Kapitulo 22
Say Unonan Kasi—Duroduron
1. Sioparay manangiyabawag met sano paknolen na saray anghel so trumpeta, tan anto so iyaabawag na komaliman trumpeta?
IPAPARAAN na komaliman anghel a paknolen so trumpeta to. Apatiran mangatatawen a trumpeta so pinaknol la, tan nipapaakseb la so apatiran salot ed kakatlo na dalin ya impasen nen Jehova a sanka-makasalananan, salanti, Kakristianoan. Niparungtal la so mankalkalinatey a kipapasen to. Legan a papaknolen na saray anghel so trumpeta, saray totoo so manangiyabawag met ed satan diad dalin. Natan et ngalngali la iyabawag so trumpeta na komaliman anghel so unonan kasi odino ey-ey, a lalon makapataktakot nen saramay agawa la. Ontutukoy itan ed makapakigtot a salot na duroduron. Balet, usisaen tayo nin unona so arum a teksto ya ontulong ed sikatayon natalosan a maong iyan salot.
2. Anton libro na Biblia so manideskribe ed salot na duroduron a miulibay ed samay anengneng nen Juan, tan antoy epekto na satan ed kadaanan ya Israel?
2 Say libro na Biblia a Joel, ya insulat kaleganan na komasiam a siglo B.C.E., so manideskribe ed sakey a salot na saray insekto, a pati duroduron, a miulibay ed samay anengneng nen Juan. (Joel 2:1-11, 25)a Satan so pansengegan na pirmin kairapan ed apostatan Israel balet ta mansumpal met ed indibidual a pagbabawi na saray Judio tan kipawil ed pabor nen Jehova. (Joel 2:6, 12-14) Sano nasabi itan a panaon, ikalbo nen Jehova so espiritu to ed “amin a laman,” bangta saray makapataktakot a tanda tan makapakigtot iran pakapatnagan so tumbokan na say “isabi na baleg tan makapataktakot ya agew nen Jehova.”—Joel 2:11, 28-32.
Inmunan-Siglon Salot
3, 4. (a) Kapigan awalaay kasumpalan so Joel kapitulo 2, tan panon? (b) Panon a walay salot a singa muyekyek na duroduron nen inmunan-siglo C.E., tan kaunongan kabayag so impantultuloy na salot?
3 Wala so kasumpalan na Joel kapitulo 2 nen inmunan siglo. Agawa itan nen Pentecostes 33 C.E., sanen nikalbo so masanton espiritu, a nanlana tan amabiskeg ed saray inmunan Kristiano a mansalita nipaakar “ed saray makapakelaw a gawa na Dios” ed dakel a pansasalita. Bilang resulta, nantitipon so baleg ya ulop. Nampaliwawa si apostol Pedro ed saramay nikelawan a maniimaton, ya inaon to so Joel 2:28, 29 tan insalaysay ton natatasian da so kasumpalan na satan. (Gawa 2:1-21) Balet ta anggapo so rekord na literal ya insekto ya analot ed saman a panaon, a sengegan na impanirap na pigara tan angitonton ed arum pian magbabawi.
4 Kasin walay piguratibon salot legan na saraman ya agew? On, wala! Saman so agawa bilang resulta na andi-tundan panagpulong na saray balo niran alanaan a Kristiano.b Diad panamegley da, inimbitaan nen Jehova iramay Judion mabulos ya ontalineng pian magbabawi tan panggayagaan iray panamendisyon to. (Gawa 2:38-40; 3:19) Saray indibidual a kinmiwas so akaawat na pabor to diad nikadkaduman laknab. Balet diad saramay ag-angawat ed imbitasyon, saray inmunan-siglon Kristiano so nagmaliw a singa managlubak a muyekyek na duroduron. Ginmapo ed Jerusalem, saratan so kinmayat ed interon Judea tan Samaria. Agnambayag et wala la ra’d amin a pasen, a mamapairap ed saray agmananisian Judio diad mapublikon pangiyaabawag ed inkioli nen Jesus, tekep na amin a kabaliksan na saya. (Gawa 1:8; 4:18-20; 5:17-21, 28, 29, 40-42; 17:5, 6; 21:27-30) Saman a salot so nantultuloy anggad “makapataktakot ya agew,” nen 70 C.E., sanen intarok nen Jehova iray Romanon armada ya onsumpad Jerusalem pian maneral ed satan. Saramay Kristiano lambengat a diad pananisia et tinmawag ed ngaran nen Jehova so nilaban.—Joel 2:32; Gawa 2:20, 21; Uliran 18:10.
Say Salot na Duroduron Natan
5. Panon a say propesiya nen Joel so walaan na kasumpalan nanlapula’d 1919?
5 Makatunongan labat a nailaloan tayon say propesiya nen Joel so walaan na unor a kasumpalan ed panaon na anggaan. Agaylan apaneknekan a tua iya! Diad samay kombension na saray Estudyante na Biblia ed Cedar Point, Ohio, E.U.A., nen Setyembre 1-8, 1919, say makatantandan inkikalbo na espiritu nen Jehova so amakiwas ed totoo to a mangorganisa ed sankagloboan a kampanya na panagpulong. Diad amin na saray mankuan a Kristiano, sikara labat so nansagpot ed malaknab ya impangipalapag ed satan a maong a balita, lapud bibidbiren dan si Jesus so nitrono bilang mangatatawen ya Ari. Say andi-tundan panagpulong da, bilang kasumpalan na propesiya, so nagmaliw a singa managpairap a salot ed apostatan Kakristianoan.—Mateo 24:3-8, 14; Gawa 1:8.
6. (a) Anto so anengneng nen Juan sanen pinaknol na komaliman anghel so trumpeta to? (b) Siopa so isisimbolo na sayan “bitewen,” tan akin?
6 Say Apocalipsis, ya insulat manga 26 a taon kayari inkaderal na Jerusalem, so manideskribe met ed satan a salot. Antoy iyaarum na satan ed salaysay nen Joel? Usisaen tayo so rekord, unong ed imbalita nen Juan: “Tan say komalima ya anghel amaknol tan anengneng ko so sakey a bitewen a naplag ed dalin nanlapu ed tawen, tan niiter ed sikato so tombok na abot na kaaralman.” (Apocalipsis 9:1) Sayan “bitewen” so duma ed samay walad Apocalipsis 8:10 ya anengneng nen Juan a naplag. Anengneng to so “sakey a bitewen a naplag ed dalin nanlapu ed tawen” tan natan et walaan na kimey ed sayan dalin. Kasin sakey iyan espiritu odino sakey a pisikal a persona? Say mangeegna ed sayan “tombok na abot na kaaralman” so adeskribe ed saginonor bilang say mangibabasileng ed si Satanas diad “kaaralman.” (Apocalipsis 20:1-3) Kanian seguradon sikatoy sakey a makapanyarin espiritun persona. Diad Apocalipsis 9:11, ibabaga nen Juan ed sikatayo a saray duron so walaan na ‘pinagka-ari ra, say anghel na kaaralman.’ Maseguron saratan a bersikulo so namparan ontutukoy ed parehon indibidual, lapud say anghel a mangeegna ed tombok na kaaralman so makatunongan labat a say anghel na kaaralman. Tan say bitewen so nepeg a mangisimbolo ed tinuro nen Jehova ya Ari, lapud saray alanaan a Kristiano so mamibidbir lambengat ed sakey ya anghelikon Ari, si Jesu-Kristo.—Colosas 1:13; 1 Corinto 15:25.
7. (a) Anto so agawa sanen nilukasan “so abot na kaaralman”? (b) Anto so “kaaralman,” tan siopa so nansiansia ditan ed aganon panaon?
7 Intuloy na salaysay: “Tan nilukasan to so abot na kaaralman; et sinmegep so asewek nanlapu ed abot a singa asewek na sakey a baleg a horno; tan binmilunget so banwa tan say dagem nisengeg ed asewek na abot. Tan dia ed asewek pinmaway so duroduron ed tapew na dalin; tan naikdan ira na pakayari, unong a wala so pakayari ra so saray alakdan na dalin.” (Apocalipsis 9:2, 3) Unong ed Kasulatan, “say kaaralman” so sakey a pasen na inka-inaktibo, a patey ni ingen. (Ikompara so Roma 10:7; Apocalipsis 17:8; 20:1, 3.) Say melag ya ulop na agagi nen Jesus so nansiansian agano ed satan a “kaaralman” na inka-inaktibo diad sampot na inmunan guerra mundial (1918-19). Balet sanen inkalbo nen Jehova so espiritu to ed saray nagbabawin lingkor to nen 1919, dinmagsa ira a mangabet ed angat na kimey a walad arapen.
8. Panon a say inkibulos na duroduron so inulop na makapal ya “asewek”?
8 Unong a naiimano nen Juan, say inkibulos na duroduron so inulop na makapal ya asewek, singa “asewek na sakey a baleg a horno.”c Ontan so agawa nen 1919. Say situasyon so binmilunget ed Kakristianoan tan diad mundo ed inkalapagan. (Ikompara so Joel 2:30, 31.) Say inkibulos na saraman a duron, say Juan a klase, so diad tua et inkatalo na saray klero na Kakristianoan, a nampakana tan nanggetman sigpot a mamatunda ed kimey na Panarian tan natan et mangipupulisay ed Panarian na Dios. Say ebidensya na singa-asewek a sakbong so ginmapon sinmakulob ed apostatan Kakristianoan sanen naikdan na madibinon autoridad so ulop na duron tan ginmapon mangagamil ed satan diad panangiyabawag ed saray mabibiskeg a mensahe na panangukom. Say “banwa” na Kakristianoan—say ipapanengneng ton kunkunwarin inkaliwawaan to—so anagmak na eklipse, tan “say dagem” so kinmapal lapud saray deklarasyon na madibinon panangukom legan a nipapanengneng a say “pangulo na pakayari dagem” na sayan mundo et sikato so dios na Kakristianoan.—Efeso 2:2; Juan 12:31; 1 Juan 5:19.
Saraman a Manamairap a Duroduron!
9. Antoran instruksion ed bakal so inawat na duroduron?
9 Antoran instruksion ed bakal so inawat na saraman a duron? Inreport nen Juan: “Tan niganggan ed sikara ya ag-ira manggawa na dumsis ed dika na dalin, anggan anto a bengatla a malangwer, anggan anto a kiew, noag salambengat dia ed saray totoo ya anggapo so tatak na Dios ed saray moling da. Tan niiter ed sikara ya agda ra pateyen, noag ingen pairapen da ra ed limara a bulan: tan say pamairap da sikato so singa pamairap na alakdan, no sugaten to so too. Tan dia ed saratan ya agew anapen na saray totoo so patey, tan sikato so agda naromog; tan kaliktan da so ompatey, tan say patey ombatik ed sikara.”—Apocalipsis 9:4-6.
10. (a) Siopa so manunan nipaarapan na salot, tan antoy epekto na satan ed sikara? (b) Anton nengneng na kapairap so nalalanor? (Nengnengen met so paimano’d-leksab.)
10 Imanoen a sayan salot so agnipaarap ya unona sumpad saray totoo odino saray prominente ed limog da—saray ‘dika tan kakiewan ed dalin.’ (Ikompara so Apocalipsis 8:7.) Saray duron so mamasakit lambengat ed saramay totoon andian na tatak na Dios ed kamolingan da, saramay walad Kakristianoan a mangibabagan atatakan balet ta say rekord da so sumlang ed ibabaga ra. (Efeso 1:13, 14) Kanian, saray manamairap a balikas na sarayan modernon-agew a duroduron so nipaarap ya unona sumpad saray relihyoson lider na Kakristianoan. Agaylay kapapairap na sarayan mapangtan totoo diad pakakarengel da ed satan a niyaabawag ed lapag ya aglambengat ira onsasaew a mangipaarap ed saray pulok da ed tawen noagta sikaran mismo so agmakaloob ditan!d Peteg, sakey iyan kipapasen a say ‘bulag et mangitotonton ed bulag’!—Mateo 15:14.
11. (a) Kaunongan kabayag a saray duron so naikdan na pakauley a mamairap ed saray kakabusol na Dios, tan akin a satan so aliwa labat ya antikey a panaon? (b) Panon kagrabe so kapairap?
11 Say kapairap so manbayag na limay bulan. Kasin antikey labat itan a panaon? Andi no moriaen unong ed kipapasen na literal a duron. Say limay bulan so manideskribe ed normal a dukey na bilay na sakey ed sarayan insekto. Kanian, saray modernon-agew a duroduron so mantutultuloy a mangeketket ed kakabusol na Dios legay bilay da. Nagkalalo ni, say kapairap et agaylay kagrabe a mas labayen la na totoo so ompatey. Tua, anggapoy rekord tayo a siopaman ed saramay kinetket na saray duron et ginetma day manbikkel la. Balet say balikas so ontulong ed sikatayon naisip so kagrabe na kapairap—a singa ed agmanundan panagketket na saray alakdan. Mipadpara itan ed kapairap ya impasakbay nen Jeremias ed saramay agmatoor ya Israelita ya ikaykayat na saray managsakop iran taga-Babilonia tan lapud satan et lablabayen da lay patey nen say bilay.—Jeremias 8:3; nengnengen met so Eclesiastes 4:2, 3.
12. Diad espiritual a pantalos, akin a saray duron so naabuloyan a mamairap ed saray relihyoson lider na Kakristianoan, balet ag-ira pateyen?
12 Akin a diad espiritual a pantalos et niiter so pamairap ed saraya, tan aliwan say pamatey? Saya so unonan ey-ey diad panangiwalwal ed saray katilaan tan insaew na Kakristianoan, ingen ta diad saginonor ni lambengat, legan a manasingger so agew na Katawan, a say singa-inatey ya espiritual a kipapasen to so sigpot a nipaamta ed publiko. Legan na komaduan ey-ey a say kakatlo na totoo so pateyen.—Apocalipsis 1:10; 9:12, 18; 11:14.
Saray Duron so Akinlongan Parad Bakal
13. Anto so itsura na saray duron?
13 Agaylan nikadkaduma so itsura na saratan a duroduron! Deneskribe itan nen Juan: “Tan say nengneng na saray duron sikato so kapara na saray kabayo a nitadia ed bakal; tan dia ed tapew na kauloan da wala so [“ompatnag a,” NW] balanget da a kapara na balitok, tan saray lupa ra singa kalupaan na totoo. Tan wala so buek da a singa ra buek na bibii, tan saray ngipen da sikara so singa ngipe-ngipen na saray leon. Tan wala so kabal da, a singa kabal a balatyang; tan say tanol na saray payak da singa ungol na saray luganan a ginuyor na kabayon dakel a manbagtik ya onarap ed bakal.”—Apocalipsis 9:7-9.
14. Akin a say deskripsion nen Juan ed saray duron et ontukoy ed grupo na saray pinabiskeg lamet a Kristiano nen 1919?
14 Saya so matukoy a mangiyiilustra ed matoor a grupo na saray pinabiskeg lamet a Kristiano nen 1919. Singa saray kabayo, akaparaan ira ed bakal, magunaet a milaban nisesengeg ed katuaan diad paraan a deneskribe nen apostol Pablo. (Efeso 6:11-13; 2 Corinto 10:4) Diad kauloan da et anengneng nen Juan so ompatnag a balanget odino korona a singa balitok. Aliwan manepeg so pakawalaan da na aktual iran korona lapud agni ira ginmapon manuley legan a wadia ni ra ed dalin. (1 Corinto 4:8; Apocalipsis 20:4) Balet nen 1919 et awalaan la ira na maarin itsura. Sikara so agagi na Ari, tan saray mangatatawen a korona ra so akareserba ed sikara basta mantultuloy iran matoor ya anggad anggaan.—2 Timoteo 4:8; 1 Pedro 5:4.
15. Antoy kabaliksan na impakawalaan na saray duron na (a) balatyang iran kabal odino samper ed pagew? (b) kalupaan a singa totoo? (c) singa buek na bii? (d) ngipe-ngipen a singa ed leon? (e) baleg ya ungol?
15 Diad pasingawey, saray duron so walaan na balatyang a kabal odino samper ed pagew, a mangisisimbolo ed agnabuyak ya inkatunong. (Efeso 6:14-18) Sikara met so walaan na kalupaan na totoo, sayan itsura so mangipapabitar ed kalidad na aro, lapud say too so agawa ed indengan na Dios, a sikato so aro. (Genesis 1:26; 1 Juan 4:16). Say buek da so andukey a singa buek na bii, a matukoy a mangilitrato ed panagpasakop da ed Ari ra, say anghel na kaaralman. Tan saray ngipen da so mipara ed saray ngipen na leon. Uusaren na sakey a leon so ngipen to diad pamingkas ed karne. Manlapud 1919 a manpatuloy, ayarian lamet na say Juan a klase so mangan na anawet ya espiritual a tagano, nagkalautla ed saray katuaan nipaakar ed Panarian na Dios ya uuleyan na “Leon ed tribu nen Juda,” si Jesu-Kristo. Singa say leon a mangisisimbolo na pakpel, kinaukolan met so baleg a pakpel pian natalosan, nipalapag, tan nibunog ed sankagloboan iyan mapuersan mensahe. Saraman a piguratibon duroduron so amawala na baleg ya ungol, singa “ungol na saray luganan a ginuyor na kabayon dakel a manbagtik ya onarap ed bakal.” Bilang pananumbok ed ehemplo na saray inmunan-siglon Kristiano, anggapoy plano ran mandeen.—1 Corinto 11:7-15; Apocalipsis 5:5.
16. Antoy kabaliksan na impakawalaan na saray duron na “singa ikol na saray alakdan”?
16 Sasaglawien na sayan panagpulong so nagkalalo ni nen say imbalikas a salita! “Tan wala so ikol da a singa ikol na saray alakdan, tan diad ikol da walay pakapanyari ra a sikato so manggawa na dumsis ed saray totoo ed limara a bulan.” (Apocalipsis 9:10) Anto kasi kabaliksan na saya? Legan a gagawaen na saray Tasi nen Jehova so kimey da ed Panarian, a manguusar na imbesngaw a salita tan niimprinta iran publikasyon, mangipapasabi ira na saray balikas a walaan na autoridad base ed Salita na Dios. Say mensahe ra et ansakit a singa ketket na alakdan lapud ipapasakbay da so manasingger lan agew na panangibales nen Jehova. (Isaias 61:2) Sakbay a manampot so bilay na peles a henerasyon na espiritual a duroduron, say impabtang na Dios a kimey a panangiyabawag ed saray panangukom nen Jehova so nasumpal—diad kasakitan na amin a bangar a manag-ayew.
17. (a) Antoy niyabawag ed samay 1919 a kombension na saray Estudyante na Biblia a mamaloor ed ketket na panagtasi ra? (b) Panoy impakapairap na saray klero, tan panoy inkiwas da bilang bales?
17 Say ulop na saray duron so aliketan sanen sakey a balon magasin, say The Golden Age, so niyanunsio ed kombension da nen 1919. Saman so mamidua ed sakey bulan a magasin, a niganan mamaloor ed ketket na panagtasi ra.e Diad paway na satan a No. 27, na Setyembre 29, 1920, et inwalwal na satan so panamalikdo na saray klero diad impamasegsegang ed saray Estudyante na Biblia ed Estados Unidos legan na 1918-19. Diad dekada na 1920 tan 1930, say The Golden Age so amairap ed saray klero diad nagkalalon impangetket na saray artikulo tan panangilitrato ya angiwalwal ed mapalikdon pibabali ra ed saray politika, tan nagkalautla ed saray impikomplot na ulop na saray klerigo na Katoliko ed saray diktador a Pasista tan Nazi. Bilang bales, saray klero so ‘nanggawa na saray gulo panamegley na ganggan’ tan angorganisa na panaglusob na saray pangkat ed saray totoo na Dios.—Salmo 94:20, King James Version.
Papaimanoan Iray Manuley na Mundo
18. Anton kimey so kinaukolan a gawaen na saray duron, tan antoy agawa bilang ebat ed tanol na komaliman trumpeta?
18 Saray modernon-agew a duroduron so walaan na kimey a gawaen. Say maong a balita na Panarian so nakaukolan a nipulong. Saray katilaan so nepeg a niwalwal. Saray abalang a karnero so nepeg a naromog. Legan a gagawaen na saray duron irayan kimey, say mundo so apaskar a mangimano. Bilang katutulok ed tanol na trumpeta na saray anghel, say Juan a klase so mantutultuloy a mangiwawalwal ed Kakristianoan bilang makanepegan na saray maruksan panangukom nen Jehova. Bilang ebat ed komaliman trumpeta, sakey a partikular a nengneng na sarayan panangukom so nidanet ed sakey a kombension na saray Estudyante na Biblia ed London, Inglatera, nen Mayo 25-31, 1926. Angiparungtal iya na sakey a resolusyon, “Sakey a Pantasi ed Saray Manuley na Mundo,” tan sakey a paliwawa ed publiko diad Royal Albert Hall ya apauloan na “No Akin a Mantogingging Iray Pakapanyari ed Mundo—Say Polaing,” a say kompleton manuskrito na sarayan duan paliwawa so niimprinta ed manunan peryodiko ed London diad tinmumbok ya agew. Diad saginonor, say ulop na duron so angibunog ed sankamundoan na 50 milyon a tract na satan a resolusyon—talagan panamairap ed saray klero! Kalabas na pigaran taon, saray totoo ed Inglatera so siansian manotongtong ed sayan makapaot-ot ya impangiwalwal.
19. Anton kaaruman a kagawaan ed pibabakal so inawat na saray simbolikon duroduron, tan anto so imbaga na satan nipaakar ed samay manifesto ed London?
19 Diad sayan kombension, saray simbolikon duron so akaawat na kaaruman nin kagawaan ed pibabakal, salanti say balon makatantandan libro ya apauloan na Deliverance. Laktip ed satan so Makasulatan ya impaningbat ed tanda a mamapaneknek a say ‘lakin ugaw’ a gobierno, say mangatatawen a Panarian nen Kristo, so nianak nen 1914. (Mateo 24:3-14; Apocalipsis 12:1-10) Insan inaon na satan so manifesto a nipalapag ed London nen 1917 tan pinirmaan na waloran klerigo, ya adeskribe bilang “kaiba na saray sankabalgan a managpulong ed mundo.” Inrepresenta daray manunan Protestantin denominasyon—say Baptist, Congregational, Presbiteryano, Episcopalyano, tan Metodista. Inyabawag na sayan manifesto a “say peles a krisis so mangipapabitar ed panampot na saray panaon na Gentil” tan “say kipatnag na Katawan so nayarin nailaloan ed anggan anton bekta.” On, binidbir na saraman a klerigo so tanda na kiwawala nen Jesus! Balet kasin nilabay da so manggawa na antokaman nipaakar ed satan? Onia so ipapaamta ed sikatayo na libron Deliverance: “Say makatantandan tuloy a kabiangan na saman a ginawa ra et saramay mismon totoon nampirma ed manifesto so angitalirak ed satan tan impulisay da so ebidensya a mamapaneknek a wala itayo la ed anggaan na mundo tan diad agew na komaduan kiwawala na Katawan.”
20. (a) Anto so pinili na saray klero no nipaakar ed ulop na duroduron tan say Ari ra? (b) Siopa so imbaga nen Juan a manguuley ed ulop na duroduron, tan anto so ngaran to?
20 Imbes ya iyabawag so onsasabin Panarian na Dios, pinili na saray klero na Kakristianoan so mansiansia ed mundo nen Satanas. Agda labay so magmaliw a kabiangan na ulop na saray duron tan say Ari ra, a nipaakar ed sikato et inkuan natan nen Juan: “Wala ed sikara a panagkaari ra so anghel na kaaralman: a say ngaran to ed salita na Hebreo sikato so Abaddon [kabaliksan toy “Kadederal”], tan dia ed Griego sikato so manngaran na Apollyon [kabaliksan toy “Managderal”].” (Apocalipsis 9:11) Bilang “anghel na kaaralman” tan “Managderal,” si Jesus so peteg ya angibulos ed makasalot ya ey-ey ed Kakristianoan. Balet ta dakel ni so ontumbok!
[Saray paimano ed leksab]
a Ikompara so Joel 2:4, 5, 7 (a saray insekto so adeskribe bilang kabayo, totoo, tan lalaki, tan bilang mapanaspas a singa karwahe) ed Apocalipsis 9:7-9; ikompara met so Joel 2:6, 10 (a manideskribe ed maot-ot ya epekto na salot ya insekto) ed Apocalipsis 9:2, 5.
b Nengnengen so artikulon “United Against the Nations in the Valley of Decision” ed Disyembre 1, 1961, a paway na The Watchtower.
c Imanoen a sayan teksto so agnayarin usaren a pamaneknek a wala so apoy ed kaaralman, a singano say kaaralman et impiernon-apoy. Inkuan nen Juan ya anengneng to so makapal ya asewek a saman so “singa,” odino kapadpara, na asewek na baleg a horno. (Apocalipsis 9:2) Agto inreport ya aktual ton anengneng so dalang ed kaaralman.
d Say Griegon salitan nausar dia so nanlapud lamot a salita a ba·sa·niʹzo, a nauusar no maminsan ed literal a kapairap; balet, nayari met itan ya usaren diad kapairap ed nonot. Alimbawa, diad 2 Pedro 2:8 et nabasa tayo a si Lot et ‘apadpaermen so matunong a kamarerwa to’ lapud mauges ya anengneng to ed Sodoma. Saray relihyoson lider ed panaon na saray apostol so akaeksperiensya met na inkapairap ed nonot anggaman, siempre, nisesengeg ed nikaduman tuloy a rason.
e Sayan magasin so asalatan na ngaran a Consolation nen 1937 tan Awake! nen 1946.
[Litrato ed pahina 143]
Say impamaknol ed komaliman trumpeta so mangipaparungtal ed unona ed saray taloran ey-ey
[Litrato ed pahina 146]
Saray pana so makdem ed puso na kakabusol na Ari. (Salmo 45:5) Say panangilitrato ed tagey tekep na sayan kapsion so kaslakan ed dakel a nipalapag nen dekada na 1930 ya angetket ed “saray totoo ya anggapo so tatak na Dios”
[Saray litrato ed pahina 147]
Say Royal Albert Hall, sanen impaway so libron Deliverance tan inabobonan so resolusyon a “Sakey a Pantasi ed Saray Manuley na Mundo”