Lo Bin un Paro na AIDS? Si Ta Asina, Con?
YA PA algun tempo hende den hopi pais Africano ta nenga di acepta e realidad di e epidemia di AIDS. Esei ta un tema cu algun hende ta prefera di no papia riba dje. Sinembargo, den ultimo añanan tin persona ta haci esfuerso pa educa specialmente e hobennan y pa instiga\anima mas combersacion franco riba e tema. Pero e intentonan aki no tawatin masha exito. Hende su estilo di bida y custumbernan ta firmemente hancra, y ta dificil pa cambia nan.
Progreso Riba Tereno Medico
Riba tereno medico, cientificonan a siña hopi tocante HIV y a desaroya remedinan cu a prolonga bida di hopi hende. Un tratamento cu a resulta hopi efectivo ta un combinacion di por lo menos tres remedi contra retrovirus (yama highly active antiretroviral therapy of HAART).
Aunke e remedinan aki no ta cura HIV, nan a logra baha e cantidad di hende cu HIV cu ta muri, specialmente den paisnan industrialisa. Hopi experto ta enfatisa e importancia di suministra e remedinan aki na paisnan den desaroyo. Sinembargo, e remedinan ta caro, demasiado caro pa mayoria hende den e paisnan aki.
Esaki a lanta e siguiente cuestion: Ganashi financiero ta mas importante cu bida humano? Dr. Paulo Teixeira, director di Brazil su programa di HIV/AIDS, a reconoce e situacion aki. El a declara: “Nos no por laga miles di hende pa nan cuenta sin remedi pa sobrevivi, simplemente pa [comerciantenan por haya] ganashi exagera.” El a agrega: “Mi ta sumamente precupa pa nan no pone interesnan comercial prome cu loke ta etico y humano.”
Pesei tin algun pais cu a dicidi di pasa por halto di cierto derechonan exclusivo di companianan grandi cu ta traha remedi, y a cuminsa traha of importa versionnan generico di algun remedi na un costo mucho mas abou.a E revista South African Medical Journal ta informa cu segun un estudio, ‘nan a descubri cu prijsnan minimo di remedinan generico ta 82% menos cu e prijsnan normal di Merca.’
Obstaculonan pa e Tratamento
Cu tempo companianan grandi cu ta traha remedi a cuminsa ofrece remedinan di AIDS na un prijs mucho mas abou na paisnan den desaroyo cu tawata den necesidad. Nan a spera cu di e manera aki hopi hende mas lo por a haci uzo di e remedinan. Sinembargo, tin obstaculonan grandi cu mester ser surpasa prome cu por haci e remedinan aki facilmente disponibel den paisnan den desaroyo. Un di e obstaculonan ta e costo. Asta na un prijs drasticamente reduci, e remedinan ta keda demasiado caro pa mayoria hende cu tin mester di nan.
Un otro problema ta cu e remedinan no ta facil pa uza. Un pashent mester tuma hopi pildora tur dia, na ora spesifico. Si e no uza nan corectamente of si interumpi e rutina dje remedi, esaki lo por produci tiponan di HIV cu ta resisti remedi. E situacion di bida cu ta reina na Africa ta haci dificil pa garantisa cu hende lo uza e cantidad corecto di remedi, ya cu tin tiki cuminda, tiki awa limpi pa bebe y masha poco facilidadnan medico.
Ademas, mester controla esnan cu ta uza e remedinan. Si un persona bira resistente pa e remedi, mester cambia e combinacion di remedi. Mester di personal medico experencia pa haci esaki, y e testnan ta masha caro. Anto riba dje e remedinan tin efecto secundario y ya caba tin cierto tipo di e virus cu ta resisti remedi.
Na juni 2001, durante e reunion special riba AIDS di e Asamblea General di Nacionnan Uni, nan a bini cu e proposicion pa crea un Fondo Mundial di Salu pa yuda paisnan den desaroyo. Nan a calcula cu lo tin mester di entre 7 mil miyon pa 10 mil miyon dollar. Te asina leu, e cantidad di placa cu nan a priminti di duna na e fondo no a yega na e cantidad cu nan a fiha como meta.
Cientificonan ta carga masha speransa di haya un vacuna, y den varios pais nan ta bezig ta test diferente tipo caba. Asta si nan logra cu esaki, lo dura varios aña prome cu nan desaroya un vacuna, test e y comproba cu e ta safe pa uzo general.
Algun pais, manera Brazil, Tailandia y Uganda, tawatin exito remarcabel cu programanan di tratamento. Por ehempel, Brazil a reduci su cantidad di morto relaciona cu AIDS cu 50 porshento door di uza remedinan produci localmente. E pais chikito di Botswana, un pais cu tin e medionan financiero, ta haciendo esfuerso pa percura e remedinan contra retrovirus na tur hende den e pais cu tin mester di nan. Tambe nan ta purba percura e facilidadnan medico necesario.
E Derota di AIDS
AIDS ta distinto for di algun otro epidemia den un aspecto importante: E por ser preveni. Hende cu ta dispuesto pa pega na principionan basico di Bijbel, por evita den hopi caso—si no ta den tur caso—di ser infecta.
Bijbel su normanan moral ta masha cla. Hende cu no ta casa mester abstene di relacion sexual. (1 Corintionan 6:18) Parehanan casa mester ta fiel na nan casa y no comete adulterio. (Hebreonan 13:4) Si hende obedece e spiertamento biblico pa abstene di sanger, esei tambe ta yuda proteha nan.—Echonan 15:28, 29.
Esnan cu ta infecta caba por haya gran goso y consuelo door di siña tocante un mundo sin malesa cu Dios ta priminti di trece den futuro cercano, y tambe door di cumpli cu e rekisitonan di Dios.
Bijbel ta garantisa nos cu na su debido tempo tur e dolornan di humanidad lo yega na un fin, y esei ta inclui malesa. Nos ta haya e promesa aki den e buki di Revelacion: “Mi a tende un bos duro for di e trono, bisando: ‘Mira, e tabernakel di Dios ta meimei di hende, y e lo biba meimei di nan, y nan lo ta su pueblo, y Dios mes lo ta meimei di nan, y e lo seca tur lagrima kita for di nan wowo; y lo no tin morto mas; lo no tin lamento mas, ni yoramento, ni dolor; e prome cosnan a pasa.’”—Revelacion 21:3, 4.
E garantia ei no ta conta solamente pa esnan cu por paga remedi caro. Isaias 33:24 ta confirma e promesa profetico di Revelacion capitulo 21. Nos ta lesa einan: “Ningun habitante lo no bisa: ‘Mi ta malo.’” Na e tempo ei tur hende riba tera ta cumpli cu e leinan di Dios y lo tin salu perfecto. Pues, lo bin un paro na e careda mortal di AIDS—y na tur otro malesa—pa semper.
[Nota]
a Remedinan generico ta copia di remedinan riba cua otro companianan farmaceutico tin derecho exclusivo. Paisnan miembro di World Trade Organization tin mag di pasa por halto di derechonan exclusivo riba remedi den situacionnan di emergencia.
[Kuadro/Plachinan na página 9, 10]
ESAKI TAWATA E BERDADERO CURA CU MI TAWATA BUSCA
Mi ta biba na e parti suit di Africa, y mi tin 23 aña. Mi ta corda e dia cu mi a haya sa cu mi ta infecta cu HIV.
Mi tawata hunto cu mi mama ora cu e docter a duna mi e noticia den su consultorio. Tawata e noticia di mas tristo cu mi a yega di tende den mi bida. Mi tawata tur confundi. Mi no por a kere. M’a pensa cu podise e laboratorio a haci un fout. Mi no tawata sa kico pa haci ni kico pa bisa. Mi tawatin gana di yora, pero mi no tawatin lagrima. E docter a cuminsa papia cu mi mama tocante remedinan contra retrovirus y tocante otro cos, pero ami tawata mucho den shock y no por a capta nada.
Mi a realisa cu podise mi a haya HIV via un persona na e universidad caminda mi tawata studia. Mi tawatin masha gana di papia cu un hende cu por a compronde mi situacion, pero mi no por a pensa riba ningun hende. Mi tawata sinti mi un fracaso y cu mi no a bal nada. Aunke mi famia a apoya mi, mi a sinti mi desespera y spanta. Mescos cu cualkier otro hoben, mi tawatin plannan grandi pa futuro. Tawata falta dos aña so pa mi haya mi diploma di bachelor of science, pero e speransa ei a cai na awa.
Mi a cuminsa uza e remedinan prescribi contra e virus y tambe mi a acudi na conseheronan di AIDS, pero toch mi a keda deprimi. Mi tawata resa pidi Dios pa e mustra mi e cristianismo berdadero prome cu mi muri. Mi tawata miembro di un iglesia Pentecostal, pero ningun hende di iglesia ni sikiera a pasa bishita mi. Mi tawata kier a sa unda realmente lo mi a bai ora mi muri.
Un mainta na principio di augustus 1999, dos Testigo di Yehova a bati na mi porta. Mi tawata hopi malo e dia ei, pero toch mi a logra sinta den sala. E dos señoranan a introduci nan mes y a bisa cu nan tawata yuda hende studia Bijbel. Esta un gran alivio cu porfin mi oracionnan a ser contesta. Pero pa e tempo ei mi tawata asina suak cu mi no por a lesa ni concentra hopi.
Pero toch mi a bisa nan cu mi kier studia Bijbel, y nan a traha un afspraak cu mi. Desafortunadamente, prome cu e dia a yega, nan mester a hiba mi un hospital psikiatrico pa trata mi depresion. Tres siman despues mi a sali y mi a sinti un alivio ora mi a nota cu e Testigonan no a lubida mi. Mi ta corda cu un di nan a sigui tuma contacto cu mi pa wak con tawata bai cu mi. Fisicamente mi a recupera un tiki, y pa banda di fin di aña mi a cuminsa studia Bijbel. No tawata facil pa mi, ya cu mi condicion tawata instabil. Pero esun cu tawata studia cu mi, a mustra pasenshi y comprension.
Mi a keda masha impresiona cu algun cos cu mi a studia. Por ehempel, loke Bijbel ta bisa tocante Yehova y su cualidadnan, y loke realmente ta nifica conoce Dios y anticipa bida eterno. Pa prome bes den mi bida mi a compronde tambe dicon hende ta sufri. Mi a sinti un gran goso ora mi a siña tocante e Reino di Dios cu pronto lo remplasa tur gobierno humano. Esei a motiva mi pa cambia mi bida completamente.
Esaki tawata e berdadero cura cu mi tawata busca. Tawata un consuelo grandi ora mi a realisa cu ainda Yehova ta stima mi y ta interesa den mi! Prome cu esei mi a pensa cu Dios tawata odia mi y cu ta pesei mi a pega cu e malesa aki. Pero mi a siña cu Yehova amorosamente a haci areglo pa nos por haya pordon di pica a base di e sacrificio di rescate di Hesucristo. E ora ei mi a haya sa cu Dios ta interesa y ta percura pa nos, manera 1 Pedro 5:7 ta bisa: “[Tira] tur boso precupacion riba dje, pasobra e ta percura pa boso.”
Door di studia Bijbel tur dia y asisti na e reunionnan na Salon di Reino, mi ta traha duro pa ta mas serca di Yehova posibel. Aunke no ta facil tur ora, mi ta drama tur mi ansiedad dilanti Yehova den oracion y ta pidie duna mi forsa y consuelo. E rumannan di congregacion tambe ta cla pa duna mi sosten, pues mi ta felis.
Mi ta sali bai predica regularmente hunto cu mi congregacion. Mi kier yuda otro hende spiritualmente, specialmente esnan cu ta den mesun situacion cu mi. Mi a batisa na december 2001.
[Plachi]
Mi a sinti un gran goso ora mi a siña tocante e Reino di Dios
[Plachi na página 8]
Tim di consehero di AIDS na Botswana
[Plachi na página 10]
Riba e tera transforma den Paradijs, tur hende lo tin salu perfecto