CAPITULO 7
Bida Tin e Mesun Balor pa Bo cu E Tin pa Dios?
“Ta cerca bo e fuente di bida ta.”—SALMO 36:9.
1, 2. (a) Ki regalo valioso nos a haya cerca Dios? (b) Dicon vooral awe e capacidad di rasona riba principio biblico ta masha importante?
NOS Tata celestial a duna nos un regalo masha valioso: bida como ser humano inteligente cu por imita su cualidadnan. (Genesis 1:27) Debi na e don maraviyoso aki di inteligencia, nos por rasona riba principio biblico. Si nos siña aplica e principionan ey, nos por bira personanan spiritualmente madura cu ta stima Jehova y cu “a uza nan capacidad di compronde y asina a entrena esaki pa distingui loke ta bon for di loke ta malo.”—Hebreonan 5:14.
2 Awe ta masha importante pa sa con pa rasona riba principio biblico. Dicon? Wel, mundo a bira asina complica cu ta imposibel pa nos tin suficiente ley pa aplica na delaster un situacion cu por surgi den bida. Tuma por ehempel medicina, y specialmente e uzo di producto- y tratamentonan relaciona cu sanger. Esaki ta un asunto importante pa tur hende cu kier obedece Jehova. Si nos ta compronde e principionan biblico cu ta aplica den casonan asina, nos lo por tuma decisionnan sabi cu ta laga nos cu un consenshi trankil y cu ta yuda nos keda den e amor di Dios. (Proverbionan 2:6-11) Laga nos trata algun di e principionan aki.
BIDA Y SANGER TA SAGRADO
3, 4. Na ki momento e Scritura a menciona pa prome biaha cu sanger ta sagrado, y esey ta basa riba cua principionan?
3 Poco despues cu Cain a mata Abel, Jehova a menciona pa prome biaha e relacion estrecho cu tin entre bida y sanger, y tambe e echo cu nan ta sagrado. Dios a bisa Cain: “Sanger di bo ruman ku a drama riba tera ta sklama na Mi pa hustisia!” (Genesis 4:10, BPK) Den bista di Jehova, e sanger di Abel a representa su bida cu Cain violentamente a pone un fin prematuro na dje. Pues den un sentido, Abel su sanger tabata sclama na Dios pa tuma venganza.—Hebreonan 12:24.
4 Despues di e Diluvio di tempo di Noe, Dios a bisa cu hende por come carni di bestia pero no e sanger. Dios a declara: “Solamente, boso no mag come carni cu su bida, esta, su sanger. Y siguramente lo mi exigi boso sanger-di-bida.” (Genesis 9:4, 5) Te awe e decreto aki ta aplica na tur descendiente di Noe. E ta reafirma e principio cu tabatin tras di loke Dios a bisa Cain, esta, cu bida di tur criatura ta ser representa pa nan sanger. E ta establece tambe e principio cu Jehova, como e Fuente di bida, lo pidi cuenta di tur hende cu no mustra respet pa bida y sanger.—Salmo 36:9.
5, 6. Con e Ley di Moises a indica cu sanger ta sagrado y sumamente valioso? (Wak tambe e cuadro “Respeta Bida di Bestia.”)
5 Den e Ley di Moises tambe nos ta haya e dos berdadnan fundamental aki, esta, cu sanger ta representa bida y ta sagrado. Levitico 17:10 y 11 ta bisa: “Cualkier homber . . . cu come maske ta djis un tiki sanger [of, “cu come cualkier tipo di sanger”, NW], lo mi pone mi cara contra e persona ey cu come sanger, y lo mi cort’e kit’e for di meymey di su pueblo. Pasobra bida di e carni ta den e sanger, y mi a duna boso esaki riba altar pa haci expiacion pa boso alma; pasobra ta e sanger ta haci expiacion pa e alma.”a—Wak e cuadro “Sanger Ta Cubri Pica.”
6 Pues, si nan no tabata bay uza riba altar e sanger di un bestia mata, nan mester a bash’e riba tera. Asina, na un manera simbolico, nan a debolbe e bida na su Doño original. (Deuteronomio 12:16; Ezekiel 18:4) Pero ripara cu e Israelitanan no mester a tuma medidanan extremo pa saca delaster un gota di sanger for di e bestia. Basta nan a corta su garganta y lag’e sangra bon, nan por a com’e cu un consenshi trankil, ya cu nan a demostra e debido respet pa e Dunador di bida.
7. Con David a mustra respet pa e santidad di sanger?
7 David, ‘un homber cu tabata na agrado di Dios su curason’, a compronde e principionan cu tabatin tras di Dios su ley tocante sanger. (Echonan 13:22) Un biaha el a bisa cu e tabatin hopi sed. Tres di su soldaatnan a tende esey y a penetra te den e campamento di e enemigo pa nan saca awa for di un pos trece p’e. Con David a reacciona? El a puntra: “Lo mi bebe e sanger di e hombernan cu a risca nan bida pa bay?” Den bista di David, si el a bebe e awa ey, lo ta comosifuera el a bebe e sanger di e hombernan cu a risca nan bida pa bay busca e awa. Pesey, a pesar cu e tabatin sed, el a ‘drama e awa pa Jehova.’—2 Samuel 23:15-17.
8, 9. Acaso Dios su punto di bista di bida y sanger a cambia ora cu e congregacion cristian a ser estableci? Splica esey.
8 Si, Jehova a bisa Noe pa no come sanger, y 900 aña despues, e Ley di Moises a ripiti e prohibicion aki pa no come sanger. Un 1.500 aña despues di esey, Jehova su punto di bista tocante sanger a keda mescos. El a inspira e cuerpo gobernante di e congregacion cristian di prome siglo pa skirbi: “Spirito santo a yuda nos yega na e decision pa no agrega mas carga riba boso, cu excepcion di e cosnan necesario aki, esta, sigui abstene boso mes di cosnan sacrifica na dios falso, di sanger, di carni di bestia strangula y di fornicacion.”—Echonan 15:28, 29.
9 Ta bisto cu e cuerpo gobernante di prome siglo a compronde bon cla cu sanger ta sagrado y cu mal uzo di dje ta un pica mes grave cu adoracion di dios falso of fornicacion. Cristiannan berdadero djawe ta tuma e mesun posicion. Ademas, como cu ora nan ta tuma decision nan ta tene cuenta cu principio biblico y ta wak con pa aplica nan, nan ta agrada Jehova den asuntonan relaciona cu uzo di sanger.
UZO MEDICO DI SANGER
Con lo mi splica mi dokter tocante mi decision relaciona cu uzo di fraccion di sanger?
10, 11. (a) Testigonan di Jehova ta acepta transfusion di sanger of transfusion di cualkier un di e cuater componentenan principal di sanger? (b) Den cua asuntonan relaciona cu sanger cada cristian por tin su opinion personal?
10 Como cu Testigonan di Jehova ta respeta e mandamento pa “abstene . . . di sanger”, nan no ta acepta transfusion di sanger, no ta duna sanger ni ta warda nan mes sanger pa transfusion. Sanger ta consisti di cuater componente principal, esta, globulo cora, globulo blanco, plaketa y plasma. Nan no ta acepta esakinan tampoco.
11 Awe, dokternan a sigui procesa e componentenan ey y a logra parti nan den fraccionnan chikito cu nan ta uza den varios manera. Un cristian por acepta e fraccionnan ey? E ta considera nan como “sanger”? Esey ta un decision cu e mes tin cu tuma. Y esaki ta conta tambe pa tratamento medico cu ta uza bo mes sanger cu no a ser warda, manera dialisa of spula nier, haci sanger delega (hemodilucion) y tambe recupera sanger.—Wak e articulo “Fraccion di Sanger y Procedura Durante Operacion” den Appendix.
12. Con nos mester mira asunto di consenshi y atende cu nan?
12 Acaso asunto cu ta cay bou di decision personal ta di poco importancia pa Jehova? No, pasobra e ta sumamente interesa den kico nos ta pensa y pakico nos ta tuma cierto decision. (Proverbionan 17:3; 21:2; 24:12) Pues, prome cu nos tuma un decision relaciona cu un producto of tratamento medico, nos ta pidi Jehova su guia y ta investiga e asunto bon. Despues, nos tin cu haci loke nos consenshi biblicamente entrena ta bisa nos. (Romanonan 14:2, 22, 23) Claro cu otro hende no tin mag di obliga nos haci loke nan consenshi ta bisa nan, ni nos no mester cana puntra otro hende: “Kico abo lo a haci si bo tabata den mi sapato?” Den e asuntonan ey, cada cristian mester “carga su propio carga di responsabilidad.”b—Galationan 6:5; Romanonan 14:12; wak e cuadro “Mi Ta Considera Sanger Sagrado?”
E LEYNAN DI JEHOVA TA REVELA SU AMOR
13. Kico e ley- y principionan cu tin den Bijbel ta revela tocante Jehova? Ilustra esey.
13 E ley- y principionan cu tin den Bijbel ta revela cu Jehova ta un Legislador sabi y tambe un Tata amoroso cu ta hopi interesa den e bienestar di su yiunan. (Salmo 19:7-11) Ta berdad cu e mandamento pa “abstene . . . di sanger” ta proteha nos di complicacionnan relaciona cu transfusion di sanger. (Echonan 15:20) De echo, hopi specialista den e campo medico ta considera operacion sin sanger como e “norma di oro” pa cuido medico moderno. Pa cristiannan berdadero, esey ta un confirmacion mas cu Jehova ta un Tata amoroso y cu su sabiduria ta infinito. (Isaias 55:9; Juan 14:21, 23) Sinembargo, esaki no ta e motibo principal pakico Dios a duna e mandamento ey. E motibo principal ta cu sanger ta sagrado den su bista.
14, 15. (a) Menciona algun ley di Dios cu a revela su amor pa su pueblo. (b) Con bo por aplica e principionan cu tin tras di e reglanan di siguridad aki?
14 Semper Dios a preocupa pa e bienestar di su pueblo. Esey tabata bisto den hopi di e leynan cu el a duna e Israelitanan di antiguedad. Por ehempel, el a duna ordo pa nan traha un rand na tur dak di cas den Israel pa preveni accidente, ya cu basta actividad tabata tuma luga riba dak. (Deuteronomio 22:8; 1 Samuel 9:25, 26; Nehemias 8:16; Echonan 10:9) Tambe Dios a duna ordo pa no laga buey, of toro, peligroso cana los. (Exodo 21:28, 29) Esun cu a pasa por halto di e reglanan aki a demostra un gran falta di respet pa e bienestar di otro hende y por a bira culpabel di dramamento di sanger.
15 Con abo por aplica e principionan cu tin tras di e leynan aki? Wel, bo por paga tino na siguridad den tur aspecto di bo bida. Bo por pensa riba e condicion di bo auto, bo cas, bo luga di empleo, bo manera di core auto, bo bestianan di cas y e tipo di recreo cu bo ta scoge. Den algun pais, accidente ta e causa principal di morto bou di hobennan, y hopi biaha esey ta pasobra nan ta tuma riesgo innecesario. Sinembargo, e hobennan cu kier keda den e amor di Dios ta aprecia bida y no ta risca nan bida den actividadnan peligroso djis pa nan pasa bon. Nan no ta kere cu djis pasobra nan ta jong nada no por pasa nan. Y como cu nan no ta tuma riesgo innecesario, sino mas bien ta proteha nan mes, nan ta disfruta mas di nan hubentud.—Eclesiastes 11:9, 10.
16. Ki principio biblico ta aplica na abortus? (Wak e nota tambe.)
16 Hasta bida di un yiu cu no a nace ainda ta valioso den bista di Dios. E Ley di Moises a bisa: “Den caso cu algun homber ta lucha cu otro y nan lastima un muher na estado y . . . un accidente fatal sosode, e ora ey bo tin cu duna alma pa alma.”c (Exodo 21:22, 23, NW) Pues, si un hende a lastima un muher na estado y sea e muher of su baby a muri debi na esey, Dios a considera e persona culpabel di esey un matado, y e tabatin cu paga cu su bida, “alma pa alma.” Awe, nos ta mira miles y miles di muher cu deliberadamente ta comete abortus pa asina nan por evita e responsabilidad di cria e yiu ey of un yiu mas. Hopi di nan ta tuma e decision aki despues cu nan a hiba un bida inmoral of pasobra nan kier sigui hiba un bida asina. Nos por imagina cuanto dolor esey ta causa Jehova!
17. Con lo bo consola un hende cu a comete abortus prome cu el a siña e normanan di Dios?
17 Pero kico di un hende muher cu a comete abortus prome cu el a siña conoce e berdad di Bijbel? Acaso Jehova lo mustra misericordia na dje? Claro cu si! De echo, un persona cu a arepenti di curason por ta sigur cu Jehova lo pordon’e a base di e balor di e sanger drama di Hesus. (Salmo 103:8-14; Efesionan 1:7) Cristo mes a bisa: “Mi no a bin pa yama hende husto, sino pa yama pecador pa nan arepenti.”—Lucas 5:32.
EVITA DI KEDA CU ODIO DEN BO CURASON!
18. Segun Bijbel, kico ta e causa di asina tanto dramamento di sanger?
18 Jehova kier pa nos haci mas cu djis evita di haci daño na otro hende. E kier pa nos elimina e causa di asina tanto dramamento di sanger, esta, odio. Apostel Juan a skirbi: “Ken cu ta odia su ruman ta un asesino.” (1 Juan 3:15) Un persona asina no solamente no tin ley cu su ruman, sino cu e kier mir’e morto. Kisas e ta expresa su odio door di calumnia e persona of acus’e falsamente di cosnan cu si nan tabata berdad, e persona lo a merece castigo di Dios. (Levitico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22) Pues, ta masha importante anto pa nos haci esfuerso pa elimina tur rastro di malicia cu por tin den nos curason!—Santiago 1:14, 15; 4:1-3.
19. Con un persona cu ta ser guia pa principio biblico ta considera textonan manera Salmo 11:5 y Filipensenan 4:8 y 9?
19 Hende cu ta mira e balor di bida manera Jehova ta mir’e y cu kier keda den su amor ta evita tambe tur forma di violencia. Salmo 11:5 ta bisa: “Esun cu ta gusta violencia [Jehova] su alma ta odia.” E versiculo ey ta mas cu djis un declaracion tocante e sintimento di Dios; e ta contene un principio cu por guia nos den bida. E ta motiva hende cu ta stima Dios pa evita cualkier tipo di diberticion cu lo por fomenta amor pa violencia. Ademas, e declaracion cu Jehova ta “e Dios di paz” ta motiva su sirbidornan pa yena nan mente y curason cu cos cu ta promove stimacion, cu tin virtud y cu ta digno di elogio, si, cosnan cu ta promove paz.—Filipensenan 4:8, 9.
KEDA LEU DI ORGANISACION CU TA CULPABEL DI DRAMAMENTO DI SANGER
20-22. Ki posicion cristiannan ta tuma pa cu mundo, y dicon?
20 Den bista di Dios, henter e mundo di Satanas ta culpabel di dramamento di sanger. E sistemanan politico di mundo, cu den Bijbel ta ser representa pa bestia feroz, a mata miles di miyones di hende, entre nan, hopi sirbidor di Jehova. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Revelacion 13:1, 2, 7, 8) Comercio y ciencia a colabora cu e potencianan aki cu ta manera bestia pa crea algun di e armanan di mas destructivo cu nos por imagina, y nan a gana masha placa den e proceso. No tin duda: “Henter mundo ta den poder di e Malbado”!—1 Juan 5:19.
21 E siguidornan di Hesus “no ta parti di mundo”, pues nan ta keda estrictamente neutral den su asuntonan politico y di guera. Di e manera ey nan ta evita di bira culpabel di dramamento di sanger, tanto na nivel personal y tambe como parti di comunidad.d (Juan 15:19; 17:16) Anto mescos cu Cristo, nan tampoco no ta reacciona di un manera violento ora hende ta persigui nan. Al contrario, nan ta mustra amor pa nan enemigonan y hasta ta haci oracion pa nan.—Mateo 5:44; Romanonan 12:17-21.
22 Mas cu tur cos, cristiannan berdadero no kier tin nada di haci cu “Babilonia e Grandi”—e imperio mundial di religion falso—e organisacion di mas culpabel di dramamento di sanger. E Palabra di Dios ta bisa cu den dje “a haya sanger di profeta, di santo y di tur esnan cu a ser mata riba tera.” Pesey nos ta haya e spiertamento: “Sali for di dje, mi pueblo.”—Revelacion 17:6; 18:2, 4, 24.
23. Kico kiermen sali for di Babilonia e Grandi?
23 Pa un hende bandona Babilonia e Grandi, e tin cu haci mas cu djis kita su nomber for di e lista di miembro. E mester odia tambe e practicanan malbado cu religion falso ta aproba of hasta promove abiertamente, manera inmoralidad, metemento den politica y golosidad pa acumula rikesa. (Salmo 97:10; Revelacion 18:7, 9, 11-17) Masha hopi biaha e conducta aki a hiba na dramamento di sanger!
24, 25. A base di kico Dios por mustra misericordia na un persona cu ta culpabel di dramamento di sanger pero cu a arepenti? Con esaki a ser representa den tempo biblico?
24 Prome cu nos a acepta e religion berdadero, nos tur na un manera of otro a apoya e mundo domina pa Satanas, y pa e motibo ey nos ta carga un cierto grado di culpa. Sinembargo, como cu nos a cambia nos comportacion, pone fe den e sacrificio di rescate di Cristo y dedica nos bida na Dios, nos a ricibi Dios su misericordia y proteccion contra cosnan cu lo por daña nos relacion cu ne. (Echonan 3:19) E stadnan di refugio den tempo biblico a representa e proteccion ey.—Numbernan 35:11-15; Deuteronomio 21:1-9.
25 Con e sistema aki a funciona? Si un Israelita a causa morto di un hende accidentalmente, e mester a huy bay na un di e stadnan di refugio. Despues cu hues a dicta cu e morto di berdad tabata un accidente, e matado mester a keda biba den e stad di refugio te ora e sumo sacerdote a muri. Ta te e ora ey e tabatin mag di bay biba otro caminda. Esta un bunita ehempel di Dios su misericordia y di e gran balor cu e ta duna bida humano! Kico e stadnan di refugio ey a representa? Nan a representa un provision di parti di Dios pa proteha nos. A base di e sacrificio di rescate di Cristo, Jehova ta proteha nos di e morto cu nos merece pa motibo cu imboluntariamente nos a desobedece su ley tocante e santidad di bida y sanger. Abo ta aprecia e provision ey? Con ta un manera cu bo por demostra esey? Invita otro hende join bo den e “stad di refugio” simbolico, specialmente en bista cu e “tribulacion grandi” ta acerca rapidamente.—Mateo 24:21; 2 Corintionan 6:1, 2.
PREDICA E REINO Y ASINA DEMOSTRA BO APRECIO PA BIDA
26-28. Den ki manera nos situacion awe ta mescos cu di profeta Ezekiel, y con nos por keda den e amor di Dios?
26 E situacion di e pueblo di Dios den nos tempo ta laga nos corda riba profeta Ezekiel di antiguedad, kende Jehova a encarga pa sirbi como guardia of vigilante spiritual di e cas di Israel. Dios a bis’e: “Lo bo tende un mensahe for di mi boca, y lo bo spierta nan pa mi.” Si Ezekiel mester a neglisha su encargo, lo e tabata personalmente responsabel pa e sanger drama di e hendenan cu lo a ser ehecuta ora Jehova lo a regla cuenta cu Jerusalem. (Ezekiel 33:7-9) Ma Ezekiel a obedece Dios y no tabatin ningun culpa pa e bidanan cu a bay perdi.
27 Awe, fin di henter e mundo di Satanas ta cerca. Pues, Testigonan di Jehova ta sinti cu nan tin e honor y e obligacion di proclama e mensahe di Reino y tambe Dios su “dia di venganza.” (Isaias 61:2; Mateo 24:14) Abo ta participa plenamente den e trabou sumamente importante aki? Apostel Pablo a tuma su encargo di predica masha na serio. Ta pesey e por a bisa: “Mi no ta culpabel di sanger di ningun hende, pasobra mi a conta boso tur cos tocante e proposito di Dios, sin tene nada atras.” (Echonan 20:26, 27) Esta un bon ehempel pa nos!
28 Claro cu pa nos keda den e amor di nos Tata, nos tin cu haci mas cu mira e balor di bida y sanger manera Jehova ta mira nan. Manera nos lo bay wak den e siguiente capitulo, tambe nos mester ta limpi, of santo, den su bista.
a E revista Scientific American ta bisa lo siguiente di Dios su declaracion cu “bida di e carni ta den e sanger”: “Aparte di su nificacion simbolico, e declaracion aki ta berdad tambe den sentido literal: tur tipo di cel di sanger ta necesario pa bida.”
b Wak E Toren di Vigilancia di 15 di juni 2004, pagina 19-24, 29-31, publica pa Testigonan di Jehova.
c Algun version di Bijbel ta traduci e versiculonan aki na un manera cu ta implica cu ta morto di e mama so lo a trece castigo di morto. Pero expertonan di Bijbel ta bisa cu a base di e formulacion di e frase Hebreo ‘ta casi imposibel pa aplica e palabranan aki na e daño haci na e muher so.’ Tuma nota tambe cu Bijbel no ta bisa cu Jehova su huicio lo a cambia dependiendo di edad di e embryo of feto.
d Wak Capitulo 5, “Con Bo Por Keda Separa for di Mundo?”
e Pa mas informacion, wak e articulo “Fraccion di Sanger y Procedura Durante Operacion” den Appendix.”