Meliton di Sardis Defensor di Berdadnan Biblico?
TUR aña cristiannan berdadero ta conmemora e Cena di Señor riba e fecha cu ta coresponde cu 14 di nisan riba e kalender Hebreo. Di e manera ei nan ta obedece Hesus su mandamento: “Haci esaki na mi recuerdo.” De echo, ta riba e fecha ei di 14 di nisan di aña 33 di nos era cu Hesus, despues di a celebra e Pasco Hudiu, a institui e Memorial di su morto como sacrificio. Su morto a tuma luga prome cu e dia ei a termina.—Lucas 22:19, 20; 1 Corintionan 11:23-28.
Durante siglo 2 di nos era, algun hende a cuminsa cambia e fecha di e conmemoracion y e manera cu tawata ten’e. Na Asia Menor si nan a sigui uza e fecha riba cua Hesus a muri. Sinembargo, manera un buki di consulta ta indica, “e custumber na Roma y Alehandria tawata pa conmemora, no Hesus su morto, sino su resureccion riba e siguiente diadomingo”, y nan a yam’e Pasco di Resureccion. Un grupo conoci como e cuartodecimonan (e di diescuaternan) a defende e conmemoracion di e morto di Hesucristo cu ta cai riba 14 di nisan. Meliton di Sardis tawata pensa mescos. Ken Meliton tawata? Den ki manera el a defende e berdad biblico aki y otronan mas?
Un ‘Gran Iluminado’
Eusebio di Cesarea a skirbi den su buki Ecclesiastical History (Historia Eclesiastico) cu na fin di siglo 2, Policrates di Efeso a manda un carta Roma pa defende conmemoracion di “e di diescuater dia di Pasco segun e Evangelio, sin nunca desvia, sino siguiendo e regla di e fe.” Segun e carta aki, Meliton—obispo di Sardis, na Lidia—tawata un di esnan cu a sostene 14 di nisan como e fecha cu mester uza pa tene e conmemoracion. E carta a declara cu e contemporaneonan di Meliton a consider’e un di e ‘gran iluminadonan cu a muri.’ Policrates a bisa cu Meliton no a casa y cu el “a biba completamente pa Spirito Santo y ta dera na Sardis en espera di e yamada for di shelo ora cu lo e lanta for di morto.” Esaki lo por a nifica cu Meliton tawata entre esnan cu a kere cu e resureccion lo no a sosode sino te ora cu Cristo bolbe.—Revelacion 20:1-6.
Pues, ta parce cu Meliton mester tawata un homber dicidido y cu curashi. De echo, el a skirbi pa e cristiannan un obra literario titula Apology (Defensa), un di e prome defensanan por escrito, dirigi na Marco Aurelio, kende tawata emperado Romano di aña 161 pa 180. Meliton no tawatin miedo di defende cristianismo y denuncia hombernan malbado y golos. E hombernan ei tawata trata na haya varios orden di e emperado como un excuse pa persigui e cristiannan y condena nan inhustamente pa asina nan por a horta nan propiedadnan.
Cu curashi Meliton a skirbi e emperado: “Nos kier haci e solo peticion aki: abo mes examina e autornan di tal conflicto [e cristiannan], y husga cu husticia si nan ta merecedor di morto y castigo of si al contrario nan ta merecedor di proteccion y di ser laga na pas. Pero, si e reglamento y decreto nobo aki, cu no ta apropiado ni sikiera contra enemigonan barbaro, no ta bin di bo, nos ta suplica bo mucho mas ainda pa no pasa nos por halto siendo cu nos ta sufri plundermento ilegal na man di nos persiguidonan.”
Uzando e Scritura pa Defende Cristianismo
Meliton a mustra gran interes den e estudio di e Santo Scritura. Nos no tin un lista completo di e obranan cu el a skirbi, sinembargo algun di e titulonan ta revela e interes cu el a mustra den topiconan biblico. Algun di nan ta Tocante Bida Cristian y e Profetanan, Tocante e Fe di Hende, Tocante Creacion, Tocante Bautismo y Berdad y Fe y e Nacemento di Cristo, Tocante Hospitalidad, E Yabi y Tocante e Diabel y e Apocalipsis di Huan.
Meliton personalmente a biaha pa paisnan biblico pa investiga e cantidad exacto di e bukinan di e Scritura Hebreo. Relaciona cu esaki el a skirbi: “Di acuerdo cu esei, ora cu mi a bai Oriente y tawata na e luga caminda e cosnan aki a ser predica y practica, y despues cu mi a siña e bukinan di e Testament Bieu cu exactitud y a pone riba papel e echonan, mi a manda nan pa bo.” E lista aki no ta menciona e buki di Nehemias ni Ester, sinembargo entre e obranan skirbi door di personanan cu a afirma di ta cristian, e ta e catalok di mas bieu di e bukinan canonico di e Scritura Hebreo.
Durante e investigacion aki, Meliton a compila un serie di versiculo tuma for di e Scritura Hebreo cu tawata contene profecia tocante Hesus. E obra di Meliton, titula Extracts (Extracto), ta mustra cu Hesus tawata e Mesias tan spera y cu e Lei di Moises y e Profetanan a señala na Cristo.
Defendiendo e Balor di e Rescate
Den e stadnan importante di Asia Menor tawatin comunidadnan grandi di Hudiu. E Hudiunan di Sardis, caminda Meliton tawata biba, a conmemora e Pasco Hebreo riba 14 di nisan. Meliton a skirbi un sermon titula E Pasco cu a mustra cu e Pasco bou di e Lei tawata legitimo y a defende e conmemoracion cristian di e Cena di Señor riba 14 di nisan.
Despues cu Meliton a comenta riba Exodo capitulo 12 y a mustra cu e Pasco Hebreo a representa e sacrificio di Cristo, Meliton a splica dicon no tawata logico pa cristiannan conmemora e Pasco. E motibo tawata pasobra Dios a aboli e Lei di Moises. Caba el a mustra dicon e sacrificio di Cristo tawata necesario: Dios a pone Adam den un paradijs di manera cu e por a hiba un bida felis. Pero e prome hende a desobedece e mandamento pa no come for di e palo di conocemento di bon y malo. Pesei a surgi e necesidad di un rescate.
Meliton a sigui splica cu Hesus a ser manda na tera y a muri riba un staca pa rescata humanidad creyente for di pica y morto. Ta interesante pa nota cu Meliton a uza e palabra Griego xylon, cu ta nifica “palo”, ora el a skirbi tocante e staca riba cua Hesus a muri.—Echonan 5:30, NW; 10:39, NW; 13:29, NW.
Meliton tawata bon conoci pafo di Asia Menor. Tertuliano, Clemente di Alehandria y Origenes tawata conoce su obranan skirbi. Sinembargo, e historiado Raniero Cantalamessa a declara: “E importancia di Meliton a cuminsa mengua, locual progresivamente a hiba na e desaparicion di su obranan skirbi, ora cu—despues di e triunfo di e custumber di Domingo di Resureccion—hende a cuminsa considera e cuartodecimonan como herehe”, es decir, como personanan cu a bai contra doctrina di iglesia. Cu tempo, e obranan skirbi di Meliton a bai casi completamente perdi.
Victima di Apostasia?
Despues di morto di e apostelnan, un apostasia predeci a infiltra den cristianismo berdadero. (Echonan 20:29, 30) Esaki claramente a afecta Meliton. E estilo di skirbi masha elabora di su obranan literario ta refleha e estilo di skirbi di filosofia Griego y di e mundo Romano. Kisas ta pesei Meliton a yama cristianismo “nos filosofia.” Tambe el a considera e integracion di e asina yama cristianismo cu e Imperio Romano como “e prueba di mas grandi . . . di exito.”
Meliton definitivamente no a tuma na pecho e conseho di apostel Pablo: “Mira pa ni un hende no cohe boso preso door di filosofia y engaño vano, segun tradicion di hende, segun e principionan elemental di mundo, y no segun Cristo.” Pesei, aunke Meliton a defende berdadnan biblico te na cierto grado, den hopi aspecto el a bandona nan.—Colosensenan 2:8.
[Plachi na pagina 18]
Hesus a institui e Cena di Señor riba 14 di nisan