Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g04 8/1 pag. 4-7
  • Loke Baby Mester y Kier Haya

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Loke Baby Mester y Kier Haya
  • Spierta! 2004
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • Precupacion pa cu e Laso Emocional
  • “Papia cu Mi!”
  • “Wak Mi!”
  • ‘Mi No Ta Malcria e Baby Asina?’
  • Ken Ta Cuida e Baby?
  • Cambionan Cu Ta Tuma Luga Ora un Baby Nace
    Con Bo Por Logra Felicidad den Famia?
  • Duna Yiunan Loke Nan Mester
    Spierta! 2004
Spierta! 2004
g04 8/1 pag. 4-7

Loke Baby Mester y Kier Haya

FOR di momento cu e nace, un baby mester di cuido tierno, incluso caricia suave y contacto di cuero cu cuero. Tin docter ta di opinion cu e prome 12 oranan despues di nacemento ta crucial. Nan ta bisa cu loke e mama y e yiu tin mester y kier haya mesora despues di parto “no ta soño ni cuminda, sino caricia y keda den brasa di otro y wak otro y scucha otro.”a

Mayornan automaticamente ta mishi cu nan baby, ta bras’e tiernamente, carici’e y ten’e pega cu nan curpa. E baby na su turno, ta sinti su mes sigur y pega cu su mayornan y ta reacciona riba nan atencion. E poder di e laso aki ta asina fuerte cu mayornan incansablemente lo haci sacrificio pa por cuida e yiu chikito aki.

Di otro banda, sin e laso amoroso di su mayornan, un yiu chikito por literalmente seca y muri. Pesei tin docter ta pensa cu ta importante pa laga un mama tene su baby asina cu e caba di nace. Nan ta sugeri cu inmediatamente despues di parto, mester laga e mama y e yiu keda cu otro pa por lo menos 30 pa 60 minuut.

Aunke algun hende ta boga pa crea e laso emocional y di cariño aki inmediatamente despues di parto, lo por ta masha dificil, y asta imposibel, pa haci esei den algun hospital. Hopi bes nan ta separa yiu resien naci for di nan mama pa evita cu e baby ta haya infeccion. Sinembargo, tin evidencia cu ta indica cu e porsentahe di infeccionnan fatal en realidad lo por baha ora yiunan resien naci keda cu nan mama. Pesei mas y mas hospital ta dispuesto pa laga e mama keda mas tanto tempo cu su yiu resien naci despues di parto.

Precupacion pa cu e Laso Emocional

Tin mama no ta sinti cariño mesora pa nan baby ora cu nan mir’e pa prome biaha. Pesei nan ta puntra nan mes: ‘Lo mi tin problema pa crea un laso emocional y di cariño cu mi yiu?’ Ta berdad cu no ta tur mama ta namora di nan baby a primera bista. Sinembargo, no tin nodi precupa.

Asta ora cu na prome instante e mama no sinti cariño maternal pa e baby, despues esei por desaroya plenamente. Un mama cu experencia a remarca: “No tin un circunstancia spesifico na ora di nacemento cu ta determina e exito of fracaso di bo relacion cu bo yiu.” Pero toch, si bo ta na estado y ta precupa cu esei, lo ta sabi pa papia cu bo docter di parto di antemano. Lag’e compronde bon cla loke bo ta desea relaciona cu ki ora y pa cuanto tempo bo kier ta den contacto cu bo yiu resien naci.

“Papia cu Mi!”

Ta parce cu tin cierto periodo di tempo special durante cua yiunan chikito ta hopi sensitivo pa stimulacionnan spesifico. Despues di algun tempo e oportunidad special ei ta termina. Por ehempel, e celebro hoben ta domina un idioma facilmente, y asta mas cu un idioma. Pero parce cu rond di edad di cinco aña e periodo mas receptivo pa siña idioma ta cuminsa yega na su fin.

Despues cu un mucha yega 12 pa 14 aña di edad, siña un idioma nobo por ta un tarea masha dificil. Segun Peter Huttenlocher, neurologo di mucha, esei ta e momento cu “e densidad y cantidad di sinapsis den e area di idioma den e celebro ta mengua.” Pues ta bisto cu e prome cinco añanan di bida ta un tempo crucial pa adkiri e habilidad di idioma!

Con yiu chikito ta logra e hazaña di siña papia, cu ta asina importante pa nan sigui desaroya nan facultad di rasona y adkiri conocemento? Principalmente door cu nan mayornan ta papia cu nan. Yiu chikito ta reacciona specialmente riba stimulacion cu ta bin di otro hende. Barry Arons di e Instituto Tecnologico di Massachusetts a remarca: “Un baby . . . ta imita e stem di su mama.” Pero ta interesante pa nota cu baby no ta imita tur zonido. Segun Arons, un baby “no ta inclui den su abla e zonido cu e wieg ta haci y cu tuma luga pareu cu e stem di su mama.”

Mayornan di varios antecedente cultural ta papia cu nan baby uzando e mesun estilo di papia ritmico. Segun cu e mayor ta papia den un manera amoroso, e baby su curason ta cuminsa bati mas duro. Expertonan ta kere cu e manera di papia ei ta yuda cu e baby ta mira mas lihe e conexion entre palabra y e obheto cu nan ta indica. Sin bisa un palabra, e yiu chikito ta grita: “Papia cu mi!”

“Wak Mi!”

A keda proba cu durante mas o menos e prome aña, yiu chikito ta forma un laso emocional cu un persona adulto cu ta cuid’e, por lo general su mama. Ora cu e baby ta sinti su mes sigur den e laso emocional aki, e ta mas lief cu otro hende cu babynan cu no ta sinti e siguridad di e laso maternal. Expertonan ta kere cu ora un yiu tin tres aña di edad, ya e mester a desaroya e laso emocional ei caba cu su mama.

Kico por sosode si neglisha un yiu chikito durante e periodo crucial aki ora cu su mente ta sumamente vulnerable pa influencia djafo? Martha Farrell Erickson, kende a sigui e desaroyo di 267 mama y nan yiunan pa mas cu 20 aña, a expresa e opinion aki: “Negligencia, lentamente y persistentemente, ta caba cu e mucha su entusiasmo y energia, te ora cu [e mucha] tin masha tiki gana di forma relacion cu otro hende of di siña conoce e mundo.”

Den un intento pa ilustra su punto di bista relaciona cu e consecuencianan serio di negligencia emocional, dr. Bruce Perry di Hospital di Mucha di Texas a bisa: “Si bo pidi mi tuma un baby di seis luna y scohe entre kibra tur weso den su curpa of ignor’e emocionalmente pa dos luna, mi ta kere cu lo ta mas miho pa e baby si bo kibra tur weso den su curpa.” Dicon? Desde dr. Perry su punto di bista, “weso por cura, pero si un yiu chikito perde dos luna di stimulacion crucial di su celebro, lo bo tin un celebro permanentemente desorganisa.” No ta tur experto ta di acuerdo cu e daño ei ta ireparabel. No obstante, estudionan cientifico ta indica cu un ambiente cu emocionalmente ta enrikece mente hoben, ta vital pa mucha.

E buki Infants (Yiu Chikito) ta bisa: “Pa bisa cu poco palabra, [babynan] ta prepara pa stima y ser stima.” Ora un yiu chikito ta yora, hopi bes ta roga e ta roga su mayornan: “Wak mi!” Ta importante pa e mayornan reacciona den un manera cariñoso. Ta door di e tipo di contactonan ei, e baby ta bira conciente cu e por laga otro hende sa ki necesidad e tin. E ta siña forma relacionnan social cu otro hende.

‘Mi No Ta Malcria e Baby Asina?’

Podise bo ta puntra: ‘Si mi reacciona cada bes cu e baby yora, no ta malcria mi ta malcri’e asina?’ Kisas. Opinionnan ta varia masha riba e pregunta aki. Como cu cada yiu ta unico, mayornan por lo general tin cu determina ki metodo ta mas efectivo. Sinembargo, algun investigacion resien ta indica cu ora un yiu resien naci tin hamber, ta incomodo of molestia, e sistema di su curpa di reacciona riba stress ta produci hormonanan di stress. E ta expresa su angustia door di yora. Docternan ta bisa cu ora e mayor reacciona y satisface e necesidad di e baby, e adulto ta cuminsa crea den celebro di e baby un red di cel cu ta yud’e siña calma su mes. Tambe, dr. Megan Gunnar a bisa cu un baby cu ta haya cuido apropiado of lihe ta produci menos cortisol, un hormona di stress. Y asta ora un cos molesti’e, e baby ta stop e reaccion riba stress mas lihe.

Erickson a bisa: “De echo, babynan cu a ser atendi lihe y consistentemente, specialmente durante e prome 6-8 lunanan di bida, ta yora menos cu babynan cu nan a laga yora.” Tambe ta importante pa varia bo manera di reacciona. Si tur biaha bo ta reacciona e mesun manera, por ehempel door di dun’e cuminda of carg’e, en berdad e por bira malcria. Tin biaha ta suficiente pa djis bisa algo pa e sa cu bo ta tend’e yora. Of hala serca di e baby y papia suavemente den su horea por yuda. Loke tambe por yuda ta djis pasa man riba su lomba of su bariga.

“Baby su trabou ta di yora.” Esaki ta un dicho den Oriente. Pa un baby, yoramento ta e manera principal pa comunica loke e kier. Con abo lo a sinti si cada bes cu bo pidi algo, bo ta ser ignora? Pesei, con bo baby, cu ta indefenso si no tin un hende pa cuid’e, lo sintie si ignor’e cada bes cu e ta anhela pa haya atencion? Pero ta ken mester reacciona ora e ta yora?

Ken Ta Cuida e Baby?

Un censo cu nan a tene resientemente na Merca a revela cu 54 porshento di mucha for di nacemento te cu ora nan tin 8 pa 9 aña, cu regularidad ta ricibi un of otro forma di cuido serca personanan cu no ta nan mayornan. Den hopi famia, ambos mayor tin cu traha pa por cubri gasto. Y hopi mama ta tuma verlof pa embaraso, si ta posibel, pa cuida nan baby pa un par di siman of luna. Pero ta ken lo cuid’e despues di esei?

Claro cu no tin reglanan stricto pa dirigi decisionnan asina. Sinembargo, ta bon pa corda cu e mucha ainda ta vulnerable durante e periodo crucial aki di su bida. Ambos mayor hunto tin cu pensa seriamente riba e asunto. Ora di dicidi kico pa haci, nan mester considera nan opcionnan cuidadosamente.

Dr. Joseph Zanga, di Academia Mericano di Pediatria, a bisa: “Ta birando mas y mas cla cu asta ora nos laga e miho programanan di cuido pa mucha cria nos yiu, esei no ta remplasa e tempo cu mucha tin mester for di nan mama y nan tata.” Tin experto a expresa e precupacion cu babynan cu ta bai crèche no ta haya e cantidad di contacto personal cu nan mester serca e dunado di cuido.

Algun mama cu tawata traha, siendo conciente di e necesidadnan vital di nan yiu, a dicidi cu nan lo keda cas en bes di laga otro hende atende e necesidadnan emocional di nan yiunan. Un señora a bisa: “Mi a ser recompensa cu un contentamento cu honestamente mi ta kere ningun otro trabou lo por a duna mi.” Claro cu presion economico no ta permiti tur mama tuma tal decision. Hopi mayor no tin otro opcion sino di haci uzo di crèche, y pesei nan ta haci extra esfuerso pa duna nan yiu atencion y cariño ora cu nan ta hunto. Asina tambe, hopi mayor soltero cu ta traha tin masha tiki opcion den esaki, y nan ta haci esfuerso extraordinario pa cria nan yiunan, y cu excelente resultado.

E trabou di mayor por ta un trabou gososo, yen di cos excitante. Sinembargo, tambe e ta un trabou dificil y exigente. Con bo por logra hacie?

[Nota]

a Den e serie di articulo aki, Spierta! ta presenta punto di bista di varios experto respeta riba tereno di cuido di mucha, ya cu e resultadonan di nan investigacion por ta util y informativo pa mayornan. Sinembargo, mester admiti cu den transcurso di tempo e puntonan di bista ei hopi bes ta cambia y wordo revisa, mientras cu esei si no ta e caso cu e normanan di Bijbel cu Spierta! ta apoya incondicionalmente.

[Cuadro/Plachi na pagina 6]

Babynan Silencioso

Algun docter na Japon ta bisa cu tin un aumento den e cantidad di baby cu no ta yora ni smile. Satoshi Yanagisawa, un docter di mucha, ta yama nan baby silencioso. Dicon e babynan ta stop di expresa nan emocion? Algun docter ta kere cu e condicion ta surgi pasobra e babynan no ta haya contacto cu nan mayornan. Nan ta yama e condicion impotencia forsa. Un teoria ta menciona como posibilidad cu ora constantemente mayornan ta ignora of malinterpreta e baby su necesidad di comunica, cu tempo e baby ta stop di purba comunica.

Si no duna un baby e stimulacion apropiado na e ora oportuno, e parti di su celebro cu ta hacie un persona cu ta sinti pa otronan, kisas no ta desaroya, segun dr. Bruce Perry, hefe di departamento di psikiatria na Hospital di Mucha di Texas. Den casonan di negligencia emocional extremo, e baby por perde su capasidad di sinti pa otro hende completamente. Dr. Perry ta kere cu cierto casonan di adiccion na droga of alcohol y violencia di adolecente por ta liga cu e negligencia ei cu a tuma luga tempo cu e personanan ei tawata baby.

[Plachi na pagina 7]

E laso emocional entre mayor y baby ta bira mas fuerte segun cu nan ta comunica

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti