ya inala nen Daniel tan saray taloran kaiba to so andi-duaruwan amabiskeg ed sikara pian nasungdoay patey-tan-bilay a subsubok ya inarap da ed saginonor.​—Daniel, kapitulo 3 tan 6.

Panggegemtan na Birtud Natan

8. Panon a napaliisan na saray Kristianon tobonbalo so napibali ed mundo nen Satanas?

⁸ Singa si Daniel tan saray taloran kaiba to, papaliisan na totoo na Dios natan so napibali ed marelmeng a mundo nen Satanas. (1 Juan 5:19) No sakey kan Kristianon tobonbalo, nayarin naeeksperiensiam so mabiskeg a pananesdes na saray kaedaran mo pian aligen so labalabay dan panangawes, panag-ayos, tan musika. Imbes a tumboken so amin a walan uso odino istilo, ontalindeg a malet, tan agmo aabuloyan so inkasikan “miabobon unong ed sayan mundo.” (Roma 12:2) “Diad pangibeneg tayo na ag-inkamaridios tan saray ibibeg a mangaraldalin, . . . sidarangka tan situtunong tan sisasalamsam.” (Tito 2:11, 12) Say importantin bengatla et aliwan say panangabobon na kaedaran mo noagta ed si Jehova.​—Uliran 12:2.

9. Antoran pananesdes so nayarin pakapiarapan na saray Kristiano ed nigosyo, tan panon so nepeg ya ikiwas da?

⁹ Aarapen met na saray wala-la’d-edad a Kristiano so pananesdes tan nepeg da met so magmaliw a maabig. Nayarin natukso iray Kristianon nigosyante a mangusar na kuestionabli iran paraan odino ibaliwala daray totontonen ed gobierno tan saray ley ed panagbuis. Balet, anggan panon lay ikikiwas na saray kakompetinsia ed nigosyo odino katrabahoan, “panpirawatan mi so manbilay a sigagalang dia ed saray amin a bengatla.” (Hebreos 13:18) Kakaukolanen na Kasulatan ed sikatayo so pagmaliw a matua tan maptek ed saray amo, empleado, kustomer, tan sekular iran gobierno. (Deuteronomio 25:13-16; Mateo 5:37; Roma 13:1; 1 Timoteo 5:18; Tito 2:9, 10) Panbanikelan tayo met so magmaliw a mauksoy ed pamaakaray pinansyal. Diad pangisinop na susto iran rekord tan pangisulat ed saray paknaan, napaliisan tayoy agpantatalosan.

Alisto!

10. Akin a wala so pankaukolan a ‘pan-alisto’ no nipaakar ed panagpili na musika?

¹⁰ Ipapabitar na Salmo 119:9 so sananey nin aspekto na pansiansian maabig ed imaton na Dios. Inkanta na salmista: “Anto so pamalin na sakey a malangwer a too na dalan to? Say panangimano unong na salitam.” Sakey ed sankaepektiboan ya ayura nen Satanas et say musika, a walaay pakayarin managyat ed liknaan. Makapaermen, ta walaray Kristianon sinmaew a ‘nanalisto’ no nipaakar ed musika, tan sikaray atangguyor ed alablabas iran porma to, a singa say rap tan heavy metal. Isangsang na arum ya agpa met mamasakit ed sikara odino agda met iimanoen iray liriko to. Ikuan met na arum a panliliketan da labat so mabiskeg a kompas to odino say tanol na panbanengbeng na gitara. Balet, parad Kristianos say isyu et aliwan lapud say sakey a bengatla et napanliketan. Say nononoten da et no kasin satan et “kaliktan komon na Katawan.” (Efeso 5:10) Diad intiraminti et say heavy metal tan rap music et iyaalibansa toy ontan iran kaugsan a singa say panag-ayew, pilalawanan, tan Satanismo ni ingen​—bengabengatlan andian na pasen ed limog na totoo na Dios.a (Efeso 5:3) Ugaw tayo man odino matakken, marakep no balang sakey ed sikatayo et morekdeken to iyan tepet, Diad panagpilik na musika, kasin gegemtanen ko so birtud odino kaugsan?

11. Panon a mansiansian alisto so Kristiano no nipaakar ed saray programa ed telebisyon, video, tan sine?

¹¹ Dakel a programa ed telebisyon, video, tan sine so mangiyaalibansa na kaugsan. Unong ed sakey a bantog ya eskperton child psychiatrist, ‘say hedonismo, seksualidad, karawalan, agum, tan inkasiblet’ so nipapabitar ed maslak iran sine natan. Kanian, say pan-alisto et lalaktipen toy pagmaliw a mapili no nipaakar ed babantayan. Oniay impikasi na salmista: “Yarawim so matamatak ed pannengneng na andi kakanaan.” (Salmo 119:37) Sakey a Kristianon tobonbalon manngaran na Joseph so angiyaplika ed sayan prinsipyo. Sanen say babantayan ton pelikula et ipanengneng to lay pisesekso tan karawalan, tinaynan toy sinean. Ibabaing to kasin gawaen iya? “Andi, andin balot,” kuan nen Joseph. “Ninonot kon tampol si Jehova tan say pamaliket ed sikato.”

Say Betang na Panagaral tan Panagdalepdep

12. Akin a nakakaukolan so personal a panagaral tan panagdalepdep ta pian nagegemtan so birtud?

¹² Agmagenap so ipaliis ed mauges iran bengatla. Say pangegemtan ed birtud et lalanoren to met so panagaral tan panagdalepdep ed maong iran bengatlan nirekord ed Salita na Dios ta pian saray matunong a prinsipyo to et niyaplika ed bilay. “O agayla so panangarok ed ganggan mo!” inkelyaw na salmista. “Sikato so dalepdep ko ed amin ya agew.” (Salmo 119:97) Kasin say personal a panagaral ed Biblia tan ed Kristiano iran palapagan et kabiangay sinimban eskedyul mo? Tua, a makapaangat so pangipanaon parad maseet a panagaral ed Salita na Dios tan masimoon a pandalepdep ed satan. Balet mabetbet a posibli panaliw na panaon manlapud arum ya aktibidades. (Efeso 5:15, 16) Anganko say masakbay ya oras ed kabuasan so marakep a panaon ed panpikasi, panagaral, tan pandalepdep.​—Ikompara so Salmo 119:147.

13, 14. (a) Akin a mablin tuloy so panagdalepdep? (b) Say pandalepdep ed antoran teksto so makatulong ed sikatayon busoley seksual ya imoralidad?

¹³ Mablin tuloy so panagdalepdep, ta makatulong itan ed pakapansiansia na naaralan tayo. Nagkalalon importanti, natulongan to itayon niyalibansa iray maridios a panmoria. Diad pangiyilustra: Sakey a bengatla so pakaamtan isesebel na Dios so pilalawanan balet sananey a bengatla so ‘pamusol ed mauges tan ipeket ed maong.’ (Roma 12:9) Diad tua et nalikna tayo so nalilikna met nen Jehova nipaakar ed seksual ya imoralidad diad pandalepdep ed manuna iran teksto ed Biblia, a singa say Colosas 3:5, a manisimbawan: “Pateyen yo sirin so kabiangan yo a wadia ed tapew na dalin; panaglawan, inkarutak, kaalakan, mauges a getma, tan agum, say panagdayew ed talintao.” Tepetan mo pay inkasika: ‘Anton nengneng na seksual a panpirawat so nepeg kon pateyen? Antoy nepeg kon arawian a nayarin managyat na agmalinis a pilalek? Wala ta iray nepeg kon umanen diad pidedeneng ko ed saray agkasekso?’​—Ikompara so 1 Timoteo 5:1, 2.

¹⁴ Sisimbawaen nen Pablo iray Kristiano a paliisan so pilalawanan tan agamilen so dangka ta pian “anggapo komon so mansaol, tan manlames na agi to ed pamaakaran.” (1 Tesalonica 4:3-7) Tepetan mo pay inkasika: ‘Akin a say pilalawanan et makapasakit? Antoy mauges ya epekto to’d siak odino ed arum ni no nankasalanan ak nipaakar ed saya? Panon ak a naapektoan ed espiritual, emosyonal, tan pisikal? Komusta iray indibidual diad loob na kongregasyon a sinumlang day ganggan na Dios tan agnagbabawi? Antoy nagmaliwan da? Say italineng ed ibabaga na Kasulatan nipaakar ed ontan a kondukta so mamaaralem na panamusol tayo ed mauges diad imaton na Dios. (Exodo 20:14; 1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10; Galacia 5:19-21; Apocalipsis 21:8) Kuan nen Pablo a say managlawan et “mangipulisay, aliwa a say too so ipulisay to, noag say Dios.” (1 Tesalonica 4:8) Kasin ipulisay na tuan Kristiano so mangatatawen ya Ama to?

Birtud tan Pililimog

15. Antoy betang na pililimog ed pangegemtan tayo na birtud?

¹⁵ Sananey nin katulongan ed pansiansian maabig et say maong a pililimog. Inkanta na salmista: “Sakey ak ya iba na saray amin ya ontatakot ed sika [Jehova], tan iba na saray manguunor na bilibilin mo ra.” (Salmo 119:63) Kaukolan tayo so mabunigas a pililimog ya itatarok na saray Kristianon miting. (Hebreos 10:24, 25) No iyarawi tayoy inkasikatayo, ompan sikatayoy magmaliw a makasarili ed kaisipan tayo, tan say mauges so magmainomay a manaeg ed sikatayo. (Uliran 18:1) Balet, say maligsan Kristianon pitutuyaw, so mamabiskeg ed desisyon tayon mansiansian maabig. Siempre, nepeg tayo met a manbantay sumpad mauges a pililimog. Nayarin makaaro itayo ed saray kaabay, katrabahoan, tan kaeskuelaan tayo. Balet no talagan sikatayo so sikakabat a manaakar, arawian tayo so pagmaliw a makaaro ed saramay agda gegemgemtanen so Kristianon birtud.​—Ikompara so Colosas 4:5.

16. Panon a say pangiyaplika ed 1 Corinto 15:33 so ontulong ed sikatayo ed pangegemtan na birtud natan?

¹⁶ Oniay insulat nen Pablo: “Saray mauges a kaulop deralen da so saray maong ya ugugali.” Diad impangibalikas ed saya et pinasakbayan toray mananisia a nabalang day pananisia ra diad pilimog da ed saramay mankuan a Kristiano ya angipulisay ed Makasulatan a bangat nipaakar ed kikioli. Say prinsipyo ed benegan na pasakbay nen Pablo so onaaplika met ed saray pililimog tayo diad paway tan loob na kongregasyon. (1 Corinto 15:12, 33) Natural, agtayo labay ya arawian iray agagi tayo lapu labat ta ag-ira mipakna ed pigaran puros personal a panmorian aalageyan tayo. (Mateo 7:4, 5; Roma 14:1-12) Anggaman kuan, nakakaukolay panalwar no arum ed kongregasyon so manggagawa na kuestionablin kondukta odino mangipapanengneng na ampait odino mareklamon awawey. (2 Timoteo 2:20-22) Makabat so pagmaliw a pansiansian maapit ed saramay panggagayaan day ‘naligliwa ed sikayo.’ (Roma 1:11, 12) Ontulong iya ed sikatayon gegemtaney maabig a kurso tan mansiansia ed “basbas na bilay.”​—Salmo 16:11.

Tuloy a Gegemtanen so Birtud

17. Unong ed Numeros kapitulo 25, anton desyang so agawa ed Israelitas, tan anton leksion so iiter na saya ed sikatayo?

¹⁷ Sakbay a tuloy na impangayarian na Israelitas ed Insipan a Dalin, nilibo ed sikara so amilin gegemtanen so kaugsan​—tan asagmak day desyang. (Numeros, kapitulo 25) Natan, manalalagey lay totoo nen Jehova ed tambib na matunong a balon mundo. Say iloloob ed satan et abenditon pribilihyo na saramay mantultuloy a mangipulisay ed saray kaugsan na sayan mundo. Bilang ag-ayadyarin totoo, nayarin walaan tayo na mauges iran ikikiling, balet natulongan itayo na Dios pian natumbok so matunong iran panangiwanwan na masanton espiritu to. (Galacia 5:16; 1 Tesalonica 4:3, 4) Talinengen tayo sirin so simbawa nen Josue ed Israel: “Ontakot kayo ed Jehova, tan manlingkor kayo ed sikato ed maralus tan dia ed katuaan.” (Josue 24:14) Say mapagalang a takot ed si Jehova so ontulong ed sikatayon nagegemtan so maabig a kurso.

18. Nipaakar ed kaugsan tan birtud, anto so kaukolan a determinasyon na amin a Kristiano?

¹⁸ No pilalek na pusom a paliketen so Dios, determinadon tumboken so simbawa nen Pablo: “Ganagana ’ray bengatlan matua, ganagana ’ray, bengatlan gagalangen, ganagana ’ray bengatlan matunong, ganagana ’ray bengatlan malinew, [ganagana ’ray bengatlan naararo, NW], ganagana ’ray bengatlan nababalita a maong; no wala so antokaman a kasimpitan, no wala so antokaman a daydayewen, morekdek yo so sarayan bengatla.” No gawaen yo iya, anto so resulta? Oniay inkuan nen Pablo: “Sikara so gawaen yo; et say Dios na kareenan miulopulop ed sikayo.” (Filipos 4:8, 9) On, diad tulong nen Jehova naipulisay moy mauges tan nagegemtan moy birtud.

[Paimano ed leksab]

Saray Punton Parad Panrepaso

◻ Anto so kakaukolaen ta pian nagegemtan so birtud?

◻ Diad silong na antoran sirkumstansia a di Ezekias, Daniel, tan saray taloran Hebreo et nansiansian maabig?

◻ Panon tayon magmaliw a singa si Daniel ya impulisay toray pakana nen Satanas?

◻ Akin a nepeg ya alisto so Kristianos nipaakar ed panagligliwaan?

◻ Antoy betang na panagaral, panagdalepdep, tan panlilimog ed pangegemtan na birtud?

[Litrato ed pahina 15]

Ginemtan nen kalangweran ya Ezekias so birtud anggaman sikatoy apaliberan na saray managdayew nen Molec

[Saray litrato ed pahina 17]

Nepeg ya alisto iray Kristiano no nipaakar ed panagligliwaan