SARAY TEPET NA KABATAAN
Panon Kon Naaralan so Manpokus?
Akin et agak makapampokus?
“Agak la natan makakapambasa na saray libro, aliwan singa dati. Agko la ingen labay so manbasa na andurukey ya parapo.”—Elaine.
“I-fast forward ko so video no singa nababayagan ak.”—Miranda.
“Anggano akapokus ak ed gagawaen ko ya importante no tinmanol so cellphone ko, say isipen kon tampol, ‘Siopa kasi nan-text?’”—Jane.
Kasin say problema et teknolohiya kanian mairap tayoy makapampokus? Atan so ibabaga na arum ya rason. “No diman tayo uusaren so Internet, diman tayo ipapasal so utek tayo ya agmakapampokus—tua, maples tan mainomay tayon makaala na impormasyon, balet agtayo akapokus ed saratan,” so insulat na sakey ya autor tan management consultant ya si Nicholas Carr.a
Imanoen irayan taloran eksena ya nayarin napaldua so atension mo lapud teknolohiya.
No mitotongtong. Oniay naobserbaan na kabataan a bii ya si Maria: “Say arum anggano kaarap da lay katongtong da, siansian manti-text tan manggagalaw ira na games ed cellphone da—ag-ira akapokus ed katongtong da.”
No walad klase. “Ibabaga na maslak ya estudyante ya legan na klase da et manti-text ira, manba-browse irad Internet, odino say arum et manbabasa tan manbabantay ed gadyet da,” so imbaga na libron Digital Kids, tan uusaren da iray gadyet da “ed saray bengatla ya anggapoy koneksion tod aaralen da.”
No manaaral. “Agkon talaga naiwasan so ag-onnengneng ed cellphone ko kada no ontanol,” so imbaga na 22 años ya si Chris. No estudyante ka, say sakey oras ya panggawam komon ed asainmin mo et nayarin sabien toy taloy oras no agka akapokus lapud saray gadyet mo.
Tandaan: Mairap moy manpokus no paulyanan mon nabalang so pokus mo lapud saray gadyet mo tan atan la so mankontrol ed sika.
Say nonot ya ag-akapokus et singa maatap ya kabayo—kontrolen to ka
Panon ak ya mas makapampokus?
No mitotongtong. Ibabaga na Biblia: “[Anapen] so pankaabigan na arum, aliwan say pankaabigan yo labat.” (Filipos 2:4) Ipanengneng moy respeto ed arum diad idengel mo ed sikara. Pansiansiam so akanengneng kad katongtong mo, tan agmo aabuloyan ya nabalang so pokus mo lapud saray gadyet mo.
“No mitotongtong ka, kontrol moy sarilim ya onnengneng ed cellphone mo. Ipanengneng moy respeto ed katongtong mo tan manpokus ka ed ibabaga to.”—Thomas.
TIP: No mitotongtong ka, isinop mo ni cellphone mo. Ibabaga na saray researcher ya nayarin agka makapampokus ed gagawaen mo no nanenengneng moy cellphone mo ta nayarin nabalang so pokus mo anggan anton oras.
No walad klase. Ibabaga na Biblia: “Imano yoy pandedengel yo.” (Lucas 8:18) Makatulong itan ya prinsipyo no diad klase yo et walay access yod Internet ta agka manbasay text message, manggalaw na games, odino man-chat pian makapampokus ka ed aaralen yo.
“Dengel kan maong ed klase. Man-take note ka. No posible, onyurong kad bandad arap na classroom pian agka nadisturbo.”—Karen.
TIP: Mansulat ka ed papel imbes ya diad computer. Base ed research, mas makapampokus ka tan mainomay mon natandaan so inaral mo.
No manaaral. Ibabaga na Biblia: “Onggamor kay karunongan, onggamor kay pakatalos.” (Proverbio 4:5) Kaibad satan so pannonot a maong aliwan basta pangamta labat na impormasyon pian nipasam so eksamin.
“No manaaral ak, iiyan kod airplane mode so tablet ko tan manpopokus ak ed gagawaen ko. Agak onnenengneng ed saray notification. No walay nanonotan ko ya kaukolan kon tandaan, isusulat ko.”—Chris.
TIP: Seguroen ya anggapo ray makadisturbo ed lugar ya panaaralan mo. Pansiansiam itan ya malinis tan aliwan atakatak.
a Manlapud libro ya The Shallows—What the Internet Is Doing to Our Brains.