Corcovado—Costa Rica Su Djamanta Bruto
Di un escritor di Spierta! na Costa Rica
“UN DJAMANTA bruto.” Esei ta un bon descripcion di Parke Nacional Corcovado den e pais di Centro America, Costa Rica. E ta situa na Peninsula Osa na parti suit di e costa na Lama Pacifico. E beyesa natural indescribibel di e selva di yobida casi birgen aki, su ubicacion remoto y e echo cu e ta e habitat di un variedad asombroso di palo, insecto, reptiel y mamifero, ta haci Corcovado un luga fasinante pa bishita.
Sinembargo, aunke e parke aki ta bunita, e ta un djamanta bruto. E ta situa den un di e selvanan tropical di yobida di mas grandi di Centro America, y lo bo no haya hopi restaurant, hotel ni souvenir shop einan. Fuera di un par di post di vigilancia y e rutanan largo pa haci caminata—cu un buki di guia turistico ta yama e miho sistema di ruta den cualkier parke di selva di yobida—tin masha tiki cos cu ta indica hende su presencia.
Di Selva pa Parke
Na principio di decada di 1970, algun hende tawata pensa seriamente pa transforma e selva di yobida aki den un parke nacional. Sinembargo, lo no tawata facil pa haci e transformacion ei. Nan lo tawatin mester di bastante trahado y recurso material. Meimei di decada di 1970, a drenta e informe cu hende a cuminsa bai biba den e region ei. Ademas, un compania di kap palo cu tawata doño di un area grandi di tereno den e selva a traha plan pa cuminsa kap un gran cantidad di palo, y tambe tawatin masha hopi hende ta yag den e selva.
Sinembargo, cientifico- y biologonan di rond mundo cu a mira e balor di conserva e selva di yobida aki a eherce nan influencia. Dia 31 di october 1975, gobierno di Costa Rica a anuncia establecimento di Parke Nacional Corcovado. For di e dia ei en adelante, kapmento di palo y yagmento na gran escala no ta forma un menasa mas pa e parke.
E Diferente Fasetanan di Corcovado
Corcovado su tereno di 54.000 hectar ta contene un gran variedad di mata y bestia. Tin no menos cu ocho habitat, of ecosistema, denter di e limitenan di e parke (manera selva di sero, muras di palo di mangel, beach y clip). Denter di e ecosistemanan aki tin por lo menos 500 sorto di palo. E palo di mas grandi den e parke ta un palo di catumbom. E tin un diameter di mas cu tres meter, y ta alcansa un haltura di mas cu 70 meter.
Abo gusta observa parha? Corcovado su poblacion di casi 400 sorto di parha sin duda lo tene bo ocupa y felis. E parke tin e poblacion mas grandi di guacamaya cora den e pais. Ora nan ta bula, nan colornan magnifico ilumina door di e solo tropical, ta briya den shelo.
Pero kisas lo bo prefera di studia algo un poco mas serca di suela. No ta problema! Corcovado ta ofrece 116 sorto di anfibio y reptiel, incluso e colebra fer-de-lance. Pero no studi’e mucho largo ni mucho djacerca, pasobra e colebra venenoso aki tin e reputacion di ta sumamente agresivo! Entre e anfibionan tin un sorto di dori cu ta transparente; si bo pon’e riba un superficie di glas transparente, bo por mira e organonan den su curpa funciona!
Tambe lo bo por dedica tempo na observa algun di e 140 mamiferonan cu ta biba den Corcovado. Entre nan tin jaguar, ocelot, cuater tipo di macaco, tres sorto di comedo di fruminga, dos sorto di luiaard y dos tipo di armadiyo. Tambe e parke ta contene aproximadamente 10.000 variedad di insecto.
Shirley Ramirez Carvajal, biologo y cordinado di e programa di maneho di bida salbahe den Corcovado, a conta Spierta! di un proyecto cu nan tin pa bisti jaguar y otro bestianan un banchi ekipa cu un transmisor. Esaki lo yuda cientificonan studia nan patronchi di come y e grandura di nan habitat. E informacion aki lo yuda funcionarionan di e parke determina si mester extende e limitenan di e parke pa haci sigur cu tin suficiente cuminda pa e poblacion di bestia. Un otro bentaha di expande e parke ta cu lo por proteha e bestianan di e peliger genetico di rasa cu nan famia serca.
Pero Corcovado tin mas cu simplemente un abundancia di bida den naturalesa. Bo por bishita e Cueba Salsipuedes, cu ta famoso pasobra den dje tin parti di e tesoro di e nabegante y explorado Ingles Sir Francis Drake. Un par di kilometer nort di Corcovado tin Bahia Drake, caminda supuestamente e explorado a bin na tera na aña 1579 durante su biahe rond di mundo.
Un tempo e keintura pa oro a menasa e “djamanta” aki. Hendenan a haya clompinan di oro cu tawata pisa casi un kilo y esei a start e prome ola di e keintura pa oro den decada di 1930. Despues, den decada di 1960, a tuma luga un otro keintura pa oro y un mas a tuma luga un par di aña despues cu e parke a keda estableci. E ultimo keintura pa oro a motiva centenares di minero pa bai biba den e parke. Na aña 1986 gobierno a prohibi minero den Corcovado.
Mescos cu cualkier otro luga, Corcovado no ta sin problema. Spierta! a papia cu Gerardo A. Chaves, subadministrado di Parke Nacional Corcovado, kende a menciona cu fuera di e lucha continuo pa obtene financiamento y recurso, nan precupacionnan ta entre otro, destruccion di selva pafo di e limitenan di e parke y e problema di yagmento ilegal. Pa Corcovado sigui prospera, sin duda nan mester atende cada un di e precupacionnan aki den futuro cercano.
Un cos ta sigur, Parke Nacional Corcovado ta keda un di e areanan mas bunita y intacto riba tera. De echo, mescos cu hende ta stima un djamanta literal pa su beyesa y durabilidad, asina sin duda den añanan benidero miles di bishitante—cu ta balora e beyesa natural y integral di e tera—lo aprecia y disfruta di Costa Rica su djamanta bruto. Pa cristiannan, e parke ta un recordatorio di e manera bunita cu henter e tera lo ta ora Dios transform’e den un paradijs mundial!—Lucas 23:43.
[Mapa na pagina 14]
(Pa e texto den su formato completo, wak e publicacion)
Parke Nacional Corcovado
[Plachi na pagina 15]
Selva di yobida
[Reconocemento]
Steve Pace
[Plachinan na pagina 15]
Padestul blanco y padestul cora
[Reconocemento]
©kevinschafer.com
[Plachi na pagina 16, 17]
E selva di yobida ta yega te canto di lama
[Plachi na pagina 16, 17]
Dori venenoso
[Plachi na pagina 16, 17]
Excursionista bou di un waterval
[Plachi na pagina 17]
Doodshoofd-aapjes
[Plachi na pagina 17]
Ocelot
[Plachi na pagina 17]
Motmot
[Plachi na pagina 17]
Guacamaya cora
[Plachi na pagina 17]
Luiaard
[Reconocemento pa Potret na pagina 17]
Beach: Barbara Magnuson/Larry Kimball; dori: © Michael y Patricia Fogden; waterval: ©kevinschafer.com; tur otro potret: Steve Pace