Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g23 Num. 1 pag. 6-8
  • Lama

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Lama
  • Spierta!—2023
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • Dicon Nos Mester Proteha Nos Lamanan?
  • Nos Planeta A Ser Diseña pa Sobrevivi
  • Loke Hende Ta Purba di Haci pa Resolve e Problema
  • Ki Speransa Bijbel Ta Duna Nos?
  • “E Abundancia di e Lama”
    E Toren di Vigilancia Anunciando e Reino di Jehova Dios 2004
  • Contenido
    Spierta!—2023
  • Den e Edicion Aki di Spierta!
    Spierta!—2023
  • Introduccion
    Spierta!—2023
Spierta!—2023
g23 Num. 1 pag. 6-8
Un persona cu ta sambuya ta den lama rondona pa pisca yen di color, coral y mata di lama.

Georgette Douwma/Stone via Getty Images

NOS PLANETA POR SOBREVIVI?

LAMA

LAMA ta percura hopi di e cuminda cu nos ta come, pero tambe hopi di e ingredientenan cu nos tin mester pa traha remedi. Nos lamanan ta produci mas cu mitar di e oxigeno riba mundo, y nan ta absorba gas di carbon peligroso. Ademas, lama ta regula nos clima.

Dicon Nos Mester Proteha Nos Lamanan?

Cambio di clima ta causa daño na rif di coral, na bestia cu ta biba den cocolishi, of molusco (schelpdier), y na otro bida marino. Algun cientifico ta premira cu casi tur rif di coral, cu ta sostene por lo menos un cuart di tur bida den lama, ta core risico di muri den e proximo 30 aña.

Algun experto ta calcula cu casi 90 porciento di parha cu ta haya nan cuminda for di lama lo a yega di come plastic, y ta parce cu plastic den lama ta mata miyones di bestia di lama tur aña.

Antonio Guterres, Secretario General di Nacionnan Uni, a bisa na aña 2022: “Nos no a cuida nos lamanan. Anto awor, nos lamanan ta enfrenta un situacion cu ami lo yama un situacion di emergencia.”

Nos Planeta A Ser Diseña pa Sobrevivi

Nos lamanan y e bida cu tin den nan a ser diseña pa tene nan mes limpi y saludabel, pero nan no por haci esey si nan ser contamina pa un cantidad demasiado grandi di polucion. E buki Regeneration: Ending the Climate Crisis in One Generation ta splica cu ora hende no contamina lama, “e tin e capacidad pa limpia su mes.” Wak algun ehempel:

  • Organismo chikito cu yama fytoplankton (mata microscopico den lama) ta absorba y warda kooldioxide. Kooldioxide ta e gas cu hende ta pensa ta e causa principal di keintamento di nos planeta (global warming). Fytoplankton so ta absorba casi mesun cantidad di kooldioxide cu tur palo, yerba y otro mata riba Tera hunto.

  • Bacteria ta come cuero y weso di pisca morto; si nan no tabata haci esey, lama lo a ser contamina. Despues, e bacterianan mes ta bira cuminda pa otro bestia di lama. Segun e website di Instituto Smithsonian (seccion di lama), e proceso ey “ta tene lama limpi.”

  • E manera cu hopi pisca ta digeri nan cuminda ta yuda reduci e cantidad di acido den lama. Anto esey ta bon, pasobra ora awa di lama ta mucho acido, e ta causa daño na coral, na bestia cu ta biba den cocolishi, of molusco, y na otro bestia di lama.

    BO TABATA SA?

    E Papel di Yerba di Lama den Nos Lamanan

    Un plachi ta mustra con ola ta yega na canto. Bo por mira fondo di lama, yerba di lama y bestia di lama. Segun cu e olanan ta yega canto, yerba di lama ta haci e olanan mas chikito, ta baha nan velocidad y ta tene santo y piedra na nan luga. Pisca y otro bestia di lama ta haya cuminda den yerba di lama. Awa cu ta yega canto di lama ta mas limpi, y e olanan ta causa menos daño.

    Yerba di lama ta crece bou di awa, y nan ta yuda tene santo na su luga. Yerba di lama ta proteha e coralnan contra maleza. Ademas, yerba di lama ta proteha costa, pasobra nan ta haci e olanan mas chikito, cual ta pone cu e olanan ta causa menos daño canto di lama.

Loke Hende Ta Purba di Haci pa Resolve e Problema

Collage: 1. Un homber ta saca compra for di un saco cu por uza atrobe y ta pone e cosnan den cushina. 2. Un señora ta yena un boter di awa cu por bolbe uza na un cranchi den cushina.

Nos por yuda reduci e cantidad di plastic cu ta drenta nos lamanan si nos uza saco y boter di awa cu por ser uza mas cu un biaha

Si sushi no drenta lama, nos no mester limpia lama. Pues, e expertonan riba e tereno ey ta anima hende pa uza saco, articulo di uzo y baki cu nan por sigui uza en bes di uza articulo di plastic cu nan por uza un biaha so y despues mester benta afo.

Pero esey no ta suficiente. Recientemente, den un solo aña, un organisacion cu ta yuda medioambiente a colecta canto di playa na 112 pais mas cu 9.200 ton di sushi cu lama a trece canto. Pero esey tabata un cantidad masha chikito, apenas 0,1 porciento, di tur sushi cu ta drenta lama tur aña.

National Geographic a bisa cu “e aumento di acido [den lama] cu a tuma luga te cu awor muy probablemente a causa daño permanente.” Bestia di lama “tin cu lucha contra un economia cu ta kima asina tanto combustibel natural, [manera azeta, gas y carbon], cu e bestianan di lama no por tene e lamanan limpi manera nan a ser diseña pa haci.”

Ki Speransa Bijbel Ta Duna Nos?

“Tera ta yen di e cosnan cu bo a traha. Wak lama; e ta asina grandi y hancho. E tin un cantidad incontabel di bestia, tanto grandi como chikito.”—Salmo 104:​24, 25.

Nos Creador ta e Persona cu a traha lama, y el a trah’e cu e capacidad di purifica su mes. Pensa riba esaki: Si nos Creador sa asina tanto tocante lama y tur bida marino, no ta logico pa pensa cu e por drecha tur e daño cu hende a causa na nos lamanan? Wak e articulo “Dios Ta Priminti Cu Nos Planeta Lo Sobrevivi”, na pagina 15.

HAYA SA MAS

Bayena piloto ta landa den lama.

Blue Planet Archive/Doug Perrine

Algun cientifico a observa un bestia di lama pa asina nan por a siña con pa evita cu cocolishi ta pega na barco grandi. Di e manera ey, nan por tene e barconan limpi sin uza kimico toxico. Lesa e articulo “E Cuero di e Bayena Piloto Cu Ta Tene Su Mes Limpi” riba jw.org.

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti