Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g02 8/1 pag. 20-24
  • Sostene Door di Confiansa den Dios

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Sostene Door di Confiansa den Dios
  • Spierta! 2002
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • Un Cambio di Religion
  • Aunke Ta na Scondi, Mi Ta Sigui Predica
  • Aresta y Encarsela
  • Mi Ta Nenga di Traha Arma
  • Con Mi A Sobrevivi Fin di e Guera
  • Reencuentro cu Otro Testigo
  • Aktividat Despues di Guera
  • Di Activista Politico pa Cristian Neutral
    Spierta! 2002
  • Sperando Riba un Reino Cu ‘No Ta Parti di Mundo’
    E Toren di Vigilancia Anunciando e Reino di Jehova Dios 2007
Spierta! 2002
g02 8/1 pag. 20-24

Sostene Door di Confiansa den Dios

SEGUN E RELATO DI RACHEL SACKSIONI-LEVEE

ORA CU UN GUARDIA A KEDA DAL MI DEN MI CARA PASOBRA MI A NENGA DI TRAHA PIESA PA AVIONNAN DI GUERA NAZI, UN OTRO GUARDIA DI CU NE: “BO POR BIEN STOP. E ‘BIBELFORSCHERNAN’ EI TA LAGA BO BATI NAN MATA PA NAN DIOS.”

E SAKI a sosode na december 1944 na Beendorff, un campo di trabou forsa pa hende mohe pega cu e minanan di salo den nort di Alemania. Laga mi splica ki mishi mi einan y con mi a logra sobrevivi e ultimo lunanan di Segunda Guera Mundial.

Mi a nace na 1908 den un famia Hudiu na Amsterdam, Hulanda, y mi ta e di dos di tres yiu mohe. Mi tata su ofishi tawata di slijp djamanta, mescos cu hopi otro Hudiu na Amsterdam prome cu Segundo Guera Mundial. El a muri ora mi tawatin 12 aña, y despues Opa a bin biba cerca nos. Opa tawata un Hudiu deboto, y el a percura pa nos ser cria segun e tradicionnan Hudiu.

Siguiendo den e pasonan di mi tata, mi a siña e ofishi di corta djamanta, y na 1930 mi a casa cu un colega. Nos a haya dos yiu: Silvain, un mucha homber bibito y aventurero, y Carry, un dushi yiu mohe y bon mucha. Desafortunadamente nos matrimonio no a dura largo. Na 1938, djis despues di a diborcia, mi a casa cu Louis Sacksioni, cu tambe su ofishi tawata di slijp djamanta. Na februari 1940, nos yiu mohe Johanna a nace.

Aunke Louis tawata Hudiu, e no a practica su religion. Pues nos a stop di celebra e fiestanan Hudiu cu como mucha mi a haya asina fasinante. Mi tawata sinti hopi falta di esei, pero den mi curason mi a sigui kere den Dios.

Un Cambio di Religion

Na principio di 1940, e aña cu Alemannan a cuminsa invadi y ocupa Hulanda, un señora a yama na nos porta y a papia cu mi tocante Bijbel. Mi no a comprende mucho di loke el a papia, pero mi tawata acepta literatura ki ora cu el a pasa. Sinembargo, mi no tawata lesa e literatura cu el a laga pasobra mi no kier tawatin nada di haci cu Hesus. Mi a lanta siña cu Hesus tawata un Hudiu apostata, esta, cu el a bandona e fe Hudiu.

Anto un dia un homber a bini na mi porta. Mi a hacie varios pregunta manera: “Dicon Dios no a crea otro hende despues cu Adam cu Eva a peca? Dicon tin asina tanto miseria? Dicon hende ta odia otro y ta bai guera?” E homber a sigura mi cu si mi tin pasenshi, lo e contesta mi preguntanan for di Bijbel. Asina nos a haci areglo pa tene un studio di Bijbel na cas.

Ma ainda mi tawata contra e idea di cu Hesus ta e Mesias. Sinembargo, despues di a haci oracion tocante e asunto, mi a cuminsa lesa e profecianan tocante e Mesias den Bijbel, mirando nan desde un otro punto di bista. (Salmo 22:7, 8, 18; Isaias 53:1-12) Yehova a yuda mi mira cu e profecianan ei a cumpli den Hesus. Mi casa no tawata interesa den loke mi tawata siña, pero e no a stroba mi di bira un Testigo di Yehova.

Aunke Ta na Scondi, Mi Ta Sigui Predica

E tempo di e ocupacion Aleman na Hulanda tawata un tempo peligroso pa mi. Mi tawatin dos cos den mi contra: Mi ta Hudiu, y e Alemannan tawata manda tur Hudiu campo di concentracion; y tambe mi ta un Testigo di Yehova, un organisacion religioso cu e Nazinan a purba caba cu ne. Sinembargo, mi a keda activo y tawata dedica un promedio di 60 ora pa luna proclamando mi speransa Cristian nobo.—Mateo 24:14.

Un anochi na december 1942, mi casa no a bini cas for di trabou. Despues a resulta cu nan a arest’e na trabou hunto cu su coleganan. Nunca mas mi no a mir’e. Mi rumannan Testigo a conseha mi pa ami cu mi yiunan bai sconde. Mi a logra keda cerca un ruman mohe Cristian na otro banda di Amsterdam. Como cu tawata mucho peligroso pa nos cuater keda hunto na e mesun adres, mi mester a laga mi yiunan cerca otro hende.

Hopi bes mi a scapa na wowo di hangua. Un anochi un Testigo tawata hiba mi na un otro luga di sconde riba su bais. Sinembargo, e lus di su bais no tawata traha, y dos polis Hulandes a para nos. Nan a lusa mi cara cu nan flashlight y a mira cu mi ta Hudiu. Afortunadamente, nan a djis bisa: “Sigui bai pura, pero na pia.”

Aresta y Encarsela

Un mainta na mei 1944 ora mi tawata na punta di cuminsa den e ministerio, nan a aresta mi. No pasobra mi ta un Testigo, sino pasobra mi ta Hudiu. Nan a hiba mi un prizon na Amsterdam, caminda mi a keda dies dia. Despues nan a transporta mi cu trein, hunto cu otro Hudiu, pa e campo temporal na Westerbork den nortost di Hulanda. Djei, nan tawata hiba Hudiunan Alemania.

Na Westerbork mi a topa mi sua cu su yiu homber, nan tambe a ser aresta. Mi tawata e unico Testigo entre e Hudiunan, y constantemente mi tawata resa pidi Yehova sostene mi. Dos dia despues, ami cu mi sua y su yiu tawata den un trein di transporta baca, cla pa bai sea Auschwitz of Sobibor, camponan di morto na Polonia. Diripiente nan a yama mi nomber y a pone mi den un otro trein, un trein normal di pasahero.

Na bordo di e trein ei tawatin excoleganan cu a traha den e negoshi di djamanta. Nan a transporta rond di shen hende cu a traha cu djamanta pa Bergen-Belsen den nort di Alemania. Despues mi a haya sa cu ta mi ofishi a salba mi, pasobra e Hudiunan cu nan a manda Auschwitz of Sobibor por lo general tawata bai derechito pa e cambernan di gas. Esei ta loke a pasa cu mi casa, dos di mi yiunan y sobra famianan. Aunke e tempo ei mi no tawata sa kico a pasa cu nan.

Na Bergen-Belsen, nan a acomoda nos cu tawata cortado di djamanta den un barak special. Pa spar nos mannan pa por haci nos trabou delicado, nan no a exigi pa nos haci otro trabou. Ami tawata e unico Testigo den nos grupo, y cu curashi mi a papia cu e otro Hudiunan tocante mi religion nobo. Sinembargo, nan a considera mi un apostata, mescos cu hende a considera apostel Pablo den prome siglo.

Mi no tawatin Bijbel, y a anhela di haya alimento spiritual. Un docter Hudiu den e campamento si tawatin un Bijbel y el a duna mi e Bijbel a cambio di un par di snechi di pan y un tiki manteca. Mi a keda shete luna hunto cu e ‘grupo di djamanta’ na Bergen-Belsen. Nan a trata nos relativamente bon, locual a pone e otro presonan Hudiu haya rabia riba nos. Pero al final a resulta cu nan no a haya djamanta pa nos traha riba dje. Pesei dia 5 di december 1944, nan a transporta rond di 70 di nos cu tawata mohenan Hudiu pa un campo di trabou forsa na Beendorff.

Mi Ta Nenga di Traha Arma

Den e minanan pega cu e campo, un 400 meter bou di tera, nan a pone presonan traha piesa pa avionnan di guera. Ora mi a nenga di haci e trabou aki, mi a ricibi golpi pisa. (Isaias 2:4) E guardia a rous mi y bisa mi mira pa mi ta prepara pa traha e siguiente dia.

E siguiente mainta mi no a bai pa ora nan tawata controla lista di presencia, y a keda den barak. Mi tawatin sigur cu nan lo a tira mi mata, pesei mi a resa pidi Yehova pa e recompensa mi pa mi fe. Mi a keda ripiti den mi mes e salmo biblico: “Den Dios mi a pone mi confiansa; lo mi no tin miedo. Kico hende por haci mi?”—Salmo 56:11.

Nan a bin busca mi den e barak y a saca mi afo. Ta e ora ei un di e guardianan a keda dal mi y puntra mi: “Ta ken no ta permiti bo traha?” Y cada biaha mi tawata contesta cu ta Dios. Ta e ora ei un otro guardia a bis’e: “Bo por bien stop. E Bibelforschernana ei ta laga bo bati nan mata pa nan Dios.” Su palabranan a anima mi sin fin.

Siendo cu limpiamento di toilet a sirbi como straf y tawata e trabou di mas fis cu mi por a imagina, mi a ofrece pa haci esei. Mi a keda contento cu nan a manda mi haci esei pasobra e tawata un trabou cu mi por a haci cu mi consenshi trankil. Un mainta e comandante di e campamento, un homber cu tur hende tawatin miedo di dje, a pasa. El a para mi dilanti y a bisa: “Ta bo ta e Hudiu cu no kier traha?”

“Bo por mira cu mi ta trahando”, mi a contesta.

“Pero lo bo no traha pa contribui cu e guera, no ta asina?”

“No”, mi a contesta. “Dios no kier esei.”

“Pero no ta mata bo ta mata hende, toch?”

Mi a splic’e cu si mi yuda traha arma, lo mi ta violando mi consenshi Cristian.

El a kita mi basora y a bisa: “Mi por mata bo cu esaki, no ta asina?”

“Esei ta sigur”, mi a contesta, “pero un basora no ta traha pa esei. Un scopet si.”

Nos a papia tocante e echo cu Hesus tawata un Hudiu y tambe cu maske mi ta Hudiu, mi a bira Testigo di Yehova. Ora el a cana bai, e otro presonan a bini cerca mi, sorprendi cu mi tawatin e curashi di papia asina trankil cu e comandante di e campamento. Mi a bisa nan cu no tawata asunto di tin curashi, sino cu mi por a hacie pasobra mi Dios a duna mi e forsa pa haci esei.

Con Mi A Sobrevivi Fin di e Guera

Dia 10 di april 1945, segun cu e forsanan alia tawata acerca Beendorff, nos mester a keda para casi henter dia den cura pa controla lista di presencia. Despues di esei nan a preta nos, 150 hende mohe, den treinnan di transporta baca, sin cuminda ni awa. E treinnan a sali pa un destinacion desconoci, y pa varios dia nos a keda core baibini entre e zonanan di combate. Algun preso a choca otro mata pa asina traha mas luga den e wagonnan, y como resultado, hopi di e hende mohenan a haya ‘inzinking.’ Loke a yuda mi soporta e situacion tawata mi confiansa den Yehova su cuido.

Riba un dia nos trein a para cerca di un campamento di hende homber, y nan a permiti nos sali pafo. Nan a duna un par di nos hemchi pa bai cohe awa na e campamento. Ora mi a yega na e cranchi mi a calma mi sed prome, caba mi a yena e hemchi. Ora mi a bai bek, e hende mohenan a ataca mi manera bestia salbahe. Nan a basha tur e awa den e hemchi abou. E miembronan elite di Hitler su guardianan (SS) a djis para hari. Diesun dia despues, nos a bin termina na Eidelstedt, un campo den bicindario di Hamburg. Rond di mita di nos grupo a muri a consecuencia di e severidad di e biahe.

Un dia na Eidelstedt, mi tawata lesa Bijbel pa un par di hende mohe. Diripiente, e comandante di e campo tawata para na bentana. Nos a spanta masha pasobra Bijbel tawata un buki prohibi den e campo. E comandante a cana drenta, kita e Bijbel, y a bisa: “Kier men esaki ta Bijbel, ha?” Mi a sinti un gran alivio ora el a duna mi e bek, y a bisa: “Si un di e mohenan muri, e ora ei abo tin cu lesa algo for di dje na bos halto.”

Reencuentro cu Otro Testigo

Nos liberacion a tuma luga 14 dia despues, y Crus Cora a hiba nos na un scol pega cu Malmö, Suesia. Ei, nan a tene nos den carentena pa un tempo. Mi a pidi un di e personanan cu tawata cuida nos si e por a laga Testigonan di Yehova sa cu mi tawata den e centro di refugiado. Un par di dia despues, nan a yama mi nomber. Ora mi a bisa e señora cu mi ta un Testigo, el a cuminsa yora. E tambe tawata un Testigo! Despues cu el a calma, el a bisa mi cu e Testigonan na Suesia semper a resa pa nan rumannan Cristian cu tawata den e camponan di concentracion Nazi.

Dje dia ei padilanti, tur dia un ruman mohe tawata bini cu cofi y cos dushi. Despues cu mi a bandona e centro di refugiado, nan a transferi mi na un luga cerca di Göteborg. Einan un atardi e Testigonan a organisa un reunion elabora pa mi. Maske mi no por a comprende nan, tawata conmovedor di por ta rondona un biaha mas pa mi rumannan.

Mientras mi tawata na Göteborg, mi a ricibi un carta di un Testigo na Amsterdam cu a informa mi cu mi yiunan Silvain y Carry y tur mi famianan a ser aresta y cu nunca mas nan no a regresa. Ta mi yiu mohe Johanna y mi ruman mohe mas chikito so a sobrevivi. Poco tempo pasa mi a mira nomber di mi yiu homber y mi yiu mohe den un registro di Hudiunan cu nan a mata cu gas na Auschwitz y Sobibor.

Aktividat Despues di Guera

Mi a regresa Amsterdam y a uni atrobe cu Johanna, cu pa e tempo ei tawatin cinco aña, y mesora mi a cuminsa sali den e ministerio atrobe. Tawatin biaha cu mi a topa miembronan di NSB, e Movemento Hulandes di Socialismo Nacional, e partido politico cu a colabora cu e Alemannan. Ta e hendenan aki a yuda masacra casi henter mi famia. Mi mester a supera mi rabia pa mi por a comparti e bon nobo tocante e Reino di Dios cu nan. Mi a keda corda mi mes cu ta Yehova ta esun cu ta mira curason y cu na final di cuenta ta e ta esun cu ta husga, no ami. Y mi a ser bendiciona masha pa esei!

Mi a cuminsa un studio di Bijbel cu un señora kende su casa tawata den prizon pasobra el a colabora cu e Nazinan. Ora mi tawata subi trapi pa bai nan cas, mi sa tende e biciñanan bisa: “Wak! E Hudiu ei ta bishitando e hendenan di NSB atrobe.” Pero apesar di oposicion severo di su casa encarsela, cu tawata masha contra Hudiu, e señora aki hunto cu su tres yiu mohenan a bira Testigo di Yehova.

Mi a keda hopi contento ora cu despues mi yiu mohe Johanna a dedica su bida na Yehova. Ami cu ne a muda bai sirbi caminda tawatin mas mester di proclamado di Reino. Nos a disfruta di hopi bendicion spiritual. Awor mi ta biba den un pueblito den parti suit di Hulanda, y ei mi ta participa den e predicacion mas tanto cu mi por hunto cu e congregacion. Ora mi wak bek, e unico cos cu mi por bisa ta cu nunca mi a sinti cu Yehova a bandona mi. Semper mi a sinti cu Yehova y su Yiu stima, Hesus, ta cu mi, asta durante e periodo di mas duro.

Durante e guera, mi a perde mi casa, dos di mi yiunan y gran parti di mi famia. Sinembargo, mi speransa ta cu lo mi mira nan tur atrobe djis aki den Dios su mundo nobo. Ora mi ta mi so y mi ta corda riba loke mi a pasa aden, mi ta reflexiona cu goso y gratitud riba e palabranan di e salmista: “E Angel di SEÑOR ta campa rond di esnan cu ta tem’E, y ta rescata nan.”—Salmo 34:7.

[Nota]

a Testigonan di Yehova na Alemania tawata conoci pa e nomber Bibelforscher (Studiante di Bijbel).

[Plachi na pagina 21]

Hudiunan ta ser hiba Alemania for di e campo di Westerbork

[Reconocemento]

Herinneringscentrum kamp Westerbork

[Plachi na pagina 22]

Ami cu mi yiunan Carry y Silvain; tur dos a muri den e Holocoust

[Plachi na pagina 23]

Tempo mi tawata den carentena na Suesia

[Plachi na pagina 23]

Mi carchi temporal di identificacion pa mi por a repatria

[Plachi na pagina 24]

Ami cu mi yiu mohe Johanna awe

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti