Storia di Bida
Siñando Pakico Dios Ta Permiti Sufrimento A Cambia Mi Bida
SEGUN E RELATO DI HARRY PELOYAN
Pakico Dios ta permiti sufrimento? E pregunta ei a molestia mi for di tempo cu mi tawata chikito. Mi mayornan tawata hende trahado, honesto y interesa den e bienestar di nan famia. Pero mi tata no tawata religioso, y mi mama tawata interesa djis un tiki asina den religion. Pues, nan no por a duna mi un contesta riba e pregunta ei.
MI A keda pensa riba e pregunta ei asta mas ainda durante y despues di Segundo Guera Mundial, tempo cu mi tawata den marina Mericano pa tres aña. Despues cu guera a termina, nan a asigna mi pa traha riba un barco cu nan a manda China pa entrega articulonan di yudansa. Mi a keda einan pa casi un aña y a mira sufrimento na gran escala.
Chinesnan ta hende trahado y inteligente. Pero hopi di nan tawata pasando hopi miseria debi na pobresa y tambe debi na e violencia cu Segundo Guera Mundial a causa. Loke specialmente tawata conmove mi tawata e muchanan lief cu tawata pidi nos limosna ora nos baha for di barco. Hopi di nan tawata tur malnutri y bisti cu paña kibra.
Dicon Hende Ta Sufri?
Mi a nace na aña 1925 y a lanta na California, Merca. Nunca den mi bida mi a mira condicionnan manera esnan na China. Pesei bes tras bes mi tawata puntra mi mes: ‘Si tin un Creador todopoderoso, dicon e ta permiti e tipo di condicionnan aki afligi asina tanto hende, specialmente muchanan inocente?’
Tambe mi tawata puntra mi mes dicon Dios, si di berdad e ta existi, a permiti asina tanto destruccion, asesinato masal, morto y sufrimento, manera loke a afligi humanidad atrabes di siglonan, specialmente durante Segundo Guera Mundial ora cu mas cu 50 miyon hende a perde nan bida. Ademas, durante henter e guera ei, dicon hende di e mesun religion, stimula door di nan clero, a mata otro djis pasobra nan tawata di otro nacionalidad?
E Telescop
Ora cu Segundo Guera Mundial a cuminsa na 1939 y un gran cantidad di hende rond mundo tawata ser mata, mi a sinti cu no por tin un Dios. Anto a sosode cu pa un les di natuurkunde na scol secundario, nos cada un den klas mester a construi algo di caracter cientifico. Como cu mi tawata interesa den astronomia, mi a cuminsa traha un telescop grandi cu a uza un spiel di 20 centimeter di diameter.
Pa traha e telescop reflector aki, mi a cumpra un pida glas di mas cu 2,5 centimeter diki y 20 centimeter hancho, anto cu un herment di corta glas mi a hacie rondo. Caba mi a cuminsa cu e tarea pisa di scuur e na man pa hacie un spiel hol. Esei a tuma tur mi tempo liber durante henter un semester. Ora cu mi a caba cu e spiel, mi a peg’e na un tubo largo di metal y a ekipa e telescop cu varios lens di diferente potencia.
Un anochi cu shelo no tawatin nubia ni luna, mi a hiba mi telescop pafo pa prome biaha y mi por a observa e streyanan y planetanan di nos sistema solar. Mi a keda babuca cuanto streya, planeta y luna tawatin y con bon organisa tur cos tawata. Anto despues, ora cu mi a haya sa cu algun cos cu mi a kere cu tawata “streya”, de echo tawata galaxianan mescos cu nos Via Lactea (Melkweg), y cu cada un tawatin miles di miyones di streya, mi a keda mas babuca ainda.
Mi a pensa e ora ei: ‘Definitivamente, tur esaki no por a bin di su mes. Nada cu ta organisa no ta sosode pa casualidad. E universo ta asina bon organisa cu ta parce como si fuera ta un genio a trah’e. Ta posibel cu toch ta existi un Dios?’ E experencia cu e telescop a pone mi kita un tiki for di e creencia firme cu mi tawatin cu Dios no ta existi.
E ora ei mi a cuminsa puntra mi mes: ‘Si di berdad tin un Dios suficiente poderoso y sabi pa crea e universo asombroso aki, lo e no por corigi e situacion lamentabel cu tin riba tera? Dicon e ta permiti tur e miseria aki mes?’ Ora mi tawata haci hende religioso e preguntanan ei, nan no por a duna mi contestanan satisfactorio.
Ora cu mi a caba scol secundario mi a bai universidad pa algun aña, despues mi a drenta marina Mericano. Sinembargo, e capelannan den ehersito tampoco no por a echt contesta mi preguntanan. Masha hopi biaha, hende religioso tawata bisa mi: “Señor ta obra den formanan misterioso.”
Mi Buskeda Ta Sigui
Despues cu mi a bandona China, e preguntanan cu mi tawatin tocante pakico Dios ta permiti sufrimento a keda molestia mi. Mi no por a saca nan for di mi mente, specialmente ora cu mi a mira santananan militar riba varios di e islanan den Oceano Pacifico unda nos a mara ora nos tawata riba caminda pa bai cas bek. Casi tur e grafnan tawata di hombernan hoben cu a muri den flor di nan hubentud.
Ora mi a yega bek na Merca y mi a termina mi servicio den marina, mi mester a caba un aña di scol na Universidad di Harvard na Cambridge, Massachusetts. Mi a gradua despues di e aña ei y a haya mi titulo, pero mi no a bai cas na California. Mi a dicidi di keda den e parti oost na Merca pa un tempo pa purba wak si mi ta haya contesta riba mi preguntanan. Mi a scohe pa bai New York City, caminda tawatin hopi religion, ya mi por a asisti na algun sirbishi religioso pa wak kico nan tawata siña.
Na New York, mi tanta Isabel Kapigian, a invita mi bin keda na su cas. E cu su dos yiu muhernan, Rose cu Ruth, tawata Testigo di Yehova. Como cu mi a pensa cu lo mi no ta interesa den nan creencianan, mi a cuminsa asisti na e sirbishinan di otro religionnan, papiando cu varios hende y lesando nan literatura. Mi tawata puntra nan pakico Dios ta permiti sufrimento, pero nan tampoco no tawata sa e contesta. Mi a conclui cu podise toch Dios no ta existi.
Mi Ta Haya Contesta
E ora ei mi a pidi mi tanta cu su yiu muhernan si mi tawatin mag di lesa algun di nan literatura pa mi sa e punto di bista di Testigonan di Yehova. Ora mi a lesa e publicacionnan, mi a ripara mesora cu e Testigonan tawata hopi distinto for di otro religionnan. E contestanan a bin for di Bijbel y a duna mi un gran satisfaccion. Den un corto tempo, mi a haya contesta riba mi preguntanan tocante pakico Dios ta permiti sufrimento.
Pero esei no tawata tur cos, mi por a mira cu Testigonan di Yehova tawata apoya nan contestanan basa riba Bijbel door di biba na harmonia cu nan creencianan. Por ehempel, mi a puntra mi tanta kico mucha hombernan Testigo di Yehova a haci na Alemania durante Segundo Guera Mundial. Acaso nan a drenta servicio militar na Alemania, nan a bisa “Heil Hitler!”, y a saluda e bandera swastika? Su contesta tawata no, nan no a haci esei. Anto debi na nan posicion neutral nan a ser manda campo di consentracion, caminda hopi di nan a ser asesina. El a splica cu durante e guera e posicion di Testigonan di Yehova na tur parti tawata mescos: nan a keda neutral. Asta den paisnan democratico, nan a encarsela mucha hombernan Testigo di Yehova pa nan posicion neutral.
Mi tanta e ora ei a pidi mi lesa Huan 13:35, cu ta bisa: “Na esaki tur hende lo sa cu boso ta mi disipel, si boso tin amor un pa otro.” Den tur nacion caminda cristiannan berdadero ta biba nan mester tin e amor ei como nan marca di identificacion. Nunca lo bo no haya nan ta bringa na bandanan contrario den e mesun guera, matando otro pasobra nan ta di otro nacionalidad! El a puntra mi: “Bo por imagina Hesus cu su disipelnan na banda contrario di otro durante e gueranan di Roma, ta mata otro?”
Tambe el a pidi mi lesa 1 Huan 3:10-12. E ta bisa: “Na esaki e yiunan di Dios y e yiunan di Diabel ta conoci: esun cu no ta practica husticia no ta di Dios, ni esun cu no ta stima su ruman. ... Nos mester stima otro; no manera Cain, kende tawata di e malbado, y a mata su ruman.”
Bijbel ta masha cla. Cristiannan berdadero ta stima otro, sin importa den cua nacion nan ta biba. Pues, nunca lo bo no haya nan ta mata nan propio rumannan spiritual ni tampoco ningun otro persona. Ta pesei Hesus por a bisa di su siguidonan: ‘Nan no ta parti di mundo, mescos cu ami no ta parti di mundo.’—Huan 17:16.
Pakico Dios Ta Permiti Sufrimento
No a tarda hopi cu mi a haya sa cu Bijbel ta conta nos pakico Dios a permiti sufrimento. Bijbel ta splica cu ora Dios a crea nos prome mayornan, el a traha nan perfecto y a pone nan den un hofi manera un paradijs. (Genesis 1:26; 2:15) Tambe el a duna nan un regalo masha deseabel, esta, boluntad liber. Pero nan tawatin cu uza e boluntad liber ei na un manera responsabel. Si nan a obedece Dios y su leinan, nan lo a sigui biba den perfeccion den un paradijs. Nan lo a extende e paradijs ei te ora cu el a abarca henter e tera. Nan yiunan tambe lo tawata perfecto, di manera cu e tera aki cu tempo lo a bira un paradijs glorioso pobla cu hende perfecto y felis.—Genesis 1:28.
Sinembargo, si Adam cu Eva lo a scohe pa sigui nan mes caminda, independiente di Dios, anto Dios lo no a laga nan sigui biba como hende perfecto. (Genesis 2:16, 17) Desafortunadamente pa humanidad, nos prome mayornan a haci maluzo di nan boluntad liber y a scohe pa ta independiente di Dios. Un criatura spiritual rebelde, cu a bira conoci como Satanas e Diabel, a curasha nan pa haci esei. E angel ei kier tawata independiente di Dios y a cudisha e adoracion cu debidamente ta pertenece na Dios so.—Genesis 3:1-19; Revelacion 4:11.
Pues Satanas a bira “e dios di e mundo aki.” (2 Corintionan 4:4) Bijbel ta declara: “Henter mundo ta bou di control di e malbado.” (1 Huan 5:19) Hesus a yama Satanas e gobernante of “prins di e mundo.” (Huan 14:30) E desobediencia di Satanas y di nos prome mayornan a trece imperfeccion, violencia, morto, tristesa y sufrimento pa henter humanidad.—Romanonan 5:12.
“No Ta Keda na Hende”
Pa laga hende mira con lo a bai cu e famia humano ora nan ignora e leinan di e Creador, Dios a permiti hende experencia durante miles di aña e consecuencianan di ignora su leinan. E periodo di tempo aki a duna henter humanidad suficiente chens pa mira e berdad di loke Bijbel ta bisa: “E caminda di hende no ta di dje mes; tampoco no ta keda na hende pa dirigi su pasonan. Corigi mi, o SEÑOR.”—Yeremias 10:23, 24.
Awor, despues di tur e siglonan aki, nos por mira cu gobernacion independiente di Dios a resulta den un desaster. Pues, Dios su proposito ta pa no laga hende sigui mas cu e experimento desastroso aki di goberna nan mes independientemente for di dje y su leinan.
Un Futuro Maraviyoso
Profecia biblico ta mustra cu djis aki Dios lo trece un fin na e sistema di cosnan cruel y feros aki: “Aki poco tempo e malbado lo no t’ei mas ... Ma e humildenan lo hereda e tera, y lo deleita nan mes den pas abundante.”—Salmo 37:10, 11.
Un profecia na Daniel 2:44 ta declara: “Den e dianan di e reinan ei [tur forma di gobernacion cu ta existi awe] e Dios di shelo lo lanta un reino cu nunca lo no wordo destrui, y e reino ei lo no pasa pa ningun otro pueblo; e lo garna y pone un fin na tur e reinonan aki, ma e mes lo dura pa semper.” Nunca mas Dios lo permiti hende goberna. Henter e tera lo ta bou di mando di e Reino di Dios. Bou di administracion di e Reino ei, henter e tera lo keda transforma den un paradijs y humanidad gradualmente lo bira perfecto pa biba pa semper den felicidad. Bijbel ta priminti: “[Dios] lo seca tur lagrima kita for di nan wowo; y lo no tin morto mas; lo no tin lamento mas, ni yoramento, ni dolor.” (Revelacion 21:4) Ki un futuro maraviyoso Dios tin prepara pa nos!
Un Bida Diferente
Hayando contesta satisfactorio riba mi preguntanan a cambia mi bida. Djei padilanti, mi kier a sirbi Dios y yuda otro hende tambe compronde pakico Dios ta permiti sufrimento. Mi a compronde e seriedad di loke 1 Huan 2:17 ta bisa: “E mundo [e actual sistema di cosnan goberna pa Satanas] ta pasa bai y su deseonan tambe, ma esun cu haci e boluntad di Dios ta permanece pa semper.” Mi tawatin masha gana di haya bida eterno den Dios su mundo nobo. Mi a dicidi di keda New York y a cuminsa asocia cu e congregacion di Testigonan di Yehova einan. Mi tawatin hopi experencia agradabel segun cu mi a yuda otro hende siña loke ami a siña.
Na 1949 mi a topa Rose Marie Lewis. E cu su mama Sadie, y su seis ruman muhernan tur tawata Testigo di Yehova. Rose tawata sirbi Dios full-time den e trabou di predica. E tawatin hopi cualidad bon, y mi a ser atrai na dje mesora. Nos a casa na juni 1950 y a keda New York. Nos tawata felis cu loke nos tawata haci y a alegra den e speransa di biba pa semper den Dios su mundo nobo.
Na 1957, ami cu Rose Marie a haya e invitacion pa sirbi full-time na e sede mundial di Testigonan di Yehova na Brooklyn, New York. Na juni 2004 nos tawata felismente casa pa 54 aña, di cua 47 aña na e sede na Brooklyn. Nan tawata añanan bendiciona, sirbiendo Yehova y trahando hunto cu miles di ruman den fe.
Mi Piyo Sufrimento
Lamentablemente, na principio di december 2004, docternan a diagnostica un tumor canceroso na un di e pulmonnan di Rose Marie. Nan a confirma cu e tumor aki tawata crece lihe y cu mester sac’e. Mas laat den december nan a haci e operacion, y mas o menos un siman despues, e ciruhano a drenta Rose su camber na hospital ora cu mi tawata einan y a bisa: “Rose Marie, bai cas! Bo ta cura!”
Sinembargo, apenas un par di dia despues cu Rose Marie a bin cas, el a cuminsa haya dolor fuerte den su stoma y na otro parti di su curpa. E dolornan aki a persisti, y e mester a bai hospital bek pa haci mas test. Docternan a descubri cu pa un motibo of otro, varios di su organonan importante tawata produci clompi di sanger cu tawata stroba e organonan ei di haya e oxigeno necesario. E docternan a haci tur loke tawata humanamente posibel pa contraresta esaki, pero sin exito. Apenas un par di siman despues, dia 30 di januari 2005, mi a sufri e golpi di mas duro den mi bida. Mi Rose Marie stima a muri.
E tempo ei mi tawatin casi 80 aña y a mira hende sufri henter mi bida, pero esaki tawata otro. Ami cu Rose Marie tawata, manera Bijbel ta bisa, “un carni.” (Genesis 2:24) Mi a yega di mira e sufrimento di otro hende y mi mes tambe a sufri ora cu amigo- y famianan a muri. Pero e sufrimento cu mi a experencia ora cu mi casa a muri tawata hopi mas intenso y a dura mas largo. Awor mi ta realisa ki gran tristesa e morto di sernan keri a causa e famia humano pa asina tanto tempo.
Sinembargo, mi comprondemento di e origen di sufrimento y con lo e yega na un fin, ta loke a yuda mi cu tristesa no a aplasta mi. Salmo 34:18 ta bisa: “[Yehova] ta serca di e hende di curason kibra, y ta salba esnan di spirito abati.” Un factor fundamental cu ta yuda nos soporta e sufrimento aki ta sabiendo cu Bijbel ta siña nos cu lo tin un resureccion, cu hende den graf lo sali y haya e oportunidad di biba pa semper den Dios su mundo nobo. Echonan 24:15 ta bisa: “Lo tin un resureccion di tanto e hustonan como e malbadonan.” Rose Marie a stima Dios masha hopi. Mi tin sigur cu Dios tambe a stim’e masha hopi y cu lo e corda riba dje y lo resusit’e na su debido tempo, locual mi ta spera ta djis aki.—Lucas 20:38; Huan 11:25.
Mientras cu e tristesa pa e morto di un ser keri ta grandi, e goso di ricibi un ser keri bek mediante e resureccion lo ta mas grandi ainda. (Marco 5:42, NW) E Palabra di Dios ta priminti: “Bo mortonan lo biba ... Tera lo duna lus na su mortonan.” (Isaias 26:19) Hopi persona cu ta entre “e hustonan” menciona na Echonan 24:15 probablemente lo ser resusita for di tempran. Ki un tempo maraviyoso esei lo ta! Y Rose Marie lo ta entre esnan cu ta bin bek. Lo e haya ke se yama un bonbini serca su sernan keri! Ki dushi lo ta e tempo ei pa biba den un mundo sin sufrimento!
[Plachi na pagina 9]
Mi a mira hopi sufrimento tempo cu mi tawata como solda na China
[Plachi na pagina 10]
For di 1957, mi ta sirbiendo na e sede di Testigonan di Yehova na Brooklyn
[Plachi na pagina 12]
Mi a casa cu Rose Marie na 1950
[Plachi na pagina 13]
Dia nos a haci 50 aña casa na aña 2000