Sikayoran Tobonbalo—Ipasal Yoray Pakayari Yon Manebek!
“Say taganon anawet sikato so kien na saray matakken a totoo, para ed saraman so diad panamegley na pangagamil da na saray pakayari ran manebek a nipasal a mangibiig ed duga tan aliwa.”—HEBREOS 5:14, NW.
1, 2. (a) Panon a mipara so situasyon tayo natan ed say situasyon na saray inmunan Kristiano ed Efeso? (b) Antoran abilidad so manalimbeng ed sika manlapud kapeligroan, tan panon mon nabayuboan iratan?
“NENGNENG yo sirin a tinekepan na panlikas no panon so panakar yo, aliwan singa andi kalakal, noag ingen singa makalakal; ya anamoten yo so panaon, ta saray agew sikara so mauges.” (Efeso 5:15, 16) Nanlapulad impangisulat nen apostol Pablo ed saratan a salita, duan libon taon lay apalabas, ‘saray mauges a totoo tan impostor so lalon onuges lan onuges.’ Manbibilay itayo ed “maatap a panaon [“a mairap a pidenengan,” NW],” odino singa impangipatalos na sananey, saray panaon a “napno na kapeligroan.”—2 Timoteo 3:1-5, 13; Phillips.
2 Balet, napaliisan moy pakasakitan ed saray kapeligroan a nayarin manatambang ed dalan mo, diad pamayubo ed “inkamasilib, . . . pikakabat tan abilidad a mannonot.” (Uliran 1:4, NW) Ibabaga na Uliran 2:10-12: “Say kakabatan onloob naani ed pusom, tan say pakatalos makapaliket naani ed kamarerwam; say kalakal sikato naani bantay ed tagey mo; say pakatalos sikato naani mangiyagel ed sika. Pian ilaban to ka a manlapu ed dalan na mauges, manlapu ed saray totoo a mansalita na makaderal a bengabengatla.” Balet panon mon nabayuboan iratan ya abilidad? Ibabaga na Hebreos 5:14 unong ed New World Translation of the Holy Scriptures a: “Say taganon anawet sikato so kien na saray matakken a totoo, para ed saraman so diad panamegley na pangagamil da na saray pakayari ran manebek a nipasal a mangibiig ed duga tan aliwa.” Singa ed dinanman a dunong, say pangikabisado’d pangusar ed pakayari na sakey a manebek et mankakaukolan na panangipasal. Say Griegon salitan inusar nen Pablo et literal a kabaliksan toy ‘kipasal a singa gymnast.’’ Panoy pangigapom ed ontan a panangipasal?
Panangipasal ed Pakayarim a Manebek
3. Panon mon nausar so pakayarim a manebek sano nakaukolan a mandesisyon?
3 Imanoen a say pakayarim a manebek—say abilidad mon manebek ed duga manlapud aliwa—so nipapasal “diad pangusar.” Sano nepeg moy mandesisyon, say panpalbeng, bengatbengat ya ikiwas, odino basta labat panumbok ed karaklan so mataltalag a manresulta ed makabat a desisyon. Pian makapandesisyon a makabat, nepeg mon usarey pakayarim a manebek. Panon? Unona ed amin, diad sigpot a pangusisa ed kipapasen tan panugyop ed amin a katuaan. Mangitepet na saray tepet no nakakaukolan. Determinaen no antoray napanpilian mo. Ibabaga na Uliran 13:16: “Balang masimpit a too mankimey a sikakabat.” Insan, panggunaetan a determinaen no dinan iran ganggan odino prinsipyo na Biblia so manusuporta ed tema. (Uliran 3:5) Siempre, diad panggawa ed saya, nepeg moy nawalaan na pikakabat ed Biblia. Satan no akin a papasesegen itayo nen Pablo a mangan na “anawet a tagano”—pian naamtaan so “kaawang tan karukey tan kaatagey tan kaaralem” na katuaan.—Efeso 3:18.
4. Akin a makana so pikakabat ed saray prinsipyo na Dios?
4 Makana so panggawa ed satan, lapud ag-itayo ayadyari, tan onkikiling a mankasalanan. (Genesis 8:21; Roma 5:12) “Say puso manamalingo alabas nen saray amin a bengatla, et sikato so mapalalo a mauges,” so ibabaga na Jeremias 17:9. No anggaporay maridios a prinsipyon mangigiya ed sikatayo, napalikdo tayoy inkasikatayo ed panisip a say bengatlan mauges et maong—lapud panpirawatan itan na laman tayo. (Ikompara so Isaias 5:20.) Insulat na salmista: “Anto so pamalin na sakey a malangwer a too na dalan to? Say pangimano unong na salitam. Dia ed panamegley na bilibilin mo so panaalaan ko na pakatalos. Kanian busolen ko so ganagana ya aliwaliwa a kagagawa.”—Salmo 119:9, 104.
5. (a) Akin ya onkakasipa so arum a tobonbalo? (b) Panon a kinayarian na sakey a tobonbalo so katuaan?
5 Akin a kinmasipa so arum a tobonbalon pinabaleg ed Kristianon sankaabungan? Kasin lapud saratan et agbalot ‘anali ed inkasikara no anto so maong, tan makapaliket, tan nasnaspot a linawa na Dios’? (Roma 12:2) Arum so nayarin onaatendi ed saray miting a kaibay atateng da tan makapangidalatdat na pigaran manunan bangat ed Biblia. Balet sano nakerew a mamaneknek ed saray sisiaen da odino ipaliwawa so aragdalem iran bengatla na Salitay Dios, say pikakabat da so napaneknekan ya ataptapew. Saratan a tobonbalo so magmainomay a nibalang. (Efeso 4:14) No tua iya ed sika, akin ya agdeterminadon manggawa na saray pananguman? Nanonotan ni na sakey a malangwer ya agin bii: “Nan-research ak. Tinepetan koy inkasiak, ‘Panoy pakaamtak a saya so tuan relihyon? Panoy pakaamtak a wala so Dios a manngaran na Jehova?’”a Say maalwar ya impangusisa ed Kasulatan so angombinse ed sikato a saray bengatlan naaralan to manlapud atateng to so talagan tua!—Ikompara so Gawa 17:11.
6. Panon mon “naseguro no anto so makapaliket ed Katawan,” a Jehova?
6 Lapud akinlongan na pikakabat ed saray prinsipyo nen Jehova, magmainomay mon “naseguro no antoy makapaliket ed Katawan.” (Efeso 5:10, NW) Ingen panon to no agka segurado no anto so makabat a kurso a gawaen ed sakey a situasyon? Manpikasi ed si Jehova parad panangiwanwan. (Salmo 119:144) Panggunaetan ya itongtong so pamaakaran ed atateng mo odino ed matatken ed espiritual a Kristiano. (Uliran 15:22; 27:17) Say makatulong a panangidirehi so naromog met diad pan-research ed Biblia tan ed saray publikasyon na Watch Tower. (Uliran 2:3-5) No nagkalalon uusaren moy pakayarim a manebek, lalon ontarem iratan.
Panangipanengneng na Pakatebek ed Panagligliwaan
7, 8. (a) Panon mon nausar so pakayarim a manebek diad panetermina no kasin onatendi ka ed sakey a panduroypo odino andi? (b) Antoy panmoria na Biblia ed panagligliwaan?
7 Imanoen tayo pa natan no panon mon nausar so pakayarim a manebek ed pigaran espisipikon situasyon. Alimbawa, isipen a sikay naimbitaan ed pandaragup. Nayarin akaawat ka ni ingen na niimprintan pakabat ed get-together. Sikay pinakabatan a walay baleg a bilang na saray Tastasin tobonbalo ditan. Balet ta walay bayaran parad saray gastos. Kasin onatendi ka?
8 Bueno, usar moy pakayarim a manebek. Unona, amtaen iray katuaan. Kaunongan kabaleg iyan pandaragup? Sioparay wadtan? Antoy oras na pangigapo ed satan? Anton oras a nasumpal itan? Antoran aktibidad so niplano? Panoy kaasikaso na satan? Insan, man-research, a nengnengen so “Social Gatherings,” tan “Entertainment” ed say Watch Tower Publications Index.b Antoy nayarin na-research mo? Say sakey et agkokondenaen nen Jehova so panduroypo pian makapanliket. Diad tua, ibabaga na Eclesiastes 8:15 a tekep na pankimey ya impasya, “say too andian na magmaong a bengatla ed leksab na banwa, nen say pangan, tan say yinum, tan say panliket.” Si Jesu-Kristo a mismo so inmatendi ed espisyal a panangan tan diad sakey a bansal. (Lucas 5:27-29; Juan 2:1-10) No napansiansian balansi, makagungguna so pantutuyaw.
9, 10. (a) Antoran kapeligroan so nayarin itarok na pigaran panduroypo? (b) Antoran tepet so nayarin itepet mo ed inkasika sakbay kan mandesidi no kasin onatendi ka ed sakey a panduroypo odino andi?
9 Anggaman kuan, say ag-organisado iran panduroypo so nayarin pansengegan na gulo. Diad 1 Corinto 10:8, nabasa tayo no panon a say agmakabat a pililimog so nansumpal ed pilalawanan tan impatey na ‘duamplo tan talon libon [agmatoor ya Israelita] ed sanagew.’ Say sananey a seryoson pasakbay et naromog diad Roma 13:13: “Manakar itayo a masimpit a singa dia ed agew; aliwa a dia ed kasibaan tan panagbuanges, aliwan dia ed liket a minumundo tan kabaglan, aliwa a dia ed kolkol tan imon.” (Ikompara so 1 Pedro 4:3.) Tua, anggapoy espisipikon bilang a nidatak ed no kaunongan karakel so nayarin onatendi ed panduroypo. Balet ipapanengneng na eskperiensia a no babaleg so panduroypo, lalon mairap ya asikasoen itan. Say memelag, naasikason maong iran panduroypo so agtanto mansumpal ed “garambasal iran party.”—Galacia 5:21, Byington.
10 Say panag-research mo so seguradon mamawala na nagkalalo iran tepet, a singa say: Kasin walaray matakken ed espiritual a wala la’d edad a Kristiano ed panduroypo? Diad katuaan to, siopay mangiisponsor ed satan? Kasin say gagala na panduroypo et pian itandoro so makagunggunan panlilimog odino pian pakatuboan na sakey? Wala ta iray panameget no nipaakar ed no siopay nayarin onatendi? No say panduroypo et legay sampot-simba, kasin nasumpal itan ed rasonablin oras ta pian saramay onatendi so makapibiang ed Kristianon ministeryo ed kaimbuasan? No walay pankakansion tan sayaw, kasin mitunosan itan ed saray Kristianon estandarte? (2 Corinto 6:3) Nayarin aliwan mainomay so pangitepet na ontan iran tepet. Balet ipapasakbay na Uliran 22:3: “Say masimpit a too nanengneng to so mauges, tan yamot to so inkasikato; balet say karaklan ontuloy, tan manlikna nipaakar ed sikato.” On, napaliisan moy mapeligro iran situasyon diad pangusar moy pakayarim a manebek.
Pakatebek ed Panangiplano’d Edukasyon Mo
11. Panon a nausar na saray tobonbalo so pakayari ran manebek ed panangiplano ed arapen da?
11 Ibabaga na Biblia a makabat so panplano ed arapen. (Uliran 21:5) Kasin sika tan saray atateng mo so nantongtong la nipaakar ed arapen mo? Anganko et iplaplanom so onloob ed sigpot-panon a ministeryo bilang sakey a payunir. Peteg, anggapo lay kareran pilien a makapangitarok na babaleg a kapenek. No babayuboan moy maong ya ugali ed panagaral tan saray dunong ed ministeryo, manpaparaan ka parad sayan makapaliket a karera. Kasin naisip mo la no panon mon suportaan so inkasika ed ministeryo? No, diad arapen, et pilien moy manpamilya, kasin sarag mon asikasoen itan a kaaruman a responsabilidad? Say panggaway balansi, realistiko iran desisyon nipaakar ed ontan iran bengatla so mankakaukolay pangusar ed pakayari a manebek.
12. (a) Panoy impamili na pigaran pamilya ya onadapta ed manguman-uman a situasyon ed ekonomya? (b) Kasin say pangala na kaaruman ya edukasyon a nakakaukolan et agmitunosan ed kalat a panpayunir? Ipaliwawa.
12 Diad arum a paspasen et siansian posibli so direktan kipasal ed pantratrabahoan diad mausausar a dunong odino anapan. Walaray tobonbalon manaaral nipaakar ed negosyoy sankapamilyaan odino ipapasal na saray wala la’d edad a kakaaro a walaan na saray negosyo. Arum so mangaala na saray kurso ed eskuelaan a mausar ed pananap na pambilay ed saginonor. No anggapo iratan a pankanawnawa, kayari na maalwar ya impangikonsidera et nayarin iyuksoy na atateng parad ananak da so pangalay kaaruman ya edukasyon kayari pan-high school da. Say pangiplano ed arapen ed onian paraan ta pian naasikaso iray responsabilidad parad wala lad edad tan nagkalalo la ta pian makapibiang ed panagpayunir ed andukey a panaon et mitunosan ed pangiyuna ed Panarian na Dios. (Mateo 6:33) Tan say kaaruman ya edukasyon so agmangamper ed panagpayunir. Alimbawa, abayaglan labay na sakey a kalangweran a Tasi so manpayunir. Kayari impan-high school to, inyuksoy na saray atateng to—a regular payunir a mismo—so pakawalaan to na kaaruman ya edukasyon. Sikatoy akapanpayunir legan a naneskuela, tan natan et sikatoy walaan la na dunong a panusuporta to’d inkasikato legan ton itutultuloy so panpapayunir to.
13. Panoy nepeg a panguenta na saray pamilya ed gastos na kaaruman ya edukasyon?
13 Nipaakar ed kaaruman ya edukasyon, balang pamilya so walaan na kanepegan tan responsabilidad pian mandesisyon iran dili. Sano pilien a maong so ontan ya edukasyon, nayarin magmaliw a makatulong itan. Balet nayari met a magmaliw itan a patit. No kokonsideraen moy ontan ya edukasyon, antoy kalat mo? Kasin pian iparaan moy inkasika a mangako ed saray responsabilidad bilang wala la’d edad diad mapagalang a paraan? Odino kasin say ‘aanapen mo et saray baleg a bengatla nipaakar ed sika’? (Jeremias 45:5; 2 Tesalonica 3:10; 1 Timoteo 5:8; 6:9) Komusta met so pangalay kaaruman ya edukasyon ya arawi ed ayaman, anganko et panayam ed sakey a campus? Kasin makabat itan unong ed pasakbay nen Pablo a say “mauges a kaulop deralen da so saray maong ya ugugali”? (1 Corinto 15:33; 2 Timoteo 2:22) Tandaan met, a say “panaon apatikeyan [la].” (1 Corinto 7:29) Kaunongan a panaon so usaren mo ed ontan ya edukasyon? Kasin alaen toy baleg a kabiangan na saray taon na inkatobonbalom? No ontan, panon mon iyaplika iray panamaseseg na Biblia pian “nonoten mo met so Manamalsam dia ed saray agew na inkaugaw mo”? (Eclesiastes 12:1) Sakey ni, kasin saray kurson alaen mo et agmanebel ed sika ed saray importantin aktibidad na Kristiano a singa say pipiaral, panagpulong, tan personal a panagaral? (Mateo 24:14; Hebreo 10:24, 25) No say pakayarim a manebek et alay abig, agmon balot namintis iray espiritual a kalat mo legan a sika tan saray atateng mo so manplaplano parad arapen mo.
Pansiansiaen a Mapagalang so Paniinaroan
14. (a) Antoran prinsipyo so nepeg a mangigiya ed saninaro legan dan ipapatnag so aroan da? (b) Panon ya impanengneng na pigaran saninaro so makapuy a pakatebek ed sayan pamaakaran?
14 Say sakey a paraan a nakakaukolan so pakayarim a manebek et say nipaakar ed paniinaroan. Natural labat so panlabay ya ipanengneng so panangaro ed sakey a papablien mo. Say masimpit a saninaro ed Kanta nen Solomon so mapatnag a nanbalesan na pigaran panangipatnag na panangaro sakbay iran nankasal. (Kanta nen Solomon 1:2; 2:6; 8:5) Natan, arum a saniinaro so nayarin mangipasen a say pambembenan na lima, panangoban, tan panlakapan et matukoy, nagkalalo la no magano lay pankasal. Balet tandaan: “Say manmatalek ed dili a puso to sikato so maatiw; balet say manakar a makabat, nilaban naani.” (Uliran 28:26) Makapasinagem, dakel a saniinaro so ag-angusar na pakatebek diad impangiyabuloy da’d inkasikara ed makapatukso iran sirkumstansia. Say panangipatnag na panangaro so nagmaliw a pirmi tan agla nakontrol; nanresulta ed agmalinis iran gawa tan nansumpal ni ingen ed seksual ya imoralidad.
15, 16. Anton makatunongan iran panag-alwar so nagawaan na saray saninaro pian naseguron say paniinaroan da et mansiansian magalang?
15 No sikay midi-date, makabat ka no paliisay pagmaliw a bukbukor a kaibay prospektibon kapareham ed agmatukoy iran sirkumstansia. Kanian sankaabigan a panggayagaay panlilimog a kaibay arum odino ed publiko iran pasen. Arum a saninaro so mangitatagar na chaperon. Ontan met, nonoten iray salita na Oseas 4:11: “[Say] alak tan balo ya alak ekalen da so pakatalos.” Say alkohol so maneral ed maong a pakatebek tan mangitonton ed saninaro ed pakagaway pagbabawian da ed saginonor.
16 Onia so ibabaga na Uliran 13:10: “Lapu ed pangta onsabi lambengat so kolkol; balet ed saray maparaan [“mankonsultaan,” NW] wala so kakabatan.” On, ‘mankonsultaan’ tan pantongtongan no panon kayon manugali. Limitaan so pangipanengneng na panangaro, a balang sakey so manrespetoan ed liknaan tan konsiensia. (1 Corinto 13:5; 1 Tesalonica 4:3-7; 1 Pedro 3:16) Say paningbat ed sarayan sensitibon tema so nayarin mairap ed pilimero, balet amperen toray seryoson problema ya onlesa ed saginonor.
Kibangat ‘Manlapud Inkatobonbalo a Manpatuloy’
17. Panon ya impasen nen David si Jehova a ‘talek to nanlapud inkaugaw to a manpatuloy,’ tan anton leksion so wala ed saya parad saray tobonbalo natan?
17 Say ipaliis ed saray patit nen Satanas et mankaukolan na tuloytuloy ya inkamabantay ed biang mo—tan no maminsan, baleg a tepel. Agayla, no maminsan et naimanom so inkasikan nikaduma, aliwan ed saray kalimog mo labat, noagta ed sankamundoan. Impikasi na salmistan David: “Sika so ilalo, O Katawan a Jehova: sika so nanmatalkan ko a nanlapu ed inkaugaw ko. O Dios, sika imbabangat moak a nanlapu ed inkaugaw ko; tan angga ed natan ipaamtak so saray pankelawan a kimey mo.” (Salmo 71:5, 17)c Kabkabat si David lapud tepel to. Balet kapigan to abayuboan itan? Bilang sakey a tobonbalo! Sakbay ni ingen na balitadon impangarap to ed si Goliat, angipanengneng la si David na nikadkaduman tepel ed impanalimbeng to’d saray pulok nen ama to—a pinatey toy leon tan oso. (1 Samuel 17:34-37) Balet, impaarap nen David ed si Jehova so sigpot a dayew ed dinanman ya inkakpel ya impanengneng to, a sikatoy tinawag ton ‘talek ko manlapud inkaugaw ko.’ Say abilidad nen David ya onsaral ed si Jehova so amasarag ed sikato ed antokaman a subok ya inarap to. Naamtaan mo met a no onsaral ka ed si Jehova, ikdan to ka na tepel tan biskeg a ‘manaeg ed mundo.’—1 Juan 5:4.
18. Anton bilin so niiter ed maridios iran tobonbalo natan?
18 Nilibon kalangweran a singa sika so mangaala na makpel a talindeg da tan manlilingkor natan bilang bautismadon manangipalapag na maong a balita. Misalamat kami ed Dios lapud pananisia tan tepel yoran kalangweran! Mansiansia kayon determinado pian nalegyasan so inkabulok na mundo. (2 Pedro 1:4) Itultuloy yon usaren so nipasal ed Biblia a pakayari yon manebek. Diad panggawa ed satan et nasalimbengan kayo manlapud desyang natan tan diad kaunoran et manegurado ed kilalaban yo. On, singa ipanengneng na unor ya artikulo, napagmaliw yon matalona so bilay yo.
[Saray paimano ed leksab]
a Nengnengen so artikulon “Young People Ask . . . How Can I Make the Truth My Own?” ed Oktubre 22, 1998, a paway na Awake!
b Say artikulon “Sosyal a Pantitipon—Panggayagaan Iray Gungguna, Paliisan Iray Patit” a pinmaway ed Oktubre 1, 1992, a paway na Say Panag-Bantayan so walaan na dakel ya impormasyon nipaakar ed sayan tema.
c Ompatnag a say Salmo 71 et katuloyan na Salmo 70, ya apatnagan ed superscription bilang salmo nen David.
Saray Tepet Parad Repaso
◻ Panon a nipasal na sakey a tobonbalo so pakayari ton manebek?
◻ Panon a nausar na sakey a tobonbalo so pakayari ton manebek no nipaakar ed iyaatendi ed saray Kristianon panduroypo?
◻ Antoran sengegan so nayarin konsideraen ed pangiplano’d edukasyon na sakey?
◻ Panon a napaliisan na saray saninaro so patit na seksual ya imoralidad?
[Litrato ed pahina 15]
Say pakaaral a man-research so ontulong ed sikan mangipasal ed pakayarim a manebek
[Litrato ed pahina 16]
Saray memelag a panduroypo so mas mainomay ya asikasoen tan nayarin agmansumpal ed agnakontrol iran panliliket
[Litrato ed pahina 16]
Nepeg a tulongan na atateng iray ananak da diad pangiplano ed edukasyon da
[Litrato ed pahina 17]
Proteksion ed pidi-date no walaray kaiba