Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g04 8/10 pag. 16-17
  • Hoyanan Bibo di e Mundo di Insecto

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Hoyanan Bibo di e Mundo di Insecto
  • Spierta! 2004
  • Subtema
  • Variedad Asombroso
  • Hoyanan di Insecto
Spierta! 2004
g04 8/10 pag. 16-17

Hoyanan Bibo di e Mundo di Insecto

DI UN ESCRITOR DI SPIERTA! NA SPAÑA

DEN e mondinan sera di selvanan tropical di yobida tin miles di prenda bibo. Algun ta lombra manera oro y plata; otronan ta briya manera esmeralda, rubi y safir. E hoyanan di selva aki, cu por lo general hende no ta mira, ta tor of bacator.

Kico ta bini na bo mente ora bo pensa riba bacator? Insectonan straño color scur cu ta cana abou riba tera? En realidad, e famia di bacator ta pertenece na e criaturanan mas colorido y tambe mas numeroso riba tera. Segun The Guinness Book of Animal Records, e casi 400.000 sorto di Coleoptera identifica—e clasificacion cientifico cu ta inclui bacator—ta forma casi un tercera parti di tur especie di bestia conoci riba e planeta aki. Y si un dia bo mes haya gana di descubri un especie nobo, bo por bien purba busca esei den e mundo di bacator. Dr. Terry Erwin, experto riba tereno di insecto, ta calcula cu lo por tin miyones di especie di bacator mas cu te ainda ta desconoci pa ciencia. E mes no por a kere su bista ora el a haya rond di 1.200 diferente tipo di bacator riba apenas 19 palo tropical grandi.

Variedad Asombroso

Tumando na consideracion e cantidad di especie di bacator cu tin, no keda sorprendi di topa nan den varios forma y tamaño. Segun e revista National Geographic, algun di nan ta “asina grandi cu e coleccionistanan di antes tawata tumba nan for di laira cu scopet di santo.” E mesun revista aki ta bisa cu otronan ta “asina chikito cu nan ta tuma ‘cabei boto’ riba boca di abeha. Tin asta bacator cu ta invadi museo y devora coleccion di bacator.”

Papiando di coleccion di bacator, tin di nan por bal basta placa. Mas bunita e colornan ta y mas dificil nan ta pa haya, mas nan costa. Por ehempel, mestkever (Scarabaeidae) ta bini na tur tipo di berde cu cora, hunto cu colornan di plata y oro. Un di e tornan aki cora bibo por costa 360 florin, mientras cu e tipo cu ta lombra cu un color di oro fini por bal mas cu dos biaha e montante ei.

Algun bacator (Longicornia) cu nan antenanan excepcionalmente grandi, tin patronchinan impresionante y colorido. Otronan ta lombra manera mozaïek chikito. Nan colornan berde y blou briyante no ta baha cabes pa e colornan di blenchi. Pero no ta color bunita so ta duna bacator un balor halto. Door di recycle blachi di mata putri y sushi di bestia, nan ta hunga un papel importante den yuda mantene e ecosistema saludabel.

Hoyanan di Insecto

No ta coleccionistanan di bacator so ta duna hopi balor na e hoyanan di insecto aki. Algun hende mohe riba continente Americano ta traha cadena door di pega halanan colorido di bacator na otro. Na cierto parti di Mexico, nan ta lijm pida pida di glas di color y cralchi na un tipo di tor (Buprestidae) y combirtie den un borstspeld natural cu e doño por pega na su paña cu un cadena cortico colga na dje.

Sea bo ta prefera di admira bacator djaleu of examina nan mas djacerca, e hoyanan bibo aki ta demostra na un manera briyante e bunitesa fasinante y complehidad di e creacion di bestia riba tera.

[Cuadro/Plachi na pagina 16]

Bladhaantje

Pa bunita cu algun bacator ta, nan por bira un pest. Por ehempel, bladhaantje (Chrysomelidae) ta devora blachi, stam y raiz di un variedad amplio di mata y cultivo.

Aunke tin rond di 25.000 especie di bladhaantje, e nomber ta pone hopi cunukero pensa mesora riba uno en particular—e coloradokever. E hendenan cu a establece nan mes na Nort America tawata e promenan cu na 1859 a ripara cu e bacator aki tawata un menasa pa nan cultivonan di batata. Na cuminsamento di siglo 20 e bacator aki a invadi Europa, y awor a plama den e continente ei y drenta Asia.

Pa motibo cu e coloradokever ta capas pa bira resistente contra insecticida, el a bira un enemigo spantoso. Awe, nan ta uza un combinacion di tactica biologico, kimico y di agricultura pa tene e comedo di blachi insasiabel aki bou di control.

[Plachi]

Coloradokever, Merca

[Reconocemento]

Scott Bauer/Agricultural Research Service, USDA

[Cuadro/Plachinan na pagina 17]

E Campionnan

◼ Bacator ta biba mas largo cu otro insecto. Aunke mayoria insecto ta biba menos cu un aña, algun prachtkever (di e famia di Buprestidae) ta biba mas cu 30 aña, y tin uno, segun datonan documenta, cu a alcansa 47 aña. E bacatornan aki “ta pone nan webonan bou di casca di un palo bibo”, segun The Guinness Book of Animal Records. “Si kap e palo, ta masha normal cu algun di e larvanan ta sobrevivi y despues ser transporta rond mundo den e palo. Ya cu algun sorto ta tuma añanan pa madura, cu tempo e adultonan por surgi for di mueblenan traha di e palonan aki.”

◼ Goliathkever di e zonanan tropical di Africa ta e campion peso pisa di e mundo di insecto. Algun macho ta pisa den careda di 100 gram, tres biaha mas tanto cu un raton.

◼ E distincion pa e campion hisado di peso den e mundo di animal (na proporcion cu su tamaño) ta bai pa e neushoornkever di e famia Dynastinae. E criatura robusto aki por hisa 850 biaha su peso.

[Plachi]

Goliathkever, Republica Democratico di Congo

[Reconocemento]

Faunia, Madrid

[Plachi]

Neushoornkever, Guinea Ecuatorial

[Plachi na pagina 16]

Mestkever, Mexico

[Plachi na pagina 16]

Mestkever, Honduras

[Plachi na pagina 16]

Mestkever, Costa Rica

[Plachi na pagina 17]

Zandloopkever, Indonesia

[Plachi na pagina 17]

Mestkever, Tailandia

[Plachi na pagina 17]

Prachtkever, Tailandia

[Plachi na pagina 17]

Prachtkever, Hungria

[Plachi na pagina 17]

Mestkever, Honduras

[Reconocemento pa Potret na pagina 16]

Man robes ariba y meimei: © David Hawks; man drechi: © Barbara Strnadova/Photo Researchers, Inc.

[Reconocemento pa Potret na pagina 17]

Ariba di robes pa drechi: Prome tresnan: Faunia, Madrid; di cuater: Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute, www.insectimages.org; di cinco: © Barbara Strnadova/Photo Researchers, Inc.

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti