Explorando e Tesoronan di Oaxaca
DI E CORESPONSAL DI SPIERTA! NA MEXICO
SEGUN e Instituto Nacional di Antropologia y Historia di Mexico, nan a identifica casi 4.000 sitio arkeologico den henter e estado Oaxaca, den e parti suitost di Mexico. For di e sitionan aki, arkeologonan a coba saca restonan masha balioso, di cua hopi a keda exhibi den e Museo de las Culturas de Oaxaca. Join nos durante nos bishita na e museo fasinante aki.
E Museo de las Culturas de Oaxacaa ta situa den e luga cu antes tawata combento Santo Domingo de Guzmán, y ta ubica den e stad Oaxaca, un 430 kilometer suitost di Ciudad di Mexico. E museo tin 14 sala di exhibicion cu ta show hoya, escultura, ceramica y otro obranan di arte balioso.
Den e prome sala di exhibicion nos ta mira cabesnan di flecha. Nan ta casi e unico evidencia cu a resta di e presencia di gruponan yagdo cu tawata move rond Oaxaca miles di aña pasa. Pasando pa e di dos sala, nos ta siña tocante Monte Albán, un stad situa riba punta di un sero den e vaye central di Oaxaca. Nan a yega di yam’e “e prome stad grandi di henter continente di America.” Monte Albán aparentemente a prospera entre aña 300 pa 900 di nos era. Sinembargo, su construccion inicial kisas ta data un 700 aña prome cu nos era.
E ruinanan bon conserva di Monte Albán ta revela cu su pueblo a adkiri conocemento extenso riba tereno di astronomia, trahamento di articulonan di oro y skirbimento uzando dibuho (hiërogliefen). Te ainda bo por mira su tesoronan arkeologico. Por ehempel, tin varios piramida cu ta destaca den e vaye. Ademas, nan a coba saca plenchinan publico grandi, gangnan bou di tera, un cancha pa hunga un wega di bala ritual cu tawata ser yama ollama, y alrededor di 170 graf bou di tera.
Dia 9 di januari 1932, e arkeologo dr. Alfonso Caso a descubri Graf 7, un graf di indjan Zapoteca cu tawatin e restonan di un noble, hunto cu un cantidad grandi di tesoro. Entre e articulonan cu a haya den e graf aki tawatin hoya traha di oro, plata y coper, y tambe jade, turkesa, piedranan di cristal, perla y coral. Hopi di e articulonan aki ta exhibi, entre nan, obhetonan di oro cu ta pisa en total casi 4 kilo.
Fuera di hoya y piedra precioso briyante, Graf 7 tawatin bunita artefactonan di klei y weso labra. Un articulo remarcabel tawata un bunita pochi di tur colo dorna cu dibuho. Ora cu Monte Albán a cai den ruina, e periodo di skirbi den relieve riba monumentonan a termina, y e skirbimento Mixteca a cuminsa, specialmente riba blachinan di buki (codex).
Pa aña 900 di nos era, tur e stadnan grandi di e parti suit di Norteamerica (conoci como Mesoamerica), incluso Monte Albán, a keda bandona. Durante e siguiente 600 añanan, guereronan y gruponan militar a goberna. Di tur e gruponan cu a biba na Oaxaca durante e periodo ei, ta e Mixtecanan kisas a laga e herencia di mas grandi. Segun The Encyclopedia Americana: “E Mixtecanan tawata artesano- y artistanan maestral cu a destaca den hoyanan y bukinan di plachi masha bunita.”
Cu tempo nos ta spera di bolbe bek y repasa informacion tocante Mexico su lucha pa haya independencia for di Spaña. Mientras tanto, bin y explora personalmente e tesoronan di antiguo Mexico. Lo bo keda contento di a hacie!
[Nota]
a Antes conoci como Museo Regional.
[Plachinan na pagina 24, 25]
Monte Albán a prospera entre aña 300 y 900 di nos era
Abou: Corasa y otro articulonan for di Graf 7 y pochinan di e mesun era
[Reconocemento]
Tur potret: Reproducción Autorizada por el Instituto Nacional de Antropología e Historia CONACULTA-INAH-MEX